Nauka o karze
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Spis treści
I. Informacje ogólne..........................................................................................3
II. Grzywna...................................................................................................3  4
III. Ograniczenie wolności.............................................................................4  5
IV. Pozbawienie wolności....................................................................................5
V. Åšrodki karne.............................................................................................5  8
VI. Zasady wymiaru kary.............................................................................8  11
VII. Nadzywczajny wymiar kary.................................................................11  15
VIII. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie (probacyjne)...............15  20
IX. Zbieg przestępstw, łączenie kar i środków karnych.............................20  23
X. Åšrodki zabezpieczajÄ…ce........................................................................23  24
Strona 2 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
I. Informacje ogólne
Kara  co to jest? Nie ma legalnej definicji. Jest to dolegliwość, wynik reakcji na doznane zło. Musi
być dolegliwa. Kara kryminalna  dolegliwość osobista nałożona przez władzę państwową w
związku z popełnionym przez sprawcę przestępstwem. Ius puniendi  prawo karania (kara to
wykonywanie państwowego ius puniendi).
Czyn zabroniony a przestępstwo:
" czyn zabroniony to realizacja znamion opisu czynu, a żeby z realizacji tej mogło być
przestępstwo to realizacja musi być przez sprawcę zawiniona
przykład: Nieletni dokonuje czynu zabronionego  nieletniość wyłącza winę, żeby doszło do
wymierzenia kary musi zostać popełnione przestępstwo
" przestępstwo to realizacja znamion czyli czyn jest zawiniony i społecznie szkodliwy
Teorie kary:
" Szkoła klasyczna (retrybutywna teoria kary/teoria odwetowa; Hegel, Kant, Krzywuski)
Kara zrelacjonowana do wyrządzonego zła. Teoria ta "patrzy wstecz", represyjnie.
" Pozytywistyczna (utylitarna; Bentham, Liszt, Makarewicz  teoria prewencyjna)
Czemu w przyszłości kara ma służyć? "Patrzenie w przyszłość". Co zrobić, aby sprawca już nie
popełnił przestępstwa.
Øð Socjologiczna (Lobrosso  nauka wÅ‚oska)
Dostosowanie kary do osobowości sprawcy. Rodzaje sprawców:
(a) nadajÄ…cy siÄ™ do resocjalizacji  dla nich wymierza siÄ™ kary;
(b)"niepoprawni"/"przestępcy z urodzenia"  nie są podatni resocjalizacji,
definitywna eliminacji ze społeczeństwa.
W tej nauce są zwolennicy kary śmierci. W Polsce formalnie od 1997 roku
nie ma kary śmierci, ale już od 1995 roku wprowadzono moratorium na karę
śmierci, tzn. można ją orzekać, ale nie wykonywać.
W Polsce funkcjonuje teoria mieszana (z naciskiem na prewencjÄ™). Temida (zwiÄ…zane oczy opaskÄ…)
 szkoła klasyczna, stopień ciężkości wyrządzonego zła. Temida (bez opaski na oczach) 
uwzględnienie sprawcy.
Art.53 (teoria mieszana)  zasady na czym opierać się wymierzając karę (temida bez opaski).
"Według swojego uznania"  wiedza + sumienie. Nulla poena sine lege  nie ma kary bez ustawy,
czyli swobodne uznanie w granicach ustawy.
Kara ma zapobiec popełnieniu przestępstwa przez sprawcę i społeczeństwo (prewencja
indywidualna i generalna pozytywna). Uwzględnienie racji sprawiedliwościowej czyli proporcja
winy i stopnia społecznej szkodliwości.
Art.32 pkt 1,2  kary nieizolacyjne (pozostawanie na wolności). Najpierw należy rozważyć kary
nieizolacyjnej, gdyż według zasady ultima ratio dla kary pozbawienia wolności (art.58par1) jest ona
ostatecznością. Jeżeli jest kara alternatywna i w nią wchodzi zawieszenie jej wykonania to tą samą
karę (pozbawienia wolności) bezwzględną można orzec jeżeli inny środek nie może spełnić celów
kary. Skąd taka ideologia? Izolacja sprawcy rzadko kiedy jest dobrym środkiem. Postulat  dla
sprawców przestępstw nieumyślnych pozbawienie wolności jest niecelowe.
II. Grzywna (art.33)
Zapłata następuje do Skarbu Państwa, a nie do ofiary. Istnieją 3 postacie grzywny:
Strona 3 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
" samoistna (par1)
2 systemy: (a) kwotowy (kodeks karny skarbowy) lub (b) dniówkowy (kodeks karny). Grzywna
dniówkowa jest wymierzana dwuetapowo:
1. ustalenie stawki  100 stawek dziennych (określona według stopnia społecznej szkodliwości
czynu i winy  relacja);
2. ustalając stawkę bierze się pod uwagę dyrektywy z par3  wartość 1 stawki.
Najniższa grzywna to 100 zł a najwyższa 108000 zł.
Jeżeli grzywna nie zostanie zapłacona to będzie orzeczona kara zastępcza, tzn. Ograniczenie
wolności lub jej pozbawienie. Jednakże skoro sad orzekł grzywnę to nie chciał orzec innej kary.
Dlatego grzywnę należny wymierzyć w takiej wysokości, a żeby była spłacona. Kara jest
dolegliwością osobistą, ale faktycznie jest również dolegliwością dla rodziny (p.s. zbiórka w celu
spłaty grzywny jest wykroczeniem!).
" kumulatywna (par2)
Art.221  górna granicą jest 180 stawek dziennych (od 10 do 180)
Art.309  3000 (a nie 540) stawek dziennych
Terminowe pozbawienie wolności (art.32 pkt 3) oraz przy karać eliminacyjnych (pkt 4 i 5) nie
orzeka siÄ™ grzywny kumulatywnej.
Osiągniecie korzyści majątkowej musi stanowić tylko cel popełnienia przestępstwa, nie musi
stanowić jego znamienia.
Przykład: art.158 + grzywna (działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej).
" orzekana w ramach warunkowego zawieszenia wykonania kary, w ramach środków
probacyjnych (art.71)
Jeżeli nie zachodzą przesłanki z art.33 par2. Gdy orzeczono warunkowe zawieszenie wykonania
kary pozbawienia wolności, a przestępstwo nie zostało popełnione w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej to art.33 nie może zostać zastosowany (wyjątek art.289). Sąd może taką grzywnę
wymierzyć, ale zawieszając warunkowo wykonanie kary (nie jest to środek probacyjny), gdyż
niewykonanie środka probacyjnego powoduje odwieszanie warunkowo zawieszonej kary.
Problem: CZY NIEWYKONANIE GRZYWNY SPOWODUJE ODWIESZENIE
WARUNKOWEGO ZAWIESZENIA WYKONANIA KARY CZY ZAMIAN
TEJ GRZYWNY NA
INNA KAR
?
Odpowiedz
: Odwieszenie warunkowego zawieszenia wykonania kary jest środkiem probacyjnym
(większość doktryny i literatury). Zamiana na inna kare zastępczą skutkuje tym, iż nie jest to
środek probacyjny (pogląd w mniejszości).
III. Ograniczenie wolności (art.34-36)
Kara wolnościowa. Bardzo popularna na początku lat 70' w Wielkiej Brytanii. W innych państwach,
kara ta ma w nazewnictwie element pracy (dolegliwość przez obowiązkową pracę). W istocie karą
ograniczenia wolności jest kara pracy (art.34par2 pkt2). Gdy przybiera postać potrącenia traci swój
pierwotny sens. Art.35 przeczy idei pracy  jest to grzywna rozłożona na raty.
Kara ograniczenia wolności ma 2 postacie: (a) praca na cele społeczne, (b)potrącenia miesięczne.
Problem: Art.4 Europejskiej Konwencji 2. Nikt nie może być zmuszony do
Praw Człowieka świadczenia pracy przymusowej lub
obowiÄ…zkowej.
1. Nikt nie może być trzymany w niewoli lub
3. W rozumieniu tego artykułu pojęcie
w poddaństwie.
