Dyrektywy Unii Europejskiej
1
KONWENCJA
KONWENCJA
z RIO DE JANEIRO - 1992
z RIO DE JANEIRO - 1992
ochrona różnorodności
biologicznej
Co to jest sieć
NATURA 2000?
Sieć NATURA 2000 - Europejska Sieć Ekologiczna,
której celem jest zachowanie wszystkich
zagrożonych i najbardziej reprezentatywnych dla
naszego kontynentu siedlisk przyrodniczych wraz
z towarzyszÄ…cÄ… im faunÄ… i florÄ…. Obszary
wchodzące w skład sieci są bardzo zróżnicowane.
Mogą obejmować już istniejące tereny chronione
jak i obszary w
ogóle nie planowane
do objęcia ochroną.
2
Podstawy prawne w Unii
Europejskiej
TRAKTAT jako podstawa generalna
PodstawÄ™ prawnÄ… ochrony europejskiej
flory, fauny i siedlisk stanowiÄ… dwa akty:
1.Dyrektywa 79/409/EWG o ochronie
dziko żyjących ptaków, zwana
DyrektywÄ… PtasiÄ…, uchwalona 2 kwietnia
1979 r., a następnie zmodyfikowana
dyrektywami 81/854/EWG,
85/411/EWG, 86/122/ EWG,
91/244/EWG i 94/24/EWG
2. Dyrektywa 92/43/EWG o ochronie siedlisk
przyrodniczych oraz dziko żyjącej fauny
i flory, zwana DyrektywÄ… SiedliskowÄ…,
uchwalona 21 maja 1992 r. i zmieniona
dyrektywÄ… 97/62EWG.
Obie dyrektywy są uzupełnione przez
decyzje Komisji Europejskiej, które odnoszą
się do metodycznych i formalnych aspektów
wdrażania koncepcji  NATURA 2000 .
Obie także zawierają zakazy i nakazy
niezwiązane bezpośrednio z obszarami sieci,
ale  szerzej  z ochronÄ… dzikiej flory i fauny
na kontynencie europejskim.
3
Ab y ch ro n ić pry watność u ży tk ownika, program PowerPoint zablok ował a u to maty c zn e p o b r an ie te g o o b r azu .
Obszary sieci NATURA 2000
Zgodnie z Dyrektywą Siedliskową UE wyróżniamy
dwa typy obszarów Natura 2000
" obszary specjalnej ochrony ( OSO) - tworzone
w ramach Dyrektywy Ptasiej dla ochrony siedlisk
ptaków,
" specjalne obszary ochrony ( SOO) - tworzone
dla ochrony:
- siedlisk naturalnych,
- siedlisk gatunków roślin i zwierząt,
Obszary Specjalnej
Ochrony Ptaków OSO
Obszary wyznaczone, zgodnie
z przepisami prawa Unii Europejskiej,
do ochrony populacji dziko
występujących ptaków jednego lub
wielu gatunków, w którego granicach
ptaki majÄ… korzystne warunki
bytowania w ciągu całego życia,
w dowolnym jego okresie albo
stadium rozwoju
4
Dyrektywa Ptasia
Dyrektywa Ptasia wyposażona jest
w 5 załączników, z których:
Pierwszy zawiera listę 180 gatunków
ptaków wymierających lub zagrożonych
głównie wskutek niekorzystnych zmian
typowych dla nich siedlisk, często
bardzo rzadkich, które w naszym kraju
coraz częściej nazywamy  gatunkami
specjalnej troski
Dyrektywa Ptasia
Dwuczęściowe załączniki II i III zawierają
odpowiednio spis gatunków, na które wolno
polować bądz
na terenie całej Wspólnoty,
bÄ…dz
w poszczególnych państwach na mocy
prawa krajowego (co wymaga uzgodnienia
w odrębnym dokumencie) oraz spis
gatunków, które mogą być przedmiotem
obrotu, transportu lub przetrzymywania
w celach handlowych, pod warunkiem
legalnego ich pozyskania w krajach
członkowskich i tych gatunków, którymi
wolno handlować zgodnie z prawem w
danym kraju.
5
Dyrektywa Ptasia
Załącznik IV zawiera nieakceptowane
w krajach Wspólnoty Europejskiej
metody odłowu lub zabijania ptaków,
przede wszystkim ze względu na ich
niską selektywność,
Załącznik V przedstawia kilka
propozycji badań naukowych lub
ekspertyz, które powinny przyczynić
się do wzrostu efektywności ochrony
ptaków.
Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk SOO
Obszary wyznaczone, zgodnie
z przepisami prawa Unii Europejskiej,
w celu trwałej ochrony siedlisk
przyrodniczych lub populacji
zagrożonych wyginięciem gatunków
roślin lub zwierząt lub w celu
odtworzenia właściwego stanu
ochrony siedlisk przyrodniczych lub
właściwego stanu ochrony tych
gatunków.
6
Dyrektywa Siedliskowa
Dyrektywa Siedliskowa wyposażona
jest w 6 załączników:
ØðZaÅ‚Ä…czniku I ukazuje 198 typów
siedlisk, wśród których 61 nadano
rangÄ™ priorytetowych, wymagajÄ…cych
wyznaczenia tzw. specjalnych obszarów
ochrony (SOO), ze względu na ich
rzadkość lub (i) zagrożenie.
Dyrektywa Siedliskowa
Øð ZaÅ‚Ä…cznik II stanowi lista 483 taksonów
roślin oraz 222 taksonów zwierząt
(zazwyczaj gatunków, choć także rodzin lub
podgatunków), wśród których pewne
wyróżniono jako priorytetowe, ale dla
ochrony wszystkich, zgodnie z dyrektywÄ….
