Polityka Unii Europejskiej wobec Chin
Sascha Müller-Kraenner/Mi-Hyung Kim
[e-mail]; [e-mail]
Unia Europejska nie ma spójnej polityki wobec Chin. Podczas gdy Europejska Strategia
Bezpieczeństwa oczywiście określa Chiny jako  strategicznego partnera , ta zapisana idea nie
przeło\
yła się jeszcze na skoordynowaną, gotową do zastosowania politykę. I nie powinno to
nikogo dziwić. Wcią\
trwają prace nad Wspólną Polityką Zagraniczną i Bezpieczeństwa mającą
na celu skoordynowanie polityki zagranicznej krajów członkowskich UE. Rozwija się ona
etapami zataczając coraz szersze kręgi wokół terytorium Europy.
Do niedawna Unia Europejska nie miała nawet wspólnej polityki wobec Rosji. Kraje
członkowskie prowadziły swoje własne działania dyplomatyczne wobec Moskwy nie zwracając
uwagi na wysiłki Komisji Europejskiej, czy Wysokiego Przedstawiciela, mające na celu choćby
minimalne ich ujednolicenie. W sprawie Chin, większość państw członkowskich ma na względzie
jedynie interesy gospodarcze i musi dopiero sformułować spójną politykę. Pozycjami o wysokim
priorytecie sÄ… dla nich handel i inwestycje, a ich zaanga\
owanie w obronę praw człowieka jest w
najlepszym przypadku powierzchowne. W podobny sposób wykazują wyraz
ny brak wyczucia w
kwestiach bezpieczeństwa w trakcie dyskusji nad stosunkami pomiędzy Unią Europejską a
Chinami.
Niektóre państwa członkowskie UE zaproponowały niedawno zniesienie europejskiego embarga
na broń, nało\
onego na Chiny w roku 1989. Ta propozycja zmiany polityki nie wynikała z oceny
sytuacji w Chinach w zakresie przestrzegania praw człowieka. Nie miała tak\
e swojego z
ródła w
\
adnej wywa\
onej analizie potencjalnej roli i zadań Chin w zakresie bezpieczeństwa w Azji
Wschodniej. Cel zniesienia embarga na broń był bardzo krótkowzroczny - chodziło jedynie o
wysłanie sygnału dobrej woli do wa\
nego partnera handlowego. Nawet przeciwnicy tego
pomysłu nie widzieli problemu w braku rozwoju demokracji w Chinach, czy w eskalacji napięć
terytorialnych dotyczących Cieśniny Tajwańskiej i terytorialnych sporów z Japonią. Ich główne
zaniepokojenie wiązało się z zapobie\
eniem kolejnemu konfliktowi politycznemu ze Stanami
Zjednoczonymi. Stanowisko Unii Europejskiej w sprawie zniesienia embarga na broń nie było
więc wynikiem rzetelnej analizy ró\
nych czynników, co byłoby odpowiednie dla pozycji UE, jako
kluczowego członka współzale\
nej globalnej społeczności. Było raczej próbą zrównowa\
enia
dwóch niepowiązanych ze sobą kwestii: poprawy klimatu biznesowego z Chinami oraz
zaradzenia rozłamowi transatlantyckiemu.
Z wielu powodów byłoby dobrze dla Unii Europejskiej gdyby przyjęła i wdro\
yła spójną politykę
wobec Chin. Historia wielokrotnie pokazała, i\
znaczące zmiany w równowadze sił pomiędzy
narodami i regionami rzadko następowały w sposób pokojowy. Globalna arena musi się jeszcze
dostosować do przesunięcia w równowadze sił z Zachodu na Wschód, z coraz wyraz
niejszym
wzrostem roli państw azjatyckich, głównie Chin i Indii. Jako wyjątkowy i udany przykład
zintegrowanej społeczności i władzy regionalnej, Unia Europejska ma wiele do zaoferowania
innym członkom społeczności globalnej i mo\
e wiele wnieść w budowę nowego porządku na
świecie.
1
Rola Chin w organizacjach międzynarodowych rośnie i wcią\
będzie rosła w związku z
przewidywaniami, \
e Chiny zajmą miejsce Japonii, jako drugiej co do wielkości gospodarki
światowej. Chiny posiadają status stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. W Światowej
Organizacji Handlu stały się najbardziej wpływowym graczem, obok Unii Europejskiej i USA.
Chiny są aktywnym członkiem ASEAN+3 i APEC. Chińska waluta, juan, odgrywa coraz większą
rolę zarówno w azjatyckim jak i w światowym systemie walutowym. Rząd chiński mo\
e w du\
ym
stopniu wpływać na ten system przez kontrolę kursu juana oraz przez sam fakt, \
e posiada
znaczną część amerykańskiego długu zewnętrznego. Aktywny udział Chin jest równie\

