00:00:01:movie info: RMVB 624x352 25.0fps 480.8 MB|/SubEdit b.4066 (http://subedit.com.pl)/
00:00:00:www.napiprojekt.pl - nowa jakość napisów.|Napisy zostały specjalnie dopasowane do Twojej wersji filmu.
00:00:02: Co się wydarzy jeżeli każdy człowiek zniknie | z powierzchni ziemi.
00:00:16: W pewnym momencie przyszłości,
00:00:19: to może spotkać naszą planetę.
00:00:24: To nie jest historia
00:00:25: w jaki sposób możemy zniknąć.
00:00:29: To jest historia o tym co się wydarzy
00:00:31:kiedy już pozostawimy świat po sobie.
00:00:35: {y:b}{c:$ffda50}Tłumaczenie: Undahun & Chebus| {y:b}Dx-teaM GrouP
00:00:39: {y:b} Korekta|{y:b} {c:$#FF8C00} Undahun
00:00:46: {y:b} {c:$ffda50} Życie po ludziach
00:00:50:{y:b}{c:$ffda50}Specjalne Pozdro dla ludzi z ST-1| {y:b}{c:$#FF8C00}Chudego, Boba, Pana B., Mario, |{y:b}{c:$#FF8C00}Nastera, Skejta i Biedrony
00:00:55: Zniknięcie ludzi | brzmi jak science fiction.
00:01:02:Ale w końcu nastanie taki dzień jak ten.
00:01:07: Dzień, w którym ludzie | nie będą już chodzić po ziemi.
00:01:16: Nie jest niczym nowym wyobrażenie | o zniknięciu ludzi z powierzchni ziemi.
00:01:20: Od dawien dawna słyszymy opowieści
00:01:22: o Armageddonie czy Apokalipsie.
00:01:25: Jesteśmy jednak pierwszym pokoleniem,
00:01:26: które mogłoby poprzez umyślne działania,
00:01:29: spowodować swój własny Sąd Ostateczny.
00:01:34:Jak może wyglądać życie po ludziach?
00:01:40: Jesteśmy naznaczeni przez... nasze mity | o własnym zniszczeniu.
00:01:48: Ale spójrzmy inaczej
00:01:50: "Hej, to może przynieść |zmiany dla kogoś jeszcze "
00:01:54: Co one zrobią, jeżeli już odejdziemy?
00:02:01: Co zrobi Ziemia, kiedy ja odejdę?
00:02:05:To jest najnaturalniejsze pytanie na świecie.
00:02:09: Pierwszy dzień bez ludzi.
00:02:19: Czas przestał biec dla człowieka.
00:02:31: Nasz pobyt na planecie jest zakończony.
00:02:42: Witamy na Ziemi,
00:02:45: Ludzka populacja : ZERO.
00:02:57: W godzinę po naszym zniknięciu,
00:03:00: światła zaczną gasnąć | na całym świecie.
00:03:08: Więcej niż 70 procent energii | wytwarzanej w Stanach Zjednoczonych
00:03:12:jest generowane przez |palenie paliw kopalnych.
00:03:17: Elektrownie tak długo będą kontynuowały | produkcję energi
00:03:20: nim paliwa nie zostaną zużyte.
00:03:25: Jeżeli nie będzie komu
00:03:26: dostarczyć paliwa do generatorów energii
00:03:30: Stanie się to bardzo szybko.
00:03:31: Zanim światła zaczną gasnąć na całym świecie.
00:03:39: Jest mało prawdopodobne by | elektrownie energii atomowej przetrwały.
00:03:43: Przeciętny reaktor posiada wystarczającą ilość paliwa | by pracować jeszcze przez dwa lata.
00:03:47: Ale bez ludzi, zużywających energię | wytworzoną przez reaktor,
00:03:52: zostaną one automatycznie |przestawiane do bezpiecznego trybu
00:03:57: w czasie krótszym niż dwa dni.
00:04:01: Nawet elektrownie wiatrowe | nie mogą pracować wiecznie.
00:04:04: Turbiny wymagają odpowiednich nastaw
00:04:07: i smarowania podzespołów | żeby utrzymać je sprawnymi.
00:04:12: Jeżeli nie będzie nikogo | by obsługiwać turbiny,
00:04:15: energia nie zostanie wytworzona.
00:04:20: Jeżeli zakłady produkcji energii staną ,
00:04:23: przerwa w dostawie wysokiego napięcia
00:04:24: przyczyni się do lawiny
00:04:25: negatywnych zdarzeń na całym świecie.
00:04:30: Po kilku tygodniach cała planeta pogrąży się | w głębokich ciemnościach.
00:04:34: Takie zdarzenie nie miało miejsca | odkąd ludzie gromadzili się wokół ognisk.
00:04:41: Być może, ostatni blask sztucznych świateł na ziemi
00:04:45: będzie widoczny |na amerykańskim południowym zachodzie.
00:04:52: Tutaj wzosi się potężna tama.
00:04:54: Dla generatorów energii wodnej | nieobecność ludzi ma niewielkie znaczenie.
00:05:01: Źródło paliwa jest faktycznie nieograniczone.
00:05:04: W obrębie tamy nasz zapas paliwa | to właściwie woda,
00:05:08: w zbiorniku retencyjnym w Lake Mead, |który znajduje się za tamą.
00:05:14: Tak więc, jak długo będzie woda w zbiorniku
00:05:16: ta elektrownia będzie pracować,
00:05:22: i jeżeli woda ze zbiornika
00:05:24: będzie dalej dostarczana do hydro-turbin.
00:05:30: Te generatory energii pracują automatycznie | i będą dalej pracowały
00:05:34: tak długo jak wszystkie systemy | będą funkcjonowały poprawnie.
00:05:40: Jeżeli ja i moja załoga mielibyśmy |odejść dzisiaj wieczorem
00:05:44: i nie wrócić, by kontrolować tamę.
00:05:48: Powiedzy w takim stanie, |w jakim elektrownia jest teraz.
00:05:52: To wytwarzanie energii | odbywałoby się bez naszej obecności.
00:05:56: To nadal by trwało może przez tydzień,
00:06:00: kilka tygodni, kilka miesięcy,
00:06:04: być może nawet kilka lat, gdyby wszystko nadal | funkcjonowało normalnie.
00:06:10: W świecie bez ludzi, jest możliwe by choć jedna tama
00:06:13:z ostatnią elektrownią nadal pracowała.
00:06:21:Oprócz dostarczania energii | na całym świecie znajdują się inne systemy,
00:06:26: które mogą szybko zawieść.
00:06:31: Pod wszystkimi głównymi miastami,
00:06:32: jest złożona sieć podziemnych tuneli.
00:06:37: Służą do osuszania oraz rozmieszczenia okablowania.
00:06:40: A w przypadku dużych miast
00:06:41: służą również do transportu.
00:06:48: Wiele z nich znajduje się poniżej| poziomu wód gruntowych.
00:06:53: A żeby utrzymać je suchymi | musimy mieć system pomp.
00:06:57: I muszą się załączyć
00:06:59: kiedy nastąpi konieczność osuszenia tuneli.
00:07:03: W głębi Nowego Jorku, w miejskim metrze
00:07:06: ponad 700 pomp stale pracuje,
00:07:07: by nie dopuścić do zalania wodami gruntowymi.
00:07:11: Wypompowując średnio 13 milionów galonów na dzień.
00:07:17: Więc, jeżeli nie było by tych wszystkich ludzi wokoło,
00:07:20: nie byłoby komu włączyć pompy.
00:07:23: Szacuje się, że tunele napełnią się wodą |w przeciągu 36 godzin.
00:07:42: Wracając na powierzchnię,
00:07:44: jedzenie zaczyna gnić na półkach supermarketów.
00:07:58: Domowe lodówki stają się niczym więcej
00:07:59: niż pojemnikami na zepsutą żywność.
00:08:03: Lecz rozpuszczająca się woda z zamrażalników
00:08:06: może zapewnić chwilową pożywkę
00:08:08: dla niektórych stworzeń, które pozostaną po nas.
00:08:12: Jaki będzie los zwierząt domowych
00:08:14: pozostawionych bez ludzi
00:08:15: którzy się onie troszczyli?
00:08:19: Bez opieki, stanie się to masowym | pomorem psów.
00:08:25: Bez udziału ludzi, którzy odejdą,
00:08:27: nie będą w stanie zapewnić sobie schronień
00:08:31: czy wytworzyć jedzenia.
00:08:33: Dlatego psy odejdą.
00:08:41: Nie potrafią otworzyć puszki.
00:08:43: Nie potrafią dostać się lodówki.
00:08:46: Muszą wydostać się z domu.
00:08:50: Pies musi się wydostać z domu
00:08:53: albo umrzeć w nim.
00:08:57: A skoro się wydostanie musi znaleźć | jakieś źródło pożywienia.
00:09:08: Pierwsza rzecz, którą musi zrobić | jest skok przez okno.
00:09:11: A teraz jest to dla nich | całkiem nowe otoczenie.
00:09:14: I to z czym muszą się zmierzyć
00:09:16: to zacząć żywić się tym co znajdą martwego
00:09:20: wśród zaśmieconych ulić całego świata.
00:09:25: Szacuje sę, że jest 400 milionów psów na świecie.
00:09:31: I 300 różnych ras.
00:09:38: Ale niewiele z nich może przetrwać bez ludzi.
00:09:46: Najmniejsze psy prawdopodobnie nie przetrwają
00:09:48: nawet tygodnia bez nas.
00:09:50: Prawdopodobnie nie ma żadnej szansy
00:09:51: dla mniejszych psów.
00:09:54: Psy są bardzo konkurencyjne | podobnie jak np:
00:09:56: wilki przeganiają kojoty,| kojoty przeganiają lisy.
00:09:58: I możemy założyć, że taka hierarchia
00:10:00: zaistniałaby pomiędzy domowymi psami.
00:10:04: Faktem jest, że wiele unikalnych cech
00:10:07: poprzez lata wykształciło się u psów.
00:10:11: Teraz będą musiały zmierzyć się| z tymi ułomnościami
00:10:13: w walce o przetrwanie.
00:10:15: Są psy o naprawdę krótkich nogach.
00:10:17: Są psy z naprawdę krótkimi pyskami
00:10:20: albo ze zbyt długimi.
00:10:22: Myślę, że są one skazane na zagładę.
00:10:24: Wiesz, nie są na tyle sprawne | by poruszyć się i funkcjonować.
00:10:28: Szukać, węszyć i badać.
00:10:32: Myślę, że średniej wielkości psy spośród wszystkich
00:10:38: mają największe szanse na przetrwanie.
00:10:42: Myślę, że one przeżyją cały ten okres zmian.