Øð ZaÅ‚Ä…cznik III okreÅ›la kryteria selekcji (na
szczeblu krajowym) oraz identyfikacji (na
szczeblu Komisji Europejskiej) obszarów
wstępnie uznanych jako te o znaczeniu
wspólnotowym (OZW), a następnie
zatwierdzanych jako specjalne obszary
ochrony.
7
Dyrektywa Siedliskowa
Øð ZaÅ‚Ä…cznik IV zawiera listÄ™ taksonów roÅ›lin
i zwierząt, które na terenie Wspólnoty
Europejskiej wymagają ścisłej ochrony.
Øð ZaÅ‚Ä…cznik V przedstawia listÄ™ roÅ›lin
i zwierząt tych taksonów, których
pozyskanie ze stanu dzikiego może
podlegać reglamentacji.
Øð ZaÅ‚Ä…cznik VI ukazuje zabronione metody
odławiania i zabijania ssaków i ryb.
Ochrona
różnorodności
biologicznej w UE
Spójna Europejska
Sieć Ekologiczna
specjalnych
obszarów ochrony,
pod nazwÄ…
Natura 2000.
8
Strategia Ochrony
Różnorodności Biologicznej
Natura
2000
Obszary Specjalne
Specjalnej Obszary
Ochrony (OSO) Ochrony (SOO)
Dyrektywa
Konwencja
Siedliskowa
Berneńska
Dyrektywa
Ptasia
Konwencja Berneńska
Konwencja o ochronie dzikiej
flory i fauny europejskiej oraz
siedlisk przyrodniczych
podpisana w Bernie w 1979r. -
umowa międzynarodowa,
ratyfikowana przez większość
krajów Europy
(w tym także przez Polskę),
zobowiązująca poszczególne
państwa - strony do szczególnej
ochrony wyliczonych
w załącznikach gatunków
i zagrożonych siedlisk
przyrodniczych.
9
Dyrektywa ptasia
Objęcie ochroną:
a) gatunki zagrożone wyginięciem;
b) gatunki podatne na szczególne zmiany
w swoich siedliskach;
c) gatunki uznane za rzadkie ze względu na
niewielkie populacje lub ograniczone lokalne
rozmieszczenie;
d) inne gatunki wymagajÄ…ce specjalnej uwagi ze
względu na szczególny charakter ich siedlisk.
obejmującą także ich siedliska.
Dyrektywa siedliskowa
Objęcie ochroną siedlisk naturalnych:
a) wymienionych w załączniku I
b) siedliska gatunków wymienionych w załączniku II,
Cele:
1. Zabezpieczenie siedlisk zagrożonych lub
reprezentatywnych dla wyróżnionych regionów
geograficznych.
2. Zabezpieczenie egzystencji roślin oraz zwierząt
zagrożonych i rzadkich.
10
Moc Natury 2000
" jest silnym narzędziem ochrony cennych
przyrodniczo obszarów przed zamiarami
inwestycyjnymi, dotyczÄ…cymi zmiany
dotychczasowego sposobu ich użytkowania,
" pozostawia dużą swobodę w wyborze formy
ochrony
" daje podstawy do ubiegania
siÄ™ o finansowanie ochrony
siedliska lub gatunku ze
środków
Unii Europejskiej.
GMO
 szansa czy zagrożenie?
http://www.biotechnolog.pl/
11
GMO
Organizm Modyfikowany Genetycznie
·ð Organizm inny niż organizm czÅ‚owieka,
w którym materiał genetyczny został
zmieniony w sposób niezachodzący
w warunkach naturalnych wskutek
krzyżowania lub naturalnej rekombinacji.
·ð (Ustawa z dnia 22 czerwca 2001r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych).
Inżynieria genetyczna
To celowa ingerencja w organizm, która
polega na wprowadzeniu do genomu żywego
organizmu nowych informacji genetycznych,
czyli przenoszeniu genów z jednego organizmu
do innego, bÄ…dz
na zmodyfikowaniu genomu
poprzez izolowanie lub eliminację genów.
12
Inżynieria genetyczna
Jest to pojęcie ogólne, do którego można zaliczyć
m.in.:
klonowanie zwierzÄ…t,
namnażanie materiału genetycznego,
genetyczne modyfikacje roślin,
terapiÄ™ genowÄ…,
modyfikacjÄ™ bakterii, np. w celu produkcji
ludzkiej insuliny lub antybiotyków.
Inżynieria genetyczna
Dotychczas najszersze zastosowanie
inżynieria genetyczna osiągnęła na polu
produkcji żywności.
http://www.biotechnolog.pl/
13
GMO - przykłady
http://www.biotechnolog.pl/
PierwszÄ… zmodyfikowanÄ… genetycznie
rośliną był tytoń  1984 rok.
W roku 1986 modyfikacji poddano
pomidora.
Od tego czasu zmodyfikowana została
już większość roślin mających
znaczenie gospodarcze.
