Wskaz
nik
W
s
k
a
z

n
i
k
Wskaz
nik
W
s
k
a
z

n
i
k
wysterowania
w
y
s
t
e
r
o
w
a
n
i
a
wysterowania
w
y
s
t
e
r
o
w
a
n
i
a
kolumny
k
o
l
u
m
n
y
kolumny
k
o
l
u
m
n
y
2473
2
4
7
3
2473
2
4
7
3
Do czego to służy? Prezentowany wskaz
nik, wyposażony trującego są dwa, połączone w szereg. Wy-
Opisywany projekt jest wskaz
nikiem mocy w rządek różnokolorowych LED-ów, padkowa pojemność filtrująca jest więc mała
wyjÅ›ciowej kolumny gÅ‚oÅ›nikowej. Może on można wbudować w kolumnÄ™ wÅ‚asnej ro- i wynosi okoÅ‚o 24µF. UkÅ‚ad zasilany jest wy-
być wykorzystany do poważnych celów, boty. W przypadku kolumn fabrycznych prostowanym, tętniącym napięciem z wyj-
mianowicie do kontroli mocy dostarczanej każda ingerencja zmieni ich brzmienie. ścia wzmacniacza. Dzięki temu, że konden-
do kolumny. Znacznie częściej będzie pełnić Wbudowanie wskaz
nika w taką kolumnę sator filtrujący ma niewielką pojemność i że
funkcję interesującego efektu świetlnego. nie jest zalecane. Lepiej umieścić wska- sygnał audio zmienia się szybko, jednocze-
OgromnÄ… zaletÄ… opisywanego projektu jest z
nik w niewielkim pudełku i postawić np. śnie świeci więcej niż jedna dioda. Taki spo-
to, że nie wymaga zewnętrznego zasilania  na kolumnę. sób pracy jest jak najbardziej odpowiedni dla
z
ródłem zasilania jest przebieg audio z wyj- efektu świetlnego. Od wartości pojemności
ścia wzmacniacza. Układ należy dołączyć do Jak to działa? C1, C2 zależy też szybkość zmian wskazań.
wyjścia wzmacniacza, równolegle do głośni- Schemat ideowy układu pokazany jest na ry- W ramach eksperymentu można zmienić
ka. Układ zmontowany ze sprawnych ele- sunku 1. Podstawą konstrukcji jest typowy wartości pojemności C1, C2 (zawsze jedna-
mentów nie wymaga uruchamiania i od razu sterownik linijki Å›wietlnej LM3916. Pracuje kowe wartoÅ›ci) w zakresie 10µF...220µF.
pracuje poprawnie. Te właściwości oraz pro- on tutaj w trybie punktowym (nóżka MODE Zdziwienie może budzić obecność trzech
stota układu na pewno zachęcą wielu Czytel- niepodłączona). punktów wejściowych A, B, C. Zagadkę wy-
ników do budowy opisywanego wskaz
nika. Rezystor R4 wyznacza prąd diod LED. jaśnia rysunek 2. W przypadku wykorzysta-
Układy tego typu niezmiennie cieszą się Przy wartości 1k&! prąd diody wynosi ok. nia punktów B, C (A niepodłączony)
popularnością, zwłaszcza wśród młodszych 12mA. Rezystory R2, R3 określają czułość,
Czytelników. czyli zakres mierzonych napięć.
Nietypowe jest tylko zasilanie i obwody
CiÄ…g dalszy na stronie 93
Rys. 1 Schemat ideowy zasilania. Zamiast jednego kondensatora fil-
Wykaz elementów
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22&! 1W
R
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
&!
1
W
R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47k&!
R
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
k
&!
R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2k&! (680&!...4,7k&!)
R
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
,
2
k
&!
(
6
8
0
&!
.
.
.
4
,
7
k
&!
)
R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k&!
R
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
k
&!
R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .patrz tekst (120&! 1W)
R
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
p
a
t
r
z
t
e
k
s
t
(
1
2
0
&!
