COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
2
COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
3
Copyright fot the Polish edition © 2011 G+J Gruner + Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa
Copyright © 2011 for the text by Maciej Bennewicz
G+J Gruner + Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa
02-674 Warszawa, ul. Marynarska 15
Dział handlowy:
tel. [phone]
fax [phone]
Sprzedaż wysyłkowa:
Dział Obsługi Klienta, tel. [phone]
Redakcja: Małgorzata Grudnik-Zwolińska
Korekta: Magdalena Chorębała, Elżbieta Morawska, Ewa Kłosiewicz
Projekt graiczny okładki i środków: Paweł Rafa
Redakcja techniczna: Mariusz Teler
Skład i łamanie: Marek Ugorowski
Redaktor prowadzÄ…cy: Agnieszka Radzikowska
Zdjęcia na okładce: Shutterstock, BE&W (przód), archiwum autora (tył)
Druk: Druk-Intro S.A.
ISBN 978-83-7778-007-7
ISBN: 978-83-62343-54-6
Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie, kopiowanie w urządzeniach przetwarzania danych, odtwarzanie,
w jakiejkolwiek formie oraz wykorzystywanie w wystąpieniach publicznych tylko za wyłącznym zezwoleniem
właściciela praw autorskich.
Praktyczny podręcznik do nauki coachingu i mentoringu z ćwiczeniami.
Dla menedżerów, zawodowych coachów i pasjonatów.
Na podbudowie kursu certyikacyjnego
Norman Benett Academy European Quality Award EMCC1.
Maciej Bennewicz
1
European Mentoring & Coaching Council (Europejskie Stowarzyszenie Mentorów i Coachów) organizacja obejmująca wszystkich zaintere-
sowanych w celu promowania jako ci i rozwoju coachingu i mentoringu; została powołana do promowania dobrych praktyk w zarządzaniu
i coachingu w całej Europie; EMCC przyjmuje standardy pracy najwy:szej jako ci (EQA European Quality Award); jest stowarzyszeniem
niezale:nym, bezstronnym oraz non profit, zobacz: http://emccpoland.com/misja.php, http://emccpoland.com/index.php,http://www.downlo-
adit.org/free_files/filePages%20from%20Chapter%205.%20The%20European%20Quality%20Award.pdf (emisja w dniu 06.07.2010).
Podręcznik ten dedykuję wszystkim, którzy na drodze rozwoju osobistego uzyskali
zaplanowane cele oraz ponadprzeciętne rezultaty, a zwłaszcza tym, którzy początkowo
nie wierzyli we własny sukces, a jednak go osiągnęli.
COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
Podziękowania
Serdecznie dziękuję moim współpracownikom z Norman Benett Academy, którzy przez ostat-
nie lata współtworzyli ze mną program szkoleń w zawodzie coacha i mentora, a także przyczynili
się do uzyskania międzynarodowego certyikatu EQA EMCC oraz współtworzyli sukces akademii
i jej prestiż.
Dziękuję zwłaszcza Kalinie Greli i Beacie Kaczyńskiej za współprowadzenie zajęć, treningów
i superwizji podczas kolejnych edycji kursów. Wasza cierpliwość, uważność na klienta i podążenie
za procesem to mistrzowska szkoła coachingu. Dziękuję również Wioli Matysiak, Małgosi Budny
za wspieranie kolejnych adeptów coachingu w poznaniu naszego programu oraz Marcinowi Wy-
krotce za uważność i odpowiedzialność za trudny proces nabywania kompetencji przez naszych
studentów.
Podziękowania należą się również Damianowi Ziętarze, który jest mózgiem wielu przedsięwzięć
i bez którego determinacji, uporu i zaangażowania nie mielibyśmy tylu tak znaczących osiągnięć.
Sukces rodzi się w głowie, ale realizuje się go wytrwałą pracą i sercem.
Wielkie dzięki Anicie Michalskiej za benedyktyńską, znakomitą pracę bibliograiczną. Podzię-
kowania również dla Witka Dziedzica za modelową pracę z ćwiczeniami.
