167
Wiktor BUDZISZ
Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa z siedzibą w Poznaniu
ZAGROŻENIA WSPÓA
CZESNYM TERRORYZMEM
 Zabij jednego, przeraz
dziesięć tysięcy
- stare chińskie przysłowie
Jednoznaczne zdefiniowanie terroryzmu pomimo częstości jego występowa-
nia nie jest zadaniem Å‚atwym. Nawet eksperci zajmujÄ…cy siÄ™ tÄ… problematykÄ… nie sÄ…
zgodni co wyboru jednej definicji  świadczy o tym istnienie ponad dwustu definicji
tego zjawiska. Temat jest godny podjęcia ze względu na swą aktualność. Wyda-
rzenia pierwszej dekady XXI wieku pokazały, że wciąż możemy stać się ofiarami
zamachu terrorystycznego nie zależnie od miejsca, czasu czy też nakładów na
bezpieczeństwo. Dynamicznie zmieniający się świat jest powodem ewolucji same-
go terroryzmu. Idąc z duchem czasu również terroryzm zmienia się, ulega rozwo-
jowi i występuje na coraz szerszej przestrzeni. Jakie są więc dziś zagrożenia pły-
nÄ…ce z terroryzmu? Niniejsza praca jest formÄ… odpowiedzi na to pytanie. Jednak
aby odpowiedz
była wyczerpująca trzeba przyjrzeć się terroryzmowi z różnych
punktów widzenia, metodycznie zbadać okoliczności dokonywania aktów terrory-
zmu, a także prześledzić pobudki skłaniające zamachowców do zaatakowania
niewinnych ludzi. Praca porusza także kwestię tworzenia zorganizowanych grup
terrorystycznych oraz zawiera najpopularniejsze typologie terroryzmu stworzone
przez ekspertów w dziedzinach kontrterroryzmu i antyterroryzmu.
Aby móc w sposób efektywny badać jakiekolwiek zjawisko należy uprzednio
określić ramy obserwacji  w tym przypadku będzie to konieczność odróżnienia
terroryzmu od wszelkich innych działań ludzkich. Takie odróżnienie zapewni nam
kilka przykładowych prób zdefiniowania pojęcia  terroryzm . I tak na przykład defi-
nicja przyjęta przez Federalne Biuro Śledcze (FBI) mówi, że  terroryzm to bez-
prawne wykorzystanie siły lub przemocy przeciwko ludziom lub własności w celu
zastraszenia lub zniewolenia władz rządowych, ludności cywilnej albo jakiejkolwiek
grupy lub instytucji, w celu osiągnięcia celów politycznych lub społecznych .1 Idąc
za ogólną definicją stosowaną na Akademii Obrony Narodowej można także przy-
jąć, że terroryzm to  forma przemocy polegająca na przemyślanej akcji wymusza-
nia bÄ…dz
zastraszania rządów lub określonych grup społecznych w celach politycz-
nych, ekonomicznych lub innych .2 Mimo iż brak jest jednolitej definicji zjawiska
warto przeanalizować określenia które padały najczęściej przy konstruowaniu po-
nad 100 najpopularniejszych definicji terroryzmu, są to: przemoc, siła (83%), poli-
tyczny (65%), strach (51%), groz
ba (47%), skutki psychologiczne i przewidywane
reakcje (41,5%), planowanie, zorganizowana akcja (32%), metody walki, taktyka
(30,5%), brak humanitarnych ograniczeń (30%), wymuszanie (28%), aspekt roz-
głosu, reklamy (21,8%).3
1
B. Zasieczna (red.): Encyklopedia terroryzmu. Warszawa 2004, s. 18
2
A. Ciupiński, M. Zając: Wybrane problemy walki z terroryzmem międzynarodowym. Warszawa 2003,
s. 11
3
Por. J. Pilżys: Transnarodowe zagrożenia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. W:
K. Kowalczyk, W. Wróblewski (red.): Terroryzm globalne wyzwanie. Toruń 2006, ss. 189-190
168
 Należy odróżnić terroryzm od terroru czy rządów terroru. Są to zupełnie od-