Strona 4 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
"praca przymusowa lub obowiązkowa" nie d) żadnej pracy ani świadczeń stanowiących
obejmuje: część zwykłych obowiązków obywatelskich
a) żadnej pracy, jakiej wymaga się zwykle w Nie ma ani słowa o karze ograniczana
ramach wykonywania kary pozbawienia wolności. Często podnosi się zarzuty, że kara
wolności orzeczonej zgodnie z pracy jest sprzeczna z konwencjami
postanowieniami artykułu 5 niniejszej międzynarodowymi (również Konwencje
konwencji lub w okresie warunkowego Międzynarodowej Organizacji Pracy). W
zwolnienia; kodeksach europejskich pojawił się zapis, że
skazany na karę pracy musi wyrazić zgodę,
b) żadnej służby o charakterze wojskowym
wtedy taka praca nie jest przymusowa (ale
bÄ…dz
służby wymaganej zamiast
kara jako taka jest przecież przymusem
obowiązkowej służby wojskowej w tych
państwowym!!!). Podręcznik Zolla: kara
krajach, które uznają odmowę służby
pracy nie koliduje z zapisami konwencji 
wojskowej ze względu na przekonania;
uzasadnienie: a maiore ad minus, tzn. Jeżeli
c) żadnych świadczeń wymaganych w
praca jest dozwolona w ramach pozbawienia
stanach nadzwyczajnych lub klęsk
wolności to i przy ograniczeniu może
zagrażających życiu lub dobru
występować
społeczeństwa;
Art.36  można przy ograniczeniu wolności orzec obowiązki probacyjne. Przy warunkowym
zawieszeniu wykonania kary bÄ…dz
warunkowym umorzeniu postępowania sąd nakłada obowiązki
sprawcy (okres próby). Niezastosowanie się do obowiązków skutkuje odwieszeniem
kary/wszczęciem postępowania na nowo. Natomiast niewykonanie obowiązku z art.72 orzeczonego
w ramach ograniczenia wolności, nie czyni go środkiem probacyjnym, jest to zwykła (zasadnicza)
kara. Sprawca nie wypełniające tego obowiązku nie wypełnia kary nałożonej  stosuje się wtedy
karę zamienną (zastępcza).
IV. Pozbawienie wolności (art.32 pkt 3-5, 37)
Art.181: dolna i górna granica. Par2: "do 2 lat", dolna granica to 1 miesiąc.
Art.52par2: kara dożywocia jest orzekana dla sprawców, którzy ukończyli 18 lat.
Art. 3 Europejskiej Konwencji Praw warunkowego przedterminowego
Człowieka (Zakaz tortur: Nikt nie może zwolnienia jest kara nieludzką. Europejscy
być poddany torturom ani nieludzkiemu ustawodawcy powinny taką możliwość
lub poniżającemu traktowaniu albo przewidzieć.
karaniu)  kara dożywocia bez
V. Åšrodki karne (art.39)
Åšrodki karne maja charakter represyjny. SÄ… orzekane obok kary zasadniczej albo zamiast (sÄ… wtedy
samoistne). Sąd może orzec kilka środków karnych. Podział środków karny: (a) orzekane
terminowo ("od-do", rozciągłe w czasie), (b) charakter jednorazowy, (c) obligatoryjne, (d)
fakultatywne.
Art.39 pkt 2  od 1 do 10 lat (bardzo surowy)
Art.41 par1b  na zawsze
Art.41a par3  może na zawsze
Problem: art.42 i 76par2
Strona 5 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Zatarcie skazanie nie może nastąpić przed wykonaniem obowiązku. Jeżeli zakaz prowadzenia
pojazdu był środkiem karnym orzeczonym na zawsze obok kary pozbawienia wolności i nastąpiło
zatarcie kary pozbawienia wolności to zatarcie całego skazania nigdy nie nastąpi, ponieważ gdy
jest orzeczony zakaz na zawsze to kiedy ma nastąpić wykonanie tego środka? Nigdy. Zatarcie
takiego skazania może nastąpić tylko i wyłącznie drogą amnestii, abolicji, prawo łaski. Zaciera
się kara, ale nie środek karny.
Funkcja środka karnego: (a) obok kary zasadniczej, (b) zamiast kary zasadniczej (samoistnie), (c)
środek probacyjny.
Reguły wymiaru kary odnoszą się do środków karnych (art.56).
Art.40
Pozbawienie praw publicznych.
"Wymiar sprawiedliwości"  sensu largo i stricte. S.largo jest to również prokurator, notariusz,
komornik itd. S.stricte tylko wymierzanie sprawiedliwości czyli sędziowie (Konstytucja).
Ordery, odznaczenia, tytuły  utrata, aby je uzyskać należny ponownie się o nie ubiegać.  Utrata
zdolności do ich uzyskania - czy sprawcę można pozbawić przyszłych praw? Problem: Czy zwrot
ten odnosi się tylko do orderów itd. czy do całego artykułu? Tylko do orderów itd., gdyż nie można
pozbawić kogoś czego nie ma (Maria Szewczyk, UJ). Przepis dotyczy orderów, tytułów
nadawanych przez Polskę, chyba że przepisy wewnętrzne innego państwa stanowią inaczej.
Czy motywacja zasługująca na szczególne potępienie musi znalez
ć się w opisie czynu zabronionego
(znamię) czy wystarczy że są tak uzna? Podręcznik: nie musi być znamieniem.
Art.41par1a
Wykładnia celowościowa. Czy sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności bezwzględną
(odbył ją) czy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Jeżeli sąd orzekanie ten środek przy
warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności to środek ten jest szczególnie
potrzeby, gdyż sprawca pozostaje na wolności.
Art.41b
Potocznie  zakaz stadionowy . Impreza masowa.
Par3  zakazowi może towarzyszyć obowiązek przebywania w określonym miejscu:
1. Front door  odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie elektronicznego
monitoringu. Jest się na wolności i jest się monitorowanym. Jeżeli jest poprawa w zachowaniu
sprawcy sędzia może:
Øð zaliczyć czas, który upÅ‚ynÄ…Å‚ na elektronicznym monitoringu na poczet
orzeczonej kary
Øð zmniejszyć karÄ™
Øð odejść w ogóle od kary
2. Back door  skazano przykładowo na 2 lata pozbawienia wolności, skazany odbył 1 rok, kolejny
rok można odbywać w domu w systemie monitoringu. Jak sprawca zachowuje się poprawnie, wraca
do więzienia.
Par5  modyfikacja wyroku po ukończeniu monitoringu (modyfikacja prawomocnego wyroku),
pomimo że odbył karę.
Strona 6 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Par7  stosuje się do osoby, gdy nie może mieć założonego monitoringu, np.: zastawka w sercu,
odpowiednie pomieszczenie.
Par9  sam zakaz jest orzekany od 2 do 6 lat, a w jego ramach obowiązek monitoringu może być
orzeczony od 6 do 12 miesięcy. W ramach zakazu jest dodatkowo obowiązek. Może być również
orzeczony sam zakaz. ObowiÄ…zek ma swoje terminy, ale w ramach zakazu.
Art.42
Terminowe/na zawsze//fakultatywnie/obligatoryjnie.
Problem:  Osoba uczestnicząca w ruchu - sprawa, który prowadzi samochód, ale czy tylko
kierujący? Pieszy? Tak, pod warunkiem, że uczestniczy w ruchu drogowym, np.: idzie drogą
przeznaczona dla samochodów, nie przestrzega ruchu drogowego, znaków. Podżegacz,
pomocnik? Tak, e rozumieniu tego przepisu. Podżeganie do nieostrożnego prowadzenia.
Podżeganie: (a) za zewnątrz pojazdu, (b) będąc w pojez
dzie. Podżegacz odpowiada: TAK, ale w
przypadku (a) nie był fizycznie w pojez
dzie, czyli nie uczestniczył w ruchu drogowym.
Rodzaje pojazdów!
Art.44 i 45
Przepadek owoców przestępstwa (art.44  producta sceleris) + przepadek narzędzi (art.45 
instrumenta sceleris). Przestępstwo nie może być z
ródłem dochodu.
Par4  bezpośrednio z przestępstwa.
Par2 i3  domniemania
Art.39pkt5
Wyrównanie szkody. Charakter bardzo niejednolity. Czy jest to środek karny? Ochrona praw
następuje już na etapie procesu karnego. W takim procesie można złożyć powództwo cywilne, ale
musi być dodatkowo opłacone. W tym przypadku sąd przyjmuje funkcję kompensacyjną
(odszkodowawczÄ…).