Na koniec wyrazy wdzięczności dla naszych studentów i klientów coachingu. To, co odkrywacie
i jakich zmian dokonujecie, jest dla nas, coachów i mentorów, najlepszą z możliwych informacją
zwrotną i jednocześnie szczególnym darem, jaki człowiek może oiarować drugiemu człowiekowi
jako inspirację do własnego życia.
autor
COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
Wstęp
Gdy zwrócono się do mnie z propozycją opatrzenia niniejszego dzieła wstępem, okazałem zdziwienie,
bo uznałem się za osobę bodaj najmniej odpowiednią do wypełnienia takiego zadania. Przede wszystkim
dlatego, że coaching znany jest mi jedynie z nazwy, której w dodatku nie akceptuję tak, jak niechętnie do-
puszczam przenoszenie do języka polskiego innych zwrotów anglojęzycznych. Dalej, wydawało mi się, iż
jest to kolejna, psychologiczna nowinka  wymyślona z powodów komercyjnych, a nade wszystko dlatego,
iż najbliższym mi polskim odpowiednikiem określenia  coach jest termin  trener , a dla pedagoga  bo
jestem pedagogiem  działalność trenerska kojarzy się silnie z pokusą  zapanowania nad zawodnikiem,
chęcią formowania go według zawczasu założonego planu, a nawet podporządkowania jego indywidual-
ności trenerskim wyobrażeniom o tym, co dobre a co szkodliwe i nie powinno się zdarzyć. Taki przecież
obraz działalności skutecznych trenerów rysują doniesienia prasowe a także wypowiedzi niektórych za-
wodników.
Rozpocząłem od tego wyznania, ponieważ, jak sądzę, nie jestem jedynym, który odnosi się do działań
coachingowych z rezerwą a nawet niechęcią. Tymczasem lektura przygotowanego opracowania pozwoliła
mi zmienić moje ustosunkowanie zarówno do idei, jak i metody propagowanej przez Macieja Bennewicza.
Dostrzegam tu głębsze, choć nie eksplikowane podłoże konceptualne, bliskie tym kierunkom pedago-
gicznym, które nawiązują do odżywających dzisiaj poglądów propagujących samorozwój i samokształce-
nie jako wartościowe sposoby formowania indywidualności człowieka. Genezy takiej pedagogiki można
doszukiwać się już u Sokratesa. Bliższe nam realizacje znajdziemy np. u J. K. Szaniawskiego i w jego  Ra-
dach przyjacielskich&  , u twórców  Nowego Wychowania , a dzisiaj  choć nieco inaczej zorientowane
 u autorów rozwijających pedagogikę twórczości.
Pracę, którą ma przed sobą czytelnik, można odczytywać jako dzieło wpisujące się w nurt publikacji
podejmujących niezwykle aktualną problematykę rozwijania zdolności ludzkich. Aktualność tej proble-
matyki warunkowana jest wieloma czynnikami, z których dwa są  jak się wydaje  dominujące. Jeden
układa się w nurcie współczesnych prądów ilozoicznych czyniących jednostkę ludzką sprawcą i uznają-
cych ją za ośrodek zmiany i rozwoju świata. W szczególności ilozoia ta oddaje w ręce człowieka możli-
wości wpływania na rozwój cywilizacji i kultury decydujących o kierunku i tempie światowych przemian.
Stąd już blisko do wywiedzenia np. tez psychologii humanistycznej czy też konstruktywizmu, stanowią-
cych podstawy pedagogiki praktycznej. Czynnik drugi ma postać fundamentu, na którym budowane
są społeczne nadzieje związane z poprawą jakości życia człowieka i całych społeczeństw, a to dzięki wy-
korzystaniu potencjału tkwiącego w ludziach, w tym szczególnie w ludziach zdolnych do inicjowania
procesów postępu społecznego i generujących sposoby jego urzeczywistniania. Stąd zapewne siła haseł
głoszących potrzebę inwestowania w rozwój kapitału ludzkiego, przekonanie o kluczowym znaczeniu
edukacji i troski o jakość młodego pokolenia.
