Jan Kochanowski  Psałterz Dawidów
Wstęp
- pierwsze wydanie  Psałterza 08,10,1579 r.  przywilej Batorego zakazujący przedruku
dzieł Kochanowskiego bez jego zgody.
- okoliczności powstania nieznane dokładnie: powstawał stopniowo i obok innych utwórów
oraz przez artystę dojrzałego.
I.  Psałterz w ciągu wieków.
- psalm  nazwa zapożyczona z greckiego psalmoi, w hebrajskim tehilim, hymn, pieśń
poch-walna.
- księga hymnów w oryginale hebrajskim znajduje się w grupie tzw.  Pism obok
Przypowieści, Księgi Hioba, Pieśni nad pieśniami, Księgi Rut, Trenów Jeremiasza, Księgi
Eklezjastes, Es-ter, Daniela&
- grupa  Pism , najbliższa literacko, wplyw na wyobraz
nięartysty, odróżniana od grupy
 Prawa ( Pięcioksiąg Mojżesza ).
- psałterz został nazwany Dawidowym, ale twórcami hymnów są też Asaf, Herman, Etan i
inni.
- różne datowanie poszczególnych psalmów  zbiór powstał na przestrzeni od XI do III
w.p.n.e. (do powstania przekładu  Septuaginty ).
Forma poezji hebrajskiej.
- jej zasadą jest paralelizm członów  swoisty układ zdań (wersów):
- paralelizm synonimiczny: 2 człony ułożone tak, że wyrażają tę samą myśl.
- paralelizm antytetyczny: zdanie 2 przeciwstawione 1.
- paralelizm syntetyczny: zdanie 2 uzupełnia 1.
- trudności dla literatury grecko-rzymskiej, np. z punktu widzenia retoryki są błędem.
Greckie przekłady Starego Testamentu.
- przez Żydów dla potrzeb gmin żydowskich.
- różniły się między sobą, uczony Origines postanowił zestawić tekst hebrajski z 4
przekładami i szóstej wersji  Heksapla.
Przekłady na łacinę.
- pierwsze przekłady II/III w.n.e.
- św. Hieronim IV/V w.  nowy przekład oparty na tekście hebrajskim  Wulgata,
wcześniej Hie-ronim przekładał psalmy.
Sprzeczność  Psałterza .
- powstawał stopniowo, przez wieki: stosunek do Boga, nawarstwienie elementów
świeckich (historycznych i obyczajowych, świecka pieśń weselna  ps. 45).
- trudności w procesie łączenia Starego i Nowego Testamentu, np. złorzeczenia, w których
Bóg jakby wciągany jest do wykonywania aktów nienawiści ludzkiej.
-  Psałterz jest dziełem natchnionym.
- obrona przed zarzutem niemoralności czy świeckości: tzw. szkoła aleksandryjska (II w.) 
treść nastręczająca trudności interpretowana alegorycznie + szkoła antiochańska (III w.) 
praca nad sensem dosłownym.
- ustalenie się teorii sensów biblijnych, podział na:
- sens dosłowny (sensus litteralis).
- sens duchowy (sensus spiritualis) + sens typiczny.
- sens alegoryczny (podający prawdy wiary, moralny& ).
- humanizm  łączenie naukowego zainteresowania tekstem ze zrozumieniem jego piękna.
Poezja a teologia.
- podjęcie słów przypisywanych Arystotelesowi  poezja sztuką boską.
- poeci pierwszymi teologami, równe prawa.
- Petrarca  poezja nie stoi w sprzeczności z teologią, teologia to poezja pochodząca od
Boga.
II. Przekłady Biblii w renesansie.
- ataki na  Wulgatę  Valla i reformatorzy.
- działacze reformacji  oryginał hebrajski.
- w latach 1450-1522 160 nowych przekładów: Santes Pagninus, Campensis, Kochanowski,
Flaminius, Buchanan, Marot.
- reformacja wobec Biblii: Luter odrzucał poczwórny sens, interpretacja gramatyczna i
history-czna.
- konieczność znajomości języka oryginalnego.
III. Psalmy w Polsce w epoce renesansu.
- motywy biblijne w twórczości Reja, Trzycieskiego, Krowickiego.
- 1532 r. w Krakowie u Wietora  przekład krakowski; 1539 r. Walentego Wróbla; 1546 r.