Art.46
Skazanie musi nastąpić. Warunkiem formalnym jest istnienie szkody. Przy uznaniu szkody w
części, pokrzywdzony może ubiegać się o zaspokojenie drugiej części w drodze cywilnej. Szkoda 
ujma na dobrach materialnych, rzeczy wymierne, krzywda  dobra niematerialne
(zadośćuczynienie). Ze względu na funkcje gwarancyjną prawa karnego można orzec jedynie karę
za zachowanie sprawcy, które mieści się w znamionach czynu zabronionego, czyli musi być
zawinione (wina jest relacjonowana do każdego znamienia albo do całości). Obowiązek
naprawienia szkody można orzec tylko wtedy, jeżeli szkoda jest znamieniem ustawowym (jeżeli nie
jest to nullum crimen sine lege i nulla poena sine culpa).
Przykład I: art.158
ż1.Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 ż 1 lub w art. 157 ż
1... Pobicie  zniszczenie drogocennego zegarka. W art.158 nie ma mowy o mieniu. Czy jeżeli sąd
skazuje za pobicie to ofiara może wnieść żądanie naprawienia szkody/orzec z urzędu? Nie, gdyż ani
mienie ani szkoda nie jest znamieniem. Żeby dostać odszkodowanie należy wytoczyć powództwo
cywilne (podręcznik). Jest to stanowisko słuszne na gruncie zasad gwarancyjnych. Inne stanowisko:
Strona 7 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
wykładnia literalna, szkoda wyrządzona przestępstwem, a szkoda z niego wynika, ściśle ustawowej
przesłanki, która by tego zabraniała nie ma!Każde znamię musi zawierać winę.
Przykład II: obowiązkowe ubezpieczenie OC (20.6.2001 KZP 5/001)
Czy jeżeli sprawca ma OC to czy ofiara może wystąpić do sądu o obowiązek naprawienia szkody
czy musi być to tylko w drodze OC? Czy określony w art.46par1 obowiązek naprawienia
szkody/nawiązka (par2) mogą być orzeczone wobec sprawcy wypadku drogowego ubezpieczonego
w OC za szkodę powstałą w zw. Z ruchem drogowym?
Odpowiedz
: Korzystanie przez sprawce z OC niewyłączna ani nakazu orzeczenia obowiązku
naprawienia szkody ani możliwości przeczenia go zamiast obowiązku z art.46. Ofiara zadecyduje,
która drogę obierze:1.obowiązek naprawienia szkody (sąd  art.46par1) lub 2.zwrócić się do
sprawcy, aby ubezpieczyciel przekazał mu wyrównanie szkody. Sąd orzekając obowiązek
naprawienia szkody nie egzekwuje tego z urzędu. Otrzymuje to tylko tytuł wykonawczy, a z tym
trzeba iść do komornika. Art.46 par1 i 2 -  zamiast , rozłączność.
Co to jest nawiązka? Środek karny o charakterze majątkowym. Jeżeli nie da się ustalić
szkody/krzywdy (par1), sąd nie może nie ustalić, ale wie że jest jakaś szkoda, ale jest problem w jej
wycenie. Szkoda musi być, ale jest problem z jej ustaleniem. Par1 -  osoba uprawniona :
spadkobiercy, prokurator; par2: tylko pokrzywdzony. Nawiązka może być orzeczona na rzecz
różnych podmiotów. Przykład: na rzecz pokrzywdzonego oraz jeżeli zajdą okoliczności z art.47 to i
na rzecz funduszu. Patrzenie na wyrok globalnie, tzn. czy cała dolegliwości jest proporcjonalna do
wyrzÄ…dzonej szkody.
Wysokość nawiązki  do 100000 zł, ale dolna granica? 2 stanowiska: (a) analogicznie do grzywny
(100zł  Maria Szewczyk, UJ), (b) brak podstawy.
Art.50
Dotyczy głównie gwałtu. Interes pokrzywdzonego jest na pierwszym miejscu.
Art.52 (nowość, z Francji)
Przestępstwo popełnia człowiek na rzecz osoby prawnej. Zwrot korzyści nie jest karą, a
wyrównaniem szkody. Zwrot następuje od osoby na rzecz której popełniono przestępstwo. Osobie
działającej w imieniu osoby prawnej przypisujemy winę. Nie est to odpowiedzialność karna, bo
taka odnosi się tylko i wyłącznie do osób fizycznych.
VI. Zasady wymiaru kary
Konstytucja 2. Każdy jest obowiązany szanować
wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno
Art. 30 (art.3 kk)
zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu
Przyrodzona i niezbywalna godność
nie nakazuje.
człowieka stanowi z
ródło wolności i praw
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z
człowieka i obywatela. Jest ona
konstytucyjnych wolności i praw mogą być
nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona
ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy,
jest obowiązkiem władz publicznych.
gdy sÄ… konieczne w demokratycznym
Art. 31.
państwie dla jego bezpieczeństwa lub
porzÄ…dku publicznego, bÄ…dz
dla ochrony
1. Wolność człowieka podlega ochronie
środowiska, zdrowia i moralności publicznej,
prawnej.
Strona 8 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
albo wolności i praw innych osób. dla niego poinformowany o
Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty przyczynach zatrzymania. Powinien
wolności i praw. on być w ciągu 48 godzin od chwili
zatrzymania przekazany do dyspozycji
Art. 32.
sądu. Zatrzymanego należy zwolnić,
1. Wszyscy są wobec prawa równi.
jeżeli w ciągu 24 godzin od
Wszyscy mają prawo do równego
przekazania do dyspozycji sÄ…du nie
traktowania przez władze publiczne.
zostanie mu doręczone postanowienie
sÄ…du o tymczasowym aresztowaniu
2. Nikt nie może być dyskryminowany w
wraz z przedstawionymi zarzutami.
życiu politycznym, społecznym lub
gospodarczym z jakiejkolwiek
4. Każdy pozbawiony wolności powinien
przyczyny.
być traktowany w sposób
humanitarny.
5. Każdy bezprawnie pozbawiony
Art. 40.
wolności ma prawo do
Nikt nie może być poddany torturom ani
odszkodowania.
okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu
Art. 42 (art.1 kk)
traktowaniu i karaniu. Zakazuje siÄ™
stosowania kar cielesnych.
1. Odpowiedzialności karnej podlega ten
tylko, kto dopuścił się czynu
Art. 41.
zabronionego pod groz
bÄ… kary przez
1. Każdemu zapewnia się nietykalność
ustawÄ™ obowiÄ…zujÄ…cÄ… w czasie jego
osobistą i wolność osobistą.
popełnienia. Zasada ta nie stoi na
Pozbawienie lub ograniczenie
przeszkodzie ukaraniu za czyn, który
wolności może nastąpić tylko na
w czasie jego popełnienia stanowił
zasadach i w trybie określonych w
przestępstwo w myśl prawa
ustawie.
międzynarodowego.
2. Każdy pozbawiony wolności nie na
2. Każdy, przeciw komu prowadzone jest
podstawie wyroku sÄ…dowego ma
postępowanie karne, ma prawo do
prawo odwołania się do sądu w celu
obrony we wszystkich stadiach
niezwłocznego ustalenia legalności
postępowania. Może on w
tego pozbawienia. O pozbawieniu
szczególności wybrać obrońcę lub na
wolności powiadamia się
zasadach określonych w ustawie
niezwłocznie rodzinę lub osobę
korzystać z obrońcy z urzędu.
wskazanÄ… przez pozbawionego
3. Każdego uważa się za niewinnego,
wolności.
dopóki jego wina nie zostanie
3. Każdy zatrzymany powinien być
stwierdzona prawomocnym wyrokiem
niezwłocznie i w sposób zrozumiały
sÄ…du.
Kodeks karny  art.53
1. Według swego uznania
Sędzia polega na swojej wiedzy, uznaniu, prawie. Swobodne uznanie sąd tylko i wyłącznie w
granicach ustaw. Nie ma kary jednoznacznie oznaczonej (względne oznaczenie  wyjątek to kara
dożywocia).
2. Granice przewidziane przez ustawÄ™
Sąd nie może wybrać dowolnego wymiaru kary, tylko tą która jest wymieniona w sankcji (wyjątki).
Strona 9 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
3. Dolegliwość nie przekracza stopnia winy
Górna granicą kary jest stopnień winy.
4. Uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu
Dolna granicą kary jest stopnień społecznej szkodliwości czynu. Nastawienie na prewencję.