Maciej Bennewicz przygotował opracowanie wywołujące namysł nad zadaniami stojącymi przed
współczesnym kształceniem prowadzący do dostrzeżenia dylematu wyrażonego pytaniem o to, czy i na
ile hołdować powinniśmy ukształtowanemu w tradycji europejskiej kształceniu opartemu na wzorcach
11
COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
klasycznych, a jak daleko pójść w stronę upraktycznienia i konstruowania niezawodnych, pragmatycz-
nych systemów i sposobów przygotowania człowieka do zadań i wyzwań stawianych przez teraz
niejszość
i przyszłość. Praktyka i moda skłania do wyboru tej drugiej ścieżki. Ale czy jest to wybór słuszny? Wszak
opowiadając się po tej stronie, można w skrajnej postaci postawić pytanie o to, czy szewcowi światopogląd
i gust estetyczny ma być potrzebny tylko o tyle, o ile wpływa na jakość jego wytworów?
Takiej optyki nie należy przyjmować, biorąc do ręki rekomendowane dzieło. Możliwe jest tu spojrze-
nie inne, które chciałbym rekomendować. Spojrzenie to zachęca do odczytania opracowania jako szcze-
gólnego projektu realizacji relacji uczeń mistrz, relacji podstawowej dla skutecznego urzeczywistniania
pedagogiki twórczości. Wydawać się może, że twórczość, która ze swej istoty polega na odchodzeniu od
wzorców, zrywa ze schematem i jest wyrazem indywidualności i oryginalności podmiotu nie dopuszcza
naśladowania i przyjmowania zewnętrznych wzorów myślenia i działania. Tymczasem, mistrz z dei-
nicji jest tym, kogo warto a nawet należy naśladować, stanowi wyznacznik działania w danej dziedzi-
nie. Z drugiej strony praktyka pokazuje, że wielu twórców, także tych największego formatu, nie tylko
przyznaje się do swych mistrzów, ale nawet z nimi łączy czynniki sprawcze swoich twórczych osiągnięć.
Widać więc mistrz nie tylko nie przeszkadza przyszłym dokonaniom twórczym, ale  w pewnych przy-
najmniej przypadkach  jest ich niezbywalnym sprawcą. Co zatem może dać swemu uczniowi mistrz
tak, aby to  coś nie przeszkodziło w urzeczywistnieniu twórczości ucznia? Odpowiedz
na to pytanie
poprzez pełne wyliczenie nie jest możliwa, bowiem tyle jest tu możliwości, ile par pozostających w ta-
kim stosunku. Odpowiedzmy jednak tak, by treść owej odpowiedzi służyła wartościowemu odczytaniu
niniejszego dzieła. Można przyjąć, że najważniejszą wartością, jaką może przekazać mistrz swojemu
uczniowi, jest pomoc w odkrywaniu własnej indywidualności a także w rozwoju tej indywidualności.
Zauważmy, że tak rozumiana pomoc eliminuje obawy o ewentualne niekorzystne skutki wynikające
z gotowości ucznia lub nawet jego skłonności dostosowywania się do jakiegoś wzorca. Bo jeśli uczeń ma
pozostać indywidualnością, to nie może stać się naśladowcą nikogo, nawet mistrza.
Wydaje się, że niemożliwość przewidzenia rezultatu działania jest jedną z charakterystycznych, a zara-
zem podstawowych trudności w urzeczywistnianiu pedagogiki twórczości. Trudności te wiążą się przede
wszystkim z niedookreślonością tego, w jakim kierunku formować i rozwijać indywidualność uczącego
się. To, jakim on się staje oraz jakim stać się może, nie jest wcześniej wiadome ani mistrzowi, ani ucznio-
wi. Poszukiwanie tej prawdy jest ważnym motywem współistnienia owych dwóch podmiotów, być może
niekiedy nawet nieuświadamianym. Jest to także jeden z wyróżników wskazanej tutaj relacji. Bo jeśli ktoś
uznał swą indywidualność za ukształtowaną i nie ma w sobie pokory niezbędnej do podjęcia poszukiwań
nowych dróg rozwoju, temu mistrz nie jest potrzebny.