 Psał-terz prozą w przekładzie Reja + wierszowana parafraza kilku psalmów; 1558 r.
Jakub Lubel-czyk.
- poszczególne psalmy: Andrzej Trzycieski, Lubelczyk, anonimowe&
- 1561 r. Biblia Jana Leopolity; 1563 r. Biblia brzeska; 1572 r. Biblia nieświeska (Budnego)
IV. Wzory i z
ródła  Psałterza Kochanowskiego.
- wykazuje więcej podobieństw z tekstami hebrajskimi i parafrazami niż z  Wulgatą , ale
jest ona punktem wyjścia: każdy psalm zaopatrzony w motto, czyli początek psalmu z
 Wulgaty (wskazanie tematu parafrazy, modyfikowanie tematu w kierunku
sugerowanym przez inne przekłady), odstępstwa od  Wulgaty : dowód humanistycznej
swobody twórczej, nie krępo-wanej postanowieniami soborowymi.
- różnice między  Psałterzem a  Wulgatą nie mogą być sprowadzane do niezgodności
wer-balnych  traktować należy jako różnice ideologii, wyobrażeń artystycznych,
środków wyrazu.
- widoczna znajomość przekładu Pagnina, Campensisa, Hessa, Marot.
- największe wpływy: przekład Buchanana (nie w reminiscencjach, lecz w stylu i topice,
bogac-twie liryzmu i laickości).
- w kształtowaniu koncepcji twórczej Kochanowskiego nie odegrał większej roli żaden z
pol-skich tekstów, ale wyrazy i zwroty zapożyczone przy rozwiązywaniu konkretnych
problemów przekładowych.
V. Psalm 19. Biblia i antyk.
- 2 części:
- I, w. 1-7  wielkość Boga objawiająca się w naturze.
- II, w. 8-15  opiewa prawo Boże nadane ludowi na górze Synaj.
- duże różnice (niektórzy badacze sądzą, że było dwóch autorów).
- w przekładzie Kochanowskiego wyczuwalne dwie konwencje stylistyczne, Kochanowski
dodał na początku wiersze, których brak w oryginale: uzupełnił utwór poetyckim opisem
świata, apelującym do wyobraz
ni czytelnika.
- autoreminiscencja: związana z  Hymnem  koncepcja Boga-budowniczego świata i jego
po-chwała poprzez ukazanie piękna jego dzieła.
- motywy biblijne Kochanowski przekształca w duchu antycznych, zaś motywy antyczne
kory-guje w duchu biblijnym; ta kontaminacja wątków i motywów biblijnych i
antycznych jest chara-kterystyczna dla twórczości Kochanowskiego, który bierze z Biblii i
religii grecko-rzymskiej nie ich cechy specyficzne, ale wspólne poglądy.
- synkretyzm religijny1- cecha renesansowego poglądu na świat.
- doskonałość świata zbudowanego na prawach raz przez Opatrzność ustalonych i
poznawal-nych.
- dążność do wzbogacenia przekładu epitetami, którym brak oryginalności.
- w II części psalmu mniej zależny od Buchanana, częściej trzyma się tekstu hebrajskiego i
 Wulgaty .
- posługuje się porównaniem przez zaprzeczenie  środek stosowany w poezji antycznej,
zale-cany przez Arystotelesa ( Miód nie tak słodki ).
- metoda twórcza Kochanowskiego  z każdego wzoru bierze poszczególne elementy i
składa je na całość przewyższającą pracą poprzedników.
- dbałość o opis urody świata, o wzbogacenie licznych walorów psalmów, o zróżnicowanie
środków stylistycznych, związane z renesansową tendencją do traktowania  Psałterza
jako dzieła artystycznego.
- uzupełnienia wprowadzone przez Kochanowskiego oddalają ten psalm od możliwości
inter-pretacji mesjańskiej, tendencja do ujmowania koncepcji Boga i stosunku człowieka
do Boga w kategoriach wspólnych pojęciom starotestamentowym, antycznym i
chrześcijańskim  cha-rakter ponadwymiarowej parafrazy.
- niewielka ilość miejsc antykizujących  epizodyczne urozmaicenia wiersza albo dyskretne
stylizacje, zaczerpnięte z utartych zwrotów i skonwencjalizowanych opisów przyrody, nie
wprowadzają dysonansów, np.:  różanoręka zorza  porównanie słońca do oblubieńca w
zło-tym wieńcu.