mienne zagadnienia. Terroryzm określa się czasem jako przemoc słabszych oby-
wateli wobec silniejszych organów państwa; zaś terror jako przemoc silniejszych
organów państwa wobec słabszych obywateli. Terror bywa metodą rządzenia .4
 Należy pamiętać, że terroryzm występuje często w łagodnej formie, która
jednakże też wypełnia znamiona określone przez definicję zjawiska. Działania takie
jak blokowanie dróg, autostrad i przejść granicznych organizowane przez związki,
zrzeszenia czy partie mają na celu wymuszenie od władz państwowych ustępstw o
charakterze ekonomicznym lub niezależnych przywilejów .5
Jeżeli przyjmiemy, że bezpieczeństwo to  stan i poczucie pewności, wolność
od zagrożeń 6 to automatycznie możemy wskazać na podstawowy podział zagro-
żeń płynących z terroryzmu. W świetle powyższej definicji bezpieczeństwa może-
my mówić o zagrożeniach bezpośrednich  będących bezpośrednią konsekwencją
zaistnienia aktu terrorystycznego (np. doznanie urazu ciała, utrata życia np. w wy-
niku użycia broni przez terrorystów), a także o zagrożeniach pośrednich, które nie
są bezpośrednią (fizyczną) konsekwencją ataku terrorystycznego, jednakże posia-
dają szerszy zasięg działania niż zagrożenia bezpośrednie. Zagrożenia pośrednie
nie wynikają z fizycznego wymiaru braku bezpieczeństwa ale są związane z trau-
mą psychiczną (np. szok, strach, panika wśród społeczeństwa na wieść o zama-
chu), atmosfera grozy wśród świadków zdarzenia). W świetle powyższych rozwa-
żań można zatem przyjąć że media jako swoiste  nośniki wydarzeń mogą stać się
narzędziem w rękach terrorystów.  Wśród najważniejszych funkcji jakie pełnią me-
dia należy wymienić funkcję  czwartej władzy . Pod tym pojęciem rozumie się funk-
cję kontroli życia politycznego, którą media mogą spełniać, ponieważ stale je ob-
serwują i nagłaśniają zjawiska patologiczne .7 Prasę można postrzegać jako so-
jusznika terrorystów. Świadomie czy nieświadomie media pomagają terrorystom w
osiągnięciu celu. Terroryści w wielu przypadkach w pełni świadomie wykorzystują
możliwości mass mediów.8  Ataki terrorystyczne często są starannie wyliczone i
zaplanowane tak, by przyciągnąć uwagę międzynarodowych mediów elektronicz-
nych i prasy .9 Powyższe zależności między terroryzmem a środkami masowego
przekazu pozwalają wysunąć teorię, że najbardziej dogodnym obszarem typowa-
nia miejsc i okoliczności przeprowadzania zamachów są miejsca i wydarzenia na-
głaśniane medialnie. Przykładowo po zamachu na izraelskich sportowców prze-
prowadzonym 5 września 1972r. przez członków ugrupowania Czarny Wrzesień,
terroryści mięli świadomość doniosłości wydarzenia. W wydanym oświadczeniu
organizacja terrorystyczna podkreślała wówczas, że wybór olimpiady był stupro-
centowym sukcesem porównywalnym z  wymalowaniem nazwy Palestyny na górze
widocznej z wszystkich czterech stron ziemi .10
4
M. Borucki: Terroryzm zło naszych czasów. Warszawa 2002, s. 5
5
Ibidem, ss. 5-6
6
Por. R. Zięba: Pojęcie i istota bezpieczeństwa państwa w stosunkach międzynarodowych.  Sprawy
Międzynarodowe 1989, s. 10, cyt. za: J. Stańczyk: Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa. War-
szawa 1996, s. 16
7
K. Maniszewska: Terroryzm a media. Środki masowego przekazu i literatura a rozwój terroryzmu w