1
W
)
C1,C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47µF/25V
C
1
,
C
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
µ
F
/
2
5
V
D1-D10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LED
D
1
D
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
L
E
D
D11-D14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4002
D
1
1
D
1
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
0
0
2
D15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dioda Zenera 27V 1W
D
1
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
d
i
o
d
a
Z
e
n
e
r
a
2
7
V
1
W
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LM3916
U
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
L
M
3
9
1
6
Komplet podzespołów z płytką jest
dostępny w sieci handlowej AVT jako
kit szkolny AVT-2473
Elektronika dla Wszystkich
89
układ jest klasycznym prostownikiem most- łu. Z kolei przy dołączeniu do wzmacniacza Niemniej jednak przy napięciach zmien-
kowym z pojemnością filtrującą zawierającą dużej mocy (powyżej 15W) należy obowiąz- nych rzędu 1V na pewno nie zaświeci żadna
szeregowo połączone kondensatory C1, C2 kowo wykorzystać punkty B, C. Do współpra- z diod. Ograniczenia narzuca nie tylko układ
 zobacz rysunek 2a. cy ze wzmacniaczami o mocy do 100W rezy- scalony, ale też napięcie przewodzenia diod
Przy wykorzystaniu punktów A, B (C nie- stor R5 może mieć wartość 120...150&!. Przy LED. Właśnie ze względu na to zaleca się, by
podłączony) układ jest typowym podwaja- wzmacniaczu większej mocy należy zwięk- pierwsze dwie diody LED (D1, D2) były
szyć wartość R5, by przy pełnym wysterowa- czerwone, choć w modelu przedstawionym
Rys. 2 Wariant wykorzystania wskaz
nika niu nie przeciążyć diody Zenera D15. na fotografii jest inaczej. Przy tak małych na-
pięciach diody czerwone o napięciu przewo-
Montaż i uru- dzenia około 1,6...1,8V zaświecą się wcze-
chomienie śniej niż zielone czy żółte.
Wskaz
nik należy zmon- Diody o kolorach jak w modelu są odpo-
tować na płytce druko- wiednie dla wskaz
nika, prezentujÄ…cego aktu-
wanej, pokazanej alnÄ… moc dostarczonÄ… do kolumny. Wtedy za-
na rysunku 3. Montaż miast kostki LM3916 lepiej wykorzystać lo-
jest klasyczny i nie garytmiczną LM3915 ze świadomością, że
powinien sprawić trud- pełny zakres dynamiki nie będzie wykorzy-
ności. Początkujący stany.
zwrócą szczególną Przy zastosowaniu układu jako  rozryw-
uwagę na kierunek włą- kowego efektu świetlnego, diody należało-
czenia diod, kondensato-
rów elektrolitycznych Rys. 3 Schemat montażowy
oraz układu scalo-
nego. Prawidłowo
zmontowany i zlu-
towany układ
będzie pracował
od razu.
W zależności
czem napięcia  patrz rysunek 2b. Dodatnie od mocy wzmacniacza należy wyko-
połówki przebiegu zmiennego ładują kon- rzystać punkty A, B (przy mocach do
densator C1, ujemne C2. 15W) albo B, C (15...100W). Przy mo-
Dioda Zenera D15 dodana jest na wszelki cach powyżej 100W należy zwiększyć
wypadek, by wraz z jednym z rezystorów R1, wartość R5 co najmniej do 220&!. by pomieszać, by następna miała inny kolor
R5 ograniczyć napięcie na układzie scalonym. Jak podaje katalog, układy LM391X pra- niż poprzednia. Można też zamiast LM3916
Przy dołączeniu do wzmacniacza o mocy cują w zakresie napięć zasilających 3...25V, wykorzystać liniową LM3914.
do 15W należy obowiązkowo wykorzystać jednak podczas testów okazało się, że układ
punkty A, B. Napięcie zmienne ze wzmacnia- scalony pracuje już przy napięciach zasilania Janusz Kwiatkowski
cza jest wtedy podwajane i układ pracuje już mniejszych niż katalogowe 3V.
przy stosunkowo niedużych poziomach sygna-
Elektronika dla Wszystkich
90
Ciąg dalszy ze strony 89 jednak podczas testów okazało się, że
układ scalony pracuje już przy napię-
układ jest klasycznym prostownikiem most- ciach zasilania mniejszych niż katalo-
kowym z pojemnością filtrującą zawierającą gowe 3V.