VI. Koncepcja Boga.
- główny motyw psalmów: stosunek człowieka do Boga.
- pojęcie Boga w Starym Testamencie nie oznacza pojęć chrześcijańskich, opiera się o kult
Jahwe, boga narodu wybranego (henoteizm).
- niektórzy badacze uważają, że w Starym Testamencie jest nie monoteizm, ale monolatria
(uwielbienie) boga przy równoczesnym uznawaniu istnienia bogów dla innych narodów.
- psalmy  kilka nazw Boga, najczęściej  Jahveh (Bóg narodu wybranego) i  Elohim
(Bóg, którego zwiastuje natura i rozum); chrześcijaństwo nie mogło przyjąć
henoteistycznego po-glądu, św. Hieronim tłumaczył  Jahveh =  Dominus (u Wujka:
Pan), a  Elohim =  Deus .
1
sposób łączenia różnych systemów religijnych.
- Kochanowskiemu obcy był starotestamentowy henoteizm, ale nie przyjął rozróżnienia
 Wul-gaty  supremacja czynników lirycznych nad hermenetycznymi wyrażająca się w
bogactwie nazw nadawanych Bogu.
- troska o szerokie zróżnicowanie uczuć psalmisty; Kochanowskiemu chodzi o atrybuty
bóstwa zgodne z zasadą monoteizmu, ale tak ogólne, że dające się zmieścić w różnych
systemach religijnych.
- nazwy Kochanowskiego podkreślają nieokreśloność i niepojętość Boga.
- Stary Testament antropomorfizuje Boga.
- w  Psałterzu Kochanowskiego człowiek jest jakby wyolbrzymiony, poeta mocniej
antropomo-fizuje tekst oryginalny; przypisywanie mu cech ludzkich; nie tylko sugeruje
się Starym Testa-mentem, ale także stosuje topikę antyczną (topos Boga-demiurga).
- w psalmie Bóg często objawia się w gniewie, podkreślając konieczność lęku przed Nim
(na-wet  psalm o potrzebie miłowania Boga  wpływ hellenizmu).
- u Kochanowskiego tendencja do złagodzenia atmosfery lęku (odrodzenie  Bóg
ujmowany w kategoriach ponadwymiarowych, miłosierny i bezinteresowny).
- zignorowanie interpretacji w duchu mesjańskim, rozumiał psalmy historycznie, jako
dzieło związane z Dawidem.
VII. Tendencje laickie w parafrazie Kochanowskiego.
- popularność przekładu  neutralność wobec sporów egzegetycznych, ani katolicki, ani
prote-stancki.
- laizacja  na przykładzie kwestii eschatologicznej  w oryginale hebrajskim miejsce,
dokąd udają się dusze zmarłych to  szeol (kraina nicości i milczenia, odcięta do świata),
św. Hiero-nim przełożył to jako  infernum lub  infernus (w kontekście eschatologii
chrześcijańskiej  miejsce kary ostatecznej); Kochanowski:  w brzydkiej ziemi ,  wieczna
noc ,  upad nieuchro-niony , upadek, grób, dół.
- w  Wulgacie brak pojęcia cnota, Kochanowski posługuje się nim tam, gdzie w
 Wulgacie jest mowa o dobroci, świętości, sprawiedliwości.
VIII. Styl przekładu Kochanowskiego.
- tłem porównawczym:  Wulgata , przekład z hebrajskiego, współczesne przekłady
zagranicz-ne i krajowe.
- stosunek Kochanowskiego do typowych dla Starego Testamentu środków wyrazu i cech
stylu hebrajskiego, np. częsta konstrukcja 2 rzeczowników, z których drugi pełni funkcję
przydawki przymiotnikowej; Kochanowski używa ich rzadko.
- stosunek do zwrotów biblijnych, np.  Pan zastępów (Wujek), u Kochanowskiego różne,
od-cień znaczeniowy.
- superlativus absolutus  zestaw liczby pojedynczej danego rzeczownika z liczbą mnogą,
pol-ski odpowiednik: pieśni nad pieśniami (zamiast: pieśń pieśni), król nad królami etc.;
podobnie tłumaczył Kochanowski.
- z frazeologii biblijnej zachował to, co nie kłóciło się z frazeologią polską lub z
przyswojonymi już polszczyz
nie elementami frazeologii antycznej; opuszcza zwroty
niezrozumiale, które wy-magałyby komentarza.