Republice Federalnej Niemiec w latach 1968  1998. Wrocław 2006, s. 38
8
Por. Ibidem, s. 192
9
B. M. Jenkins: International Terrorism: A New Mode of Conflict. Londyn 1976, s. 50, cyt. za: K. Mani-
szewska, op. cit., s. 192
10
Por. K. Maniszewska, op. cit., ss. 112-113
169
Wydarzenia z 11 września 2001r. wywołały tak duży szok, dlatego że wystąpi-
Å‚y w nich pewne nowe elementy takie jak:
1) Dokonanie zamachu na Stany Zjednoczone utożsamiane z najpotężniej-
szym mocarstwem świata
2) Ogromna skala zamachu, tysiÄ…ce ofiar i uszkodzenie  sztandarowych
obiektów USA (wieże WTC, Pentagon)
3) Środki masowego przekazu umożliwiły śledzenie  na żywo wywołujących
przerażenie wydarzeń, co w praktyce pomogło terrorystom osiągnąć ich
cel, jakim było zastraszenie.11
 Podstawowym zadaniem terroryzmu jest wywołanie strachu wśród docelowej
grupy. Celem może być ludność cywilna w ogólności, mogą też nim być policjanci
czy przedstawiciele władzy, którym próbuje się przeszkodzić w wypełnianiu przez
nich obowiązków .12
Strach przed terroryzmem przewyższa niepokój przed zgubnymi skutkami ka-
tastrof naturalnych   (...) strach przed Naturą jest najczęściej mniej intensywny niż
obawa przed terrorem wywołanym przez człowieka, chociaż obie reakcje stanowią
odpowiedz
na sytuacje, w których istnieje zagrożenie życia. Znacznie bardziej
przerażające od zagrożeń naturalnych są działania wojenne lub przestępcze, takie
jak masowe bombardowania albo rabunki z bronią w ręku .13
 Terroryzm międzynarodowy jest najniebezpieczniejszym narzędziem, wymie-
rzonym w narody zamieszkujące zarówno rejony konfliktów, jak i od nich oddalone.
Oprócz zniszczeń bezpośrednich jego konsekwencje mogą powodować znacznie
głębsze szkody w społeczeństwach demokratycznych, zwłaszcza w tych które (...)
nie mają długich i trwałych tradycji demokracji .14 Sam terroryzm polityczny jest
formą przejawu ekstremizmu politycznego.15 Według W. Kopalińskiego ekstremista
to  człowiek skrajnych poglądów, radykał, zwolennik skrajnych, ostatecznych środ-
ków .16 Jako sposób społecznej aktywności ekstremizm polityczny wiąże się z for-
sowaniem interesów własnych bez respektowania praw i interesów innych grup
społecznych oraz gotowością do stosowania przemocy w celu osiągnięcia swoich
interesów.17
Z jednej strony z całą pewnością można stwierdzić, iż  radykalny funda-
mentalizm wykorzystujący terroryzm staje się podstawowym zagrożeniem współ-
czesnego świata .18 Z drugiej jednak strony trzeba mieć świadomość racjonalizacji
działań ludzkich  nikt nie określi siebie jako  tej złej strony konfliktu , zatem  to co
dla jednych jest terroryzmem, inni uznajÄ… np. za usprawiedliwionÄ… metodÄ™ walki
narodowowyzwoleńczej lub obronę tożsamości religijnej .19
11
J. Nazarkin: Nowe  stare zagrożenia: emocje i trzez
wa analiza. W: R. Kuz
niar, Z. Lachowski (red.):
Bezpieczeństwo międzynarodowe czasu przemian. Zagrożenia  Koncepcje  Instytucje. Warszawa
2003. ss. 106  107
12
B. Zasieczna (red.), op. cit., s. 13
13
Ibidem, s. 14
14
J. Nazarkin, op. cit., s. 126
15
Por. K. Maniszewska, op. cit., s. 28
16
W. Kopaliński: Słownik wyrazów obcych. Warszawa 1989, s. 143
17
Por. U. Jakubowska: Ekstremizm polityczny. W: K. Skarżyńska (red.): Psychologia społeczna.