00:10:46: Ale to nie wystarczy do przetrwania.
00:10:50: Ocalałe psy będą musiały znaleźć nowe schronienia.
00:10:54: Szkodniki gospodarstw domowych
00:10:55: powoli zaczynają zauważać naszą nieobecność
00:11:03: Małe stworzenia, takie jak szczury i myszy,
00:11:06: wydawałyby się zdolne istnieć bez nas.
00:11:09: Są jednak zaskakująco zależne
00:11:11: od naszych zapasów żywności.
00:11:13: Szczury i myszy zwykle określane są | jako "gryzonie konsumpcyjne".
00:11:18: Co oznacza, że "dzielimy z nimi stół"
00:11:21: Są one bardzo zależne od ludzi.
00:11:23: Mała mysz domowa, czy norweski szczur
00:11:26: to doskonałe przykłady zwierząt,
00:11:29: którym byłoby bardzo trudno
00:11:30: w przypadku braku ludzi.
00:11:36: W pierwszych tygodniach po zniknięciu ludzi
00:11:38: zaatakowały by one spiżarnie w domach
00:11:41: oraz półki w sklepach spożywczych.
00:11:50: Po zjedzeniu wszystkich zapasów żywności
00:11:52: będą usiłować przeżyć
00:11:54: jedząc takie rzeczy jak |tektura, ubrania, albo klej.
00:11:59: Myślę, że jeżeli miasta opustoszeją,
00:12:02: szczury będą musiały wrócić
00:12:03: do prowadzenia uczciwego życia.
00:12:05: Uczciwe życie oznacza dzikie życie.
00:12:10: I walkę o pożywienie.
00:12:13: W końcu, te gryzonie opuszczą mieszkania i budynki.
00:12:20: Staną się łatwym kąskiem dla drapieżników.
00:12:25: Chociaż, szczury i myszy
00:12:26: prawdopodobnie przeżyją w przyszłości,
00:12:28: ich liczebność znacznie się zmniejszy.
00:12:38: W 6 miesięcy po zniknięciu ludzi,
00:12:43: obszary zurbanizowane zaczynają zmieniać się w dzicz.
00:12:49: Bardzo szybko powróciłyby drapieżniki | pod nieobecność ludzi
00:12:52: ponieważ nasza ekspansja |oraz tworzenie warunków życiowych
00:12:56: były skierowane przeciwko nim.
00:12:58: Jak również przez nasze umyślne działania | by je usunąć i wyniszczyć.
00:13:01: Teraz powrócą bardzo szybko.
00:13:05: Mniejsze drapieżniki jak kojoty i rysie amerykańskie
00:13:07: zawsze żyły w pobliżu ludzkich populacji.
00:13:11: Są pierwszymi chętnymi do skolonizowania naszych siedzib.
00:13:17: Większe zwierzęta mięsożerne pojawią się później.
00:13:19: Natura przez jakiś czas powstrzyma ich apetyty.
00:13:24: Ale wkrótce i one zapragną zapolować | na naszych podwórkach.
00:13:40: W rok po zniknięciu ludzi | miasta i metropolie
00:13:44: będą nadal rozpoznawalne.
00:13:47: Ale przyroda zaczyna powracać
00:13:49: z jej dawną szatą.
00:13:53: Jako jeden z pierwszych |fizycznych skutków braku ludzi
00:13:57: byłby pokonanie przez roślinność
00:13:59: praktycznie niedostępnych powierzchni | takich jak: parkingi czy drogi
00:14:02: W miejscach gdzie by się przedarły
00:14:05: nastąpiłby obfity rozwój życia roślin.
00:14:09: W miejscach gdzie dociera światło słoneczne
00:14:14: prawdopodobnie nastąpi szybki wzrost roślin.
00:14:16: Małe nasiona, które trafią | do pęknięć i szczelin,
00:14:19: zaczną powoli przebijać się ku górze.
00:14:23: Rośliny są w tym doskonałe.
00:14:26: Potrafią zniszczyć wszystko
00:14:28: bez znaczenia co to jest, w kilka lat.
00:14:38: Bez ludzi, po ich zniknięciu,
00:14:41: chwasty takie jak mniszki lekarskie
00:14:43: przedrą się przez każdą szczelinę | w ulicy czy chodniku.
00:14:46: A kiedy zaczną obumierać, a ich szczątki zgniją
00:14:49: zaczną tworzyć podłoże pod porost innych roślin,
00:14:52: tworząc warstę ziemi ornej.
00:14:59: Ta piaszczysta ziemia będzie uboga w minerały
00:15:02:ale rośliny takie jak koniczyna zaasymilują |azot z powietrza i zakwitną tam jako pierwsze.
00:15:11: Następnie stworzą warunki by się przekształcić | w pastwiska dla choćby jeleni.
00:15:23: Dzikie zwierzęta też zaczęły odnajdywać drogę | do opuszczonych miast.
00:15:34: Nienaturalna dominacja człowieka nad przyrodą | okazałaby się całkiem krucha.
00:15:40: Znaki naszej słabości zawsze były widoczne.
00:15:46: To jest drzewo ailanthus.
00:15:48: Uwielbia zakorzeniać się |w bardzo niegościnnych miejscach.
00:15:53: I lubi wczepieć się w szczeliny budynków.
00:15:56: A robiąc to, powoduje uszkodzenia.
00:15:58: Korzenie rozrastają się, a siła ich rozrostu | działa niczym dynamit na skały.
00:16:04: Staje się więc przyczyną niszczenia fasad budynków.
00:16:07: Jeżeli następuje to na całej fasadzie budynku,
00:16:09: to może spowodować bardzo niebezpieczne uszkodzenia.
00:16:19: Powrót do walki z naturą .
00:16:21: Nawet Goliat stworzony przez człowieka, | jakim jest tama Hoover'a, nie jest niezwyciężony.
00:16:26: Aby poskromić potęgę tej rzeki,
00:16:28: przez 5 lat w pocie czoła pracowało 21 tysięcy ludzi.
00:16:36: Ale w przeciągu jednego roku bez ludzi
00:16:38: 17 potężnych i pozornie niezniszczalnych generatorów
00:16:43: może zostać unicestwione przez organizm | wielkości ludzkiego paznokcia .
00:16:53: Jezioro ponad tamą jest zdominowane przez
00:16:56: rozprzestrzeniający się gatunek mięczaka | zwanego "drżącym małżem".
00:17:01: Ten ukryty najeźdźca z Europy Wschodniej | nie ma żadnych naturalnych wrogów w Ameryce Północnej.
00:17:07: Jedyne co dał ludziom, to zadanie zeskrobywania go |z krat i rur, które kolonizuje.
00:17:13: Małże przyczepiają się do wewnętrznych ścian rur | no i są bardzo płodne.
00:17:20: W czasie kolonizacji bardzo szybko rosną, | mnożą się i nadbudowują na samych sobie.
00:17:26: Aż w końcu zupełnie zablokują średnicę rury.
00:17:40: Te małe rury służą do chłodzenia wodą generatorów, | by utrzymać je sprawnymi.
00:17:44: Z drugiej strony są wymarzonym domem | dla tych stworzeń.
00:17:47: A bez ludzi gotowych by je stamtąd usunąć,
00:17:50: zaczęłyby się rozprzestrzeniać jak "rak"
00:17:53: Faktycznie, te małże mogłyby zatkać | chłodzące wodociągi,
00:17:58: a co za tym idzie nie mielibyśmy sprawnych | systemów chłodzenia generatorów.
00:18:10: To spowodowałoby wysoki wzrost temperatury | w automatycznym systemie regulacji .
00:18:16: I tak automatyczny system kontroli temperatury | rozpocząłby sekwencję wyłączeń kolejnych generatorów.
00:18:23: Tak więc, dotyczyło by to każdego z generatorów | znajdujących sięw tej tamie,
00:18:27: aż w końcu cała elektorwnia zostałaby wyłączona.
00:18:32: W Las Vegas, ostatnie migoczące | stworzone przez człowieka światła na ziemi
00:18:36: ogarnęła by noc w swej pradawnej postaci.
00:18:41: Ze względu na brak działających generatorów,| woda nie przedostaje się poza tamę.
00:18:51: Tak więc rzeka Kolorado z czasem zaczyna wysychać.
00:18:58: Z drugiej strony tamy, woda nie ma swego ujścia
00:19:03: więc poziom powierzchni jeziora zaczyna się podnosić.
00:19:07: Jedyne, dzięki czemu tama wytrzymała by napór wody,
00:19:10: to system przelewów spływowych, który niwelowałby
00:19:13: krytyczny poziom wody odprowadzając ją | na drugą stronę tamy.
00:19:19: Nieodparcie, najpotężniejsze siły natury | przywracają swoją dominację na Ziemi.
00:19:28: Potężne pożary wywołane przez błyskawice, |z którymi niegdyś ludzie tak mężnie walczyli,
00:19:34: teraz wydają się nieposkromione w swej wściekłości.
00:19:43: Miasta i wioski pełne opuszczałych budynków, | dzikie trawy i rumowiska
00:19:48: stają się pożywką dla wściekłych płomieni .
00:19:59: Chicago płonie.
00:20:05: San Francisco ze swoimi wiktoriańskimi zabytkami
00:20:08: staje się przydatne jako drewno do podtrzymania ognia.
00:20:15: I jak to miało miejsce w czasach starożytnych...
00:20:18: ..."Rzym znów płonie".
00:20:24: Wszystkie budowle spłoną aż do poziomu gruntu,
00:20:26: a spalone drewno naturalnie użyźni glebę
00:20:29: dostarczając podłoża dla kolejnej fali wzrostu roślin,|wraz z azotem, którego potrzebują do wzrostu i życia.
00:20:50: Pięć lat po ludziach, wszelkie drogi |znikną z mapy świata
00:20:54: pod zielonym płaszczem, |który nieugięcie rozprzestrzenia się niczym potwór.
00:21:01: Ten atak natury nie zna żadnych granic.
00:21:06: Bramy pałacu Buckingham w Londynie
00:21:08: z łatwością zostaną otwarte przez winorośla i mech.
00:21:12: W Moskwie, Plac Czerwony stanie się bardzo zielony.
00:21:18: W rzeczywistości, natura powróci na ziemię bardzo szybko.
00:21:22: Gdyby te schody zostały oczyszczone 18 miesięcy temu,
00:21:25: to teraz po tych 18 miesiącach,
00:21:27: mysielibyśmy stracić wiele czasu | by je odnaleźć.
00:21:30: Jeżeli wrócilibyśmy po pięciu latach,
00:21:31: byłoby prawie niemożliwe by je odnaleźć.
00:21:35: Panowanie człowieka nad naturą | zawsze było tylko iluzją.
