Ważne kierunki w sztuce
przełomu wieków
Secesja
Gustaw Klimt
Termin secesja (z niem. Secession) określa jeden W malarstwie Austriaka Gustawa Klimta
z najważniejszych nurtów w sztuce końca XIX w. (1862 1918) najczęstszym motywem 
Głównymi ośrodkami secesji były: Monachium, nośnikiem symbolicznych znaczeń  była
Berlin i Wiedeń. Jej twórcy pragnęli tak przemie- kobieta. Na wzór falistych linii kobiecego
nić otoczenie człowieka, by każdy przedmiot był ciała artysta modelował tło, delikatnie de-
dziełem sztuki. formował przedmioty. Powstawała całość
Charakterystycznym elementem stylu sece- dziwna i piękna.
syjnego jest linia  falista, esowata, kapryśna,
asymetryczna. Artyści poszukiwali inspiracji prze-
de wszystkim w świecie roślin i zwierząt. Efekty
ich działań widzimy w malarstwie, grafice (szcze-
gólnie w ilustracji książkowej) i rzez
bie, w archi-
tekturze, w formie przedmiotów codziennego
użytku, w stylu kobiecych strojów. Fasady budyn-
ków, witraże, meble, lampy, ceramika, a nawet
biżuteria były zdobione ornamentami stylizowa-
nymi na motyle, ważki lub rośliny o długich,
smukłych łodygach i rozłożystych kwiatach.
Secesja inspirowała twórców całej Europy,
stąd pojawiały się jeszcze inne terminy na okre-
ślenie tego kierunku; Anglicy mówili o Modern
Style [stajl], Francuzi o Art Nouveau [ar nuwo].
Malarstwo secesyjne operowało zgaszoną
kolorystyką, raczej półtonami niż barwami czy-
Gustaw Klimt, Salome (1909)
stymi. Przywoływało nastrój tajemnicy, niespo-
dzianki, zagrożenia. Artyści secesji uczynili sztukę
także z plakatu.
Aubrey
Beardslay,
winieta
książkowa
(1893)
Aubrey Beardsley
Angielski grafik i ilustrator Aubrey Bear-
dsley [obri birdzli] (1872 1898) stworzył
własny, wyraz
nie rozpoznawalny styl, chara-
kteryzujący się pełnymi polotu liniami i wy-
raz
nymi kontrastami czerni i bieli. Największą
sławę przyniosły mu ilustracje do Salome
Oscara Wilde a.
Alfons Mucha
Najmodniejszym twórcą plakatów był cze-
ski malarz i grafik Alfons Mucha (1860
1939), który odniósł sukces w Paryżu, gdy
w 1894 r. na zamówienie wielkiej aktorki
Sary Bernhardt przygotował projekt afisza
teatralnego.
Parawan (1899), proj. Gustaw Serrurier-Bovy Alfons Mucha, plakat do spektaklu
Gismonda (1894)
146 M ł o d a P o l s k a
146 M ł o d a P o l s k a
Nowa sztuka
Polscy artyści, podobnie jak twórcy
zachodni, zrzeszali się, by populary-
zować nową sztukę. Największe za-
sługi odniosło Towarzystwo Arty-
stów Polskich  Sztuka (1897), do
którego należeli m.in. tacy wybitni
malarze, jak Teodor Axentowicz, Ja-
cek Malczewski (zob. s. #), Józef
Mehoffer, Jan Stanisławski, Stani-
sław Wyspiański.
Edward Okuń
Malarz i grafik Edward Okuń (1872
1945) cieszył się dużym uznaniem
jako ilustrator czasopism i książek.
Rysowane miękką secesyjną linią wi-
niety Okunia nadały niepowtarzalny
charakter pismu  Chimera .
Plakat II Wystawy Towarzystwa Artystów
Edward Okuń, Kobieta-płomień, winieta
Polskich  Sztuka (1898), proj. Teodor
okładkowa  Chimery (1902)
Axentowicz
Józef Mehoffer Moda
)
Józef Mehoffer (1869 1946) malarstwa Secesyjna moda podkreślała cechy kobiety wi-
uczył się w Krakowie (m.in. pod kierun- dzianej jako tajemnicza femme fatale (zob.
kiem Jana Matejki) i Wiedniu. Ukształ- s. #). Wcięte w pasie suknie formowały (za po-
tował swój własny styl pod wpływem mocą gorsetów) linię kobiecego ciałą w kształt
różnych artystycznych fascynacji epoki, litery  S . Modne były wielkie kapelusze, woal-
bliska była mu wiedeńska secesja, a tak- ki ocieniające obowiązkowo blade twarze i moc-
że technika francuskiego średniowiecz- no podmalowane oczy. Moda męska nie była
nego witrażu i japońskiego drzeworytu. tak interesująca  wyróżniali się tylko artyści,
którzy ekscentrycznym strojem podkreślali bunt
wobec mieszczańskich konwanansów.
Teodor Axentowicz,
Józef Mehoffer, Głowa Meduzy (1904) Gustaw Klimt, Dama w kapeluszu
Portret damy w czarnej sukni (1906)
i futrzanym boa (1909)
1. D e k a d e n c i, m e l a n c h o l i c y i s n y o p o t ę d z e 147
1. D e k a d e n c i, m e l a n c h o l i c y i s n y o p o t ę d z e 147