Warszawa 1999, s. 149
18
R. Olszewski: Bezpieczeństwo współczesnego świata. Toruń 2006, s. 11
19
Z. Cesarz, E. Stadtmüller: Problemy polityczne współczesnego Å›wiata. WrocÅ‚aw 2000, s. 351
170
Szczególnym przejawem determinacji terrorystów jest Terrorystyczny Zamach
Samobójczy (TZS)  rozumiany jako  akt terrorystyczny, w którym eksplozja ładun-
ku materiału wybuchowego jest pojedynczym wydarzeniem incydentalnym; także
taka forma zamachu bez użycia materiału wybuchowego, w której bezpośredni
wykonawca musi zginąć (być gotowym do poniesienia śmierci, by zamach doszedł
do skutku .20 To właśnie determinacja i ślepy upór terrorystów stanowi główne za-
grożenie  jest bowiem niemal pewne, iż po wyjściu cało z nieudanej próby zama-
chu terrorysta podejmie ponowną próbę ataku. Nie można przy tym liczyć na jakie-
kolwiek  hamulce psychologiczne jak np. skrupuły zamachowca.  Największe or-
ganizacje terrorystyczne, które specjalizują się w wykonywaniu ataków przy użyciu
osób, które giną w samobójczej misji, w przeważającej części wywodzą się z krę-
gów islamskich. Nie oznacza to, że jedynie motywy religijne są w stanie skłonić
ludzi do takich czynów. Psychika człowieka w wyniku nieustannego oddziaływania
może zostać tak zmieniona, że wydany przez przywódcę rozkaz wysadzenia się w
powietrze jest uważany za zwykłą powinność .21 Warto jednak podkreślić fakt, iż w
żadnym razie nie wolno utożsamiać muzułmańskich ekstremistów religijnych doko-
nujÄ…cych zamachy, z ludz
mi szczególnie religijnymi  w rzeczywistości swym po-
stępowaniem przeczą regułom swej wiary. Przykładowo, łamią takie elementarne
prawa dżihadu jak: miłosierne traktowanie wroga, zakaz tortur, zakaz atakowania
cywilów i niewinnych, pomoc humanitarna udzielana wrogowi, wojna jako środek
ostateczny.22
Stosowanie zamachów samobójczych przez terrorystów pozwala im umocnić
pozycję swoich organizacji wobec światowych nakładów na bezpieczeństwo. Ter-
roryzm samobójczy sprawia, że:
- można skutecznie walczyć nawet z wielokrotnie liczniejszym, lepiej wypo-
sażonym i uzbrojonym przeciwnikiem
- istnieje możliwość zaatakowania praktycznie dowolnego celu w dowolnym
czasie
- jako religijna interpretacja  świętej wojny integruje świat muzułmański a
przywódcom politycznym i religijnym daje władzę niemal absolutną
- - zamachy samobójcze są atrakcyjne medialnie a przyciągając uwagę
środków masowego przekazu umożliwiają rozpropagowanie ideologii fun-
damentalistycznej.23
Czynnikiem mogącym mieć wpływ na eskalację skutków działań terrorystów
jest możliwość posiadania przez nich broni niekonwencjonalnej. Zamachy dokona-
ne z użyciem np. broni chemicznej czy biologicznej były do zaobserwowania nie
tylko współcześnie (np. rozpylenie gazu bojowego sarinu przez członków sekty
Najwyższa Prawda w japońskim metrze) ale także na przestrzeni dziejów. Przykła-
dowo już w XIV w. Tatarzy za pomocą katapulty przerzucali ciała zmarłych na
dżumę do Kaffy na krymskim wybrzeżu Morza Czarnego  doprowadziło to do
wybuchu epidemii.24  Dostępność (...) do środków przenoszenia broni i relatywnie
20
M. Zimny: Terroryzm samobójczy. Warszawa 2006, s. 15
21
Ibidem, s. 44
22
Por. H. Aktan: Działania terrorystyczne i zamachy samobójcze w świetle Koranu i tradycji Proroka. W:
E. Çapan (red.): Terroryzm i zamachy samobójcze: muzuÅ‚maÅ„ski punkt widzenia. Warszawa 2007, ss.
45  61
23
Por. M. Zimny, op. cit., s 165
24
M. Borucki, op. cit., ss. 100  101
171
łatwy dostęp do nowoczesnych środków rażenia powoduje, że  patrząc długoter-
minowo  zagrożenie na naszym globie, a w tym i na naszym kontynencie zmienia
siÄ™ .25
W grupie zagrożeń terroryzmem w warunkach każdego kraju możemy wyróż-
nić atak z powietrza, morza i lądu przy użyciu następujących środków:
- biologicznych  które mogą sprawić szerzenie się drobnoustrojów i ich tok-
syn w żywności, glebie, wodzie i powietrzu, powstawanie psychoz strachu,
przekonanie o niemożności przeciwdziałania, brak skutecznych lekarstw,
trudność natychmiastowego zdiagnozowania przyczyn zachorowań i zgo-
nów mylące objawy w okresie rozwijania się choroby
- chemicznych  przy użyciu bojowych środków trujących oraz niebezpiecz-
nych substancji chemicznych, w celu spowodowania maksymalnych znisz-
czeń i ofiar ludności cywilnej lub szkody ekonomiczne
- radiologicznych  do których można zaliczyć uszkodzenie jakiegokolwiek
reaktora jądrowego, kradzież materiałów rozszczepialnych w celu kon-
strukcji ładunków atomowych
- dezinformacyjnych  ataki na sieci i systemy informatyczne, manipulowa-
nie informacjami, zniszczenie informacji bÄ…dz
systemu informatycznego np.
