Przebieg wykładu nr 7 rozwojówka 21. grudzień 2006
PRZEBIEG
Dla okresu operacji konkretnych (7-11r.ż.) charakterystyczna jest stuktura..... (jaka?).
Operacja = czynność umysłowa zinterioryzowana, zintegrowana i odwracalna
Czynności umysłowe pojawią się w okresie czynności przedoperacyjnych. Jakie to czynności?
Czynności umysłowe, które są zinterioryzowane, czyli wewnętrzne. Początek interioryzacji
przypada na VI stadium.
Operacje konkretne charakteryzują się pewnymi cechami:
 operacje konkretne tworzą układy operacji tego samego typu
np. zasada łączności dodawania, czyli 3+2+5, to najpierw robimy 3+2, a potem dodajemy 5. Taka
integracja jest możliwa na poziomie operacji konkretnych, czyli łączenie operacji tego samego typu.
 Odwracalność (możliwa dzięki opanowaniu niezmienników) przyjmuje formę odwracalności
prostej (przez negację) lub złożonej (przez wzajemność) /nie występują obie formy
odwracalności równocześnie/
 odwracalność możliwa jest dzięki opanowaniu niezmienników (masy  8, ciężaru -9, objętości
11). Pewne charakterystyki obiektów pozostają takie same, nawet jeśli ich wygląd zmienia się.
najpierw wartości nieciągłe, a potem ciągłe. Opanowywanie niezmienników wartości ciągłych
przypada na póz
ne dzieciństwo.
 Operacje konkretne dotyczą relacji między obiektami (2 samochody + 5 samochodów)
 mogą być wyrażone w logice klas i relacji
 są ograniczone od strony formy i od strony treści (treści ----> wskazuje, że jeśli dziecko opanuje
daną czynność na określonym materiale może nie umieć przenieść tej czynności na inny rodzaj
materiału;; dziecko powoli się operacji na formach, czyli jak się nauczy dodawać na jabłkach to
uczy się operacji na liczbach itp.)
Mówiliśmy o relacjach oznaki i symbolu, a teraz o relacji symbol-znak
Znak jest odróżnicowany od elementu oznaczanego; uogólniony, arbitralny, społeczny
Elementem oznaczanym znaku są pojęcia, a nie wyobrażenia lub twory językowe.
Pojęcia są taką formą reprezentacji poznawczej, która ma charakter uogólniony, abstrakcyjny i
hierarchiczny. Operowanie pojęciami znacznie różni się od operacji obrazami.
Znak ma charakter umowny-wynik umowy społecznej, dana klasa nosi daną nazwę. Sama nazwa
 kot nie jest podobna do kota, ale taka nazwa została wyznaczona na zasadzie społecznej umowy.
Każdy może sobie wymyśleć jakiś symbol  indywidualny, ale znak jest ogólny w społeczeństwie.
Cechy operacji formalnych
*Dotyczą relacji między relacjami wyrażanymi w sądach (relacje między poszczególnymi sądami;;
różnego rodzaju zdania złożone, które mogą dotyczyć koniungcji (lubię słuchać muzy i czytać
poezję)
*Kilka operacji łączy się w jednym rozumowaniu (np. twierdzenie, negacja, przeciwstawianie,
alternatywa, koniungcja czy implikacja) najlepszym przykładem operacji formalnych (II rzędu) jest
implikacja: 1.twierdzenie dotyczy przesłanki możliwej, która jeśli zostanie spełniona wiąże się w
sposób konieczny z drugim twierdzeniem, który jest wnioskiem. (łączymy operacje różnego typu)
Strona 1 z 5
Przebieg wykładu nr 7 rozwojówka 21. grudzień 2006
*Materiałem są pojęcia wyrażane przez znaki, najczęściej językowe (myślenie werbalne)
/ W operacji konkretnych mamy do czynienia z wnioskowaniem indukcyjnym, a na poziomie
operacji formalnych możemy przechodzić od ogólnych wniosków do szczegółowych przesłanek
dedukcyjnego/
*Przechodzenie od ogólnych wniosków do zastosowania ich w konkretnych sytuacjach (myślenie
dedukcyjne)
1)Struktury świadczące o inteligencji senso-motorycznej schematy czynnościowe.
W I S-M ->>> D<-> Rzeczywistość (dziecko jest bezpośrednio związane z rzeczywistością)
2)Wyobrażenia Przedoperacyjne ->> D <->(pośrednio) Rzeczywistość (dziecko jest pośrednio
związane z rzeczywistością poprzez obrazy umysłowe)
3)Operacje Konkretne ->> Dziecko  Rzeczywistość (dziecko jest pośrednio związane z
rzeczywistością przez pojęcia).
Dziecko zawsze wychodzi od Rzeczywistości w myśleniu. Ale na poziomie operacji formalnych..