Celem modyfikacji organizmów jest:
uodpornienie ich na działanie
niekorzystnych warunków, np.
mróz, suszę lub zasoloną glebę
uodpornienie na choroby
wirusowe, bakteryjne, grzybice
14
Celem modyfikacji organizmów jest:
uodpornienie roślin na herbicydy, czyli
środki chwastobójcze
uodpornienie roślin na owady żerujące
najczęściej na liściach, zarówno
w stadium dorosłym - imago, jak
i larwalnym
Celem modyfikacji organizmów jest:
opóz
nienie dojrzewania co ułatwia
przechowywanie i transport
szybszy przyrost masy ciałazwierząt
zwiększenie wydajności mlecznej
15
Celem modyfikacji organizmów jest:
transgeniczne zwierzęta gospodarcze
otrzymuje się z myślą o wykorzystaniu ich
jako producentów zrekombinowanych
białek o znaczeniu farmaceutycznym
(np. czynnik krzepliwości krwi, erytropoetynę leczącą
anemiÄ™, ß interferon zwalczajÄ…cy infekcje
wirusowe i nowotwory oraz hormon wzrostu)
GMO - przykłady
Organizm Nowa cecha Zastosowanie w żywności
Kukurydza Tolerancja na owady i herbicydy Produkty żywnościowe i ich składniki
Soja Tolerancja na herbicydy Produkty żywnościowe i ich składniki
Kukurydza Odporność na owady Składniki żywności
Kukurydza Odporność na herbicydy Składniki żywności
Pomidor Opóz
nione dojrzewanie Przetwory pomidorowe
Cykoria (czerwona  Tolerancja na herbicydy i męska Warzywo
radicchio oraz zielona) sterylność
Soja Wysoka zawartość kwasu oleinowego Olej
Kukurydza Tolerancja na herbicydy Produkty żywnościowe i ich składniki
Soja Tolerancja na herbicydy Nasiona
Kukurydza Tolerancja na herbicydy i owady Warzywo, mrożona słodka kukurydza i
sproszkowana, składniki żywności
Burak cukrowy Tolerancja na herbicydy Cukier, z pulpy - składniki żywności
Burak pastewny Tolerancja na herbicydy Pasza dla zwierzÄ…t
Ziemniak Zmieniony skład skrobi Skrobia i składniki
Bawełna Tolerancja na herbicydy lub owady Zastosowanie tak jak inna bawełna
16
Gdzie i co siÄ™ uprawia?
Obecnie w Unii Europejskiej, w tym także
w Polsce, stosować można jako żywność
lub składniki żywności zmodyfikowaną
genetycznie sojÄ™, kukurydzÄ™, rzepak
(ściśle określone linie). W Europie rośliny
genetycznie zmodyfikowane uprawiane sÄ…
w Rumunii, Hiszpanii i Niemczech.
Regulacje prawne dotyczÄ…ce GMO na
terenie Unii Europejskiej
Dyrektywa Rady nr 219 z dnia 23 kwietnia 1990 roku w sprawie
zamkniętego użycia genetycznie zmodyfikowanych
mikroorganizmów. Dyrektywa ta została zmieniona
DyrektywÄ… Rady nr 81 z dnia 26 paz
dziernika 1998 roku;
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2001/18/EC
z dnia 12 marca 2001 roku uchylajÄ…cej DyrektywÄ™ Rady
90/220/EWG w sprawie zamierzonego uwalniania do
środowiska organizmów genetycznie zmodyfikowanych;
RozporzÄ…dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1829/2003
z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie genetycznie
zmodyfikowanej żywności i pasz;
17
Regulacje prawne dotyczÄ…ce GMO na
terenie Unii Europejskiej
RozporzÄ…dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1830/2003
z dnia 22 września 2003 roku w sprawie identyfikacji
i oznakowania organizmów genetycznie zmodyfikowanych
oraz identyfikacji produktów żywnościowych i paszowych
wytworzonych z organizmów genetycznie zmodyfi-
kowanych, zmieniajÄ…cym DyrektywÄ™ 2001/18/WE;
RozporzÄ…dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1846/2003
z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie transgranicznego
przemieszczania organizmów genetycznie zmodyfi-
kowanych.
Zasady wprowadzania GMO na rynek
WHO wraz z Organizacją Narodów
Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
(FAO) i Programem Narodów
Zjednoczonych do spraw Åšrodowiska
(UNEP) wspólnie pomagają krajom
wprowadzajÄ…cym produkty GM
przeprowadzić badaniach pod każdym
kątem ich wpływu na ludzkie zdrowie
i środowisko naturalne.
18
Odnawialne z
ródła energii (Oy
E)  promocja,
finansowanie i wsparcie inwestycji
wykorzystania biomasy i energii słonecznej
Oy
E w zrównoważonej polityce
energetycznej Polski i Unii
Europejskiej, instrumenty wsparcia,
dyrektywy UE i implikacje ich
wprowadzenia w Polsce
Zrównoważona polityka
energetyczna
Główne cele:
-ð zapewnienie bezpieczeÅ„stwa energetycznego,
-ð zapewnienie konkurencyjnoÅ›ci gospodarki,
-ð ochronęśrodowiska.
Zrównoważona polityka energetyczna jest to
polepszenie dobrobytu społeczeństwa w aspekcie
długotrwałym poprzez dążenie do utrzymania
równowagi pomiędzy:
-ð bezpieczeÅ„stwem energetycznym,
-ð zaspokojeniem potrzeb spoÅ‚ecznych,
-ð konkurencyjnoÅ›ciÄ… gospodarki,
-ð ochronÄ…Å›rodowiska.
19
Główne dokumenty UE (EE i Oy
E)
" Biała Księga  Energia przyszłości:  Odnawialne
z
ródła energii - Raport technologiczny dla strategii
Wspólnoty i plan działania , 1997,
" Europejski Program ZapobiegajÄ…cy Zmianie Klimatu
(EPZK) - czerwiec 2000/01,
" Zielona Księga  Ku europejskiej strategii
bezpieczeństwa energetycznego - listopad 2000.