Zaduma nad kierunkami rozwoju świata oraz roli myśli ludzkiej w sterowaniu tym rozwojem prowadzi
do przekonania, iż człowiek musi być doskonalony, by nie został zdominowany przez skutki własnej, nie
zawsze rozumnej, aktywności. Owo doskonalenie przyjmuje postać przekraczania granic dotychczaso-
wych osiągnięć i doświadczeń. Człowiek dokonuje nowych odkryć, wynalazków powiększających skład-
niki kultury materialnej. Ale chyba większe znaczenie dla naszej kondycji człowieczej posiadają działania
skierowane na rozwój własnego Ja tworzonego według indywidualnego projektu. Dzisiaj taka strategia
12
COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
rozwoju człowieka wydaje się najbardziej bezpieczna i jednocześnie najbardziej przyjemna. Warto zatem
i należy uczyć ludzi jak urzeczywistniać i w pełni wykorzystywać przynależne im potencjalności tkwiące
w sferze izycznej, intelektualnej co i emocjonalnej, jak kierować własnym życiem i rozwojem w epoce
megarewolucji technicznej, informacyjnej i takiej, która nadejdzie. Przykłady z przeszłości dowodzą, że
droga ta jest możliwa i skuteczna, wymaga jednak znacznego hartu ducha, stanowczości postanowienia
oraz wytrwałości w realizacji. Wiemy, że cechy te nie są rozpowszechnione. Wolno mieć nadzieję, że
książka  podręcznik Macieja Bennewicza okaże się dostatecznie atrakcyjną zachętą do wkroczenia na tę
drogę oraz wytrwałą wędrówkę na tym szlaku.
Jan A
aszczyk
COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
Wprowadzenie
1. Do kogo skierowany jest ten podręcznik?
Grupa odbiorców to:
: : Menedżerowie różnych szczebli
: : Coachowie, mentorzy i trenerzy biznesowi
: : Doradcy i konsultanci
: : Pracownicy działów personalnych, szkoleniowych
oraz inne osoby zarządzające potencjałem ludzkim
: : Nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy, socjolodzy, specjaliści od
resocjalizacji oraz osoby wykonujÄ…ce zawody pokrewne
: : Osoby zainteresowane rozwojem osobistym
: : Studenci i absolwenci
: : Osoby zawodowo zajmujÄ…ce siÄ™ pomaganiem i wspieraniem rozwoju
: : Pasjonaci rozwoju osobistego i kreatywności w działaniu
Książka jest skierowana do wszystkich osób zainteresowanych coachingiem, a zwłaszcza do
menedżerów, samodzielnych specjalistów pracujących przy zarządzaniu talentami i potencjałem
pracowniczym, a także do studentów zainteresowanych przyszłą karierą zawodową i rozwojem
osobistym.
Osoby, które zawodowo zajmują się treningiem, szkoleniami, a także zarządzaniem, zyskają
usystematyzowany materiał do własnego szkolenia coachingowego lub służący do uzupełnienia
wiedzy i kompetencji w tej dziedzinie. Uzyskają również program pełnego kursu z zakresu co-
achingu. Kolejne rozdziały, oraz poszczególne techniki i ćwiczenia można wykorzystać do wspie-
rania rozwoju lub prowadzenia szkoleń dla swoich współpracowników, personelu zarządzającego
w irmie i klientów zewnętrznych jako całościowy kurs lub jego fragment.