00:21:42: Kiedy kambodżańskie miasto Angkor i kompleksy świątyni
00:21:46: zostały opuszczone w 15 wieku, |drzewa dżungli rozrosły się
00:21:49: bez względu na jego kamienne struktury| oplatając je swoimi korzeniami.
00:22:01: Teraz, bez armii ogrodników i konserwatorów,
00:22:05: nowoczesne miasta są bezbronne |wobec zemsty natury.
00:22:10: W nowojorskim Central Parku, | pięknie strzyżone trawniki, teraz zaniedbane,
00:22:15: stają się miejscem wzrostu nowych drzew.
00:22:19: Po pięciu latach bez ludzi, opustoszały park | przypominałby bardziej las.
00:22:25: Do Central Parku pójdziemy po banany.
00:22:29: Tak nagle pojawią nam się drzewa i ich szybki wzrost.
00:22:34: Wszystkie zwierzęta i rośliny, | co jest naturalne na poziomie rozwoju populacji,
00:22:39: zaczną rozprzestrzeniać się aż do miast.
00:22:46: Ta sama historia czeka centrym Waszyngtonu | wielkie pomniki zostaną pochłonięte przez zieleń.
00:22:57: I tak samo na Narodowym Placu | rozbrzmieją dźwięki dżungli.
00:23:04: Zwierzęta z zoo, są naprawdę wielką niewiadomą.
00:23:10: Przyjmując, iż zdołałyby uciec ze swoich klatek
00:23:14: sytuacja zmieniłaby się dramatycznie,
00:23:16: ponieważ mielibyśmy na wolności lwy oraz tygrysy.
00:23:19: Oba te gatunki potrafiły doskonale | przetrwać w okresie po ludziach.
00:23:28: Łatwiej by im było przetrwać dalej na południu
00:23:30: niż zrobić to w centrym Waszyngtonu.
00:23:32: Ale te zwierzęta są doskonałe w przystosowywaniu się
00:23:35: i wiedziałyby jak przeżyć nawet tu.
00:23:39: Zwierzęta z zoo są wielką niewiadomą.
00:23:41: Ale są rzeczy, które możemy przewidzieć
00:23:43: w sytuacji 20 lat po odejściu ludzi.
00:23:51: Ponieważ jest jedno miejsce na globie...
00:23:54: ...gdzie to się już wydarzyło.
00:24:19: Jest 20 lat po odejściu ludzi.
00:24:26: Bez ludzi, bez odmalowywania i naprawiania pęknięć,
00:24:31: nawet solidne budynki zaczynają się skruszyć.
00:24:36: Bez koniecznych remontów zmienia się w miasto duchów.
00:24:45: Zwierzęta, które długo unikały ludzkich osad
00:24:49: teraz wracają , by tworzyć nowe siedliska | wśród ruin ludzkich domostw.
00:24:57: Skąd o tym wiemy?
00:24:59: Ponieważ jest jedno miejsce na świecie
00:25:02: gdzie to już się wydarzyło.
00:25:08: Znajdujemy się na głównym placu ukraińskiego miasta.
00:25:12: Miasta, które było niegdyś jednym z najnowocześniejszych| w byłym Związku Radzieckim.
00:25:22: W 20 lat po tym, jak miasto zostało opuszczone.
00:25:27: To daje nam obraz tego co wydarzyłoby się
00:25:31: gdyby ludzie zniknęli z miejsc swojej cywilizacji.
00:25:43: Ewakuacja Czernobyla po katastrofie jądrowej,
00:25:47: odmieniła 50-cio tysięczne miasto | w miasto duchów w przeciągu nocy.
00:26:07: Kurz przykrył szkolne sale
00:26:09: tak jak je pozostawili uczniowie 20 lat temu.
00:26:23: Wegetujące rośliny rozrastają się
00:26:25: wokół budynków i na nich.
00:26:34: Wesołe miasteczko, którego otwarcie było zaplanowane
00:26:37: na 4 dni po dacie katastrofy, nigdy nie zostało użyte.
00:26:47: Karuzele w miasteczku gromadzą rdzę | a nie imprezowiczów.
00:27:07: Samochodziki nigdy nie uruchomione| niszczeją w bezruchu.
00:27:15: Incydent dał nam zdumiewającą i rzadką okazję,
00:27:20: by zobaczyć co się może zdarzyć cywilizowanemu miastu| kiedy znikną z niego ludzie.
00:27:29: Widzę na moim liczniku Geiger'a,
00:27:31: że przebywanie tutaj jest całkiem bezpieczne, |a poziom napromieniowania nie jest zbyt wysoki.
00:27:37: Ale widzisz, że to naprawdę
00:27:39: miejsce bez możliwości powrotu czy odbudowy go.
00:27:47: Jesteśmy w czymś, co było niegdyś centrum kulturalnym | w tym mieście.
00:27:53: Było to miejsce gdzie spotykali się przyjaciele,
00:27:56: gdzie obchodzono święta, grano w piłkę,
00:28:01: słuchano muzyki, tańczono, grano na tej scenie za mną.
00:28:10: Ale po 20 latach, siły natury | zaczęły chylić ku upadkowi to miejsce.
00:28:18: Te konkretne sowieckie | fasady wyglądały imponująco,
00:28:22: ale nie stanowiły przeszkody| dla mroźnych ukraińskich zim.
00:28:26: Wysokie spadki temperatur oraz zamarzanie wody,
00:28:29: która gromadziła się w pęknięciach,
00:28:32: spowodowały powstanie ciśnienia rozsadzającego mury.
00:28:37: Wzrost roślinności jest nieunikniony,
00:28:40: korzenie rozrosły się szukając | miejsa i drogi dla siebie.
00:28:43: Te korzenie karmią się wilgocią |co prowadzi do ich ciągłego wzrostu.
00:28:49: Jak miniaturowe lewarki hydrauliczne,
00:28:52: przez cały czas, powoli kruszą beton.
00:28:59: To jest tylko 20 lat.
00:29:02: Możesz sobie wyobrazić, jak to miejsce
00:29:05: będzie wyglądać za 200 lat.
00:29:13: Po katastrofie, naukowcy przewidywali najgorsze | dla przyrody w tym regionie.
00:29:19: Większość drzew w promieniu 2,5 kilometra | od elektrowni jądrowej
00:29:24: zostało zabite przez promieniowanie.
00:29:26: Wiele zwierząt umarło.
00:29:30: Ale niewiarygodne jest, jaki skutek przyniosła
00:29:34: 20-to letnia nieobecność ludzi w zniwelowaniu szkód
00:29:37: powstałych przez jądrowy koszmar.
00:29:44: To jest Czerwony Las,
00:29:46: obszar, który strasznie ucierpiał od radiacji | po eksplozji w Chernobylu.
00:29:55: Drzewa, które tu widać dookoła mnie | zostały zniszczone przez promieniowanie.
00:30:02: Początkowa ilość promieniowania była wystarczająca
00:30:05: by zabić wszystko co żywe w tym rejonie.
00:30:11: Ale teraz widzimy odradzanie się przyrody.
00:30:22: Oto przykład jak przyroda prosperowała tutaj wcześniej,
00:30:26: Widzimy tutaj róg jelenia, jak widać dość duży,
00:30:30: co oznacza,że należał do zdrowego jelenia.
00:30:35: Czerwone jelenie są mało spotykane w innych regionach.
00:30:39: Region strefy Chernobyla jest jedynym miejscem
00:30:42: gdzie można spotkać populacje czerwonych jeleni.
00:30:47: Tyczy się to również rosyjskich dzików, | których populacja w tej strefie
00:30:52:jest od 10 do 15 razy wyższa |niż w innych regionach poza tą strefą.
00:31:04: Jesteśmy teraz w przedszkolu we wsi Karaczi | niedaleko elektrowni w Chernobylu.
00:31:10: Dzieci przebywały tutaj w czasie,| kiedy ich rodzice pracowali.
00:31:13: Ale po kwietniowej nocy w 1986 roku, | już nigdy tu nie powróciły.
00:31:23: Jesteśmy w pomieszczeniu, które dawniej| było sypialnią w tym przedszkolu.
00:31:27: Tu dzieci spały i odpoczywały.
00:31:30: Teraz jest tutaj tylko pustka.
00:31:34: Wszystkie te okna są rozbite.
00:31:36: Ale w tym pokoju wciąż panuje życie.
00:31:42: Ptaki przylatują tutaj i siadają na tych parapetach.
00:31:45: Nawet znaleźliśmy dowód, że przylatuje tu sowa.
00:31:48: Oto dowody, że żywi się tutaj sowa | futro, kości i pióra.
00:31:54: Najwyraźniej, lubi siadać na tej okiennej ramie.
00:31:57: Tak więc ten pokój wciąż żyje.
00:32:12: Nawet drzewa, które potwierdziły |swoją wrażliwość na promieniowanie radioaktywne,
00:32:16:zapuszczają nowe korzenie w ewakuowanej strefie.
00:32:26: Siedzę na trubunie stadionu piłkarskiego
00:32:29: gdzie 20 lat temu setki ludzi przychodziły,
00:32:31: by cieszyć się grą ich ulubionego zespołu.
00:32:38:Możesz sobie wyobrazić ten niosący się| dźwięk wrzawy tłumów, które tu przychodziły.
00:32:44: Aktywność na tym boisku po 20 latach,| jest zaledwie zauważalna.
00:32:59: Futbolowe boisko powraca, w następstwie zdarzeń,
00:33:03: do swojego pierwotnego stanu sprzed setek lat,
00:33:06: kiedy rósł tu mieszany las.
00:33:15: Wychowałem się w mieście takim ja te.
00:33:18:I również mogłem się cieszyć |z jazdy takimi samochodzikami |lecz po drugiej stronie świata.
00:33:25: To wszystko wydaje się |dość smutne kiedy na to patrzę
00:33:28: i widzę co może się stać z tak pięknym miastem.
00:33:31: Ludzie już nigdy nie będą tutaj żyć .
00:33:41: Ale jest tez inna strona tej historii, | pocieszająca strona.
00:33:46: Ktoś powie, że życie tu stało się trudne ale możliwe.
00:33:51: W przypadku braku człowieka,| życie tu będzie wciąż istnieć,
00:33:56: będzie prosperowało a spuścizna ludzka | pozostanie tu na zawsze.
00:34:04: Ponieważ jesteśmy częścią natury.
00:34:06: Nawet, jeśli znikniemy, |to natura będzie kontynuować | zapis historii tego miejsca.
00:34:23: Jest 25 lat po zniknęciu ludzi.
00:34:31: W całym kraju, natura kontynuuje swój rozwój |pod nieobecność ludzi.