" Karta Energetyczna i Protokół Karty Energetycznej o
efektywności energetycznej i odnośnych aspektach
ochrony środowiska,
" Plan działania w celu poprawy efektywności
energetycznej we Wspólnocie Europejskiej - 1997
Zielona Księga
" debata o bezpieczeństwie energetycznym,
" obecnie UE importuje około 50% swego
zapotrzebowania, w roku 2030 będzie to ok 70%,
" aktualne zużycie energii:
 41% ropa naftowa, 22% gaz, 16% węgiel (węgiel
kamienny, brunatny i torf), 15% energia jÄ…drowa,
6% odnawialne z
ródła energii.
" w roku 2030:
 ropa naftowa (38%), gaz (29%), paliwa stałe (19%),
odnawialne z
ródła energii (8%) i energia jądrowa
(zaledwie 6%).
20
Europejski Program ZapobiegajÄ…cy Zmianie Klimatu
(EPZK)
" zainicjowany w czerwcu 2000 roku,
" trzy grupy przedsięwzięć:
" pierwsza grupa - przedsięwzięcia, których
realizacja przyczyni siÄ™ do redukcji emisji
CO2 w wymiarze ok. 240 Mt rocznie,
 dyrektywy: wdrażającej schemat handlu
emisjami, w sprawie efektywności
energetycznej budynków 2002/91/EC,
dyrektywa w sprawie biopaliw 2003/30/EC,
dyrektywa w sprawie przetargów publicznych
związanych z efektywnością energetyczną.
EPZK (II)
" druga grupa przedsięwzięć, których wprowadzenie
przyczyni siÄ™ do zmniejszenia CO2 o 140 Mt rocznie,
 dyrektywy: o kogeneracji (2004), o usługach
energetycznych i minimalnych standardach wydajności
energetycznej dla sprzętu elektrycznego;
" trzecia grupa to środki potrzebne w przyszłych
przedsięwzięciach.
 np. promocja ciepła wytwarzanego z odnawialnych z
ródeł
energii, dobrowolne umowy w przemyśle, zachęty
podatkowe oraz dalsza poprawa technologii paliw i
pojazdów.
21
DYREKTYWA nr 2001/77/WE
PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY
w sprawie promocji energii elektrycznej ze
z
ródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku
energii elektrycznej
" wskaz
nikowe cele krajowe powinny być
zgodne z celem ogólnym dla roku 2010 czyli:
- 12% zużycia energii brutto
- 22,1% udziału energii elektrycznej pochodzącej
ze z
ródeł odnawialnych
" Określenie spójnego systemu wsparcia
" Konieczność świadectw pochodzenia
" Uproszczenie procedur administracyjnych
EMISYJNE OGRANICZENIA
ROZWOJU
ENERGETYKI W
GLOWEJ
22
Najważniejsze dyrektywy Unii Europejskiej
dotyczące ograniczenia emisji zanieczyszczeń
do powietrza z elektrowni
Dyrektywa Rady 96/61/WE z 24 września 1996 r w sprawie
zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli
(tzw. dyrektywa IPPC)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/80/WE
z 23 paz
dziernika 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych
zanieczyszczeń do powietrza z dużych z
ródeł spalania paliw
(tzw. dyrektywa LCP)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/81/WE
z 23 paz
dziernika 2001 r. w sprawie krajowych limitów emisji
niektórych zanieczyszczeń do powietrza (tzw. dyrektywa NEC)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/87/WE
z 13 paz
dziernika 2003 r w sprawie handlu uprawnieniami do emisji
gazów cieplarnianych
DYREKTYWA nr 2001/80/WE
 W sprawie ograniczenia emisji
niektórych zanieczyszczeń
do powietrza z dużych z
ródeł
spalania paliw (LCP)
23
Wymagania Dyrektywy 2001/80 dla
dużych istniejących z
ródeł spalania
mogą być spełnione poprzez:
" INDYWIDUALNE STANDARDY EMISJI wyrażone
w mg/Nm3 (tÄ™ drogÄ™ transpozycji dyrektywy
2001/80 zawiera rozporzÄ…dzenie MÅš
z 4 sierpnia 2003 r.)
" A

CZNY LIMIT EMISJI dla istniejących dużych
z
ródeł spalania w tonach/rok określony w ramach
Krajowego Planu Redukcji Emisji - KPRE(obecnie
opracowywany na zlecenie IGEiOŚ przez Zespół
Politechniki Warszawskiej)  KPRE musi być
przekazany do Komisji Europejskiej do 1.01.2004
POPULACJA DUŻYCH y
RÓDEA

SPALANIA (LCP) ZALEŻY
OD DEFINICJI  y
RÓDA
A , KTÓR

MOŻNA INTERPRETOWAĆ JAKO:
1.KOCIOA

2.KOMIN
3.PRZEWÓD W KOMINIE
4.OBIEKT
24
DYREKTYWA nr 2001/81/WE
 W sprawie krajowych pułapów
emisji dla niektórych
zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego (NEC)
CELEM DYREKTYWY (NEC) JEST ZMNIEJSZENIE
EMISJI SUBSTANCJI ZAKWASZAJ
CYCH
............, CO WE WSPÓLNOCIE POWINNO
SPRZYJAĆ LEPSZEJ OCHRONIE ŚRODOWISKA
I LUDZKIEGO ZDROWIA PRZED
ZAGROŻENIENIAMI......
