Konosament (Ang.: Bill of Lading)  jest najważniejszym dokumentem umowy
przewozu towaru morzem. Wystawiany jest i podpisywany jest przez
przewoz
nika lub przez upoważnioną do tego przez niego osobę.
1) Konosament jest dowodem przyjęcia określonego w nim
Å‚adunku do przewozu i zobowiÄ…zaniem przewoz
nika do
wydania tego Å‚adunku w porcie przeznaczenia
legitymowanemu posiadaczowi konosamentu.
Legitymowanym posiadaczem konosamentu jest:
·ð z konosamentu imiennego  odbiorca wskazany w konosamencie
·ð z konosamentu na zleceni  ten na czyje zlecenie opiewa konosament,
który nie był przeniesiony przez indos, albo posiadacz konosamentu,
wykazujący swoje prawo nieprzerwanym szeregiem indosów, choćby
ostatni indos był in blanco
·ð z konosamentu na okaziciela  okaziciel konosamentu
2) Konosament jest papierem towarowym, ponieważ
reprezentuje towar, na który został wystawiony i upoważnia
do dysponowania tym towarem.
3) Konosament jest papierem wartościowym, co oznacza, że
przeniesienie praw własności do ładunku, na który
konosament opiewa, wymaga równocześnie przeniesienia
(wydania) samego dokumentu. Prawa, które daje konosament są
z nim ściśle związane i mogą być przenoszone na osoby trzecie
jedynie poprzez przeniesienie (wydanie) konosamentu.
Konosament jest więc dokumentem przenoszalnym.
4) Konosament nie jest umowÄ… przewozu Å‚adunku, ale jego
wydanie jest potwierdzeniem zawarcia wcześniej umowy w
jakiejkolwiek formie (pisemnej, ustnej lub telefonicznej)
5) Konosament jest dokumentem wystawianym przez
przewoz
nika, jednakże wypełniania poszczególnych klauzul
dokonuje zazwyczaj załadowca. Wydanie konosamentu polega na
jego podpisaniu i opieczętowaniu przez upoważnioną do tego
osobÄ™.
6) Konosament wystawia siÄ™ w kilku ponumerowanych
egzemplarzach, z których każdy jest oryginałem dokumentu.
Praktyką jest wystawianie konosamentu w trzech oryginałach.
Oprócz tego wystawiane są kopie konosamentu, które nie
upoważniają do dysponowania ładunkiem.
7) Odebrania ładunku w porcie przeznaczenia można dokonać
jedynie po okazaniu oryginału konosamentu, a pozostałe
oryginały tracą wówczas moc.
8) Odbiór ładunku w innym porcie niż port przeznaczenia
wymaga zwrotu kompletu (wszystkich) oryginalnych
konosamentów (full set).
9) Rodzaje konosamentu ze względu na sposób przenoszenia:
a. Konosament na okaziciela (bearer bill of lading, bill of
lading to bearer)  jest przenoszony przez proste wręczenie
nowemu nabywcy. Każda osoba posiadająca konosament
na okaziciela może odebrać ładunek na który konosament
opiewa.
b. Konosament na zlecenie (order bill of lading, bill of
lading to/under/order)  jest przenoszony w drodze indosu.
i. Indosowanie konosamentu polega na dokonaniu na
nim odpowiednich zapisów (konosament może mieć
odpowiedniÄ… rubrykÄ™  for endorsment ).
ii. Przy indosie pełnym osoba na której zlecenie
wystawiono konosament, umieszcza klauzulÄ™
indosową (np.  dostarczyć firmie A lub na
zlecenie ), datÄ™, podpis i pieczÄ…tkÄ™ firmowÄ….
Konosament pozostaje nadal konosamentem na
zlecenie i może być dalej indosowany na następne
osoby/firmy.
iii. Konosamentu nie będzie można dalej indosować
jeżeli nie zostanie w formułce indosu zawarty zwrot
 na zlecenie (or order). Następuje wtedy
przerwanie szeregu inosów tego dokumentu i
indosatariusz (osoba, na której rzecz indosowano
konosament) nie może już dalej indosować
dokumentu.
iv. Indosowanie konosamentu in blanco polega jedynie
na złożeniu przez indosanta (osobę dokonującą
indosu) podpisu, przystawieniu firmowej pieczÄ…tki i
wpisaniu daty. Jeżeli nabywca takiego
konosamentu nie wpisze klauzuli indosowej, to
indosowany in blanco konosament staje siÄ™
konosamentem na okaziciela. Jeżeli klauzula
zostanie wpisana to konosament (na zlecenie)
może być dalej indosowany indosem pełnym lub
in blaco.
c. Konosament imienny (straight bill of lading, bill of lading
to a named/specified/person) może być przenoszony
tylko w drodze cesji (przelewu wierzytelności) w formie
umowy pisemnej podpisanej przez strony umowy
(sprzedajÄ…cy-kupujÄ…cy)
Najpowszechniej używanym konosamentem jest konosament na zlecenie,
ponieważ umożliwia łatwe i bezpieczne dla nabywcy przenoszenie praw, a
jednocześnie uniemożliwia (lub znacznie utrudnia) odbiór ładunku przez osobę
nielegalnie wchodzÄ…cÄ… w jego posiadanie, czego nie gwarantuje konosament na
okaziciela.
Oprócz konosamentu załadowania (shipped bill of lading) jest również
praktykowany konosament przyjęcia do załadowania (received for shipment bill
of lading), który potwierdza fakt przyjęcia ładunku przez przewoz
nika, lecz nie
stanowi dowodu, że ładunek znalazł się na statku. Po załadowania ładunku
wystawia się konosament załadowania na statek a konosament przyjęcia do
załadowania traci ważność. Konosament przyjęcie do załadowania nie jest
papierem wartościowym i nie umożliwia dysponowania ładunkiem.