4)dziecko wychodzi od hipotez i weryfikowania ich w rzeczywistości (myślenie hipotetyczne)
A sprawdza te hipotezy poprzez zastosowanie w rzeczywistości, więc myślenie na tym poziomie
jest myśleniem hipotetycznym. Myślenie na poziomie OF jest wolne od ograniczeń od strony formy
(możliwość formułowania zasad, reguł, praw) i od strony treści (możliwość wykonywania operacji
na materiale każdego rodzaju).
Dziecko rozwija się w kierunku stania się logikiem. Najczęściej osiąga się go w 15r.ż.
Poszczególne osoby potrafią osiągnąć ten poziom w odniesieniu do poszczególnych dziedzin, a w
innych nie potrafią.
Koncepcja Piageta współcześnie...
Jeszcze w latach 50' była uważana za jedyną koncepcję wyjaśniającą rozwój intelektualny
człowieka. Po tym jak ukazały się różne tłumaczenia teorii Piageta to pojawiły się głosy krytyki, ale
żadna z nich nie obaliła w pełni wszystkich pomysłów Piageta.
Uwagi do koncepcji J.Piageta (podstawowa metoda: kliniczna, badający postępuje za dzieckiem,
pytanie zależy od poprzedniej odpowiedzi dziecka, co daje ciekawe wyniki, ale jest
niereplikatywna). Nie zawsze były podawane liczby badanych osób.
 metoda trudna do replikacji
 brak danych ilościowych
 w okresie do 11r.ż. Dzieci osiągają opisywane przez Piageta sprawności wcześniej niż zakładał
autor, zaś powyżej 15 roku życia póz
niej niż przewidywał autor.
Najmniej krytycznych uwag wywołał okres inteligencji senso-motorycznej (najmniej uwag)
Uwagi krytyczne do okresu inteligencji sensoryczno-motorycznej
 stałości obiektu (kiedy dziecko zaczyna postrzegać przedmiot jako istniejący niezależnie od
niego i niezależnie od percypowania)
 przewidywania działania
Strona 2 z 5
Przebieg wykładu nr 7 rozwojówka 21. grudzień 2006
 odroczonego naśladownictwa

IV stadium (8.-12m.ż.) - stałość obiektu.
Bower stwierdził, że taki wskaz
nik jak uderzenia serca wskazywał na to, że w sytuacji kiedy ten
przedmiot zniknął dziecko reagowało gwałtowniej. Co wskazywałoby na to, że ten przedmiot tam
powinien być. Badano kilkumiesięczne dzieci.
De Vos badał 3 miesięczne. /okienko w ekranie na obrotowym stole/ Zauważono, że następowało
przyspieszenie rytmu bicia serca jak wysoki przedmiot nie pojawił się w wyciętym okienku.
Przewidywanie działania, zdaniem Piageta pojawia się w 2r.ż. (18-24) W VI stadium rozwiązuje
drogą kombinacji myślowych (koordynacja, zwana inwencją).
Willats, 1989- odsunąć barierkę, pociągnąć za serwetkę i przyciągnąć zabawkę , już dzieci 9-cio
miesięczne od razu były w stanie zastosować pewną serię działań.
Meltzof, More, 1983 -> Piaget mówił, że dziecko musi przechowywać w pamięci reprezentację
danego obiektu, żeby odroczone naśladownictwo było możliwe..., ale nie do końca. Z
6tygodniowymi niemowlętami... pochylała się twarz osoby. Jednym pokazywano twarz pasywną, a
drugim niemowlętom pokazywała się twarz, która wyciągała język. W drugim dniu twarz pasywna
w obu grupach, ale dzieci z 2 grupy częściej pokazywały język na jej widok.
Uwagi krytyczne do okresu wyobrażeń przedoperacyjnych:
 wnioskowanie przechodnie (Bryant, Trabosso) -> Piaget pokazywał patyczki (długi i krótszy),
dzieci w okresie operacji przedoperacyjnych dzieci nie rozwiązują tego zadania...może dlatego,
że mają zbyt mało pamięci operacyjnej. Więc badacze postanowili przećwiczyć dzieci w
porównywaniu patyczków, a dopiero potem dać im do rozwiązania zadanie. Okazywało się, że
dzieci były w stanie to zrobić po takim treningu.
 Relacja część-całość (Mc Garrile)  kulki szklane i niebieskie, dziecko porównuje podzbiory ze
sobą (niebieskie-żółte), a nie (niebieskie-szklane). Badacz pokazywał 6latkom krowy czarne i
białe i zadawał pytanie czy więcej jest krów, czy więcej krów czarnych?
Krowy leżały: czy więcej jest krów śpiących czy czarnych? (48% )
schematy czynnościowe ->> I S-M
schematy oglądowe i umysłowe ->> struktury w okresie przedoperacyjnym
 zasada stałości ->> wykazano, że zależy to od doświadczeń dziecka oraz od instrukcji jaką
podajemy. Kontekstowe uwarunkowanie wykonywania tych zadań przez dziecko. Musi się coś
zmienić skoro badacz o coś pyta, więc dzieci stwierdzają, że jest inaczej, a nie bierze pod
uwagę, że może się nic nie zmieniło.