DYREKTYWA MA RÓWNIEŻ WZMACNIAĆ D
ŻE-
NIE DO OSI
GNI
CIA CELÓW DA
UGOOKRESO-
WYCH W ZAKRESIE PRZESTRZEGANIA POZIO-
MÓW I A
ADUNKÓW KRYTYCZNYCH ORAZ
ZAPEWNIENIA SKUTECZNEJ OCHRONY LUDZI
PRZED ZNANYMI ZAGROŻENIAMI DLA ZDROWIA
WSKUTEK ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA,
W DRODZE USTALENIA KRAJOWYCH
PUA
APÓW EMISJI, PRZYJMUJ
CE LATA
2010 I 2020 JAKO DATY ODNIESIENIA......
25
Pakiet klimatyczno-energetyczny UE
Pakiet klimatyczno energetyczny
üðDyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z
dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania
energii ze z
ródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie
uchylajÄ…ca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE
üðDyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z
dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie geologicznego
składowania dwutlenku węgla oraz zmieniająca dyrektywę
Rady 85/337/EWG, Euratom, dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2000/60/WE, 2001/80/WE,
2004/35/WE, 2006/12/WE, 2008/1/WE i rozporzÄ…dzenie
(WE) nr 1013/2006
üðDyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z
dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniajÄ…ca dyrektywÄ™
2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia
wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji
gazów cieplarnianych
26
Cele pakietu klimatyczno energetycznego
Redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej
20 proc. w stosunku do poziomów z 1990 r. (o 30
proc., o ile pozostałe kraje rozwinięte zobowiążą się
do podobnych ograniczeń swoich emisji)
20 proc. zwiększenie udziału energii odnawialnej
(energia wiatrowa, słoneczna, biomasa itp.) w
całkowitej produkcji energii (obecnie wynosi on
ok.8,5 proc.)
Zmniejszenie zużycia energii o 20 proc. w stosunku
do poziomu przewidywanego w 2020 r., poprzez
znaczące zwiększenie efektywności energetycznej.
Polityka dla Rolnika
czyli programy UE dla rolnictwa
27
Unijne rozporzÄ…dzenia w sprawie
programów ochrony środowiska rolniczego
Programy rolno-środowiskowe
Rolnicy zobowiązują się przynajmniej przez pięć lat,
stosować praktyki przyjazne dla środowiska, które
zstÄ…piÄ… tradycyjne praktyki rolnicze, biorÄ…c pod uwagÄ™
dodatkowo utratę dochodów, która wynika ze zmiany
praktyk rolniczych.
Przykłady zobowiązań pokrywanych przez reżimy
krajowe/regionalne zwiÄ…zane ze przeistoczeniem
rolno- środowiskowym są następujące:
· Wprowadzenie upraw przyjaznych dla Å›rodowiska
· Gospodarowanie pastwiskami w systemie niskiego
obciążenia
·ð PeÅ‚ne gospodarowanie uprawami rolniczymi i organicznym
rolnictwem
(http://europa.eu.int/comm/agriculture/qual/organic/index_el.htm)
·ð Zachowanie wartoÅ›ci krajobrazów i cech historycznych,
jak drzewa, rowy, ogrodzenia itp.
·ð Podtrzymywanie wysokich wartoÅ›ci siedlisk
i towarzyszącej im bioróżnorodność
28
Co to są programy rolnośrodowiskowe?
Programy te jako jedyne sÄ… obowiÄ…zkowe dla wszystkich
krajów członkowskich i pełnią kluczową rolę w realizacji
planów ochrony przyrody. Mają one za zadanie pomóc
we wdrażaniu europejskiej sieci ekologicznej NATURA
2000, której wprowadzenie wymuszają na państwach
Wspólnoty Dyrektywa Siedliskowa (92/43/WE)
i Dyrektywa Ptasia (79/409/WE) Unii Europejskiej.
Jak wygląda budowa programu rolnośrodowiskowego?
Składa się z czterech podprogramów:
I - ochrona różnorodności biologicznej obszarów
wiejskich
II - ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu
III - rolnictwo ekologiczne
IV - ochrona zasobów genetycznych w rolnictwie
29
Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991r. w
sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami
spowodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego, tzw.
dyrektywa azotanowa przyjęta przez ówczesną Radę
Wspólnot Europejskich dla potrzeb ochrony wód przed
zanieczyszczeniem.
Konieczność wprowadzenia dyrektywy:
Øðwzrost zawartoÅ›ci azotanów w wodach na
niektórych obszarach państw członkowskich,
przekraczajÄ…ca dopuszczalne standardy,
ØðwpÅ‚yw azotanów na intensyfikacjÄ™ procesu
eutrofizacji w wodach powierzchniowych
śródlądowych i morskich.
WPROWADZENIE
Wskazano, że działalność rolnicza jest głównym
z
ródłem azotanów, a nadmierne stosowanie
nawozów sztucznych i naturalnych, zawierających
azot, bez uwzględnienia specyfiki obszaru, stanowi
poważne zagrożenie dla środowiska.
Celem dyrektywy azotanowej jest:
Øðzmniejszenie zanieczyszczenia wód spowodowanego
azotanami ze z
ródeł rolniczych oraz zapobieganie
dalszemu zanieczyszczeniu.
Realizacja tego celu wymaga wdrożenia przepisów dyrektywy
do prawodawstwa państw członkowskich i realizacji
wymogów wynikających z tych przepisów.
30
WYMAGANIA DYREKTYWY AZOTANOWEJ
Wymagania dyrektywy obejmujÄ…:
1. Sporządzenie wykazu obszarów szczególnie
narażonych na zanieczyszczenie wód. Za obszary
szczególnie narażone uznaje się obszary, na których
występują wody:
- zanieczyszczone:
" wody podziemne i słodkie wody powierzchniowe, a w
szczególności wody służące do pozyskania wody do picia,
w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg/dm3,
" wody ujść rzek, wody przybrzeżne i morskie oraz słodkie
wody powierzchniowe wykazujące eutrofizację, którą
skutecznie można zwalczać poprzez zmniejszenie dawek
azotu.
