Reologia farmaceutyczna
Opracowanie do ćwiczeń dla studentów V roku
kierunku farmacja
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku
opracowanie: dr n. farm. Anna Froelich, dr n. farm. Tomasz Osmałek, rok akademicki 2014-2015
1. Cel ćwiczenia
zapoznanie się z metodologią oceny właściwości reologicznych półstałych preparatów
farmaceutycznych
2. Przebieg ćwiczenia
A. Przygotowanie żeli na bazie Carbopolu 960 i metylocelulozy
B. Ocena właściwości reologicznych przygotowanych żeli
C. Ocena właściwości reologicznych preparatu gotowego Saldiam�żel
3. Aparatura, materiały i substancje do badań
reometr Rheotest 2 z układem geometrycznym S2 (cylindry współosiowe)
strzykawki 20 ml
waga analityczna
łaz
nia wodna
mieszadło mechaniczne
szkło laboratoryjne
polimery: Carbopol 960, metyloceluloza
roztwór NaOH o stężeniu 10%
Saldiam�żel 10%
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku
opracowanie: dr n. farm. Anna Froelich, dr n. farm. Tomasz Osmałek, rok akademicki 2014-2015
4. Wykonanie ćwiczenia
A. Przygotowanie hydrożeli na bazie Carbopolu 960 oraz metylocelulozy
A1. Hydrożel na bazie Carbopolu 960 (0,5%)  100,0 g
Do zlewki o pojemności 200 cm3 odważyć 98,3 g wody destylowanej. Na
powierzchnię wody nasypać Carbopol 960. Przykryć szkiełkiem zegarkowym. Po spęcznieniu
polimeru mieszać do całkowitego rozpuszczenia. Następnie, nie przerywając mieszania,
dodać 24 krople 10 % roztworu NaOH.
A2. Hydrożel na bazie metylocelulozy (4,0%)  100,0 g
Do zlewki o pojemności 200 cm3 odważyć 50,0 g wody destylowanej i ogrzać do
temperatury 80-90oC. Na wadze proszkowej odważyć odpowiednią ilość metylocelulozy.
Dodawać polimer porcjami do gorącej wody, mieszając do całkowitego spęcznienia.
Następnie uzupełnić pozostałą ilością zimnej wody. Wymieszać do uzyskania jednorodnego
żelu. Odstawić na 20 min do wystudzenia.
B. Ocena właściwości reologicznych przygotowanych żeli przy użyciu reometru Rheotest
2
Parametry pomiarów
Układ geometryczny: S/S2
Objętość próbki: 30 cm3
Obroty: 1500 min-1 (a)
Maksymalny moment obrotowy: 1000 pcm
Szybkość ścinania:
I etap: rosnąca (od 1 do 12, ze zmianą co 30 s)
II etap: malejąca (od 12 do 1, ze zmianą co 30 s)
Zamontować górny cylinder w głowicy aparatu. Następnie umieścić w aparacie dolny
cylinder z odpowiednią ilością żelu. Ustawić prędkość ścinania na 1, włączyć aparat.
Odczytać maksymalną wartość ą. Po 30 s przestawić prędkość na 2, ponownie odczytać
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku
opracowanie: dr n. farm. Anna Froelich, dr n. farm. Tomasz Osmałek, rok akademicki 2014-2015
maksymalną wartość ą. Procedurę powtarzać aż do osiągnięcia prędkości maksymalnej (12),
następnie kontynuować pomiar zmniejszając prędkość do wartości wyjściowej (1).
Obliczenia
Naprężenie ścinające
 naprężenie ścinające [Pa]
z  stała cylindryczna (dla układu geometrycznego S2 wynosi 5,87 N�m2�s-1)
 wartość kąta ścinania odczytana podczas pomiaru
Szybkość ścinania
 szybkość scinania [s-1]
v  częstotliwość sieciowa [Hz]
Dr  szybkość ścinania wg tabeli
Gdy v = 50 Hz,
Lepkość dynamiczna
 lepkość dynamiczna [Pa�s]
 naprężenie ścinające [Pa]
 szybkość ścinania [s-1]
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku
opracowanie: dr n. farm. Anna Froelich, dr n. farm. Tomasz Osmałek, rok akademicki 2014-2015
Uzyskane wyniki należy przedstawić w postaci następujących wykresów:
1.
2.
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku
opracowanie: dr n. farm. Anna Froelich, dr n. farm. Tomasz Osmałek, rok akademicki 2014-2015