- przysłowia i zwroty przysłowiowe, ale ze względu na podniośle liryczny charakter
 Psałterza udział mowy potocznej musiał być mniejszy niż w innych utworach.
Stosunek do porównań.
- Kochanowski nie unika realiów historycznych i geograficznych związanych ze światem i
dzie-jami Izraela, ale o ile są zrozumiałe w ich emocjonalnym ekwiwalencie; zmienia
realia, gdy wywołują inne asocjacje lub gdy w kontekście polskich zamierzonych przez
oryginał asocjacji wywołać nie mogą.
- tendencja Kochanowskiego do porównań rozbudowanych (związanych z tradycją
antyczną i poetycką pieśni ludowych, wzbogacenie opisu przeżyć psalmisty i urody świata
o elementy obrazowe, np. w oryginale porównanie prześladowanego człowieka do
zanikającego cienia, u Kochanowskiego dodane szczegóły: nastrój wieczoru,
zachodzącego słońca, czegoś, co się kończy i zapowiada mrok.
- porównanie do zwierząt wzbogaca Kochanowski o ładunek emocjonalny, np. dusza
pragnie Boga  porównanie do jelenia szukającego wody, Kochanowski rozbudowuje ją o
dwa wersy: zamordowana łania szczuta przez psy szukająca w puszczy strumienia.
Epitet.
- tendencja do dodawania epitetów.
- nierzadko epitet pleonastyczny (łąka zielona).
- wzorem dal zasady epitetycznego wzbogacania przekładu jest Buchanan.
- epitety przymiotnikowe i imiesłowne złożone (wywodzą się z tradycja poezji antycznej)
uży-wane przez Kochanowskiego w miejscach podniosłych, często zamiast
niezrozumiałego i ob-cego hebraizmu.
- epitety zaprzeczone (światło niezgaszone, nieujęty wiatr)  brak w oryginale, wywodzą
się z zalecenia Arystotelesa; u Kochanowskiego odnoszą się one do Boga (podkreślają
jego wiel-kość, np. niestworzony, niezmierzony, nieskończony) albo do dzieł Boskich
( Twe strzały są nieuchronione ), wpływ różnych koncepcji.
Synonimika.
-  Psałterz  najbardziej zróżnicowany pod względem synonimiki utwór Kochanowskiego
(cykl 150 utworów dających się sprowadzić do kilkunastu stanów lirycznych, groziłby
jednostajnoś-cią, gdyby skali tej nie zróżnicować).
- jedna z odmian paralelizmu synonimicznego: w oryginale  powstanie członu w
identycznym brzmieniu; u Kochanowski dwie tendencje do urozmaicenia powtarzanych
członów + próba oddania charakterystycznej formy poezji hebrajskiej.
- bogactwo rodzajów wiersza i strofy: w twórczości Kochanowskiego  15 rodzajów
wiersza (od 5- do 14-zgłoskowca), 32 (lub 41, jeśli uwzględnić parzysto rymowaną i
wiersze styczne) ro-dzajów strof.
IX. Uwagi końcowe.
- za życia Kochanowskiego ukazały się dwa wydania  Psałterza .
- przekład ponad wyznaniowy  uczucia miłości do Boga i uwielbienie dlań ujmuje
Kochanow-ski w kategoriach wspólnych różnym systemom religijnym i kulturowym (od
Starego Testa-mentu przez antyk do chrześcijaństwa)  uniwersalizm chrześcijański.
- 1580 r.  Melodie na Psałterz polski Mikołaj z Gomółki.
Treść
- dedykacja Piotrowi Myszkowskiemu, biskupowi krakowskiemu  tylko on godny jest
tych psal-mów,  Wdarłem się na skałę pięknej Kalijopy,/ Gdzie dotychczas nie było
znaku polskiej sto-py .
I. część.
1. psalm  szczęśliwy, który zwraca swe myśli ku Bogu,  Pan bowiem
sprawiedliwych na wszelki czas broni,/ A przewrotna, złe ludzi cicha pomsta
goni .
2. psalm  próżne knowania człowieka przeciw Bogu, od Boga dana królom władza,
ma-ją się bać i szanować Boga.
3. psalm  Dawid zmuszony uciekać przed synem, Absalomem, zawsze, o cokolwiek
Dawid prosił Boga, ten mu to darował, teraz prosi o obronę.