WYMAGANIA DYREKTYWY AZOTANOWEJ
- zagrożone zanieczyszczeniem
" wody podziemne i słodkie wody powierzchniowe, a w
szczególności wody służące do pozyskania wody do picia,
w których zawartość azotanów wynosi 25 mg/dm3 i
wykazuje tendencjÄ™ wzrostowÄ…,
" wody ujść rzek, wody przybrzeżne i morskie oraz słodkie
wody powierzchniowe, których podstawowe dane
charakterystyczne wykazują tendencję do eutrofizacji, którą
skutecznie można zwalczać poprzez zmniejszenie dawek
dostarczanego azotu.
Wykaz obszarów szczególnie narażonych podlega
weryfikacji co najmniej raz na 4 lata.
31
WYMAGANIA DYREKTYWY AZOTANOWEJ
2. Sporządzenie programów działań dla obszarów
szczególnie narażonych,
3. Powiadomienie państw członkowskich i Komisji
Europejskiej o fakcie wyznaczenia obszarów
szczególnie narażonych, o ustalonych programach
działań dla tych obszarów oraz o wszelkich zmianach
lub uzupełnieniach do wyznaczonych obszarów
i planów działania,
4. Stworzenie odpowiednich programów monitorowania
5. Stworzenie zbioru zasad dobrej praktyki rolniczej.
DOKUMENTY DOTYCZ
CE
SUBSTANCJI SZCZEGÓLNIE
SZKODLIWYCH
I PRIORYTETOWYCH
32
1. Dyrektywa 76/464/EWG i tzw. dyrektywy
 córki
vðDyrektywa 82/176/EWG
vðDyrektywa 83/513/EWG
vðDyrektywa 84/156/EWG
vðDyrektywa 84/491/EWG
vðDyrektywa 86/280/EWG
2. Dyrektywa 80/68/EWG
3. Ramowa Dyrektywa Wodna i Decyzja
2455/2001/WE
DYREKTYWA 76/464/EWG
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 4 maja 1976r. przez RadÄ™
Wspólnot Europejskich.
vðDotyczy ona zanieczyszczenia spowodowanego
przez niektóre substancje niebezpieczne
odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty.
vðZostaÅ‚a wprowadzona przede wszystkim ze wzglÄ™du
na pilną potrzebę ogólnego działania w celu ochrony
środowiska wodnego Wspólnoty przed
zanieczyszczeniem.
vðObowiÄ…zuje do dnia 21 grudnia 2013r.
33
DYREKTYWA 76/464/EWG
Dyrektywa ma zastosowanie do:
vðÅ›ródlÄ…dowych wód powierzchniowych
vðwód terytorialnych
vðwewnÄ™trznych wód przybrzeżnych
vðwód podziemnych (do 1980r.).
Istotnym elementem Dyrektywy są 2 załączniki:
vðWykaz I
vðWykaz II
Na mocy przepisów Dyrektywy Rada ustanawia dla
różnych substancji niebezpiecznych z Wykazu I
wartości dopuszczalne, których normy emisji nie mogą
przekraczać.
DYREKTYWY  CÓRKI
vðOkreÅ›lajÄ… one wartoÅ›ci dopuszczalne dla Å›cieków i wskaz
ników
jakości wód w odniesieniu do zrzutów określonych substancji
oraz terminy uzyskania tych wartości.
vðUstanawiajÄ… procedury monitoringu oraz referencyjnÄ… metodÄ™
pomiaru umożliwiającą określenie zawartości określonych
substancji w zrzutach i w środowisku wodnym.
vðNakazujÄ… poszczególnym paÅ„stwom prowadzenie monitoringu
środowiska wodnego narażonego na zrzuty przemysłowe.
vðNie sÄ… stosowane do wód podziemnych.
vðDyrektywy  córki obowiÄ…zujÄ… bezterminowo.
34
Dyrektywa
dotyczÄ…ca
zrzutów
niektórych
substancji
z Wykazu I
Dyrektywa Dyrektywa
dotyczÄ…ca dotyczÄ…ca
zrzutów rtęci zrzutów
z przemysłu rtęci
elektrolizy z innych
chlorków sektorów
Dyrektywa ws.
zanieczyszczenia
środowiska
wodnego
substancjami
niebezpiecznymi
Dyrektywa
Dyrektywa
dotyczÄ…ca
dotyczÄ…ca
zrzutów
zrzutów
heksachloro-
kadmu
cykloheksanu
DYREKTYWA 82/176/EWG
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 22 marca 1982r. przez RadÄ™ Wspólnot
Europejskich.
vðOdnosi siÄ™ do zrzutów rtÄ™ci z przemysÅ‚u elektrolizy chlorków
metali alkalicznych.
vðDyrektywa okreÅ›la wartoÅ›ci dopuszczalne wyrażone
w jednostkach i terminy ich uzyskania dla:
-- solanek obiegowych i solanek traconych [mðg Hg/l]
-- solanek obiegowych [g Hg/tona prod.]
-- solanek traconych [g Hg/tona prod.]
35
DYREKTYWA 83/513/EWG
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 26 wrzeÅ›nia 1983r. przez RadÄ™ Wspólnot
Europejskich.
vðOdnosi siÄ™ do zrzutów kadmu.
vðDyrektywy nie stosuje siÄ™ do Grenlandii.
vðDyrektywa okreÅ›la wartoÅ›ci dopuszczalne wyrażone
w jednostkach i terminy ich uzyskania dla sektorów przemysłu:
przemysłu metalowego (związanego z kadmem), produkcji
związków kadmu, produkcji barwników, produkcji stabilizatorów
i innych.