5. Cele zapobiegawcze i wychowawcze
Prewencja indywidualna szczególna i prewencja ogólna (społeczeństwo powinno uznać, że kara jest
sprawiedliwa, nauka poszanowania prawa. Prewencja generalna negatywna (złe ujęcie) 
wymierzenie kary ma odstraszyć społeczeństwo, jednakże kara nie może być wymierzana aby
wszystkich odstraszyć, nie może być takim przykładem. Każdy wymiar kary powinien być
dostosowany do prewencji pozytywnej.
6. Uwzględnienie stopnia winy
Art.1par3  nieprzypisanie winy (nullum crimen sine lege). Przepis pełni funkcję legitymizującą
winy, gdyż bez niej nie ma w ogóle przestępstwa, a kara musi być legitymizowana do stopnia winy.
7. Stopień społecznej szkodliwości
Art.1par2  jeżeli jest znikoma to w ogóle nie ma przestępstwa. Stopniowanie: nie jest znaczny, ale
większy niż znikomy (można zastosować warunkowe umorzenie postępowania). Jeżeli jest wyższy
niż nieznaczny to przechodzimy do wymierzenia kary dalej go stopniując.
Co wpływa na stopnień winy? Stan psychiczny sprawcy (nie można jej przypisać). Art.31 par 1 i 2
 znaczny stopień ograniczenia (stopniowanie), par2  odpowiada za przestępstwo, ale sąd skazując
może nadzwyczajnie złagodzić karę. Na stopnień winy wpływa stopień poczytalności.
SN  Co to jest niewspółmierność kary? Niezgodność kary z dyrektywami kodeksowymi, w
szczególności z art.53. Niewspółmiernie surowa to kara wymierzona ponad winę. Kara zbyt
łagodna to kara wymierzona poniżej stopnia społecznej szkodliwości (społecznej tolerancji dla
danego przestępstwa). Kara nie może przekroczyć stopnia zawinienia. Rola kary w prewencji
generalnej  kształtowanie świadomości pranej społeczeństwa, poczucie obowiązywania normy,
wartości rzeczywiście chronionych. Na stopnień winy wpływa również osobowość sprawcy.
Art.55 (zasada indywidualizacji prawa  przy konfiguracji wieloosobowej)
Art.58 (zasada ultima ratio kary pozbawienia wolności)
Przy karach alternatywnych. Kare pozbawienia wolności do lat 2 wymierzać wolno tylko wtedy,
jeżeli w wyroku sąd uzasadni dlaczego nie wymierzył grzywny/ograniczenia wolności i dlaczego te
kary nie spełniłyby swojej funkcji.
Przykład: art.189 (w związku z art.58par3); granice: od 3 miesięcy do 5 lat; przestępstwo nie
przekraczające 5 lat; sad zamiast tej kary może orzec grzywnę/ograniczenie wolności do 2 lat  na
podstawie części ogólnej grozi inna kara!
Art.59
Przykład: art.267; do 3 lat (art.59); 2 lata (art.267)  sąd może odstąpić od wymierzenia kary i
orzec tylko środek karny (na podstawie art.59).
Art.58 i 59 modyfikuje podstawowy wymiar kary (ustawowy), ale sÄ…dowy wymiar kary jest na
podstawie na ich podstawie.
Strona 10 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
VII. Nadzwyczajny wymiar kary
Ustawowy wymiar kary (przepis, sankcje) a sadowy (zwyczajny lun nadzwyczajny). Nadzwyczajny
wymiar kary nakazuje sędziemu wyjść poza granice ustawowe. Tylko wtedy, gdy ustawa tak
przewiduje. Modyfikacja wymiaru kary tworzy nowe granice.
Mamy 4 rodzaje nadzwyczajnego wymiaru kary:
(a) zamiana kary izolacyjnej na nieizolacyjnÄ… (art.58par3)
(b) odstÄ…pienie od jej wymierzenia (art.59, 61)
(c ) art.61par1 i 2
(d) recydywa
Ad c
Obligatoryjne (art.60par3  mały świadek koronny, art.13 ustawa o postępowaniu w sprawach
nieletnich), fakultatywnie (część ogólna/szczególna, usiłowanie, ograniczona poczytalność, eksces
ekstensywny, wyższa konieczność, błąd (niektóre).
 Kara niewspółmiernie surowa - pojęcie bardzo ocenne. Typowe zagrożenie jest niewłaściwe dla
sprawcy. Abstrakcyjne typowe zagrożenie  właściwe dla przeciętnego człowieka. Nadzwyczajny
wymiar kary jest skierowany do atypowego człowiek (albo surowy albo łagodny).
Niewspółmierność  sąd stwierdza, że typowe zagrożenie nie odpowiada w konkretnym przypadku
(tzn. stopniowi winy lub społecznej szkodliwości czynu). Sąd decydujące się nad nadzwyczajne
złagodzenie kary musi uzasadnić niewspółmierność. Kara spełniając względy prewencyjne musi
uwzględniać jak będzie odbierana przez społeczeństwo.
Par 2 pkt1  konsensualne rozwiązanie zjawiska przestępczości.
Par 3  przestępczość zorganizowana (cel: rozbicie wewnętrznej solidarności). 2 rodzaje świadka
koronnego: (a) in causa sua (we własnej sprawie  par3), (b) in altera causa (w innej sprawie 
par4). Par 3 i 4 - mały świadek koronny.
Art.343 -  skazanie bez rozprawy
Par 6
Pkt 1  brak zastosowania (po nowelizacji przez Z. ZiobrÄ™...)
Pkt 2  przykład: art.280par2  ograniczona poczytalność; od 3 do 15 lat; nowe granice
" 1/3 z 3 lat (stara dolna granica) 1 rok
" teraz od 3 lat trzeba odjąć 1 miesiąc (jeżeli kara jest podana latach) 2 lata i 11 m cy
" nowe granice: od 1 roku do 2 lat i 11 miesięcy
Pkt 3  przykład: art.281  od 1 roku do 10 lat
" 1 rok (stara dolna granica) 1 miesiÄ…c
" 1 rok odjąć jedna jednostkę 11 miesięcy
" nowe granice: od 1 miesiąca do 11 miesięcy (tutaj sąd może przejść na inny rodzaj
kary)
Pkt 4  przykład: art.284par2 tu nie ma kary pozbawienia wolności (zasada ultima ratio),
kara jest bardzo niska
Strona 11 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
" nowe granice: od 1 miesiąca do 2 miesięcy
Zasada obliczania
" zawsze 1 jednostka z dolnej granicy mniej i to jest wtedy górna granica nadzwyczajne
złagodzonej kary
" zbrodnia 1/3
" występek:
powyżej 1 roku  11 miesięcy
poniżej 1 roku  łagodniejszy wymiar kary
Ad b
Odstąpienie musi być przewidziane przez ustawę.
Przykład: art.150, 230
Art.157a par2 i 3 -  nie podlega karze - jest to forma skazania, ale z pewnych przyczyn sÄ…d
odstępuje od wymiaru kary, co nie oznacza, że sprawca został skazany. Wpis do rejestru sądowego
 fakt skazania jest odnotowany, ale to że nie podlega karze, fakt ten powoduje, że przedawnia się
to po 1 roku. To jest skazanie, a nie ukaranie (Krajowy Rejestr SÄ…dowy).
Ad d (nadzwyczajne obostrzenie kary)
Art. 64  recydywa. Przy ustawowym wymiarze kary mamy też wymiar nadzwyczajny, tzn. ustawa
pozwala na wyjście poza granice oraz sędziowski, tzn. w ramach na to co ustawa zezwala, sąd
skorzysta z tego lub nie.
Recydywa kryminologiczna (ogólna)  w zasadzie nie pociąga skutków, powrót  w ogóle do
przestępstwa w jakimkolwiek czasie, jakiekolwiek przestępstwo. Taka recydywa mieści się w
zwyczajnym wymiarze kary, sąd bierze pod uwagę dotychczasowy tryb życia, sylwetka sprawcy
(art.53).
Recydywa jurydyczna (prawna):
" ogólna (art.64par1)
Par1  przekroczenie górnej granicy o 50%. W przypadku kar alternatywnych to 50% dotyczy
każdej z nich (za wyjątkiem kary grzywny kumulatywnej  korzyść majątkowa.