szeregowo połączone kondensatory C1, C2 Niemniej jednak przy napięciach
 zobacz rysunek 2a. zmiennych rzędu 1V na pewno nie za-
świeci żadna z diod. Ogranicze-
nia narzuca nie tylko układ sca-
lony, ale też napięcie przewo-
dzenia diod LED. Właśnie ze
względu na to zaleca się, by
pierwsze dwie diody LED (D1, D2) Rys. 3 Schemat montażowy
były czerwone, choć w modelu przed-
stawionym na fotografii jest inaczej. rytmiczną LM3915 ze świadomością, że
Przy tak małych napięciach diody pełny zakres dynamiki nie będzie wykorzy-
czerwone o napięciu przewodzenia stany.
około 1,6...1,8V zaświecą się wcze- Przy zastosowaniu układu jako  rozryw-
śniej niż zielone czy żółte. kowego efektu świetlnego, diody należało-
Diody o kolorach jak w modelu by pomieszać, by następna miała inny kolor
sÄ… odpowiednie dla wskaz
nika, pre- niż poprzednia. Można też zamiast LM3916
zentującego aktualną moc dostarczo- wykorzystać liniową LM3914.
nÄ… do kolumny. Wtedy zamiast kost-
ki LM3916 lepiej wykorzystać loga- Janusz Kwiatkowski
Rys. 2 Wariant wykorzystania wskaz
nika
R E K L A M A · R E K L A M A · R E K L A M A
Przy wykorzystaniu punktów A, B (C nie-
podłączony) układ jest typowym podwaja-
czem napięcia  patrz rysunek 2b. Dodatnie
połówki przebiegu zmiennego ładują kon-
densator C1, ujemne C2.
Dioda Zenera D15 dodana jest na wszelki
wypadek, by wraz z jednym z rezystorów R1,
R5 ograniczyć napięcie na układzie scalonym.
Przy dołączeniu do wzmacniacza o mocy
do 15W należy obowiązkowo wykorzystać
punkty A, B. Napięcie zmienne ze wzmac-
niacza jest wtedy podwajane i układ pracuje
już przy stosunkowo niedużych poziomach
sygnału. Z kolei przy dołączeniu do wzmac-
niacza dużej mocy (powyżej 15W) należy
obowiązkowo wykorzystać punkty B, C. Do
współpracy ze wzmacniaczami o mocy do
100W rezystor R5 może mieć wartość
120...150&!. Przy wzmacniaczu większej
mocy należy zwiększyć wartość R5, by przy
pełnym wysterowaniu nie przeciążyć diody 1. W tranzystorze.
Zenera D15. 2. Wykonuje siÄ™ z niego rezonatory.
3. "Serce komputera".
Montaż i uruchomienie 4. Pierwiastek o liczbie atomowej 50.
Wskaz
nik należy zmontować na płytce dru- 5. Odprowadza ciepło.
kowanej, pokazanej na rysunku 3. Montaż 6. Posiada uzwojenie pierwotne i wtórne.
jest klasyczny i nie powinien sprawić trudno- 7. Jednostka częstotliwości.
ści. Początkujący zwrócą szczególną uwagę 8. Inaczej opornik.
na kierunek włączenia diod, kondensatorów 9. Oscyloskopowa, służy do odwzorowania
elektrolitycznych oraz układu scalonego. przebiegu napięcia w postaci obrazu.
Prawidłowo zmontowany i zlutowany układ 10. Skrót diody elektroluminescencyjnej.
będzie pracował od razu. 11. Może być indukcyjna.
W zależności od mocy wzmacniacza nale- 12. Wymienna część lutownicy.
ży wykorzystać punkty A, B (przy mocach 13. Jest z
ródłem spójnego promieniowania
do 15W) albo B, C (15...100W). Przy mo- monochromatycznego.
cach powyżej 100W należy zwiększyć war-
tość R5 co najmniej do 220&!.
Jak podaje katalog, układy LM391X pra- Autorem krzyżówki jest
cują w zakresie napięć zasilających 3...25V, Krzysztof Wysocki z Kozienic
Elektronika dla Wszystkich
93