4. psalm  prośba o pomoc, do nieżyczliwych wezwanie do opamiętania się, ważne
czy-ste sumienie (zalecenie robienia rachunku sumienia co wieczór), ono znaczy
więcej niż ofiary, pewność w Bożą opiekę.
5. psalm  prośba o wysłuchanie, wiara w sprawiedliwość i pomoc pobożnym.
6. psalm  prośba o zmiłowanie.
7. psalm  nadzieja w Boga, nikt nie uratuje się z grzechu bez pomocy Boga; jeśli
pod-miot liryczny zgrzeszył, niech będzie potępiony; jeśli będzie uratowany, na
wieki bę-dzie sławił imię Boga.
8. psalm  opiewa wielkość Boga  Stworzyciela świata.
9. psalm  wielkość Boga, sprawiedliwość, moc, litościwość, w Dniu Sądu
Ostatecznego panowie będą na równi z chłopami.
10. psalm  prośba o wsparcie i odwrócenie niełaski, człowiek bez Boga nic nie
znaczy.
11. psalm  ufność w Bogu.
12. psalm   Panie, Ty nas zachowaj od ludzi zdradliwych .
13. psalm  jeśli Bóg go nie opuści, będzie Go zawsze sławić.
14. psalm   Pan każdego broni,/ Kto sie pod Jego cień skłoni .
15. psalm  u Boga znajdzie mieszkanie człowiek niewinny, uprzejmego serca.
16. psalm  prośba o pomoc i wiara w jej otrzymanie.
17. psalm  prośba o litość i o wymierzenie kary dla okrutnych ludzi.
18. psalm.
19. psalm.
20. psalm   ocz Go żądamy,/ Wszystko z łaski Jego zawżdy otrzymamy .
21. psalm  nieprzyjaciel nie uchroni się przed Bogiem.
22. psalm  dlaczego Bóg opuścił go, bez Niego człowiek niczym.
23. psalm   wiekuisty pasterz  Wrócił mię z dziwnych obłędliwości/ Na ścieżkę
jawnej sprawiedliwości .
24. psalm  cała ziemia należy do Pana.
25. psalm  niech poganie będą pohańbieni wiecznie.
26. psalm  on człowiek niewinny, wsławi Jego imię.
27. psalm   Ufając Pańskiej pomocy,/ Nie boję się żadnej mocy .
28. psalm  prośba, by nie umierał wśród ludzi nieprawych.
29. psalm  niech wszyscy chwalą imię Boga, On niezwyciężony.
30. psalm  będzie wielbić Boga, póki będzie żyć.
31. psalm  prośba o pomoc.
32. psalm   Szczęśliwy, komu grzechy odpuszczono .
33. psalm  niech wszyscy radośnie chwalą Boga.
34. psalm  zawsze będzie chwalić Boga.
35. psalm  Bóg   Obrońca wieczny ludzi utrapionych .
36. psalm  dobroć i sprawiedliwość Boga sięgają nieba.
37. psalm   Miej ty nadzieję w Panu a cnotliwie/ Swój żywot sprawuj .
38. psalm  prośba, by Bóg nie karał go w gniewie.
39. psalm   Błąd jest człowiek ,  Próżne jego frasowanie i starania ziemskie.
40. psalm  czekał z cierpliwością, Bóg go wysłuchał.
41. psalm  ucieka się do Boga, złożony chorobą.
II. część.
42. psalm  wezwanie do duszy, by się nie lękała, tylko zaufała Bogu.
43. psalm  prośba o wsparcie dla niewinnego.
44. psalm  prośba o wyzwolenie z niewoli.
45. psalm  pieśń weselna.
46. psalm  Bóg  w uciskach nas ratuje,/ Niech nam bojaz
ń nie panuje .
47. psalm  wezwanie do czczenia i opiewania Boga.
48. psalm  wielkość Boga,  Ciebie my w swych uciskach, Panie nasz, wzywamy .
49. psalm   Jeśli z fortuną rozum sie nie sprzęże,/ Takiejże śmierci, co bydło
podlęże .
50. psalm  przymierze z Bogiem.
51. psalm  Natan karci Dawida za odebranie Bet-szabe mężowi, prośba o zmiłowanie
i zmycie grzechów.
52. psalm  Bóg potępi niewiernych i niewstydliwych.
53. psalm  patrz psalm 14.
54. psalm  prośba o pomoc i wybawienie od złośliwych ludzi.