Przesłanki:
(a) muszą być popełnione 2 przestępstwa:
jedno już popełnione, a drugie popełnione jako recydywa,
przestępstwa nie mogą być dowolne:
pierwsze: umyślne
drugie: umyślne
definicja przestępstwa podobnego  słowniczek: art.115par3
Strona 12 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Orzecznictwo SN  przestępstwo umyślne
Przestępstwo umyślne (art.9par1): przestępstwo, gdzie sprawca ma zamiar go
popełnić (chce t zrobić  bezpośredni) lub przewiduje możliwość jego
popełnienia (godzi się na to  ewentualny). Przestępstwo umyślne tak z
zamiarem bezpośrednim i ewentualnym.
Czy przestępstwo umyślne obejmuje przestępstwo z winy kombinowanej
(umyślono-nieumyślne np. kwalifikowane przez następstwo lub o
kumulatywnej kwalifikacji)? Co do zasady tak.
Przestępstwo kwalifikowane  typ podstawowy i jeżeli z tego typu
podstawowego wynika jakieś następstwo, które go kwalifikuje, np. kto
zabija człowieka i kto zabija człowieka ze szczególnym
okrucieństwem (art.156par3  typ kwalifikowany przez następstwo 
art.9par3).
Przestępstwo z winy kombinowanej (przez następstwo)  typ
podstawowy (art.156par1 zasadniczy  popełnione umyślnie, par3
kwalifikuje to przestępstwo  śmierć  jeżeli popełnione jest przez
następstwo nieumyślne). Art.9par3  nieumyślne następstwo.
Zastrzeżenia:
Przestępstwo umyślno-nieumyślne  podstawą ustalenia
podobieństwa do drugiego przestępstwa jest wyłącznie to co
było objęte umyślnością sprawcy (co w przypadku typu
kwalifikowanego przez następstwo, to co było objęte
znamieniem typu kwalifikowanego) cały typ traktujemy
jako przestępstwo umyślne, mimo że o karze decyduj
nieumyślnie wywołane następstwo. Podobieństwo musi
dotyczyć tego drugiego przestępstwa umyślnego i jego typu
podstawowego, który jest objęty umyślnością. Recydywa jest
wtedy, gdy jest podobieństwo drugiego przestępstwa
umyślnego do pierwszego przestępstwa, ale w typie
podstawowym. Podobieństwo przy typach kwalifikowanych
dotyczy tego fragmentu przestępstwa, które jest objęte
umyślnością (typ podstawowy).
(b) skazanie za pierwsze przestępstwo i drugie na karę pozbawienia wolności  nie ma
recydywy, gdy sprawca jest skazany na grzywnę, ograniczenie wolności.
Problem: Co to znaczy skazany?
Czy jeżeli odbyło się kare pozbawienia wolności za niewykonana grzywnę to czy takie
skazanie powoduje recydywę? Jeżeli jest się skazanym na grzywnę (kara główna) to kara
zastępcza nie powoduje recydywy.
Skazanym jest tylko ten, w stosunku do kogo zapadł prawomocny wyrok skazujący. Co się
dzieje, gdy jest skazanie w I instancji, ale wyrok się nie uprawomocnił, a oskarżony popełnił
kolejne przestępstwo podobne  czy jest to recydywa? Nie, bo nie został prawomocnie
skazany (działa domniemanie niewinności).
Nie ma wymagania, aby skazanie za pierwsze przestępstwo było skazaniem na karę
Strona 13 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Przykład: sąd orzekł 1,5 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata. Prognoza co
do warunków probacyjnych była błędna i sąd odwiesił karę. W celu przyjęcia recydywy
musi być stwierdzone: (i) odwieszenie kary, (ii) odbycie tej kary odwieszonej (6 mcy). Sam
fakt warunkowego zawieszenia kary nie wyklucza możliwości recydywy. Nie ważne, gdy
odbywał karę (Polska/zagranicą).
(c ) z kary pozbawienia wolności sprawca musi realnie  odsiedzieć /odbyć karę; 6 miesięcy
Problem: art.63  zaliczenie na poczet kary
Areszt tymczasowy  realne odsiedzenie przed prawomocnym wyrokiem (nieletni 
schronisko  zasada: w stosunku do nieletnich orzeka się środki karne).
Przykład I: Sprawca popełnia przestępstwo przed 17 rokiem życia, sądzony jest po
osiągnięciu pełnoletności  sąd zamiast orzeczenia zakładu poprawczego może orzec karę
z kk. Czy taki pobyt w schronisku może być orzeczony na poczet kary? Per analogiam do
art.64: rzeczywiste pozbawienie wolności w sprawie oraz czy takie odsiedzenie jest
podstawa przyjęcia recydywy?
Przykład II: sprawca odsiedział 6 mcy w areszcie tymczasowym, skazany został póz
niej na
10 mcy art.63: sÄ…d zalicza 6 mcy i zostaje mu 4 miesiÄ…ce do odsiedzenia:
" okres tymczasowego aresztu zalicza siÄ™ na poczet kary (Maria Szewczyk, UJ)
" ważne ile odbył
Pytanie: Czy odbył realnie czy po skazaniu?
Po skazaniu  wykładnia korzystniejsza , bo nie uzna się recydywy
Wykładnia ustawy pozwala na dwa rozumowania!
Zaliczenie aresztu tymczasowego nie jest skazaniem, nie powoduje recydywy jeżeli
sprawca realnie po skazaniu nie odbył 6 miesięcy.
A co ze schroniskiem dla nieletnich?
W schronisku siedzi się nie jako przestępca, a sprawca czynu zabronionego.  Rzeczywiste
pozbawienie wolności w sprawie - czy izolacja w schronisku (odpowiednik aresztu) jest
rzeczywistym pozbawieniem wolności? Maria Szewczyk  nie wie! Podręcznik  nie jest
karą pozbawienia wolności pobyt w schronisku ani w ramach tymczasowego aresztowania,
choćby nawet zaliczona na jej poczet kara pozbawienia wolności orzeczonej za uprzednie
przestępstwo podobne , ma stanowić podstawę do przepisania recydywy. Maria Szewczyk 
areszt powinien być zaliczony, bo jest to rzeczywiste pozbawienie wolności, które zalicza się
na poczet skazania
(d) w okresie 5 lat po odbyciu 6 miesięcy kary pozbawienia wolności popełniono nowe
przestępstwo
" wielokrotna (art.64par2)
Strona 14 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Przesłanki:
(a) sprawca popełnił 2 przestępstwa  trzecie zostało popełnione
(b) okres 5 letni liczy się od obycia ostatniej kary (drugie przestępstwo)
(c ) trzecie przestępstwo jest enumeratywnie wymienione
granice: sąd może odejść o dolnej granicy, a górna może przekroczyć o połowę.
Art.65  popularnie: przestępca zawodowy. Przestępczość zorganizowana. Stałe z
ródło dochodu,
ale nie musi być jedyne.
Grupa a związek. Grupa  mniejszy stopnień zorganizowania, może być zorganizowana na jeden
 skok . Związek  więcej niż grupa, zorganizowanie,  poważna instytucja. Grupa i związek muszą
składać się minimum z 3 osób. Nie ma definicji ustawowej.
Art.115par20  przestępstwo umyślne; art.258 (art.64par2 ma odpowiednie zastosowanie).
Art. 57a
Występek o charakterze chuligańskim. Definicja  art.115par21.  Bez powodu ,  z oczywiście
błahy powód - niejasność. Art.57a  budzi zastrzeżenia konstytucyjne, niejasne określenia.
Jeżeli są kary alternatywne to sąd musi orzec kare pozbawienia wolności.
Przykład: art.178 (art.173, 174, 177)
" 4,5 miesiąca (3 miesiące) od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o
połowę (jeżeli od 6 miesięcy to 9) -  do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę
art.57  podsumowanie
Przykład: małoletni z ograniczoną zdolnością do rozpoznania swojego czynu (dot. poczytalności);
recydywa + charakter chuligański.
Sąd może tylko raz obostrzyć/złagodzić. Oceniając, sąd tworzy nowe granice kary. Sad bierze pod
uwagę 2 okoliczności: (a) par1  takie same (np. złagodzenie/złagodzenie), (b) par2  2 mieszane 
tutaj sąd musi się zdecydować czy łagodzi czy obostrza (reguły konfliktowe).
VIII. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie (probacyjne)  ten dział dokładnie
na egzamin !!!