Podstawowymi funkcjami Konosamentu sÄ…:
- stanowi dokument stwierdzający zawarcie umowy o przewóz i na
jakich warunkach to uczyniono
- jest dokumentem określającym tytuł własności towaru i papierem
wartościowym
- jest to dokument stanowiący dowód załadowania towaru na statek,
istnieje również konosament przyjęcia do przewozu
- jest to dokument odzwierciedlajÄ…cy stan towaru  wagÄ™, cechy
zewnętrzne oraz stan fizyczny
- jest potwierdzeniem zobowiÄ…zania przewoz
nika do wydania
wymienionego towaru jego właścicielowi w porcie przeznaczenia.
Odpowiedzialność przewoz
nika za przewożony ładunek określają
warunki konosamentowe, których podstawą prawną są przeważnie Reguły
Haskie (The Hague Rules) oraz Reguły Hasko-Visbijskie (The Hague-Visby
Rules)  ustalone w konwencji majÄ…cej na celu ochronÄ™ przewoz
nika.
Konwencja ONZ dla ochrony właścicieli ładunku ustaliła Reguły Hamburskie w
1978 roku.
Konwencja Brukselska określiła wymogi opisu ładunku w konosamencie.
Kodeks morski w dużo bardziej szczegółowy sposób określa wymaganą
zawartość konosamentu:
- oznaczenie przewoz
nika
- oznaczenie załadowcy
- oznaczenie odbiorcy lub stwierdzenie, że konosament jest wystawiony na
zlecenia lub na okaziciela
- nazwa statku
- określenie ładunku wraz z podaniem jego rodzaju oraz stosownie do
okoliczności jego miary, objętości, liczby sztuk, ilości lub wagi.
- określenie zewnętrznego stanu ładunku i jego opakowania
- znaki szczególne niezbędne do określenia tożsamości ładunku podane przez
załadowcę na piśmie przed rozpoczęciem załadowania, jeżeli je wydrukowano
lub w inny sposób utrwalono na poszczególnych sztukach ładunku lub jego
opakowania.
- oznaczenie frachtu i innych należności przewoz
nika albo wzmianka, że ich
zapłata w całości już nastąpiła lub powinna nastąpić stosownie do postanowień
zamieszczonych w innym dokumencie.
- nazwa miejsca załadowania
- nazwa miejsca wyładowania, albo określenie kiedy lub gdzie nastąpi
wskazanie miejsca wyładowania
- liczba wydanych egzemplarzy konosamentu - z określeniem oryginałów i
kopii.
- data i miejsce wystawienia konosamentu
- podpis przewoz
nika albo kapitana statku lub innego przedstawiciela
przewoz
nika
Konosament wystawiony zgodnie z tymi przepisami stwarza domniemanie, iż
przewoz
nik przyjął towary na statek w takiej ilaści i w takim stanie, jak to
uwidoczniono w konosamencie. Zarówno bowiem Konwencja Brukselska jak i
kodeks morski dajÄ… przewoz
nikowi prawo do odmowy wpisania do
konosamentu zadeklarowanych mu przez załadowcę danych dotyczących
oznakowania ładunku oraz jego ilości, miary lub wagi, jeżeli ma on poważne
podstawy do podejrzenia, że nie odpowiadają one stanowi faktycznemu lub jeśli
nie miał on wystarczających możliwości sprawdzenia tego.
PODMIOTY ZAANGAŻOWANE W OBROCIE TOWAROWYM
DROG
MORSK

ARMATOR  Strona która w swoim imieniu uprawia żeglugę statkiem
własnym lub cudzym Ang.: ship s operator, ship s disponent,
managing owner.
CZARTERUJ
CY- osoba lub firma, która na określony czas dzierżawi od
armatora statek lub jego część za ustalona opłatą. Angielskie
określenie Ang.: charterer, T/C owner.
AGENT MORSKI- osoba lub firma, uprawniona przez armatora do działania w
jego imieniu w wyznaczonym porcie lub na określonym obszarze 
wobec urzędów i zarządu portu oraz do załatwiania wszelkich
zleconych czynności dla statku, załogi i armatora. Ang.: Ship 's agent
BROKER MORSKI- osoba lub firma zawodowo zajmujÄ…ca siÄ™
pośredniczeniem w zawieraniu umów przewozowych droga morską.
Ang.: Ship's Brocker.
ZAA
ADOWCA- osoba lub firma, która dostarcza towar na statek (sensie
formalnym- nie fizycznie). Ang.: Shipper.
ODBIORCA- osoba lub firma , która odbiera towar ze statku (odpowiednik
załadowcy tylko w porcie wyładunkowym). Ang.: Receiver,
consignee
SPEDYTOR- osoba lub firma , która zawodowo zajmuje się reprezentowaniem
interesów właściciela ładunku w porcie. Ang.: Forwarding agent,
forwarder.
SZTAUER (Przeladowca)- osoba lub firma , która w pojęciu techniczno-
eksploatacyjnym zajmuje się przeładunkiem statku w porcie. Ang.:
Stevedor, stevedoring company.
PRZEWOy
NIK - mianem tym określamy firmę najczęściej armatorską która
występuje jako strona w umowie przewozowej, a która zobowiązuje
siÄ™ do przewiezienia powierzonego jej towaru/ Å‚adunku na
warunkach ustalonych przez strony. Ang.: Carrier.
KUPIEC - strona występująca w umowie przewozowej zawartej w Ż.L. jako
zlecająca przewóz, obejmuje pojęcia: Załadowcy, Odbiorcy,
Eksportera, Importera, Właściciela ładunku. Ang.: Merchant.