55. psalm   wołam, takem ja dziś z strony/ Nieprzyjaciela swego wielce
zatrwożony .
56. psalm   Smiłuj się nade mną, Boże litościwy,/ Bo mię prawie w ziemię wbił
człowiek złośliwy .
57. psalm  prośba o pomoc, dusza ufa Bogu.
58. psalm  przyjdzie czas sprawiedliwego Sądu.
59. psalm  prośba o wyrwanie z rąk okrutnych nieprzyjaciół.
60. psalm  mowa o jednej z wojen przeciwko sąsiadom.
61. psalm  prośba o spokój i bezpieczeństwo.
62. psalm   W nieszczęściu i w każdej trwodze/ Nasza ufność zawżdy w Bodze .
63. psalm  będzie zawsze sławić Boga, z Nim radość i bezpieczeństwo.
64. psalm  prośba o przyjęcie modlitw w czas  nieszcześliwy .
65. psalm  nadzieja, że Bóg będzie łaskawy mimo ludzi nieprawych.
66. psalm  niech cały świat opiewa Pana.
67. psalm  prośba o błogosławieństwo.
68. psalm  wezwanie do chwalenia Pana.
69. psalm  prośba o pomoc w niebezpieczeństwie.
70. psalm  prośba o wybawienie od nieprzyjaciela.
71. psalm  prośba o wybawienie od nieprzyjaciela, Bóg nadzieją od jego młodości.
72. psalm  prośba o obdarowanie królewicza sprawiedliwością, by jednako cenił
panów i biednych.
III. część.
73. psalm  z
li ludzie nie przejmują się Panem.
74. psalm  prośba o nieopuszczanie wiernych, gniew Pański.
75. psalm  Bóg obiecał Dzień Sądu.
76. psalm  opis skutków gniewu Pańskiego, wezwanie do składania ofiar.
77. psalm  obawa, że został opuszczony przez Boga.
78. psalm  wezwanie do wiernych, by ufali w Boga, plagi egipskie.
79. psalm  prawdopodobnie o zburzeniu Jerozolimy przez Nabuchodonozora.
80. psalm  prośba o pomoc w niewoli.
81. psalm  wezwanie do radowania, dzień święty  wyprowadzenie z niewoli.
82. psalm  nad królami ziemskimi panuje Bóg.
83. psalm  prośba o pokonanie nieprzyjaciół, tych, którzy powstali przeciw Bogu.
84. psalm   Szczęśliwy w swej radzie,/ Ktokolwiek w Tobie nadzieję kładzie .
85. psalm  podziękowanie za pomoc i odpuszczenie win.
86. psalm  prośba o pomoc we  frasunku .
87. psalm  radość, że wszystkie narody, niegdyś wrogie Izraelowi, uznają Jahve za
swe-go Boga.
88. psalm   Nieszczeście duszę trapi, troski nie masz miary .
89. psalm  zawsze będzie wysławiać miłosierdzie Pana, prośba o pomoc teraz.
IV. część.
90. psalm  prośba o błogosławieństwo i oszczędzenie trosk wiernym.
91. psalm  Pan nadzieją wiernych.
92. psalm  należy wysławiać Boga.
93. psalm  Bóg panem świata od początku.
94. psalm  prośba o ukaranie grzeszników.
95. psalm  wezwanie do oddania chwały Bogu.
96. psalm  wezwanie do radości i opiewania Boga.
97. psalm  radość z panowania Boga.
98. psalm  radość z panowania Boga, prawdziwego, Sędziego sprawiedliwego.
99. psalm  Bóg króluje, niech się lękają niewierni.
100. psalm  wezwanie do radosnego opiewania Boga.
101. psalm  prośba o zachowanie od grzechu.
102. psalm  prośba o pomoc i oddalenie gniewu.
103. psalm  wezwanie, by dusza błogosławiła Pana.
104. psalm  wezwanie, by dusza śpiewała Panu pieśń.
105. psalm  wezwanie, aby wszyscy wzywali Pana i Jemu zawierzali wszystkie
spra-wy życia.
106. psalm  wezwanie, aby wszyscy chwalili dobroć Pana.
V. część.
107. psalm  wezwanie do wychwalania dobroci i litości Pana.
108. psalm  składa się w oryginale z psalmu 57 i 60.