Element polityki kryminalnej. Uciekanie od orzekania bezwzględnej kary pozbawienia wolności
tylko wtedy, gdy inne kary/środki nie odnoszą rezultatu. Powinno się stosować kary ograniczenia
wolności, grzywny, ale jeżeli sprawca zasługuje na kare pozbawienia wolności lub nie można
zastosować kary alternatywnej to ucieczką od kary pozbawienia wolności jest wybór warunkowego
orzeczenia środka probacyjnego. Środki probacyjne wywodzą się z prawa amerykańskiego i
angielskiego (probation; XIX w.). Judge made law. Probacja wyszła z precedensu. Probacja jest
obwarowana warunkami/obowiÄ…zkami.
3 postacie probacji:
Strona 15 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
(a) warunkowe umorzenie postępowania  nie dochodzi do wymierzenia kary
(b) warunkowe zawieszenie wykonania kary  postępowanie jurysdykcyjne, sąd wymierza karę, ale
nie podlega ona wykonaniu
(c ) warunkowe przedterminowe zwolnienie od wykonania reszty kary
Na każdym etapie. Sąd stawia pozytywną prognozę kryminologiczną.
Ad a (art.66 warunkowe umorzenie postępowania)
Przed skazaniem. Par1  3 grupy przesłanek: (i) osoba sprawcy, (ii) czyn, (iii) procesowe.
Czyn
 Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne - przesłanka ponadmaterialna. Problemy
interpretacyjne.
Art.1 par2   znikoma i taka nie stanowi przestępstwa
Art.1 par3 -  wina w czasie czynu i nie popełnienia przestępstwa
Odpowiedzialność karny jest wtedy, gdy naruszony jest zakaz ustawy z art.1 par1 + ustalenie
szkodliwości czynu.
Art.1 a art.66par1  ustalenie winy i społecznej szkodliwości (art.1) + stopniowanie tego (art.66).
Jeżeli nie ma w ogólne społecznej szkodliwości, jeżeli nie można przypisać winy to jesteśmy na
płaszczyz
nie art.1 ( nie ma przestępstwa ). Art.66  wina i społeczna szkodliwość czynu nie są
znaczne. One są, bo jakby ich nie było to art.1. Wina i społeczna szkodliwości nie jest znaczna.
Problem: stopniowalność winy i społecznej szkodliwości. Kiedy jest nieznaczny? SN:
 nieznaczny to nie znaczy  nie jest znaczny Nie jest znaczny  zakładamy, że jest średni, byle
nie był nieznaczny zupełnie. Warunkowe umorzenie postępowania jest możliwe, gdy stopnień
społecznej szkodliwości nie jest znaczy, tzn. mały albo średni (dobni/średnia przestępczość).
Co to znaczy, że wina nie jest znaczna? Art.66 -  jakaś wina musi być (nie ma: art.1). Warunki
przypisywania winy. Wina dorosłość, stopnień rozpoznawania czynu, błąd, itd.
Sąd ustalają wine i społeczną szkodliwość, do oby tych elementów relacjonuje nieznaczność.
Art.115 (słowniczek)  czyn społecznie szkodliwy
Czym jest warunkowe umorzenie postępowania?
Sąd ustala winę i społeczna szkodliwość. Według niektórych nie jest to stwierdzanie popełnienia
przestępstwa (skazanie). Orzeka się o winie i społecznej szkodliwości w wyroku, tylko nie ma kary,
a zamiast tego orzeka się środki probacyjne.
Czy jest to skazanie? Czy jest to środek karny czy prawny? (spór nierozstrzygnięty; )
Tak  ustala się winę, stopnień społecznej szkodliwości, formę odpowiedzialności za przestępstwo
(skazanie środki probacyjnej i warunkowe umorzenie).
Nie  ustala się stopnień winy i społecznej szkodliwości czynu, ale orzeczenia o warunkowym
umorzeniu nie umieszcza siÄ™ w KRS co nie powoduje recydywy (zamiast: KRK).
Doktryna:
Strona 16 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
" Maria Szewczyk - nie jest skazaniem
" Andrzej Zoll:  Reakcja na popełnione przestępstwo w postaci innego niż kara/środek karny
reakcji senstu strico.
" Cieślak: Czy orzeczenie warunkowego umorzenia jest uznaniem winy sprawcy? Tak, ale w
ograniczonym stopniu. Czy wyrok warunkowo umarzający postępowanie jest rozstrzygnięciem o
winie?Warunkowe umorzenie nie można uznać za skazanie, bo jest to jakby zaniechanie ścigania, a
w związku z zasadą domniemania niewinności jest stwierdzeniem niewinności. Z drugiej strony
trzeba stwierdzić winę i społeczną szkodliwości czynu, podobnie jak w wyroku skazującym. Fikcja
prawa pomimo stwierdzenie winy należy uznać sprawce za niewinnego, nie jest to wyrok
skazujÄ…cy (paradoks).
" SN: w większości opowiada się, że nie jest skazaniem
" podręcznik: nie jest skazaniem
Przestępstwo nie może być zagrożone powyżej 3 lat (kara zagrożona, a nie wymierzona!).
Co oznacza pokrzywdzony?
Art.49. ż1.Pokrzywdzonym jest osoba oraz w art. 225 ż 2 Kodeksu karnego, organy
fizyczna lub prawna, której dobro prawne Państwowej Inspekcji Pracy mogą
zostało bezpośrednio naruszone lub wykonywać prawa pokrzywdzonego, jeżeli w
zagrożone przez przestępstwo. zakresie swego działania ujawniły
ż2.Pokrzywdzonym może być także przestępstwo lub wystąpiły o wszczęcie
instytucja państwowa, samorządowa lub postępowania.
społeczna, choćby nie miała osobowości ż4.W sprawach o przestępstwa, którymi
prawnej. wyrzÄ…dzono szkodÄ™ w mieniu instytucji
ż3.Za pokrzywdzonego uważa się państwowej, samorządowej lub społecznej,
zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim jeżeli nie działa organ pokrzywdzonej
pokrył szkodę wyrządzoną instytucji, prawa pokrzywdzonego mogą
pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub wykonywać organy kontroli państwowej,
jest zobowiązany do jej pokrycia. które w zakresie swojego działania ujawniły
ż3a. W sprawach o przestępstwa przestępstwo lub wystąpiły o wszczęcie
przeciwko prawom osób wykonujących pracę postępowania.
zarobkową, o których mowa w art. 218-221
Co siÄ™ stanie, gdy pokrzywdzony?
Nie pojednał się/wyraził chęć pojednania się?
Art.52. ż1.W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać
osoby najbliższe, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia - prokurator, działając z urzędu.
ż2.W wypadku gdy organ prowadzący postępowanie dysponuje informacjami o osobach
najbliższych dla pokrzywdzonego, powinien pouczyć o przysługujących uprawnieniach co najmniej
jednÄ… z nich.
Art.115 kk  definicja osoby najbliższej.
Czy osoba najbliższa może pojednać się ze sprawca? SN (2003)  może (krytyka). Szewczyk 
swoistość pojednania.
Strona 17 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Kolejny wyjątek  mały świadek koronny. Decyduje kara zagrożenia (sankcja ustawowa)!
Art.67
Kurator jest fakultatywny. Kurator to nie tylko nadzorca, ale jest również opiekunem.
Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych może być orzekany jako środek karny (art.39 w zw.
Z art.42) albo jako środek probacyjny (art.67). Jako środek karny  do 10 lat. Jako środek
probacyjny  do 2 lat. Jeżeli jest wymierzony jako środek karny, to jego niewykonanie powoduje,
że sprawca podlega karze pozbawienia wolności/ograniczenia wolności (art.244). Orzekany jako
środek probacyjny powoduje odwieszenie warunkowego umorzenia postępowania i jest
prowadzone od poczÄ…tku.
Jeżeli okres próby przebiega prawidło to traktuje się tak sprawce jakby nie był skazany ( sprawy
nie było ). Art.68  kiedy sąd może a kiedy musi.
Par 4  po co jest okres 6 miesięcy?
Przykład: Sąd warunkowo umorzył postępowanie nie wiedząc, że sprawca popełnił nowe
przestępstwo. Sąd dowiedział się o tym po 7 miesiącach od zakończenia okresu próby. Jeżeli sąd
otrzyma wiarygodną wiadomość to może podjąć postępowanie, ale jeżeli otrzyma ją w 7,8...
miesiącu to już nie może nic zrobić.
Ad b (art.69 warunkowe zawieszenie wykonania kary)
Jest skazanie i wymierza została kara, zakończono postępowanie, ale orzeczona karę zawieszono.