00:34:42: Dla przetrwania, watachy zdziczałych psów
00:34:45: przemieżają chylące ku upadkowi sąsiedztwa
00:34:48: w poszukiwaniu ich następnego posiłku.
00:34:54: W niektórych wielkich miastach świata,
00:34:56: coraz trudniej znaleźć stały grunt.
00:35:02: W czasie istnienia ludzi,| Londyn był ochroniony od przypływów
00:35:06:przez 10 rozsuwanych stalowych bram,| które były podnoszone w czasie burz,| by chronić Tamizę od strony Morza Północnego.
00:35:17: Bez ludzi obsługujących te bariery,| Londyn stał się bezbronny.
00:35:28: Inne nizinne miasto Amsterdam, | spotyka to samo "wodne przeznaczenie".
00:35:47: W Nowym Jorku, mieście wieżowców,
00:35:49: niektóre okna już popękały |bądź wypadły ze swoich ram
00:35:55: a wiele z nich jest na skraju zniszczenia.
00:36:01: Po ćwierćwieku działania wilgoci i temperatury
00:36:04: lecz bez remontów, normalnie elastyczny materiał
00:36:08: uszczelniający okno, stał się sztywny,|całkowicie blokując szyby w ich ramach.
00:36:13: Natomiast, kiedy stalowa rama, |ze względu na temperatury,
00:36:16: rozszerza się i kurczy, |wywołuje duże naciski na szybę.
00:36:21: Więc pękają i spadają na uliczne chodniki.
00:36:28: Jeśli po kilka okien wypadnie z budynku,
00:36:31: w skutek siły i ciśnienia wiatru, |powstaną dramatyczne zmiany.
00:36:35: Podobnie w skutek ciśnienia zewnętrznego
00:36:37: powstanie różnica, co spowoduje wysysanie .
00:36:39: I to pogarszy sytuację |ponieważ powstanie prawdopodobieństwo | wypadania kolejnych tafli szkła.
00:36:48: Przez te powstałe dziury, budynki zamieniają się | w puste rumowiska.
00:36:58: Przetaczają się letnie burze.
00:37:03: Na szczytach budowli znajdują się instalacje odgromowe.
00:37:06: System, który niegdyś chronił tysiące urzędników
00:37:09: teraz jest skorodowany i bezużyteczny.
00:37:18: Błyskawice zamieniają wieżowce |w szalejące od płomieni piekło.
00:37:34: Opustoszałe rumowiska tworzą doskonały dom
00:37:37: dla niespodziewanych mieszkańców.
00:37:44: Chociaż gołębie były zależne od dokarmiania przez ludzi,
00:37:49: to widać jak dobrze sobie radzą przez 25 lat bez nas.
00:37:56: Gołębie przetrwały.
00:37:58: Żyły one na wolności i tak żyją do tej pory.
00:38:01: W okresie, gdzie nie było żadnych ludzi
00:38:04: ale wciąż istniały zabudowania, | pomniki, nasze domy,
00:38:08: gołębie zdołały dobrze zaadaptować te miejsca
00:38:10: do umiejscowienia swoich gniazd,
00:38:12: które naprawdę bardzo dobrze | by się do tego nadawały.
00:38:17: Podobnie jak u gołębi, zniknięcie ludzi,
00:38:23: wymusiło zmianę w zwyczajach karaluchów.
00:38:28: Pomyśl o biednych karaluchach, |które objadały się naszymi dobrami.
00:38:33: Kiedy odeszliśmy, tęsknią za nami |i jest im przykro.
00:38:39: Ale ten stan nie będzie trwał długo.
00:38:43: Kiedyś karaluchy prosperowały na naszych resztkach, | zjadając nasze książki i papier,
00:38:49: oraz jakaś gnijące organiczne resztki | wliczajac zgnite liście i korzenie.
00:38:55: Jedzenie nie stanowi problemu, | lecz karaluchy potrzebują także ciepła.
00:39:00: Rodzaj ludzki zawsze dostarczał im |sztucznego ciepła.
00:39:07: Karaluchy zaczynały jako gatunek tropikalny.
00:39:10: Niektórzy eksperci uważają, |że nie były by w stanie przeżyć zimy
00:39:14: w miastach o zimnym klimacie.
00:39:17: Ale trudno jest stawiać taką tezę wobec gatunku,
00:39:19: który był świadkiem pojawienia się |i zagłady dinozaurów.
00:39:22: Karaluchy są gatunkiem niezwykle przystosowującym się.
00:39:25: Istniały na świecie przez 300 milionów lat.
00:39:27: Jeżeli miałbym się założyć, | to postawiłbym swoje pieniądze na karaluchy.
00:39:29: Ponieważ są zdolne by przetrwać | w takiej lub innej formie.
00:39:36: Pierwszej zimy jekiej by doświadczyły po ludziach, | część z nich by wymarła,
00:39:41: ale dużo więcej zeszłoby pod ziemię
00:39:44: bu odnaleźć ciepło do czasu | powrotu łagodniejszych temperatur.
00:39:50: W opuszczonych miastach | pozbawionych środków owadobójczych,
00:39:54: z rozwijającym się życiem |na poziomie wód gruntowych,
00:39:58: ten były szkodnik przeżywa teraz | swój złoty wiek.
00:40:11: Karaluchy były tylko utrapieniem dla ludzi,
00:40:17: ale wilki były koszmarem.
00:40:23: Więc człowiek zaczął je tępić bezlitośnie.
00:40:26: Kiedy pierwsi europejscy osadnicy przybyli | na tereny obecnych Stanów Zjednoczonych,
00:40:30: szacuje się, że prawie pół miliona wilków | wędrowało po tej części kontynentu.
00:40:35: Lecz w 20 wieku te drapieżniki | były na wymarciu w obrębie 48 stanów.
00:40:43: Teraz, kiedy zabrakło zwalczających ich ludzi,
00:40:46: populacja wilków zwiększa się |prawie sześciokrotnie każdego roku.
00:40:51: Po 25 latach od naszego zniknięcia,
00:40:54: można oszacować, że znów byłoby ich pół miliona | wędrujących po Stanach Zjednoczonych.
00:41:03: Ten zdumiewający nawrót populacji
00:41:06: został zaobserwowany na małą skalę| już wcześniej.
00:41:09: W 1995, biolodzy wypuścili kilka tuzinów wilków
00:41:13: na granicach parku narodowego Yellowstone.
00:41:18: W miejscu, gdzie były one bezpieczne | od prześladowania przez ludzi.
00:41:32: W przeciągu dekady kilka tuzinów | rozmnożyło się do 1,500 sztuk.
00:41:38: Wilki bardzo szybko rozciągnęły swoją ekspansję
00:41:40: z miejsca ich wypuszczenia, zajmując cały obszar
00:41:43: w obrębie 3 stanów | Wyoming, Montany i Idaho.
00:41:50: To stało się bardzo szybko
00:41:52: skoro zaczęliśmy tylko z kilkoma tuzinami wilków.
00:41:54: I w trakcie jednej dekady, |uzyskaliśmy populację liczacą 1,500
00:41:58: z ekspansją geograficzną na wielką skalę.
00:42:00: Ponieważ rozprzestrzeniły się| na terenie 3 stanów.
00:42:03: A to są duże zachodnie stany.
00:42:05: O tak, kiedy mają warunki do rozmnażania,
00:42:06: mogą się zrekolonizować bardzo szybko.
00:42:11: Czy zobaczylibyśmy je |na Manhattanie lub w Chicago?
00:42:15: Jeżeli jelenie dostały się tam,
00:42:17: to i wilki przywędrują tam za nimi.
00:42:26: Zwierzęta nie potrzebują już się chronić |przed polującymi na nie ludźmi.
00:42:38: Znajduje się tu około trzech milionów mil
00:42:41: opuszczonych, utwardzanych dróg | w całych Stanach Zjednoczonych.
00:42:46: I nie jest niczym dziwnym, że przecinają one
00:42:49: naturalne ścieżki migracji, których zwierzęta używają
00:42:52: by przemieszczać się z jednego miejsca w drugie.
00:42:55: Miejsca łatwo dostępne | dla przemieszczania się zwierząt
00:42:56: o ładnych krajobrazach |były też wygodne dla projektantów
00:43:00: by właśnie tam usytuować główne drogi.
00:43:04: W ten sposób przecięliśmy | wszystkie główne szlaki migracji
00:43:07: w Północnej Ameryce.
00:43:13: Asfalt i samochody ciężarowe
00:43:14: wywołały szczególne zamieszanie
00:43:16: w populacji niedźwiedzia Grizzly.
00:43:24: Ich środowisko naturalne | tak zostało zmienione przez drogi,
00:43:28: że są one kompletnie ograniczone | do małych odizolowanych obszarów,
00:43:31: a zarazem odcięte od źródeł jedzenia | i potencjalnych partnerów.
00:43:41: W świecie bez ludzi,
00:43:44: drogi już nie stanowią bariery dla Grizzly.
00:43:48: Zamiast tego stanowią one nowe szlaki
00:43:51: prowadzace je do serca ich dawnych rewirów.
00:44:05: 40 lat po ludziach.
00:44:08: Kiedy miasta stali i betonu
00:44:10: wciąż trwają w swej potędze,
00:44:13: małe miejscowości są atakowane.
00:44:18: W przybliżeniu 90 procentów wszystkich domów
00:44:20: w Stanach Zjednoczonych |posiada drewniane konstrukcje.
00:44:25: Niektóre z nich spłonęły, |inne są teraz pożerane.
00:44:39: Bez farby i konserwacji,
00:44:41: drewniane części domów
00:44:42: są bezbronne wobec termitów.
00:44:47: Termity żywią się celulozą,
00:44:49: podstawowym budulcem drewna.
00:44:52: A ich apetyt jest nieustający.
00:44:56: Kilka koloni termitów może zjeść
00:44:57: aż 1,000 funtów drewna rocznie.
00:45:05: W tym destrukcyjnym natarciu
00:45:07: termity nie pracują samotnie.
00:45:09: Proces, który znamy jako gnicie
00:45:11: następuje wtedy, kiedy drewno jest wystawione
00:45:13: na działanie pewnych czynników.
00:45:15: I to gnicie właściwie,
00:45:17: jest trochę bardziej skomplikowanym procesem.
00:45:19: To proces,który ma miejsce
00:45:20: kiedy mikroby atakują drewno,
00:45:21: w trakcie którego emitują | dwutlenek węgla i metan do atmosfery.
00:45:25: Jeżeli ludzie mieli odejść, |to byłaby sprawa dekad
00:45:27: nim większe konstrukcje zbudowane z drewna
00:45:29: w znaczny sposób |uległyby rozkładowi i upadkowi.