109. psalm  prośba, by Bóg potępił i ukarał tych, którzy zdradzili go, a którym on
czy-nił tylko dobre rzeczy, teraz jest żebrakiem.
110. psalm  przyjdzie czas Sądu Ostatecznego.
111. psalm  zawsze będzie wysławiać Boga.
112. psalm  szczęśliwy ten, który obawia się Boga, On się odwdzięcza.
113. psalm  wezwanie do dzieci i panienek, by czciły Boga.
114. psalm  uwolnienie Żydów z niewoli egipskiej.
115. psalm  wierni będą zawsze sławić Boga.
116. psalm  zawsze, gdy zwraca się do Boga, ten mu odpowiada, nie wiem, jak ma
się Jemu odwdzięczyć.
117. psalm  wezwanie, by czciły Boga wszystkie narody.
118. psalm  wezwanie, by chwalić Boga za Jego dobroć.
119. psalm  każda zwrotka to nazwa kolejnych liter alfabetu hebrajskiego:
Aleph: szczęśliwi, którzy wierzą w Boga.
Beth: podmiot wierzy w Boga.
Gimel: prośba o zdrowie.
Daleth: prośba o pomoc w wytrwaniu na dobrej drodze.
He: prośba o nauczenie, jak być dobrym.
Vau: prośba o łaskę.
Zain: prośba o wspomnienie jego ślubów złożonych Bogu.
Heth: oddanie czci Bogu.
Thet: podziękowanie za łaskę.
Iod: zawierzenie Bogu.
Caph: prośba o wyrwanie go z rąk zła.
Lamed: zawsze będzie wierzyć w Boga.
Mem: wierząc w Boga, jest lepszy niż inni ludzie.
Nun: zawsze wyznawał Boga.
Samech: brzydzi się ziemią.
Ain: prośba o zmiłowanie.
Pe: oddanie się Bogu.
Zade: wieczna sprawiedliwość Boga.
Coph: prośba o wysłuchanie.
Res: prośba o wybawienie z ucisku.
Sin: oddaje Bogu wszystkie swoje myśli.
Tau: zawsze będzie chwalić Boga, oby była zawsze ważna dla Boga jego modlitwa.
120. psalm  zawsze Bóg spełniał jego prośby, musi żyć między złymi ludz
mi.
121. psalm  jest nieszczęśliwy i strapiony, zawsze będzie przy nim Pan.
122. psalm  dla Boga gotów jest na wszystko.
123. psalm  Bóg jest jego zbawieniem i nadzieją.
124. psalm  oddanie w opiekę Bogu narodu izraelskiego.
125. psalm  wiara, że Bóg nie pozwoli uciskać Izraela przez niewiernych.
126. psalm  Bóg jest łaskawy dla Izraelitów.
127. psalm  bez Boga nie ma bezpieczeństwa i spokoju.
128. psalm  szczęśliwy ten, który się boi Pana.
129. psalm  dzięki Panu naród izraelicki przetrwał wszystkie niepokoje.
130. psalm  podziękowanie za dobroć Pańską.
131. psalm  zaufanie w Bogu.
132. psalm  pobożność Dawida.
133. psalm  święta zgoda.
134. psalm  wezwanie do oddania chwały Bogu.
135. psalm  wezwanie do wszystkich do oddania chwały Bogu.
136. psalm  wezwanie do wychwalania dobroci Pańskiej.
137. psalm  po zdobyciu Jerozolimy przez Nabuchodonora Żydzi zostali
uprowadzeni do Babilonu.
138. psalm  podziękowanie za łaskę.
139. psalm  w Bogu nadzieja, bezpieczeństwo i pewność.
140. psalm  prośba o obronę przed ludz
mi złośliwymi.
141. psalm  prośba o pomoc w wytrwaniu na dobrej drodze.
142. psalm  prośba o pomoc.
143. psalm  prośba o wysłuchanie modlitw.
144. psalm  podziękowanie za sławę i wyższość nad nieprzyjaciółmi, prośba o
obronę i wyrwanie z rąk ludzi  nielutościwych .
145. psalm  na wieki będzie chwalić Pana.
146. psalm  póki będzie żyć, będzie sławić Pana.
147. psalm  wezwanie do wychwalania Pana.
148. psalm  wezwanie do duchów nieśmiertelnych, by wychwalały Pana.
149. psalm  wezwanie do oddanie czci Panu.
150. psalm  wezwanie do wychwalania Pana śpiewem i tańcem.