Kara orzeczona (wymierzona), a nie kara zagrożenia.
Grzywny kumulatywnej nie zawiesza siÄ™ nigdy!
Par1  prewencja generalna
Par2  prewencja indywidualna
Przesłanki negatywne (nie można zwiesić):
" kara jest powyżej 2 lat/ograniczenie wolności/grzywna samoistna
" par3: nie stosuje się do wielokrotnego recydywisty, sprawców ze stałym z
ródłem dochodów
z popełnienia przestępstwa
" par4: dotyczy tylko ograniczenia wolności lub grzywny (art.64par2  wielokrotny
recydywista; uzupełnienie do kary pozbawienia wolności i grzywny  w zasadzie nie)
Art.60par5 (świadek koronny)
Art.343 kpk (skazanie bez rozprawy, dobrowolne poddanie siÄ™ karze  nie stosuje siÄ™ do kary
pozbawienia wolności powyżej 5 lat). W przypadku konsensualnego rozstrzygnięcia sporu
warunkowe umorzenie może być stosowane jeżeli kara orzeczona jest wyższa od 2 lat a nie niższa
od lat 5.
Art.72par1 pkt6 (środek karny)
Nie ma przymusu leczenia. Tylko leczenie ambulatoryjne. Orzekając środek terapeutyczny jako
środek zabezpieczający to można orzec zakład zamknięty, ale jako środek prewencyjny może to być
jedynie leczenie ambulatoryjne.
Strona 18 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Pkt8  klauzula otwarta. Katalog środków probacyjnych jest katalogiem otwartym.
Par2  charakter kompensacyjny. Sąd orzekając środek karny w postaci naprawienia szkody
(art.39pkt5) to rozwinięciem tego jest przepisu jest art.46 nie może orzec obowiązku
naprawienia szkody przy warunkowym zawieszeniu w oparciu o par2 (albo albo). ObowiÄ…zek
naprawienia szkody według par2 może pełnić funkcję środka probacyjnego (art.39pkt7) albo jeżeli
sąd nieorzekanie środka karnego opartego o art.39pkt7 to może orzec obowiązek naprawienia
szkody w całości/części na podstawie par2, tylko że gdy orzekano w ramach warunkowego
zawieszenia (art.39pkt art.46) to zamiast obowiązku naprawienia szkody sąd może orzec
zadośćuczynienie za krzywdę. Natomiast jeżeli orzeknie środek w oparciu o art.72par2 to nie jest to
środek karny, a probacyjny, w którym sąd nie może orzec zadośćuczynienia.
ReasumujÄ…c: przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary orzeka sÄ…d obowiÄ…zek naprawienia
szkody jako środek karny/probacyjny to co do tego obowiązku naprawienia szkody zachodzą reguły
określonego w art.39pkt7 (rozwiniecie w art.46) i wtedy w art.46par2 zamiast obowiązku
naprawienia szkody sąd może orzec zadośćuczynienie. Natomiast jeżeli przy warunkowym
zawieszenie wykonania kary orzeka sÄ…d obowiÄ…zek naprawienia szkody w oparciu o par2 art.72 to
nie ma on relacji do art.39pkt7 jest to wtedy czysty obowiązek naprawienia szkody (nie można
wtedy orzec zadośćuczynienia).
Art.74par2
Obowiązek są nakłada w trakcie wymierzania kary. Zmiana obowiązku to zmiana prawomocnego
wyroku w trakcie odbywania kary. Kurator powinien zwrócić się do sądu penitencjarnego o zmianę
obowiązku, a jak go nie ma to sam skazany lub sąd nadzorujący wykonanie kary z urzędu.
Kara racjonalna  właściwa dla danego sprawcy w konkretnym okresie.
Art.75par1
Po upływie okresu próby + 6 miesięcy (wiedza sądu) nie można wzruszyć wyroku. Po upływie tego
okresu nastepuje zatarcie skazania.
Ad c  art.77 (warunkowe przedterminowe zwolnienie od wykonania reszty kary)
Instytucja prawa karnego materialnego. Tylko pozbawienie wolności. Sąd wykonawczy
(penitencjarny). Ten środek nie ma żadnej relacji do popełniono czynu. Nie odnosi się do stopnia
ciężkości popełnionego czynu.
Art.66  stopień nie ma znaczenia
Art.69  ciężar czynu odbija się w sankcji (do 2 lat)
W art.77 decyduje prewencja indywidualna.
Bardzo pożądane rozwiązania art.77par2 jest wyjątkiem od reguły z art.78par2 (na niekorzyść).
Art.3 Konwencji o ochronie praw Człowieka - Zakaz tortur: Nikt nie może być poddany torturom
ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.
Kara dożywocia jest kara okrutną. Odbiera się nadzieje do powrotu do normalnego życia. System
musi przewidywać warunkowe przedterminowe zwolnienie, wtedy kara nie jest ostateczna. Kara
niehumanitarna.
SN: Nie jest to prawo podmiotowe skazanego a prawo do ubiegania siÄ™ o warunkowe
Strona 19 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
przedterminowe zwolnienie. Sąd może odmówić.
Art.82  również 6 miesięcy
Art.83
Kara ograniczenia wolności. Warunkowe zwolnienie  nie jest sensu stricto. Uważa się karę za
odbytą w całości. Tu nie ma warunku. Nie możne tego sąd odwołać, nawet gdyby sprawca popełnił
w tym okresie nowe przestępstwo.
Art.84
Środki karne również podlegają warunkowemu zwolnieniu.
Środki karne wykonuje się po ukończeniu odbywania kary zasadniczej.
IX. Zbieg przestępstw, łączenie kar i środków karnych
Istnieje 2 instytucje zbiegu:
(a) przepisów ustawy (art.11)
(b) przestępstw
Ad a
Jeden czyn wypełnia 2/więcej przepisów ustawy:
" pozorny: wykluczenie się nawzajem sprawcę można skazać za 1 przestępstwo
" kumulatywny (realny): skazanie za 1 przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających
się przepisów
Ad b
Kilka przestępstw:
" pomijalny (nierzeczywisty/niewłaściwy)
Przykład I: sprawca usiłował popełnić przestępstwo nie wychodzi mu za 20 min.
 poprawia się i zabija  karalne jest usiłowanie i dokonanie zabójstwa, ale stadium
póz
niejsze pochłania wcześniejsze
Przykład II: podżeganie zorganizowanie grupy i dołączenie do niej  podżeganie i
sprawstwo, sprawstwo pochłonęło podżeganie
ten sam czyn  wykładnia teleologiczna, odbija się to w wymiarze kary
WSPÓA
UKARANIE CZYNNOÅšCI UPRZEDNICH
Przykład III: sprawca ukradł cenny obraz Matejki spalił go (osobno)
Przykład IV: sprawca ukradł koszulkę z podpisem piłkarza zniszczył ją (druga
czynność jest współukarana przez pierwszą, kara za kradzież pochłania karę za
zniszczenie  WSPÓA
UKARANIE CZYNNOÅšCI NAST
PCZEJ)
Strona 20 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
III i IV: kradzież + zniszczenie; relacja wartości  co ma większą szkodliwość
społeczną? Kradzież obrazu Matejki czy jego zniszczenie? Czasem zniszczenie
zawiera w sobie znacznie większy walor społecznej szkodliwości i wtedy należy
ukarać za każdy czyn z osobna. Nie ma reguły! Sąd musi sobie odpowiedzieć, gdy
celowe jest karanie z osobna czy jak za jedno przestępstwu.
Przykład V: defraudacja dużego mienia sfałszowanie ksiąg; czy celowe jest karanie z
osobna?Czyn główny zawiera w sobie współukaranie czynu następczego.
" pomijalny (pozorny/rzeczywisty)
Art.85  wielość popełnionych przestępstw. Granicą kończącą zbieg jest wyrok skazujący
chociażby nieprawomocny za którekolwiek z nich. Sąd każde przestępstwo ocenia osobno.
Wymierzane sÄ… kary jednostkowe. Z kar jednostkowych orzeka jednÄ… karÄ™ Å‚Ä…cznÄ…. Kary tego
samego rodzaju (jednorodzajowe) lub inne podlegajÄ…ce Å‚Ä…czniu.