00:45:33: Będąc poddanym dwóm niszczącym atakom: | termitów i gnicia,
00:45:37: belki utrzymujące dach zawalą się.
00:45:41: A granica pomiędzy tym |co wewnętrz i na zewnątrz,
00:45:44: tak ważna dla ludzi, którzy tu mieszkali
00:45:46: i nazywali ten budynek domem,
00:45:50: na zawsze zostanie wymazana.
00:45:54: Inne materiały i substancje |jak ten beton czy skały
00:45:56: wytrzymają dłużej niż kilka dekad.
00:45:58: Lecz będą się kruszyć również
00:46:00: pod wpływem naturalnych, chemicznych, |oraz fizycznych czynników i procesów
00:46:02: zachodzących w atmosferze.
00:46:03: Więc w końcu te ściany upadną również ,
00:46:05: nie pozostawiając po sobie śladu.
00:46:10: Teraz natura zadziała szybko |by pochłonąć te ruiny.
00:46:16: Ten zniszczony dom
00:46:17: w baltimore'skim parku Druid Hill
00:46:20: był niegdyś domem dozorcy | miejskiego zoo.
00:46:24: Ten budynek wygląda jakby został opuszczony | dalej niż 100 lat temu.
00:46:27: Lecz w rzeczywistości ludzie mieszkali tu | niespełna 40 lat temu.
00:46:31: To zdumiewające jak szybko |natura zaasymilowała ten obszar.
00:46:35: Winorośla zaczęły piąć się w górę po ścianach.
00:46:38: Drzewa wrosły w konstrukcję budynku,
00:46:40: i na dwa sposoby niszczą strukturę:| fizycznie rozdzielając oraz chemicznie rozkładając ją.
00:46:47: Konstrukcje zbudowane całkowicie | z kamieni lub betonu
00:46:50: przetrwają dłużej niż te z drewna.
00:46:54: Dokładnie tak szybko rozpadną się
00:46:57: będąc w takim środowisku.
00:47:04: Wybrzeże Maine tak naprawdę
00:47:04: nie jest dobrym miejscem do budowania.
00:47:07: Budynki stojące tu niegdyś | nie musiały się tak rozpaść
00:47:09: lecz kiedy opuszczono je | poprostu się rozpłynęły.
00:47:13: Te budowle na Black Island w Maine
00:47:15: były częścią mieszkalną kopalni granitu,
00:47:18: którego używano do budowy i ozdabiania
00:47:20: takich miast jak Boston, Nowy Jork czy Filadelfia.
00:47:26: Miejsce to zostało opuszczone około 1920 roku.
00:47:29: Te budynki tutaj zupełnie się rozpadły
00:47:31: na przestrzeni 80 może 90 lat.
00:47:34: Tu nie pozostało prawie nic.
00:47:40: We właściwych warunkach |i pod ludzkim nadzorem ,
00:47:44: konstrukcje z kamienia mogą trwać |tysięce lat.
00:47:49: W niektórych miejscach w Europie,
00:47:51: starożytne rzymskie akwedukty |są używane do dziś.
00:47:55: Lecz bez odpowiedniej konserwacji,
00:47:57: kamień może stać się ofiarą
00:47:59: bardzo cichego wroga.
00:48:01: Jednym z największych wrogów
00:48:02: kamienia są właściwie sole |oraz ich kryształy .
00:48:05: Już tysiące lat temu| ludzie zaważyli negatywny skutek
00:48:07: wpływu soli, czego wynikiem było | niszczenie starożytnych piramid.
00:48:14: Jest wiele sposobów na wchłanianie się | soli w kamienne budowle czy pomniki:
00:48:18: zanieczyszczone powietrze, woda morska,
00:48:21: a nawet ptasie łajno.
00:48:24: Rozpuszczalne sole łatwo | zachodzą w reakcję z wodą,
00:48:26: a kiedy woda paruje| pozostają w wewnętrznych
00:48:29: porowatych strukturach materiałów budowlanych:
00:48:31: takich jak cegła czy kamień | a nawet beton.
00:48:33: I jak to bywa z solami | będą kontynuowały swój wzrost
00:48:37: wewnątrz porowatych struktur kamienia
00:48:39: aż nie przebiją się na zewnątrzną stronę ściany.
00:48:42: Właściwie będą narastać | i wypychać kamienie na bok.
00:48:48: Na przyśpieszonym nagraniu wideo| widzimy jak naprawdę jest szybki
00:48:51: widoczny rozpad kamienia |podczas niszczenia go przez sole.
00:48:58: Podczas tego eksperymentu, | potrzebowaliśmy około 3 tygodni
00:49:00:by przejść od tekiego kawałka kamienia...
00:49:05: ...do tekiego kawałka,
00:49:07: który jest zupełnie zniszczony |przez kryształy siarczanu sodu.
00:49:12: Trzy tygodnie w tym | akceleratorze postarzania
00:49:16: są równoważne kilku latom | w bardzo surwym środowisku,
00:49:20: lub kilku dekadom w bardziej | życzliwym, pustynnym klimacie.
00:49:25: Jeżeli obejrzymy pod mikroskopem | so się dzieje wewnątrz piramid,
00:49:29: to co ma właśnie miejsce,| to działanie soli na kamień.
00:49:36: Chociaż nie odporne na niszczenie,
00:49:39: piramidy przetrwały | przez prawie 5,000 lat
00:49:42: z powodu ich stromej konstrukcji | oraz gorącego i suchego klimatu pustyni.
00:49:48: Zbyt ogromne, by zostać zniszczone | przez człowieka czy też naturę,
00:49:53: piramidy w Gizie są jedynym |z siedmiu cudów starożytnego świata,
00:49:57: który przetrwał do czasów współczesnych.
00:50:01: Wiele starożytnych zabytków| przetrwało tylko dlatego,
00:50:04: że ludzie je konserwowali (remontowali) | poprzez stulecia.
00:50:10: Sfinks został odkryty i po raz pierwszy| odrestaurowany w 1400 roku p.n.e.
00:50:17: Współcześni eksperci, którzy badali Sfinksa,
00:50:19: przewidzieli, że bez ludzkiej interwencji,
00:50:22: kruszenie się od soli |i wietrznej erozji
00:50:26: mógłby zamienić się w stos kurzu | w przeciągu 500 do 1,000 lat.
00:50:37: Największe betonowe konstrukcje
00:50:39: jak tama Hoover'a, będą trwały nawet dłużej.
00:50:48: "Hoover" jest tak gruby, | że przez 70 lat
00:50:51: kiedy budowano tamę, beton głęboko wewnątrz
00:50:54: był wciąż remontowany.
00:50:59: Ale z 15 najwyższych tam |w Stanach Zjednoczonych,
00:51:03: tylko 10 jest zbudowanych z betonu.
00:51:06: Pozostałe są zrobione z zagęszczonych | skał lub ziemi.
00:51:10: Jak północno-kalifornijska tama "Trinity".
00:51:15: Kiedy ludzie byli tu wokoło,
00:51:17: ten wyciek w tamie zostałby | potraktowany jako awaria.
00:51:22: Ale te dni już dawno odeszły.
00:51:26: Niektóre z tych tam | są naprawdę ogromne.
00:51:29: Jeżeli one jakoś zawiodą w swoim czasie,
00:51:32: wtedy woda ze zbiorników za nimi | przetoczy się kaskadami
00:51:36: przez dolinę poniżej z ogromną siłą,| wystarczającą by zmieść wszystko na swojej drodze.
00:51:56: Pięćdziesiąt lat po ludziach,
00:51:58: skutki zaniedbania zaczynają być widoczne.
00:52:01: Nawet na najlepiej zaprojektowanych
00:52:02: i wykonanych przez człowieka budowlach.
00:52:13: Wszystko, co ludzie stworzyli
00:52:15: chyli się ku własnemu zniszczeniu.
00:52:18: Dotyczy to tak mostów jak i budynków.
00:52:22: Most Brooklyn'ski to najsławniejszy most | na świecie od 125 lat.
00:52:30: Powodem tego, że ten most tak długo przetrwał
00:52:33: jest to, że projektanci | przez cały czas dbali o niego.
00:52:35: Reguralne badania, naprawy, malowanie
00:52:39: oraz wymiana zużytych podzespołów na nowe.
00:52:41: Bez ludzi, bez inżynierów,
00:52:44: proces niszczenia przyspieszy dramatycznie.
00:52:51: Najwrażliwszymi częściami wiszącego mostu
00:52:54: są pionowe liny na których jest zawieszony.
00:53:01: Te liny zostały przetestowane
00:53:02: niestety w laboratorium a nie na moście.
00:53:04: To co widzisz, to klasyczny przykład uszkodzeń .
00:53:08: Dochodzi do tego w tych drutach.
00:53:11: To są pojedyńcze druty.
00:53:13: Widzisz? | To jest pojedyńczy drut,
00:53:15: który ma prawdopodobną wytrzymałość naciągu
00:53:17: około 200,000 funtów na cal kwadratowy.
00:53:19: To bardzo wytrzymała stal.
00:53:21: Tak jak jest wytrzymała, |tak poważną ma słabość.
00:53:26: To materiał, z którego jest wykonana.
00:53:32: Stal składa się z minerałów | pochodzących z ziemi.
00:53:34: Głównie z żelaza, więc średnio
00:53:37: w od 95 do 98 procentach to żelazo.
00:53:42: Wystawione na działenie | wilgoci i środowiska
00:53:45: żelazo zacznie przeradzać się spowrotem | w to z czego powstało, w minerały.
00:53:49: "Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz"
00:53:53: Będzie ono wracało do domu.
00:53:55: Pochodzi z ziemi
00:53:57: i w formie tlenku żelaza | do niej powróci.
00:54:01: Ten proces znamy jako korozja,
00:54:05: i jest widoczny wszędzie tam ,
00:54:06: gdzie stal jest wystawiona na działanie wilgoci.
00:54:09: Wrogiem stali jest korozja.
00:54:13: Problem jest utrzymanie z dala wody.
00:54:16: To obowiązkowy sposobób konserwacji.
00:54:18: Jeżeli go nie stosujesz, |otrzymasz korozję.
00:54:24: Koszt ukończonego w 1883 roku | mostu Brooklyn'skiego,
00:54:28: wyniósł 15 milionów dolarów.
00:54:32: Przez ostatnie dwie dekady |wydano 3 miliardy dolarów
00:54:36: na utrzymanie tego oraz innych mostów | położonych na rzece.
00:54:41: W czasie ludzi, most Brooklyn'ski
00:54:44: był stale konserwowany i przemalowywany | średnio co 12 lat.
00:54:50: Po drugiej stronie kraju |w San Francisco...
00:54:55: ... most Golden Gate
00:54:57: był nadzorowany cały czas | przez czujną brygadę
00:55:00: 17 techników od stali i 38 malarzy.