Uwagi krytyczne dotyczące okresu operacji konkretnych:
 zależność od kontekstu (Jahoda, 1983)
Dzieci Zimbabue przewyższały dzieci brytyjskie w tym zakresie, ponieważ pomagały rodzicom w
interesach,a dizeci brytyjskie nie brały udziały w tej kwestii.
Uwagi krytyczne do operacji formalnych:
 większa powolność i niesystematyczność w opanowywaniu operacji formalnych
Strona 3 z 5
Przebieg wykładu nr 7 rozwojówka 21. grudzień 2006
Shayer  16latki tylko w 30% osiągają stadium operacji formalnych.
Martorano - na 20 badanych osób tylko 2 osoby rozwiązały wszystkie badania.
Co jest ważne: (Piaget)
1)Ważne jest to, że każdy przechodzi przez te same stadia, ale z różną szybkością
2) Wraz z wiekiem te osiągnięcia są bardziej różnorodne (większe zróżnicowanie indywidualne)
3) Stadium OF jeśli osiągają to osiągają w różnych zakresach w zależności od uzdolnień i
zawodowej specjalizacji.
Zadania były lepiej wykonywane jeśli dotyczyło spraw ważnych dla badanych.
Co działo się po Piagecie... koncepcje neopiagetowskie.
Teorie neopiagetowskie
Wiążą rozwój poznawczy z przetwarzaniem informacji; akcentują ograniczenia w przetwarzaniu
informacji i strategie pokonywania tych ograniczeń, zaznaczają rolę wiedzy w rozwiązywaniu
problemów.
Sieglera koncepcja zasad poznawania:
Zasada I  przedoperacyjna (5latki)
Zasada II  przejściowa (9latki)
Zasada III  konkretno-operacyjna (9latki)
Zasada IV  formalno-operacyjna (rzadko studenci)
Zadanie z wagą. Waga szalki i miejsce, gdzie zostanie powieszona. 5Latki biorą pod uwagę tylko
ilość ciężarków, albo odległość od środka wagi.
W toku badań stwierdził, że sekwencja rozwojowa zasad poznawania jest funkcją doświadczeń
gromadzonych w toku rozwiązywania danego typu zadań. Zaznaczają się różnice indywidualne.
Znaczenie ma dostarczanie informacji potrzebnych do rozwiązania zadań.
W toku rozwoju dziecko przechodzi od etapu nowicjatu do ekspertywności. Brak doświadczeń w
jakimś zakresie stawia także dorosłego na pozycji nowicjusza. Zaś dostarczenie odpowiednich
informacji dziecku może spowodować przeniesienie go na wyższy poziom rozwoju.
Koncepcje postpiagetowskie
Autorzy koncepcji poszerzają podział Piageta na etapy rozwojowe na dalsze okresy życia jednostki.
Koncepcje postpiagetowskie przypisują dużą rolę procesom i operacjom symbolicznym różnego
typu w rozwoju psychicznym jednoski a pośrednio także czynnikom społeczno-kulturowym. Do
tych koncepcji zalicza się także: H.Aebli, H. Gardner, G.Ls..........
Pascaul-Leone:
Stadia rozwoju po adolescencji:
-póz
ne stadium formalne  17-25
przeddialektyczne  25-35
operacji dialektycznych  35-55
operacji transcendentalnych  55-75
Strona 4 z 5
Przebieg wykładu nr 7 rozwojówka 21. grudzień 2006
H.L.Commons i F.A.Richards
Podają ciąg rozwojowy 7 stadiów:
 operacje pierwotne (proste liczenie, porównywanie na podstawie cech zewnętrznych);
 operacje konkretne (szeregowanie, klasyfikowanie jednostek);
 operacje abstrakcyjne (proste kombinacje i permutacje);
 operacje formalne (koordynowanie dwóch operacji i relacji);
 operacje systematyczne (operowanie na zbiorach operacji w ramach systemu);
 operacje metasystematyczne (wskazują na związki między-systemami)
 operacje międzyparadygmatyczne (paradygmaty z jednej dziedziny mogą być wykorzystywane
w innej dziedzinie).
Implikacje dla praktyki:
-dla edukacji: metod uczenia w przedszkolu i w szkole (szczególnie w uczeniu matematyki)
dostosowanie się nauczyciela do dziecka
-idea aktywnego uczenia się (w toku działania); dziecko musi konstruować wiedzę samodzielnie
-nauczyciel kreuje warunki, które zachęcałyby dziecko do pytania, eksperymentowania,
wymyślania
-dla nauczyciela ważniejsze jest jak dziecko uzasadnia rozwiązanie niż samo rozwiązanie (dopiero
uzasadnienie odsłania myśl dziecka)
- w kontaktach z dzieńmi uczy się o innych perspektywach ujmowania danego problemu
Strona 5 z 5