Kary podlegające łączniu (art.87). Kara pozbawienia wolności ograniczenia wolności (różnorodne)
1 rok pozbawienia wolności = 6 miesięcy pozbawienia wolności
3 systemy Å‚Ä…cznia kar:
" kumulacyjny (dodawanie)  suma kar
" absorpcji (konsumpcji/pochłania)  kara najsurowsza pochłania kary łagodniejsze
(Ameryka  odbywanie równoległe)
" asperacja  najsurowsza ze zbiegajÄ…cych siÄ™ kar podnosi siÄ™, ale nie kumuluje
Polska  system mieszany. Art.86  przykład:
" kary jednostkowe: 1 rok, 1.5 roku i 5lat
" najwyższa kara: 5lat
" dolna granica nie może być niższa niż 5lat ( od najwyższej z kar )
"  do ich sumy - 7.5 lat (5+1.5+5)
" kara Å‚Ä…czna stanowi nowe granice
" kara łączna nie może być niższa niż 5 lat(zasada absorpcji), ale nie może być
wyższa niż suma (7.5lat  kumulacja)
" jeżeli sąd orzekł 7 lat to wymierzył karę na zasadzie asperacji
Orzeczenie kary łącznej jest obligatoryjne. Wyrok łączny  rozwiązuje się węzeł kary łącznej.
Przykład: Wcześniej sąd skazał za 3 przestępstwa i wymierzył karę łączną. Doszło nowe
przestępstwo. Przy karze łącznej kary jednostkowe tracą swój byt (niby). Wcześniejszy węzeł kary
łącznej się rozwiązuje, jeżeli przyjdzie do wydania kary łącznej w wyroku łącznym (sprawca
jeszcze coś popełnił).
Przy orzekaniu kary jednostkowej sÄ…d bierze pod uwagÄ™ wszystkie dyrektywy z art.53.Kara Å‚Ä…czna
jest natomiast oparta na względach prewencyjnych (ta kara idzie do wykonania).
Przykład I (kary jednorodne) x  2 lata pozbawienia wolności
Strona 21 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
y  5 lat zasada dla kary ograniczenia wolności: od 1
miesiÄ…ca do 2 lat
z  6 miesięcy
x-y-z  1 rok
" jednorodny bieg realny przestępstw
" suma: 3 lata! górna granica wynika
" 5 lat to dolna granica
z ustawy, czyli 2 lata
" 7.5 roku to górna granica
" 1 rok dolna granica
" nowe granice: od 5 do 7.5 roku
pozbawienia wolności
Przykład V
" kara w granicach 5 lat (absorpcja)
zbiegajÄ…ce siÄ™ kary terminowe (art.86par1a)
" kara w granicach 7.5 roku (kumulacja)
x  15 lat
" kara w granicach 6 lat (asperacja)
y  15 lat
z  8 lat
Przykład II
" 15 lat to dolna granica
x  10 lat
" 38 lat (suma) inny niż kara
y  5 lat
pozbawienia wolności terminowa; terminowy
z  3 lata
rodzaj kary kara samoistna 25 lat
pozbawienia wolności
" 10 lat to dolna granica
" 18 lat!(suma) nie ma kary
pozbawienia wolności do 18 lat; terminowa
Przykład VI
kara pozbawienia wolności to maksymalnie
art.86par2a (kwotowo)
15 lat górna granica to 15 lat
" w kk nie ma grzywien kwotowych, ale
w kks sÄ…
Przykład III
" zmiana: dniówki na kwotę
zasada dla grzywny: od 10 do 540 stawek
" jak?
dziennych
" ile mamy stawek dziennych?
x  400
" ile jedna stawka wynosi?
y  350
Przykładowo: 1 stawka = 100 zł
z  450
150 dniówek
" 450 to minimalny zakres
100x150 = 15.000 zł
" 1020! (suma) z ustawy 810
" par2b  art.309 (oszustwo kredytowe 
art.297; nadużycie zaufania  art.296; pranie
brudnych pieniędzy  art.299) do 3000
stawek dziennych! (wyjÄ…tek)
Przykład IV
Art.87  różnorodne kary podlegające łączeniu  kary pozbawienia wolności
Art.89
Czy można łączyć kary warunkowo zawieszone z kara bez?
Ustawodawca: tak, bo jest to ten sam rodzaj kary, ale inny sposób ich wykonania.
Strona 22 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Par1a  Czy nie jest to reformationis in peius (pogorszenie sytuacji skazanego w wyroku zapadłym
w postępowaniu odwoławczym)? Wszystkie kary zostały warunkowo zawieszone, a sąd może
wymierzyć karę łączna bez zawieszenia. Czy jest to konstytucyjne? Kara łączna nigdy nie jest na
niekorzyść sprawcy. Szewczyk  sąd wymierzając karę jednostkową nie zna całej działalności
sprawcy. SÄ…d orzeka nowÄ… sytuacjÄ™. Wolter  cel!
X. Åšrodki zabezpieczajÄ…ce
Dwutorowość reakcji na popełnione przestępstwo:
(a) kara/środek karny lub
(b)środki zabezpieczające
Pozytywizm prawniczy (XIX w.) - ludzi niebezpiecznych należy izolować, leczyć, pomagać nie
poprzez środki karne, represyjne. Osoby takie mogą popełnić czyn zabroniony lub już po popełniły.
Środki takie stosuje się w związku z popełnionym czynem zabronionym oraz niezależnie.
Art.93
Åšrodki zabezpieczajÄ…ce o charakterze leczniczym/terapeutycznym oraz administracyjnym.
Leczenie terapeutyczne:
" izolacyjne
" nieizolacyjne
Obligatoryjne wysłuchanie specjalistów
Art.94
Niepoczytalność pełna i ograniczona.
Art.31par1  pełna: nie może rozpoznać znaczenia swojego czynu, pokierować swoim
postępowaniem nie mógł w ogóle.
Art.31par2  ograniczona: mógł rozpoznać znaczenie swojego czynu, ale zdolność rozpoznawania
(znaczenia i pokierowania postępowania) była w znacznym stopniu ograniczona w znacznym
stopniu ograniczona.
Jeżeli zdolność była tylko ograniczona to nie mówimy o płaszczyz
nie art.31 w ogóle. Trzeba
wykazać, że stopnień był znaczny.
Czyn zabroniony  niepoczytalność wyłącza winę, dlatego nie można przypisać przestępstwa (nie
ma przestępstwa bez winy). Nie oznacza to że taka osoba nie może popełnić czynu zabronionego,
np. zabić.
Środka terapeutycznego nie orzeka się na z góry określony czas. Sąd nie rzadziej niż co 6 miesięcy
sprawdza co dzieje siÄ™ ze sprawcÄ….
Art.95
Przestępstwo  art.31par2  ograniczona poczytalność. Przy pełnej niepoczytalności w ogóle nie
wymierzamy kary, nie skazuje się, sąd musi orzec zakład psychiatryczny. Przy ograniczonej
poczytalności (przestępstwo) sąd może orzeka się umieszczenie sprawcy na oddziale
psychiatrycznym w więzieniu.
Par2  prawo do warunkowego zwolnienia
Strona 23 / 24
Joanna Kuruçayl1
o
lu Nauka o karze 25.09.2012
Art.95a
 Po odbyciu kary . Fakultatywność. Środek postpenitencjarny.
 Poprzez obniżenie zaburzonego popędu seksualnego sprawcy - lekarz dobiera leczenie,
podważenie suwerenności lekarza co do terapii. Metoda terapii jest narzucona lekarzowi. Zwrot  w
szczególności - lekarz może wybrać inną terapię na obniżenie popędu seksualnego. A co jeżeli
lekarz uzna, że inna terapia, niż poprzez obniżenie popędu seksualnego jest bardziej skuteczna?
Zdania sÄ… podzielone.
Par1a  gwałt na nieletnim (gwałt kwalifikowany  zbrodnia). Obligatoryjne orzeczenie zakładu.
Art.96
Nie jest orzekane zamiast kary. Środek post penalny lub toczący się równolegle.
Przykład: skazanie na 5 lat (par2), kara biegnie, sąd orzeka o umieszczeniu na oddziale
odwykowym, nie jest to środek karny, więc nie orzeka się czasu (od 3 miesięcy do 2 lat), na poczet
kary, która biegnie zalicza się mu to ile siedział w zakładzie.
Art.99
Są to środki karne z art.39 (różny charakter):
(a) obok kary
(b) zamiast kary
(c ) probacja
(d) zabezpieczenie
Strona 24 / 24