00:55:08: Zapytasz, co oni robią cały czas?
00:55:09: Odpowiedzą ci: "Malujemy ten most ciągle."
00:55:13: Co się wydarzy kiedy przestaniemy?
00:55:15: Mogę ci powiedzieć co się wydarzy.
00:55:16: Kiedy przestaniemy liny zaczną rdzewieć,
00:55:19: farba zacznie sie złuszczać,|druty zaczyną się zrywać,
00:55:22: i dojdziemy do momentu kiedy most | zacznie się rozpadać.
00:55:34: 75 lat po ludziach.
00:55:39: Większość z 600 milionów samochodów,
00:55:41: które jeździły po drogach świata
00:55:44: teraz są tylko zardzewiałymi pomnikami |ludzkiej przeszłości.
00:55:53: Opuszczone samochody zachowają się różnie
00:55:55: w zależności od tego,| w jakim środowisku je pozostawiono.
00:55:57: Na przykład samochód | pozostawiony na pustyni Mojave,
00:55:59: przetrwa jeszcze długi czas.
00:56:01: Ten, który by pozostawiono | w mojej rodzimej Szkocji
00:56:04: spotka o wiele gorszy los.
00:56:07: Wszelkie samochody | pozostawione przybrzeżnym klimacie
00:56:09: z dużym zasoleniem w powietrzu,
00:56:11: nie przetrwają dłużej niż 20 może 30 lat.
00:56:17: Opony zflaczeją w przeciągu kilku lat,
00:56:20: chociaż guma i tworzywa sztuczne,
00:56:22: z których są zrobione pozostaną nietknięte | przez stulecia.
00:56:26: Farba zniszczeje bardzo szybko.
00:56:28: i zacznie odpadać płatami ,
00:56:31: przez co rdza skoroduje karoserię
00:56:33: w tempie 5,000 cali rocznie.
00:56:37: Po 75 latach bez ludzi
00:56:41: większość samochodów,
00:56:42: nawet w najbardziej sprzyjającym klimacie
00:56:45: zostanie zredukowynych do samych szkieletów.
00:56:48: Po stuleciu, rodzinny samochód
00:56:51: będzie zaledwie rozpoznawalną stertą metalu.
00:57:07: Minęło 100 lat życia bez ludzi.
00:57:14: Most Brooklyn'ski,
00:57:15: który służył ludziom przez 125 lat,
00:57:20: bez nich nie może przetrwać wieku.
00:57:24: Stalowe liny słabną,
00:57:26: pomost i barierki zaczynają | się wyginać...
00:57:29: ... i poruszać.
00:57:35: Pomost zaczyna się rozpadać
00:57:39: i jezdnia spada wprost do rzeki.
00:57:50: Jako inżynierowi, |jest mi ciężko patrzeć na scenę,
00:57:54: kiedy ta piękna ikona budownictwa
00:57:55: kończy swój żywot.
00:57:58: Ale bez konserwacji,| taki koniec napewno nastąpi.
00:58:07: Jak dokładnie niszczeją mosty?
00:58:10: Po pierwsze początki korozji,
00:58:12: wtedy druty zaczynają pękać.
00:58:15: Liny nie muszą mieć bardzo wielu pęknięć | niemniej staną się słabe.
00:58:18: Być może wystarczą 3 pęknięcia| by do tego doszło.
00:58:23: Możesz się zastanawiać co się wydarzy | kiedy zaczną zawodzić.
00:58:25: W jaki sposób zawiadą? Jak będą pękać? | I jak się zachowają?
00:58:27: Oto odpowiedź.
00:58:28: Mają skłonności do strzępienia się i słabnięcia,
00:58:31: indywidualnie w całym splocie zaczynając pękać
00:58:32: a wtedy strumieniowo cały splot drutów | zacznie się urywać.
00:58:40: Typowy wiszący most jak Golden Gate
00:58:43: może wytrzymać zerwanie| jednej pionowej liny nośnej.
00:58:46: Lecz pękniecie 2 lub 3 lin | doprowadzi do tego,
00:58:49: że cały most będzie zagrożony.
00:58:53: Poskręcane stalowe ruiny | pochłonie woda poniżej.
00:58:58: Czy dojdzie do tego za 200 lat?
00:59:01: Wątpię, by miało to trwać 200 lat .
00:59:05: Most poprostu pójdzie się... "napić".
00:59:10: Jeżeli już największe z naszych konstrucji zawiadą,
00:59:13: to czy po 100 latach, |może istnieć jakaś nadzeja,
00:59:18: że nasza cywilizacja pozostawi po sobie |jakiś trwały znak kiedy odejdziemy?
00:59:24: Czy pozostanie jakiś zapis |naszej historii i kultury
00:59:28: po stu latach "po ludziach"?
00:59:33: Nasze skarbce zawierają| większośc najcenniejszych materiałów.
00:59:37: A ich największymi wrogami | są temperatura i wilgoć.
00:59:44: Tak długo są bezpieczne | jak długo są przechowywane
00:59:46: w ściśle określonych warunkach | i pod ścisłą kontrolą.
00:59:51: W ten sposób jesteśmy pewni, | że materiały zachowają się
00:59:53: przez bardzo długi czas.
00:59:59: Przechowywane w ściśle określonych | a zarazem idealnych warunkach
01:00:02: papier i filmy mogą być magazynowane| przez okres od 200 do 300 lat.
01:00:09: Ale wystawienie ich na działanie | niekontrolowanych czynników
01:00:13: skróci ich trwałość przynajmniej w połowie.
01:00:19: Jeżeli całe zasilanie zostałoby wyłączone,
01:00:24: prawdopodobnie w przeciągu tygodnia,
01:00:25: mielibyśmy wysokie skoki temperatury i wilgoci.
01:00:32: W tak nieprzyjaznym środowisku,
01:00:35: octan celulozy, najpopularniejszy materiał
01:00:38:używany w 20 wieku do produkcji |klisz filmowych i fotograficznych
01:00:44: zacznie "bombelkować" i wypaczać się.
01:00:48: Wszystko na temat kultury i historii
01:00:50: od lądowania w Normandi (D-day)
01:00:52: do hollywoodzkich filmów.
01:00:53: A nawet najcenniejsze | rodzinne fotografie i filmy,
01:00:57: nie będa trwałe przez wieki bez opieki ludzi.
01:01:02: Te wszystkie cenne zdjęcia
01:01:04: w określonym czasie
01:01:06: zniszczeją jak te tutaj.
01:01:09: Sa to przykłady różnych etapów rozkładu
01:01:13: calulozowej taśmy filmowej opartej na octanie
01:01:17: poddanej wpływowi dużej dawki wilgoci.
01:01:20: Praktycznie są one już bezużyteczne.
01:01:27: W bibliotekach,
01:01:29: wielkich składowiskach naszej wspólnej wiedzy,
01:01:33: zniszczenie nadejdzie ze strony | mikroskopijnych najeźdźców.
01:01:39: Chociaż nie widzimy ich, znajdują się one
01:01:43: na wszystkich powierzchniach dookoła nas,
01:01:45: pozostając uśpionymi, |czekają na właściwe warunki by uderzyć.
01:01:54: Wysoka wilgotność tworzy właściwe warunki...
01:01:59: by umieszczony w nich intruz | rozpoczał erę wielkiego rozkwitu.
01:02:11: Niektóre książki i dokumenty | unikną tego fatum.
01:02:16: Zwoje znad Morza Martwego
01:02:17: przetrwały w jakiskiniach pustyni Jordan | ponad 2000 lat.
01:02:22: Przyczyną ich długowieczności| stał się suchy klimat
01:02:24: i niedostępność światła słonecznego.
01:02:29: Ale to są rzadkie wyjątki.
01:02:32: Bez ludzkiej interwencji
01:02:35: książki takie jak ta przetrwałyby
01:02:36: w najlepszym wypadku może kolejne sto lat.
01:02:49: Nawet nasze cyfrowe media| nie będą trwały wiecznie.
01:02:54: Szacunkowa trwałość |nośników CD czy też DVD
01:02:58: wynosi od kilkudziesięciu |do kilkuset lat.
01:03:01: Oczywiście w odpowiednich warunkach.
01:03:05: Nasza wiedza o starożytnych Egipcjanach | pochodzi z kamiennych zapisów
01:03:08: jakie po sobie zostawili .
01:03:14: Przechowywanie przez nas wiedzy, | informacji, naszej historii,
01:03:18: oparte jest na typowo elektronicznej formie,
01:03:21: na płytach CD lub papierowych wydrukach jak te.
01:03:25: To o czym tutaj mówimy |zostanie całkowicie zniszczone.
01:03:28: Napewno nie przetrwa tysięcy lat,
01:03:31: jak to co pozostawili po sobie | starożytni Egipcjanie.
01:03:35: Wydaje się być dość ironicznym fakt | iż pomimo naszego postępu
01:03:41: nadal nie wynaleźliśmy trwalszego sposobu zapisu
01:03:45: od glinianych tablic i narzędzi z kamienia.
01:03:57: 150 lat po zniknięciu ludzi,
01:04:02: podziemne przejścia już w przeciągu 36 godzin| zaczeły być zalewane.
01:04:07: A teraz płyną w nich podziemne strumienie.
01:04:11: Belki i podpory podtrzymujące sklepienia tych tuneli
01:04:15: są na skraju wytrzymałości.
01:04:19: Te tunele znajdują się tuż pod powierzchnią ulicy
01:04:22: więc kolumny podpierają nie tylko sklepienie tunelu | ale także ulicę powyżej.
01:04:28: I w momencie zalania tych tuneli |przez wezbraną wodę,
01:04:31: zacznie je chwytać korozja i zaczną się zapadać.
01:04:37: Tunele rozbrzmieją dźwiękiem | trzaskającej stali i betonu
01:04:43: a ulice powyżej...
01:04:48: ...zapadną się pod ziemię.
01:04:59: Ponad ziemią, życie w mieście | wciąż się rozwija.
01:05:06: Winorośla opanowały ściany opustoszałych wieżowców,
01:05:11: przystosowując się do wchłaniania deszczówki
01:05:13: ze zbiorników powstałych w szelinach i na tarasach.
01:05:20: Te winorośla dają początek czemuś nowemu.
01:05:24: Byłoby całkiem ciekawie, |gdyby rodziły jakieś owoce.
01:05:26: Albo coś co byłoby jadalne.
01:05:28: Otrzymalibyśmy roślinę,| która poprzez swoje owoce
01:05:30: stałaby się źródłem energi, |pożywienia dla innych zwierząt.
01:05:34: Wtedy powstałby w pewien sposób,| pionowy ekosystem.
