UDZIAA
WA
OCH W I WOJNIE ŚWIATOWEJ
Od 1882 roku Włochy obok Cesarstwa Niemieckiego i Austro-Węgier wchodziły w skład
Trójprzymierza. Jednak w chwili wybuchu wojny państwo to nie poprało Berlina i Wiednia
i 3 sierpnia ogłosiło neutralność. Rząd włoski swoje stanowisko tłumaczył tym, że Austro-
Węgry wbrew postanowieniom sojuszniczym uderzyły na Serbię przed wcześniejszymi
konsultacjami. Wobec czego Włochy uznały się zwolnione z zobowiązań sojuszniczych.
Rzym był w dość trudnej sytuacji, z góry wiadomo było, że neutralność na dłuższą metę
nie przyniesie żadnych korzyści. Należało w takim razie opowiedzieć się po którejś ze
stron konfliktu. Prezes rady ministrów Antonio Salandra w raporcie do króla z 30
września 1914 roku wyrażał pogląd, że przed Włochami stoją dwie możliwości. Co
ciekawe nie brał pod uwagę wystąpienia po stronie państw centralnych, a jedynie
zachowanie neutralności lub poparcie Ententy.
Włoska opinia publiczna także była podzielona. Za pokojem opowiadali się głównie
socjaliści, większość katolików i ogromna część liberałów. Natomiast za przystąpieniem
do wojny była nacjonalistyczna prawica, republikanie i różne wpływowe ugrupowania
burżuazyjne.
Dyplomacja włoska rozpoczęła tajne rokowania jednocześnie z koalicją i z państwami
centralnymi. Włochy największe plany zaborcze miały względem Austro-Węgier, co
powodowało, że propozycje ze strony państw centralnych nie zadowalały rządu
włoskiego. Dużo więcej spodziewano się otrzymać od państw Ententy. Włochy liczyły na
Południowy Tyrol aż do przełęczy Brenner, Trydent, Istrię, Dalmacje do rzeki Neretvy
wraz z wyspami dalmatyńskimi, w razie rozbioru Turcji prowincję Adalię w Azji Mniejszej,
a także w przypadku zajęcia niemieckich kolonii, żądano rekompensaty w postaci
przyległych terenów do włoskich posiadłości.
Zabiegi niemieckie nie potrafiły przekonać do siebie Włochów. Opinia publiczna coraz
bardziej zwracała się ku Entencie. Interwencję zbrojna popierał także socjalista Benito
Mussolini, opłacany zresztą przez Francuzów. Początkowo na łamach naczelnego
organu socjalistycznego "Avanti", a następnie w swoim własnym dzienniku "Il PoPolo
d'Italia".
W parlamencie natomiast większość mieli zwolennicy neutralności.
O przystąpieniu Włoch do wojny po stronie państw Ententy zadecydował układ londyński
podpisany 26 kwietnia 1915 roku. Według niego Rzym miał otrzymać Południowy Tyrol,
Istrię z Triestem oraz Dalmacje. W zamian Włochy miały przystąpić do wojny przeciwko
wszystkim wrogom Ententy. Część polityków włoskich nie chciała zaakceptować
wystąpienia zbrojnego, próbując nawet doprowadzić do upadku rządu Salandry. Król pod
1
wpływem demonstracji ulicznych nie przyjął dymisji Salandry i polecił mu dalsze
sprawowanie władzy.
23 maja 1915 roku Włochy wypowiedziały wojnę tylko Austro-Węgrom. Działania
wojenne toczyły się na dwóch frontach, wschodnim nad rzeką Isonzo i północnym w
Alpach Karnickich i w Dolomitach. Z powodu ciężkich wysokogórskich warunków, walki w
Alpach były utrudnione. Wobec czego najważniejsze działania wojenne rozgrywały się na
pograniczu nadadriatyckim. Od czerwca 1915 roku do września 1917 roku stoczono tutaj
11 tzw. "bitew nad Isonzo". Mimo silnych starań nie udało się Włochom przełamać frontu.
Tymczasem do ofensywy przystąpiła armia austro-węgierska. Z frontu wschodniego
ściągnięto znaczną liczbę wojsk i większą część artylerii. W maju 1916 roku zgodnie z
planem austriackiego szefa sztabu Conrada von HQ
tzendorfa armia przystąpiła do ataku.
Mimo początkowych sukcesów i zajęcia umocnionych fortów Asiago i Arsiero, ofensywa
z powodu trudności w sprowadzeniu odwodów musiała się zatrzymać.
Austriacy zmuszeni byli zwrócić się o pomoc do Niemców. 24 paz
dziernika 1917 roku
ruszyła wielka ofensywa z trzech stron. Wojska austro-węgierskie wspomagane przez
dywizje niemieckie zaatakowały od strony Isonzo, w Alpach Karnickich i w Dolomitach. W
ciągu doby front włoski został przełamany pod Caporetto, a wojska państw centralnych
zatrzymały się nad rzeką Tagliamento, którą przekroczono w pierwszych dniach
listopada. Ostatecznie ofensywa zatrzymała się w końcu miesiąca nad rzeką Piawą.
Straty włoskie były olbrzymie.
W czerwcu 1918 roku na żądanie dowództwa niemieckiego Austriacy ponownie
przystąpili do ofensywy na całym froncie. Jednak armia austro-węgierska nie była w
stanie dalej prowadzić wojny i ofensywa załamała się na samym początku. Klęska ta
przyspieszyła tylko rozkład państwa. Od 24 paz
dziernika 1918 roku Włosi posuwali się
do przodu nie napotykając oporu. 30 paz
dziernika zajęto miast Vittorio, a już 3 listopada
podpisano zawieszenie broni.
Bibliografia:
J. Pajewski, Historia powszechna 1871-1918, Warszawa 2001.
2