w sektorze finansowym, energetycznym
- konwencjonalnych  broń, materiały wybuchowe itp.26
- Zmiany polityczne, technologiczne o charakterze globalnym determinujÄ…
zmiany współczesnych struktur terrorystycznych  w rezultacie mamy dziś
do czynienia z nowym modelem terroryzmu, który charakteryzuje się na-
stępującymi cechami:
- Obfituje w większą liczbę zabójstw. Terroryści reprezentujący  stary model
chcieli poświęcenia im uwagi, nie pragnęli natomiast masowych ofiar. Dziś
chcą jednego i drugiego (bywa iż jedno uwarunkowane jest drugim).
- Nowy model terroryzmu zakłada funkcjonowanie grup o charakterze tran-
snarodowym, o ogólnoświatowym zasięgu działania.
- Większe dofinansowywanie struktur terrorystycznych, co przekłada się na
ich większą niezależność i samodzielność.
- Terroryści są znacznie lepiej wyposażeni, wyszkoleni i wykształceni.
- Specyfika ideologiczna i kulturowa niektórych grup terrorystycznych ogra-
nicza możliwości walki z nimi np. poprzez utrudnioną infiltrację struktur
przez agentów wywiadu.
- Coraz większa dostępność do broni niekonwencjonalnej dla grup terrory-
stycznych.27
Pojawienie siÄ™ nowego modelu terroryzmu jest przejawem dostosowywania
się grup terrorystycznych do ery informacyjnej. Znamienne są zmiany w 3 płasz-
czyznach:
1) Organizacja grup terrorystycznych  odchodzenie od struktur hierarchicz-
nych, coraz częstsze formowanie transnarodowych zdecentralizowanych i
płaskich struktur sieciowych.
25
R. Olszewski, op. cit. s. 11.
26
Por. Jan Pilżys, op. cit., s. 190.
27
Por. R. D. Howard: Uderstanding Al. Quaeda s Application of the New Terrorism  the Key to Victory
in the Current Campaign. W: R.D. Howard, R. L. Sawyer (red.): Terrorism and Counterterrorism. Under-
standing the New Security Enviroment. Guilford 2002, ss. 75  76
172
2) Strategia  planowanie ataków coraz bardziej przypomina przygotowanie
starcia zbrojnego. Stosuje siÄ™ mechanizmy podobne jak w prowadzeniu
wojny.
3) Technologia  idąc z duchem czasu terroryści zaczynają dysponować co-
raz nowocześniejszą bronią o coraz większym potencjale rażenia. Należy
spodziewać się, że będą coraz sprawniej posługiwać się zaawansowanymi
technologiami informacyjnymi.28
Nie sposób analizować zagrożeń płynących z terroryzmu bez odniesienia się
do genezy działań terrorystycznych. Do podstawowych z
ródeł terroryzmu zaliczyć
można:
1) y
ródła społeczno  ekonomiczne  łączące się z takimi zjawiskami jak:
kryzysy ekonomiczne, różnorodne napięcia społeczne, sytuacje dyskrymi-
nacji narodowej i społecznej oraz ze świadomością dysharmonii między
rzeczywistością a obrazem jaki jest podawany w środkach masowego
przekazu
2) y
ródła historyczno  polityczne  mają one swój początek w ostrych reak-
cjach społecznych domagających się pełnej demokratyzacji i poszanowa-
nia praworządności oraz praw człowieka
3) y
ródła socjologiczne  występowanie w wielu krajach atmosfery społecznej
opartej na tzw.  duchu przemocy .