01:05:38: Mielibyśmy tam zagnieżdżające się ptaki.
01:05:41: Posuwając się dalej |mielibyśmy tam drapieżniki.
01:05:43: Powiedzmy takie jak węże| czy jakieś inne stworzenia.
01:05:54: Wraz z owadami i mniejszymi zwierzętami
01:05:55: ekosystem stanie się bardziej założony.
01:06:00: Pojawiają się koty.
01:06:05: Jest wiele interesujących przykładów |na ich temat na całym świecie.
01:06:10: Jeżeli pójdziesz do Koloseum |i rozejrzysz się wokoło
01:06:12: spostrzeżesz, że są one wszędzie.
01:06:15: Stare grobowce czy też katakumby| opanowane są przez koty.
01:06:19: Używają ich jako przestrzeni życiowej | oprócz dnia, kiedy rozłażą się wszędzie.
01:06:26: Te osobniki są potomkami| byłych kotów domowych.
01:06:31: Natychmiast po zniknięciu ludzi | zastąpiły dietę dostarczaną przez ludzi
01:06:36: na polne myszy i małe ptaki.
01:06:39: Polowanie na otwartej przestrzeni | było trudnym zajęciem
01:06:43: lecz tu na górze zdobycz jest łatwa.
01:06:48: Teraz całe swoje życie spędzają tu | wysoko ponad miastem,
01:06:53: znajdując wszystko, czego im potrzeba,| by przeżyć bez schodzenia na ziemię.
01:06:59: Tutaj na wysokościach stały się |królami nowego łańcucha pokarmowego
01:07:03: z widokiem na przedziwnie odmienianą
01:07:05: niegdyś kosztującą miliardy dolarów | panoramę miasta.
01:07:16: Chciałbym mieć zdjecie Nowego Yorku
01:07:18: ze wszystkimi budynkami pokrytymi winoroślami
01:07:22: i krążącymi wokoło jastrzębiami.
01:07:25: To byłoby cudowne. | Byłoby absolutnie śliczne.
01:07:32: Życie kotów w tym nowym środowisku
01:07:35: mogłby w końcu doprowadzić | do jakichś osobliwych adaptacji.
01:07:41: Uważam, że chcąc być| naprawdę pomysłowym
01:07:43: można by przypuszczać,| że w końcu ewoluowałyby
01:07:47: do takich umiejętności |jakie mają latające wiewiórki.
01:07:49: Mogłyby przelatywać z miejsca na miejsce.
01:07:52: Istnieje taka możliwość jako odpowiedź natury | dla tak specyficznego środowiska.
01:08:06: Kiedy niektóre koty | przeżywają wielki postęp w rozwoju,
01:08:11: wiele psów powróciło | na ścieżki życia swoich przodków.
01:08:17: Niektóre z nich skrzyżowały się z wilkami
01:08:20: a teraz w gromadach | polują na większą zdobycz.
01:08:34: Myślę, że psy, które wydawały się tak spokojne,
01:08:37: kiedy wylegiwały się na podłodze |pokoju gościnnego w naszym domu,
01:08:41: nadal posiadały instynkt przetrwania.
01:08:44: Wystarczający, by były zdolne| do zdobycia pożywienia,
01:08:48: do upolowania zdobyczy po to by przeżyć.
01:09:04: 150 lat po ludziach,
01:09:10: oceany aż kipią życiem.
01:09:16: Morskie stworzenia są zadowolone z faktu | zniknięcia ludzkości.
01:09:23: W naszej historii traktowaliśmy oceany
01:09:25: jako 2 przeciwne rzeczy równocześnie: | spiżarnia i toaleta.
01:09:32: I przez ten czas, nasze wyniszczanie oceanów | wciąż rosło i rosło.
01:09:42: Dzięki ludziom wyławiającym ryby | oraz tym, którzy zanieczyszczali morza.
01:09:46: Kiedy te działania zostały zaprzestane | nastąpiła zadziwiająca poprawa.
01:09:49: Taka sytuacje miała już miejsce | podczas II Wojny Światowej.
01:09:54: Statki rybackie wszelkich firm | unikały połowów w rejonie północnego Atlantyku.
01:09:59: Dzięki temu populacje ryb | w tym rejonie gwałtownie wzrosły.
01:10:05: Tutaj, uwarunkowania biologiczne| tych gatunków zwierząt | pracują na naszą korzyść.
01:10:09: Ponieważ zwierzęta takie ja ta "słoneczna ryba"
01:10:11: mogą się reprodukować | w milionach potomstwa w ciągu roku.
01:10:14: To o wiele więcej niż zwierzęta lądowe
01:10:16: o podobnych gabarytach jak naprzykład krowa.
01:10:19: I dzięki temu cudownemu potencjałowi rozrodczemu
01:10:22: oceany mogłyby wrócić do swej świetności
01:10:24: w bardzo krótkim czasie, o ile ludzka populacja | miałaby nagle zniknąć.
01:10:33: Taka sytuacja miała miejsce | jeszcze w czasie 18 wieku.
01:10:36: Przed zamieszaniem spowodowanym przez ludzi.
01:10:39: Oceany były zdolne do podtrzymania | ogromnych pokładów życia.
01:10:45: Było tak wiele wielorybów | że czuć je było w powietrzu,
01:10:49: tak dużo tuńczyków, | że kipiały od nich oceany,
01:10:52: tak dużo żółwi, że mógłbyś przejść morze | stąpając po ich skorupach.
01:10:56: Więc gdyby ludzie mieliby| zniknąć z oblicza ziemi,
01:10:59: oceany ze swoimi możliwościami | powróciłyby do tego stanu.
01:11:10: Mewy są kwitnącym gatunkiem | ale to nienaturalny stan.
01:11:16: Obfitość jedzenia dostarczanego przez ludzi
01:11:18: pozwoliła populacji mew eksplodować
01:11:20: ponad naturalną liczebność |jaka powinna istnieć.
01:11:26: My, ludzie, jesteśmy bardzo |śmiecącym gatunkiem .
01:11:28: I przez bardzo długi czas | nie mieliśmy sposobu na utylizację śmieci.
01:11:32: I wszędzie tam gdzie dotarliśmy | bez skrupułów
01:11:35: wszystko czego nie zjedliśmy | wyrzucaliśmy na śmieci.
01:11:37: Z punktu widzenia mew taka sytuacja | to pora darmowej wyżerki.
01:11:41: Więc mając tak wiele ptaków prawdopodobnym jest,
01:11:43: że nie przetrwałyby one jednej zimy | gdyby miały się wykarmić same.
01:11:47: W jednej chwili, co byłoby |następstwem zniknięcia ludzi.
01:11:50: Całe dostępne pożywienie skończyłoby się.
01:11:53: Stałyby się wtedy bardzo głodnymi mewami,
01:11:55: niezmiernie zdeterminowanymi | by znaleźć coś do pożywienia.
01:12:00: Po pierwszej fali pomoru, pozostałe mewy
01:12:05: zaczełyby czerpać korzyści | z odradzającego się życia w oceanach,
01:12:08: gdzie obfite ławice ryb przetrzebili ludzie| w imię świętowania własnego obżarstwa.
01:12:13: To by je uszczęśliwiło.
01:12:21: Dwieście lat po ludziach,
01:12:25: od Nowego Jorku po Chicago,| od Seattle aż po Paryż,
01:12:30: stalowe ikony naszej cywilizacji | chylą się ku upadkowi.
01:12:38: Kiedy trwał nasz czas, | wielkie wiszące mosty
01:12:41: czy też wieża Eiffel nie były niezniszczalne.
01:12:45: W czasie istnienia ludzi, ta żelazna konstrukcja
01:12:48: była malowana cyklicznie co siedem lat | by chronić ją przed korozją.
01:12:55: Zarówno pod względem wieku i budulca, |wieża Eiffel
01:12:58: ma bardzo wiele wspólnego z wysokim na 300 stóp | kolejowym wiaduktem Kinsmana w Pensylwanii.
01:13:05: Niegdyś był mostem zbudowanym z kutego żelaza.
01:13:07: Po rekonstrucji, pod koniec minionego wieku,| jest ze stali.
01:13:11: Następstwem tego jest to, że bez konserwacji | nastąpi korozja.
01:13:17: Co spowoduje korozja?
01:13:19: Punkty łączeniowe staną się sztywne | i nie będą mogły pracować.
01:13:25: Tutaj są skorodowane części od tego wiaduktu.
01:13:27: Widzisz wszędzi tu jest rdza.
01:13:30: To już nie jest stal.
01:13:35: Sztywne punkty połączeń nie mogą |absorbować energii nacisku silnych wiatrów.
01:13:41: Finalnie, przy bardzo silnym wietrze | wiadukt dosłownie by się przewrócił.
01:13:50: Sekcja za sekcją, kawałek po kawałku,|obaliłby się wprost do doliny,
01:13:55: co przywróciłoby znaczenia doliny |sprzed setki lat.
01:14:02: To nie tylko konserwacja.
01:14:06:Podobny los czeka wiele innych struktur,| budowanych w tym samym czasie
01:14:09: co wieża Eiffel, ikona myśli inżynieryjnej.
01:14:12: Lecz to jej nie ochroni przed |wpływem korozjogennego środowiska.
01:14:18:I jeżeli w odpowiednim czasie |nie zadbasz o tę budowlę, ona zawiedzie.
01:14:26: I spadnie w dół.
01:14:52:Czas, pomiędzy pierwszym |a trzysetnym rokiem bez ludzi
01:14:56: będzie prawdopodobnie erą| wielkich zniszczeń na całym świecie.
01:15:02:W Seeatle, symbolicza "Kosmiczna Iglica",| była zaprojektowana aby kołysać się na boki
01:15:07:jedynie 2,5 cm na każdy podmuch wiatru|o prędkości ok. 16 km/h,
01:15:10:Ale kiedy wystrzymałość stali| słabinie wraz z postępującą korozją| wystarczy niewiele więcej niż mocny wietrzyk
01:15:15:aby symbol światowych targów| roku 1962 runął z nieboskłonu.
01:15:39:Kiedy ludzie zniknęli, |poziomy mórz już były podwyższone.
01:15:46:Na Manhattanie, poprzez wieki,| nasycona ziemia wokół Empire State Buildings
01:15:53:nawodniła fundamenty na tyle, |że pozwoliło to budynkowi przechylić się.
01:15:55:Niegdyś budynek stający pionowo, |teraz poddaje się sile grawitacji działajej przeciwko niemu.
01:16:01:Wzrastają ciśnenia na podstawę budynku.
01:16:04:Teraz mamy okazję zobaczyć |jak drapacz chmur upada niczym drzewo w lesie.