DYREKTYWA 84/156/EWG
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 8 marca 1984r. przez RadÄ™ Wspólnot
Europejskich.
vðOdnosi siÄ™ do zrzutów rtÄ™ci z innych sektorów niż przemysÅ‚
elektrolizy chlorków metali alkalicznych.
vðDyrektywy nie stosuje siÄ™ do Grenlandii.
vðDyrektywa okreÅ›la wartoÅ›ci dopuszczalne wyrażone
w jednostkach i terminy ich uzyskania dla sektorów przemysłu:
produkcji katalizatorów rtęciowych, produkcji organicznych
i nieorganicznych związków rtęci, produkcji baterii galwanicznych
zawierających rtęć i innych.
36
DYREKTYWA 84/491/EWG
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 9 paz
dziernika 1984r. przez
Radę Wspólnot Europejskich.
vðOdnosi siÄ™ do zrzutów heksachlorocykloheksanu
(sześciochlorocykloheksanu) [w skrócie HCH].
vðDyrektywa okreÅ›la wartoÅ›ci dopuszczalne wyrażone
w jednostkach i terminy ich uzyskania dla następujących
zakładów: produkcji HCH, produkcji HCH i ekstrakcji lindanu,
ekstrakcji lindanu.
DYREKTYWA 86/280/EWG
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 12 czerwca 1986r. przez RadÄ™
Wspólnot Europejskich.
vðOdnosi siÄ™ do zrzutów niektórych niebezpiecznych substancji
objętych Wykazem I załącznika do Dyrektywy 76/464/EWG.
vðSubstancje niebezpieczne, do których odnosi siÄ™ niniejsza
dyrektywa to m.in.:
-- czterochlorek węgla
-- DDT
-- pięciochlorofenolu (PCP)
-- chloroform
-- trójchloroetylen
37
DYREKTYWA 80/68/EWG
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 17 grudnia 1979r. przez RadÄ™ Wspólnot
Europejskich.
vðDyrektywa ma zapobiegać zanieczyszczeniu wód podziemnych
przez substancje, należące do grup substancji wymienionych
w Wykazach I i II.
vðDyrektywy nie stosuje siÄ™ do:
-- ścieków domowych z odizolowanych siedzib nie
przyłączonych do systemu ściekowego
-- odpadów uznanych za zawierające substancje wymienione
w Wykazach I i II w małych ilościach oraz w małym stężeniu
-- odpadów zawierających substancje radioaktywne
RAMOWA DYREKTYWA WODNA
vðZostaÅ‚a uchwalona dn. 23 paz
dziernika 2000r. przez Parlament
Europejski i RadÄ™ Unii Europejskiej.
vðDyrektywa ustanawia ramy wspólnotowego dziaÅ‚ania
w dziedzinie polityki wodnej.
vðMyÅ›l przewodnia Dyrektywy brzmi:
 Woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale
raczej dziedziczonym dobrem, które musi być chronione,
bronione i traktowane jako takie.
vðGłówny cel RDW to osiÄ…gniÄ™cie
"dobrego stanu wód" do 2015 r.
38
RAMOWA DYREKTYWA WODNA
DECYZJA 2455/2001/WE
vðDecyzja 2455/2001/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
została podjęta dn. 20. Listopada 2001r.
vðUstanawia ona wykaz priorytetowych substancji w dziedzinie
polityki wodnej (Załącznik X RDW).
vðWykaz zawiera dane nt. substancji priorytetowych:
numer CAS, numer UE, nazwÄ™ substancji oraz ewentualne
uwagi.
vðNiniejszy Wykaz zastÄ…piÅ‚ wykaz substancji w komunikacie
Komisji z dnia 22 czerwca 1982 r.
39
NAJNOWSZE ZMIANY RAMOWEJ
DYREKTYWA WODNA
vðDnia 17 lipca 2008 Parlament Europejski w uzgodnieniu z RadÄ…
przyjÄ…Å‚ wniosek z propozycjÄ… nowej Dyrektywy.
vðNowa Dyrektywa ma  wspierać RDW w kwestii ochrony wód
powierzchniowych przed zanieczyszczeniem.
vðOkreÅ›li ona standardy jakoÅ›ci Å›rodowiska dla 41 niebezpiecznych
ubstancji chemicznych (33 + 8).
vðNowa Dyrektywa zastÄ…pi 5  Dyrektyw córek .
vðPaÅ„stwa CzÅ‚onkowskie muszÄ… osiÄ…gnąć okreÅ›lone standardy
jakości środowiska do roku 2015.