4) y
ródła psychologiczne  wywodzą się z faktu, iż znaczna część terrorystów
charakteryzuje się głębokim niezrównoważeniem psychicznym, posiadając
przy tym nadmierne poczucie własnej wartości29
5) Powyższa klasyfikacja dowodzi, iż pojawienie się aktów terroryzmu jest ni-
czym innym jak tylko manifestacją zagrożeń dla poszczególnych jednostek
ludzkich, które to jednostki w okolicznościach braku bezpieczeństwa swo-
ich interesów, decydują się na akt desperacji w postaci zamachu.
Wśród grup stanowiących terroryzm zorganizowany można wyróżnić organi-
zacje przejawiające następujące formy terroryzmu:
1) terroryzm nacjonalistyczno  separatystyczny (etniczny)
2) np. Baskijska Organizacja Separatystyczna (ETA), Irlandzka Armia Repu-
blikańska (IRA), Front Wyzwolenia Korsyki (FLNC)
3) terroryzm ideologiczny:
- terroryzm lewacki  anarchiści, maoiści, trockiści, autonomiści itd.
- np. Frakcja Czerwonej Armii (RAF), Czerwone Brygady (BR)
- terroryzm skrajnie prawicowy (ultraprawicowy)  nacjonalistyczny, neona-
zistowski, rasistowski itd.
- np. włoskie Zbrojne Komórki Rewolucyjne (NAR), austriacka Bawarska
Armia Wyzwolenia (BBE)
- terroryzm islamskich ekstremistów
- np. działalność sympatyków al  Kaidy
4) terroryzm parapolityczny  uzasadniony innymi względami doktrynalnymi i
światopoglądowymi  terroryzm zredukowanego pola konfliktu np. Front
Wyzwolenia ZwierzÄ…t (ALF).30
28
Por. B. Olechów: Nowy terroryzm  paradygmat wojny. W: K. Kowalczyk, W. Wróblewski (red.): Ter-
roryzm globalne wyzwanie. Toruń 2006, s. 37
29
Por. R. A. Kosta: Terroryzm jako zagrożenie dla bezpieczeństwa cywilizacji zachodniej w XXI wieku.
Toruń 2007, ss. 23  26
173
Szczególnymi okolicznościami podejmowania działań terrorystycznych jest sy-
tuacja kiedy państwo patronuje organizacjom terrorystycznym.  Terroryści wspie-
rani przez państwo nie są uzależnieni od wsparcia miejscowej ludności (...) mogą
wraz ze swoim patronem angażować się w akty przemocy znacznie bardziej krwa-
we i niszczycielskie niż grupy działające na własny rachunek .31 Dowodem na to,
że patronat państw jednoznacznie przekłada się na skalę i dolegliwość zamachów
było zaistnienie następujących zdarzeń:
- eksplozja samochodu  pułapki w kwietniu 1983r. przed ambasadą USA 
zamach zorganizowany przez popieranych przez Iran terrorystów libań-
skich. Zginęło 69 osób.
- równoczesne samobójcze zamachy bombowe na kwaterę główną piechoty
morskiej USA na lotnisku w Bejrucie i kwaterę główną spadochroniarzy
francuskich
w paz
dzierniku 1983r. Zginęło 241 żołnierzy piechoty morskiej i 58 spado-
chroniarzy. Do zamachu przyznał się Islamski Dżihad (popierany przez
państwo).
- kolejny atak Islamskiego Dżihadu miesiąc póz
niej na izraelski budynek
wojskowy. Zginęło wtedy 67 osób.
- sabotaż w składzie amunicji w Pakistanie w kwietniu 1988r. przeprowa-
dzony przez terrorystów afgańskich (nieoficjalnie popieranych przez Afga-
nistan). Zginęło wówczas ponad 100 osób a ponad 1100 zostało rannych.32
Jedna z najdokładniejszych typologii dzieli działania terrorystyczne na 9 pod-
grup:
1) Ekoterroryzm  działania w imię populistycznych haseł ratowania ziemi.
Nurt ten charakteryzuje się chęcią zwalczania obiektów i urządzeń mogą-
cych zagrozić ekologii (np. elektrownie nuklearne, platformy wydobycia ro-
py naftowej, zakłady chemiczne).