01:16:09:Kiedy zaczał się przechylać, |siły grawitacji sprawiły,
01:16:13:że góra budynku zaczęła spadać w dół |niszcząc wszystko na swej drodze.
01:16:22:Gnicie ogarnęło również miasto Chicago,| kolebkę drapaczy chmur.
01:16:32:Sears Tower, największa budowla| wzniesiona przez człowieka w Północnej Ameryce,| osiągnęła kres swego panowania.
01:17:01:Pierwsze 500 lat po znikniąciu ludzi| było erą zniszczeń i upadków.
01:17:13:Nasze betonowe konstrukcje przetrwały najdłużej.
01:17:18:Pierwszą formę betonu wymyślili starożytni Rzymianie.
01:17:23:I niektóre z ich struktur| pozostawały bez skazy przez ponad 2000 lat.
01:17:30:Lecz nowoczesny beton nawet |nie zbliża sie to tej wytrzymałości.
01:17:33:Ma większą domieszkę wody |i jest luźniej skupiony, co prowadzi |do większej ilości przestrzeni powietrznych i pęknięć.
01:17:41:Nowoczesne struktury mają |jeszcze jedną fatalną wadę.
01:17:45:Poniżej powierzchni wzmocnionych |betonowych struktur,
01:17:48:znajdują się stalowe pręty wzmacniające| i nie korodują one dopóki są chronione| przez warstwę antykorozyjną.
01:17:57:Kiedy ochrona wzmocnień zacznie zawodzić,| a tak się stanie,| wtedy stal zacznie korodować.
01:18:06:Stal zacznie odpychać rdzę, |rozszerzy się trzykrotnie w stusunku to orginalnej| objętości wytwarzając siłę rozpychającą...
01:18:13:...co sprawi, że cement zacznie się |kruszyć w bardzo szerokim zakresie.
01:18:23:Po 50 latach zaczniemy obserwować |pękające powierzchnie fundamentów.
01:18:28:Po 100 latach, rozsypkę tych fundamentów.
01:18:31:Być może po 500 latach, większość zniszczonych|betonowych struktur zniknie.
01:18:39:Widok naszej upadającej cywilizacji...
01:18:46: ...pomaga nam zidentyfikować się z przeszłością,
01:18:49:z grekami i rzymianami, |ze zniszczonymi cegłami miast-grobowców.
01:18:55:Jak wszyscy wiedzą, nasze ciała się rozłożą;|Więc dlaczego nasze miasta miałyby przetrwać?
01:19:09:Tysiąc lat wcześniej,| 6,5 miliarda ludzi nazywała tę planętę "domem".
01:19:17:Na początku 21 wieku, |ponad połowa z nich mieszkała w miastach.
01:19:27:Teraz te miasta są nie do rozpoznania.
01:19:33:Być może po tysiącu lat albo jakoś tak,| ten widok za mną...
01:19:36:...może być bardzo, ale to bardzo inny.
01:19:38:Będzie niewiele śladów, |które wskazywały by, że były tu budynki.
01:19:42:Bardzo mało dowodów działalności człowieka.
01:19:44:To co będziemy mogli zobaczyć |będzie roślinnością niczym z dżunglii.
01:19:49:Przyszłośc miast po zniknięciu ludzi |możemy lepiej sobie wyobrazić spoglądając w przeszłość.
01:19:57:To jest Minute Street w Greenwich Village.
01:20:00:Większość nowojorczyków przechodzi tędy |i zastanawia się dlaczego ta droga tak zakręca.
01:20:04:Zakręca, ponieważ kiedyś była tu rzeczka.
01:20:08:Kiedyś na Manhattanie było ponad 40 rzeczek...
01:20:22:...które spływając do morza, |niosły ze sobą wodę deszczową.
01:20:27:Co sie dzieje dzisiaj?
01:20:29:Deszcz pada, śnieg topnieje...
01:20:31:...i wszystko spływa wzdłuż ulicy tam,| do tej studzienki kanalizacyjnej.
01:20:35:Jeśli nie byłoby już ludzi, nie byłoby nikogo,| kto zajął by się chodnikami i oczyścił drogi.
01:20:40:Więc zaczęły by się kruszyć. |Potem zaczęły by pękać.
01:20:44:Powróciły by drzewa, roślinność, | ewentualnie mogłby odnowić się obieg wody.
01:20:49:I kto wie, może Minute Street |znów mogłaby stać się Minute Brook (z ang. rzeczka).
01:20:55:W oparciu o historyczne mapy |i wizualizacje komputerowe...
01:20:59:...naukowcy z "projektu Manhattan" odtworzyli |jak wyspa Manhattan wyglądała kiedy ją odkryto.
01:21:06:Kiedy poraz pierwszy |opłynął ją Henry Hudson, w 1609 roku.
01:21:14:Teraz jesteśmy w Foley Square,| centrum administracyjnym Nowego Jorku
01:21:18:i miejscu sławnych budynków sądowych,| znanych z telewizji.
01:21:22:Jednak te wielkie budynki |oraz kamienne drogi, nie było tu zawsze.
01:21:26:Kiedyś, 400 lat temu, był tutaj staw,| źródło świeżej i pitnej wody dla Nowego Jorku.
01:21:32:Dosłownie za mną, był strumień, który wysechł.
01:21:34:Tam, na wybrzeżu Hudson River, |następny potok, prowadzący do rzeki na wschodzie.
01:21:39:A tam był piękny staw, skryty pośród wzgórz.
01:21:43:Więc co by się stało, gdyby wszyscy ludzie zniknęli?
01:21:50:Budynki by runęły.
01:21:51:Ziemia zaczęła by się przekształcać| a na niej zaczęłyby rosnąć drzewa.
01:21:55:Powstały by nowe góry, |nowy amfiteatr naokoło tego miejsca.
01:22:01:Natura powoli odrodziła by się i zamieniłaby to miejsce |w oazę zieleni, jak to było niegdyś.
01:22:18:Nowy Jork, jak reszta planety, |zmieniłby się diametralnie.
01:22:35:Przemiana Times Square szokuje najbardziej.
01:22:39:Niegdyś bijące serce miasta, |teraz zatrzymane przez atak natury.
01:23:18:Jest 10.000 lat po zniknięciu ludzi.
01:23:24:Czy jest możliwe...
01:23:26:...by po niespełna 10-ciu tysiącleciach| ludzkość zniknęła bez śladu?
01:23:41:Niegdyś naukowcy przewidywali, |że nasza historia i kultura, |może być przesłana poprzez fale radiowe i telewizyjne.
01:23:49:Wysłane w kosmos, w nieskończoną przestrzeń.
01:23:54:Może kiedyś nasze sygnały zostaną odebrane |przez jakieś inteligentne istoty na odległej planecie.
01:24:00:Niektórzy ludzie myślą, |że w kosmosie jest mnóstwo przekazów z Ziemi, |powiadamiających o naszym istnieniu:
01:24:09:"Tu jesteśmy i taka jest nasza kultura."
01:24:17:Niestety, ostatnie badania naukowców, |szukających istot pozaziemskich,
01:24:25:wykazały, że wszystkie te sygnały |po 1 czy 2 latach świetlnych zamienią sie w szum.
01:24:33:Jeśli to prawda,| nasze przekazy nie są w stanie dotrzeć |do gwiazdy najbliższej Słońcu.
01:24:46:Więc co pozostanie po 10.000 lat od zniknięcia ludzi,| by opowiedzieć historię wielkiej cywilizacji, która stąpała po Ziemi?
01:24:55:Żelazo zardzewiało.
01:24:57:Beton się skruszył.
01:25:00:Drewno i papier zgniło.
01:25:03:Jest jednak coś, stworzone przez człowieka,| co przetrwa na Ziemi.
01:25:10:Najtrwalsze z naszych kamiennych dzieł:
01:25:13:Wielki Mór Chiński, zbudowany z kamieni| w małym stopniu ulegnie erozji.
01:25:21:W jakimś stopniu wciąż będzie rozpoznawalny| przez kolejne tysiąclecia.
01:25:28:Wielka piramida w Gizie, na tyle masywna |by przetrwać długi czas, nim pochłoną ją piaski pustyni.
01:25:40:Wielka tama Hoover'a, tak masywna, |jak kanion, który ją otacza.
01:25:45:Pozostanie jedną z ostatnich istniejących budowli| stworzonych przez chłowieka.
01:25:50:Ale teraz, po tysiącach lat,| Ziemia jest świadkiem ostatnich zniszczeń.
01:26:05:Poprzez wpływ klimatu, wiatrów, trzęsień ziemi,| burz piaskowych i deszczu.
01:26:19:Ale jest kilka wyjątków.
01:26:21:Jednym z nich jest Mount Rushmore,|wyrzeźbione w twardym granicie, |w stabilnym geologicznie miejscu.
01:26:30:Jedynym przeciwnikiem jakiego ma,| to zacinający deszcz.
01:26:36:Myślę, że Mount Rushmore może |przetrwać setki tysięcy lat.
01:26:39:Możliwe, że 200.
01:26:41:Możliwe nawet, że dotrwa do tego czasu...
01:26:48:...kiedy ktoś nas zastąpi.
01:26:53:Tylko kto lub co, mogłoby nas zastąpić?
01:27:01:Możliwe, że szympansy,| mogłyby wykonać ewolucyjny skok.
01:27:06:Należałoby to rozważyć.
01:27:09:Niektórzy naukowcy wierzą,| że bardzo specyficznym dla natury,| jest wyniesienie zwierząt na wyższy poziom.
01:27:16:Gdzie mogłyby używać narzędzi,| i stać się panami ich świata.
01:27:22:Ale czy w takim stopniu,| by spojrzeć w niebo |i zastanawiać sie nad swoim istnieniem?
01:27:29:By zastanawiać się nad sobą,| nad sensem i rolą swojego istnienia na Ziemi?
01:27:36:Mógłby to być skok,| prowadzący do człowieczeństwa.
01:27:41:Nie mówimy o kompletnym |odrodzeniu się człowieczeństwa.
01:27:44:Mówimy o kontynuacji życia na planecie,| która wciąż by istniała.
01:27:49:Bez kogoś, kto by o tym mówił,| kto by o tym myślał.
01:27:56:Jeśli by skondensować wiek ziemi,| wynoszący ok 4,5 miliarda lat, do jednej doby...
01:28:03:... to upływ 10.000 lat| byłby tylko ułamkiem sekundy.
01:28:09:Istnienie ludzi na ziemi| trwałoby troszkę ponad minutę.
01:28:17:Tak więc, jako globalna wioska,| opuszczona przez nas...
01:28:21:...Ziemia dalej będzie żyć... nawet bez nas.
01:28:24:Istniało życie przed nami...
01:28:27:... będzie istnieć i po nas.