przewidywany i niezbędny w wielu istotnych paktach międzynarodowych, takich jak protokół z
Kioto dotyczÄ…cy zmian klimatycznych. BiorÄ…c pod uwagÄ™ potencjalne znaczenie Chin na arenie
międzynarodowej, aktywne włączenie tego kraju jako odpowiedzialnego interesariusza le\
y w
interesie Unii Europejskiej.
Pozycja Unii Europejskiej umo\
liwia jej wsparcie Chin w trudnym wyzwaniu przyjęcia na siebie
roli lidera w regionie Azji Północno-Wschodniej. Rośnie liczba wyzwań, przed jakimi staje ten
region: napięcia pomiędzy Chinami, Koreą Północną i Japonią wypływające z nastrojów
antyjapońskich na tle nieprecyzyjnych japońskich podręczników do historii, odnoszących się do
japońskiego imperializmu w czasie Drugiej Wojny Światowej przybrały na sile; niepewny status
Tajwanu nieprzerwanie stwarza zagro\
enie wybuchu większego kryzysu; ciągły wyścig o
zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego przez kraje północno-wschodniej Azji dotknięte
niedostatkiem energii stały się kością niezgody pomiędzy Chinami a Japonią; trwa kilka sporów
terytorialnych pomiędzy Chinami a ich sąsiadami; rozwiązania wymagają równie\

ponadnarodowe kwestie środowiskowe, zwłaszcza mające związek z zanieczyszczeniem
atmosfery; do tego dochodzi niepewność związana z północnokoreańskimi ambicjami
atomowymi, które nie przestają zagra\
ać pokojowi w regionie północno - wschodniej Azji. UE
ma doświadczenie w takich sprawach, jako, \
e przez lata rozwiązywała tego typu problemy
pomiędzy państwami członkowskimi. Tak więc Unia Europejska jest w stanie wesprzeć chińskie
przywództwo w regionie. W dodatku, znajduje się w wyjątkowej pozycji, by asystować przy
tworzeniu regionalnej wspólnoty północno - wschodniej Azji, o czym zaczęły rozmawiać Chiny,
Korea Południowa i Japonia.
Pomimo, \
e Unia Europejska, w odró\
nieniu od Stanów Zjednoczonych, nie ma \
ołnierzy
stacjonujących w Azji południowo-wschodniej, w jej interesie le\
y zaanga\
owanie w regionalne
bezpieczeństwo i stabilność. Jakikolwiek kryzys militarny na Półwyspie Koreańskim, czy te\
w
Cieśninie Tajwańskiej, jak równie\
mniejsze konflikty na tle nierozwiÄ…zanych \
ądań
terytorialnych na Morzu Chińskim miałyby wpływ na gospodarkę światową jako całość, jak
równie\
na jeden z najwa\
niejszych europejskich rynków zbytu, co zagroziłoby europejskiej
gospodarce. Kiedy tylko upadnie re\
im północnokoreański, lub zostanie osiągnięty pokojowy
wynik rozmów sześciostronnych, konieczne będzie odbudowanie gospodarki Korei Północnej
wielkim, międzynarodowym wysiłkiem, w którym Unia Europejska powinna odegrać istotną rolę
dzieląc się swoim znaczącym doświadczeniem zdobytym przy pracach dotyczących Paktu
Bałkańskiego oraz w działalności Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Wreszcie, zarówno Unia Europejska, jak i Chiny zawarły strategiczne partnerstwa ze swoim
wspólnym sąsiadem -- Rosją. Oba partnerstwa dotyczą bezpieczeństwa i interesów
gospodarczych. Chiny i Rosja zachowują swoją strefę wpływów obejmującą kilka autorytarnych
re\
imów w Azji Środkowej. Oba te kraje mogłyby wesprzeć międzynarodowe wysiłki w zakresie
nierozprzestrzenienia broni jądrowej, wywierając nacisk lub wstrzymując współpracę z innymi
wa\
nymi graczami w regionie takimi, jak Korea Północna, Pakistan czy Iran. Najwa\
niejsze
jednak jest wspólne zainteresowanie Europy i Chin rosyjskimi zło\
ami gazu i ropy naftowej. A\

2
do dziś wschodnie i zachodnie sieci rosyjskich rurociągów nie są w pełni połączone. Chiny wcią\

importujÄ… rosyjskÄ… ropÄ™ kolejÄ…. Jednak\
e w przyszłości, konkurencja w zakresie dostępu i
inwestycji w rosyjskie zło\
a wzrośnie. Jeśli UE i Chiny, wspólnie z Rosją, nie zdołają połączyć
interesów i podjąć współpracy, mo\
liwość konfliktu znacząco wzrośnie.
W końcu w najlepszym interesie Unii Europejskiej jako mocarstwa globalnego le\
y
skoordynowanie spójnej polityki wobec Chin skorelowanej z jej polityką transatlantycką i
przyczynienie się w ten sposób do zachowania światowej równowagi sił.
Autorzy:
Sascha Müller-Kraenner jest dyrektorem ds. Europy i Ameryki Północnej Fundacji Heinricha
Bölla oraz doradza Niemieckiej Partii Zielonych w sprawach polityki zagranicznej.
Mi-Hyung Kim jest wiceprezeską i główną radcą prawną dziesiątego pod względem wielkości
południowokoreańskiego konglomeratu, Kumho Asiana Business Group.
Oboje byli stypendystami Uniwersytetu Yale (Yale World Fellows) w roku 2005.
© Fundacja im. Heinricha Bölla, 2008
Ten materiał jest dostępny bezpłatnie pod warunkiem podania z
ródła. Aby uzyskać więcej
informacji, prosimy o kontakt z Roderickiem Kefferpützem: [e-mail]
3