2) Piractwo informacyjne (terroryzm informacyjny)  jest to forma terroryzmu
związana z ogromną rolą jaką odgrywa obecnie na całym świecie informa-
tyka. Nieautoryzowane dostępy do informacji wywołują chaos i dezinfor-
mację. Rodzi to niebezpieczeństwo paraliżu sieci bankowych, systemów
obronnych (w tym także sterujących bronią masowego rażenia).
3) Zdegenerowana partyzantka  zjawisko to występuje w krajach Trzeciego
Świata, gdzie pod pretekstem działań narodowowyzwoleńczych grupy takie
stanowią  ramię zbrojne handlarzy narkotyków,  żywym towarem i bronią.
4) Partyzantka miejska (gangi miejskie)  zjawisko to rozwija się szczególnie
w dużych ośrodkach miejskich (tzw.  betonowe dżungle ) do jakich zaliczyć
można miasta liczące powyżej 1 mln mieszkańców  obecnie na świecie
jest 414 takich miast z czego 264 w państwach Trzeciego Świata. (Istnieją
dzielnice w które praktycznie nie wkracza policja).
5) Terroryzm mgławicowy  nie posiada żadnej hierarchii czy organizacji.
Niewielkie lecz bardzo aktywne grupy organizowane np. na potrzeby wy-
konania określonego zadania.
6) Mafie  zhierarchizowane i doskonale zorganizowane grupy przestępcze
dysponujące potężnymi środkami finansowymi oraz licznymi uzbrojonymi
30
D. Szlachter: Walka z terroryzmem w Unii Europejskiej  nowy impuls. Toruń 2006, ss. 28  29
31
B. Hoffmann: Oblicza terroryzmu. Warszawa 2001, s. 125
32
Por. Ibidem, s. 181
174
grupami wykonawczymi. ZajmujÄ… siÄ™ handlem broniÄ…, narkotykami, orga-
nami ludzkimi, prostytucjÄ….
7) Terroryzm chaotyczny  działalność grup, których członków łączy wspólna
religia lub narodowość. Grupy takie występują w byłej Jugosławii, na Kau-
kazie, w krajach azjatyckiej części byłego ZSRR czerpiąc zyski z handlu
broniÄ… i narkotykami.
8) Zorganizowana przestępczość (nie mylić z przestępczością zorganizowa-
ną)  występuje w szarych rejonach świata (np. Meksyk, Peru, Turcja, Bir-
ma, Kolumbia, Chiny)  na części terytoriów tych krajów grupy terrory-
styczne są tak silne, że wprowadziły własną administrację.
9) Terroryzm religijny  organizacje działające z pobudek religijnych. Są tym
bardziej niebezpieczne, gdyż działając w sposób fanatyczny są bardziej
zorganizowane niż przestępcy.33
Działania terrorystyczne charakteryzuje pozorny brak koherencji i systematyki
co zwykle skutecznie utrudnia metodyczne rozpracowanie problemu.  Mimo tak
wielu różnic wszystkie grupy terrorystyczne mają jedną wspólną cechę: nie prze-
prowadzają akcji przypadkowych i bezsensownych. Każda dąży bowiem do tego,
by zdobyć maksymalny rozgłos, a ponadto by osiągnąć zamierzone cele musi za-
straszyć i uzależnić .34 Mnogość form występowania zjawiska terroryzmu, a także
wielość przyczyn podejmowania prób zamachów obrazuje powagę problemu. Ewo-
luujÄ…cy wraz z duchem czasu terroryzm staje siÄ™ coraz bardziej powszechny, dole-
gliwy, bezwzględny. Nagłaśniane w mediach skutki zamachów stanowią nic innego
jak kampanię reklamową terrorystów, których cele zaczynają być brane pod uwagę
zamiast ich odgórnego odrzucenia ze względu na formę  manifestu . Stosowanie
nawet najbardziej zaawansowanych technologicznie środków ochrony nie jest w
stanie zapobiec podejmowaniu zamachów terrorystycznych  może to co najwyżej
zniwelować ich skutki. Całe zło terroryzmu bierze się z niezdrowego myślenia ludzi
stawiających własne  ideały ponad życie i zdrowie innych osób.
33
Por. R. A. Kosta, op. cit., ss. 29-30
34
B. Hoffmann, op. cit., s. 125