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
üðOcena ryzyka w ustawodawstwie UE uwzglÄ™dnia
następujące dziedziny :
ØðBezpieczeÅ„stwo chemiczne
ØðBezpieczeÅ„stwo biologiczne
ØðOchronÄ™ wód
ØðOchronÄ™ powietrza
ØðGospodarkÄ™ odpadami
ØðOgraniczenia zanieczyszczeÅ„ przemysÅ‚owych
ØðOchronÄ™ gleb i tereny zanieczyszczone
40
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
Bezpieczeństwo chemiczne
ØðSzerokie wykorzystanie metod oceny ryzyka
środowiskowego i zdrowotnego w procesie ograniczania
zagrożeń związanych z wprowadzaniem nowych
substancji chemicznych do obrotu rynkowego
ØðZasady przeprowadzania ryzyka Å›rodowiskowego i
zdrowotnego dla nowych substancji ujęte zostały w
Dyrektywie 93/67/EC, a dla substancji istniejÄ…cych w
RozporzÄ…dzeniu 1488/94
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
Bezpieczeństwo biologiczne
ØðDyrektywa 2001/16/EC - szerokie wykorzystanie metod
oceny ryzyka środowiskowego i zdrowotnego w procesie
ograniczania zagrożeń związanych z uwalnianiem do
środowiska organizmów genetycznie zmodyfikowanych
" Przeprowadzenie oceny ryzyka środowiskowego w
aspekcie nakładającego się długoterminowego wpływu
związanego z uwalnianiem do środowiska i
wprowadzaniem produktów na rynek
41
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
Ochrona wód
ØðDyrektywa 98/83/EC  obliguje paÅ„stwa czÅ‚onkowskie
do zapewnienia, że jakość wody przeznaczonej do
spożycia gwarantuje wykluczenie potencjalnego ryzyka
dla zdrowia ludzi
ØðDyrektywa 2000/60/EC  uwzglÄ™dnia aspekt oceny
ryzyka w strategii ochrony wód przed
zanieczyszczeniem oraz dla substancji stanowiÄ…cych
nieakceptowane ryzyko dla środowiska wodnego lub
stanowiących ryzyko za jego pośrednictwem
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
Ochrona powietrza
ØðAneks III Dyrektywy 96/62/EC  okreÅ›la
stosowanie oceny ryzyka do wyznaczania
granicznych wartości stężeń oraz wymienia
kryteria wyboru zanieczyszczeń powietrza,
które stanowią elementy składowe oceny
ryzyka
42
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
Gospodarka odpadami
ØðZapisy o obowiÄ…zku wykonywania oceny ryzyka
umieszczone są w decyzji 2003/33/EC uzupełniającej
Dyrektywę 99/31/EC w sprawie składowania odpadów:
żðKtórych charakterystyka wskazuje na niedotrzymanie
wartości granicznych
żðWydania pozwolenia na lokowanie odpadu pod ziemiÄ…
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
Ograniczenia zanieczyszczeń
przemysłowych
ØðW projekcie COM z 2001 do Dyrektywy 96/82/EC
dotyczących zapobieganiu i likwidacji skutków awarii
przemysłowych z udziałem substancji niebezpiecznych 
szczegółowa ocena ryzyka dla przyjętych scenariuszy
przebiegu awarii
ØðW obowiÄ…zujÄ…cych dyrektywach dotyczÄ…cych
ograniczania emisji przemysłowych występuje element
oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, ocena
ryzyka może znalez
ć uzasadnione zastosowanie
43
Program Wieloletni
Åšrodowisko a Zdrowie
Ochrona gleb i tereny zanieczyszczone
ØðW UE do chwili obecnej nie powstaÅ‚y obowiÄ…zujÄ…ce
przepisy w formie dyrektyw czy decyzji
ØðPoszczególne paÅ„stwa UE wykonujÄ… ocenÄ™ ryzyka dla
określonych terenów. W niektórych przypadkach
ważnym elementem wykonywania oceny ryzyka jest
rozważanie dróg narażenia w stosunku do różnych
receptorów, natomiast w innych przypadkach ocena
ryzyka może być podstawą decyzji o konieczności
zastosowania metod rekultywacji terenu
EMAS
44
" każde przedsiębiorstwo (bez żadnych ogra-
niczeń podmiotowych lub przedmiotowych)
" nie można  zmusić do udziału w systemie
" przedmiotem audytu jest  obiekt (wyodręb-
niona przestrzennie część przedsiębiorstwa,
składająca się z funkcjonalnie powiązanych ze
sobą elementów)
45
" przyjęcie polityki ochrony środowiska,
" przeprowadzenie oceny środowiskowej
obiektu,
" wdrożenie, na podstawie wyników oceny,
programu ochrony środowiska dla
obiektu oraz systemu zarzÄ…dzania
ochroną środowiska
" przeprowadzenie, bÄ…dz
zapewnienie
przeprowadzenia, wewnętrznych
przeglądów środowiskowych w objętych
systemem obiektach
" sprawozdanie z przeglÄ…du  DEKLARACJA
środowiskowa
46
przez niezależnego
audytora środowiskowego
publikacja i publiczna dostępność
deklaracji
coroczna aktualizacja
" WEWN
TRZNE 
 zobowiÄ…zanie do
przestrzegania
wymagań
środowiskowych
" ZEWN
TRZNE
 prawo rejestracji w
Systemie
 prawo posługiwania się
znakiem Systemu
47
dokumenty programowe z dziedziny ochrony
środowiska (strategie, polityki itp.)
Strategie  tematyczne przyjęte w ramach Szóstego
Programu Działań w Zakresie Ochrony Środowiska
" Strategia w sprawie gospodarowania odpadami
(21.12.2005 r.)
" Strategia w sprawie zrównoważonego wykorzystania
zasobów naturalnych (21.12.2005 r.),
" Strategia w sprawie zanieczyszczenia powietrza
(21.09.2005 r.),
" Strategia poswięcona środowisku morskiemu
(20.10.2005 r.),
" Strategia poswięcona ochronie gleb (22.09.2006 r.),
" Strategia poswięcona pestycydom (12.07.2006 r. )
" Strategia dotycząca środowiska miejskiego (01.02.2004 r.).
Dodatkowo przemysł podlega różnym
regulacjom i musi brać pod uwagę:
" Ochronę przyrody i zasobów
" Zagadnienia społeczne (np.: edukacyjne)
" Zagadnienia regulacyjne
" ograniczenia emisyjne,
" Handel emisjami (EU ETS - Emission Trading System),
" przepisy produktowe,
" CAFE (Clean Air For Europe),
" REACH (i inne)
" Zagadnienie gospodarcze
Instrumenty Ekonomiczne tj. opłaty, ulgi,
zwolnienia, subwencje, ekologiczne opłaty
produktowe, depozyty ekologiczne,
ubezpieczenia ekologiczne, itd.
48