Jeśli poszukujesz, czytelniku, nowych umiejętności albo nowego zawodu, ten podręcznik rów-
nież sprosta twoim oczekiwaniom i pomoże ci usystematyzować wiedzę na temat rozwoju osobis-
tego, coachingu i mentoringu.
Niniejsza publikacja stanowi pełny materiał kursu Coach Praktyk Biznesu realizowanego nie-
przerwanie od roku 2007 w Norman Benett Academy, kursu akredytowanego przez European
Mentoring & Coaching Council z certyikatem EQA [European Quality Award]. Składają się nań
części teoretyczne podbudowane literaturą, badaniami i udokumentowanymi eksperymentami.
Zaprezentowane zostały uznane metody, konkretne ćwiczenia i techniki coachingowe z powo-
dzeniem stosowane w biznesie i w innych formach coachingu, niektóre z nich mają charakter au-
torski. Ważnym elementem podręcznika są case study i oparte na nich scenariusze coachingowe
15
COACHING I MENTORING W PRAKTYCE
wykorzystujące realne sytuacje, pozwalające zobrazować lub wyjaśnić przedstawianą koncepcję
lub metodÄ™.
Podręcznik bazuje na wielu tysiącach godzin szkoleń, coachingów indywidualnych i grupo-
wych, mentoringach i doradztwie członków zespołu Norman Benett, a także na osobistej wielo-
letniej pracy autora w roli coacha, menedżera i doradcy.
Przy tworzeniu programu i jego elementów warsztatowych zostały uwzględnione najnowsze
osiągnięcia światowych trenerów, szkoleniowców, nauczycieli akademickich zarówno z kierun-
ków coachingowych, neurolingwistycznego programowania, jak i psychologii pozytywnej, Gestalt
i nurtów behawioralno-poznawczych.
2. Jak czytać podręcznik?
: : Przekartkować, przejrzeć, żeby zapoznać się z tekstem i treścią
: : Od początku do końca zapoznając się kolejnymi rozdziałami/sesjami,
by poznać logikę prezentowanego podejścia
: : Wyrywkowo powracając do wybranych zagadnień, by lepiej je utrwalić
: : Wyrywkowo w zależności od aktualnych potrzeb,
np. by zastosować wybraną technikę w realnej pracy coachingowej
: : Punktowo, konkretny rozdział, by lepiej utrwalić lub zrozumieć
dane zagadnienie
: : Powtarzając ćwiczenia, by za każdym razem odkryć ich nowe znaczenie
i funkcje
Podręcznik został podzielony na trzy części. Pierwsza:  Cele i efekty składa się z czterech ses-
ji, druga część:  Oprogramowanie osobowości z kolejnych czterech, trzecia natomiast:  Praca
z relacjami  z sześciu. Całość została poprzedzona wstępem deinicyjnym. Czternaście sesji,
tworzących jednocześnie rozdziały podręcznika, ilustruje przebieg pełnego programu coachingu
indywidualnego, począwszy od sesji kontraktowej do czternastej sesji kończącej proces coachin-
gu. Każda sesja jest opisana od strony teoretycznej, podbudowana ćwiczeniami i technikami do
zastosowania w pracy z klientem oraz uzupełniona wyjaśnieniami i przykładami z życia. Podręcz-
nik przypomina instrukcję obsługi. Śledzimy kolejne etapy postępowania z klientem, wykonuje-
my ćwiczenia, uczymy się dynamiki i szczegółów procesu coachingowego niejako od środka.
Czytelnik jest zapraszany do poznawania zagadnień coachingowych, a jednocześnie odbywa
podróż przypominającą spotkanie z prawdziwym klientem, począwszy od nawiązania relacji
i ustalenia kontraktu, aż do zakończenia procesu coachingu i udzielenia podsumowujących in-
formacji zwrotnych. Każdy rozdział/sesja stanowi osobną część, a podrozdziały to niemal gotowy
materiał na kolejne sesje z klientem. Ten model znakomicie sprawdza się również na kursach
certyikacyjnych, które prowadzimy w Norman Benett Academy.
16
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.