116 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
Krzysztof Izak
Zagro enie terroryzmem i ekstremizmem w Europie
na podstawie wybranych przyk adów.
Tera niejszo , prognoza ewolucji i kierunki rozwoju
Atak terrorystyczny na World Trade Center i Pentagon w USA zapocz tkowa
wojn z terroryzmem i zmieni obraz wiata. W badaniach zwrócono wi cej uwagi
radykalny islam, którego ideologia da a pocz tek istnieniu i aktywnej dzia alno-
ci ekstremistycznych organizacji w krajach muzu ma skich. Wiele z nich, cznie
z Al-Kaid , przeprowadza o krwawe zamachy terrorystyczne ju przed 2001 r., lecz to
w a nie atak na Nowy Jork i Waszyngton wyznaczy cezur w najnowszych dziejach
terroryzmu. Fundamentalistyczny nurt islamu skupi ca uwag nauki i mediów, zasy-
puj cych Zachód mniej lub bardziej rzetelnymi informacjami. Tylko do ko ca 2001 r.
w literaturze angielskoj zycznej ukaza o si oko o 800 ksi ek po wi conych tej pro-
blematyce. Ameryka ski atak na Irak w marcu 2003 r. i odrodzenie si ruchu talibów
w Afganistanie pog bi y te tendencje. Interwencja NATO w obu krajach przyczy-
ni a si do wzrostu zagro enia terrorystycznego dla Europy i jej obywateli. Stali si
oni celem islamskich ekstremistów w Afryce i Azji. Nic wi c dziwnego, e w krajach
zachodnioeuropejskich zacz o narasta zjawisko islamofobii, a popularno zyskuj
ró ne partie nacjonalistyczne, zdobywaj ce elektorat populistycznymi i antyimigranc-
kimi has ami.
Terroryzm islamski
aden z problemów, który leg u postaw islamskiego terroryzmu wymierzonego
w Zachód, nie zosta przez ten Zachód rozwi zany. Dla fundamentalistów Europa
jest antymuzu ma ska, bezbo na i niemoralna. Fala rewolucji spo ecznych, któr
ostatnio obserwujemy w krajach arabskich, wybuch a bez zaanga owania Zachodu,
a jego pomoc dla zrewoltowanego spo ecze stwa Libii przez wielu komentatorów uwa-
ana jest za bardzo kontrowersyjn . Wida , e zglobalizowany wiat zachodni nie ma
recepty na rozwi zanie kon iktów w wiecie arabskim. Okaza o si przy tym, e wi k-
szo Europejczyków niewiele wie o islamie, a w adze pa stwowe przez d ugi czas nie
dostrzega y przenikania ideologii sala ckiej1 lub j lekcewa y y. Cywilizacja zachod-
nia znajduje si na etapie rozdwojenia pomi dzy poprawno ci polityczn i toleran-
cj a niezrozumieniem i niech ci wobec spo eczno ci muzu ma skich. Znalaz y
one tutaj dogodne warunki do ycia na swoich zasadach, ale na koszt kraju przyjmu-
j cego. Cz sto domagaj si ust pstw i przywilejów wynikaj cych z praktykowanej
przez nie wiary. Fiasko ponios a francuska, brytyjska polityka integracji, a tak e stara-
nia o budow spo ecze stwa wielokulturowego poprzez popieranie i dowarto ciowanie
1
Nazwa pochodzi od arabskiego okre lenia as-salaf as-salih (szlachetni przodkowie). Poj cie sala jja
u ywane jest w j zyku arabskim zamiast nieistniej cego w nim anglosaskiego okre lenia f u n d a m e n t a -
l i z m , lub francuskiego i n t e g r y z m . Sala ci postuluj odrodzenie islamu przez powrót do jego róde .
U ywana przez nich retoryka wzywa do obalenia niewiernych rz dów w krajach muzu ma skich. Ideologi
sala ck wyznaje wi kszo ugrupowa islamskich. Tak e wielu zwyk ych muzu manów podziela sala c-
kie przekonania, nie posuwa si jednak do przemocy.
III. TERRORYZM 117
odr bno ci etnicznej b d religijnej mniejszo ci. Niepowodzeniem ko czy si równie
przeszczepianie zachodnich warto ci i postaw na wiat muzu ma ski. Wida to szcze-
gólnie na przyk adzie Afganistanu. Ameryka ska interwencja nie ustabilizowa a sytu-
acji. Doprowadzi a natomiast do zaognienia wielu wewn trznych kon iktów i zaostrze-
nia sytuacji w regionie.
Tocz ca si od 10 lat wojna z islamskim terroryzmem odwróci a uwag decydentów
od jego róde . Nierozwi zany problem palesty ski jest jednym z nich. Stanowi cz sto
wyt umaczenie dla wielu radykalnych postaw i zachowa muzu manów na ca ym wie-
cie2. Win za istniej cy stan obarczany jest Zachód, szczególnie Stany Zjednoczone,
którym muzu manie zarzucaj d enie do zapewnienia ochrony Izraelowi oraz bez-
piecze stwa wydobycia i dostaw ropy naftowej. Wyra ane s opinie, e dla radykal-
nego islamu, od lat wymierzonego w warto ci Zachodu, niestroni cego od brutalnej
przemocy, si nap dow jest poczucie krzywdy doznanej przez wiat muzu ma ski
w starciu z cywilizacj Zachodu. Spo eczne niezadowolenie, bunt i fal przemocy
wywo a o wspieranie przez kolejne ameryka skie rz dy re imów w krajach arabskich.
St d wszelkim dzia aniom terrorystycznym czy zbrojnym nadano charakter sakralny.
Radykalni imamowie przedstawiaj w meczetach taki obraz wiata, zgodnie z którym
islam znalaz si w miertelnym niebezpiecze stwie, a d ihad to jedyny sposób na zli-
kwidowanie tego zagro enia. Ta retoryka sprzyja rozwojowi zbiorowej islamskiej to -
samo ci.
Z terroryzmem nie mo na walczy tylko rodkami militarnymi, ale nale y rozwi -
za problemy le ce u jego podstaw. Truizmem jest twierdzenie, e w ka dym systemie
brak perspektyw dla m odych ludzi rodzi ich protest spo eczny i polityczny. Te protesty
spowodowa y obalenie w adz w Tunezji i Egipcie. Radykalizm islamski, wykorzystuj c
egzystencjalny kryzys m odych muzu manów, tworzy skuteczny zwi zek mi dzy wpa-
janiem radykalnych warto ci w meczetach, uznaniem ekstremistycznej ideologii oraz
aktywno ci rewolucyjn . Od mo liwo ci wyj cia m odych muzu manów ze stanu zale -
no ci i spo eczno-ekonomicznej marginalizacji w zrewoltowanych krajach arabskich
zale y ograniczenie ich nielegalnej migracji do Europy i wyrwanie z obj radykalnego
islamu. Utrzymuj ce si odczucia poni enia i frustracji cz sto popychaj m odych ku
przemocy i terroryzmowi. Tymczasem kraje arabskie, poza niektórymi pa stwami nad
Zatok Persk , charakteryzuje s aby rozwój gospodarczy, niewielki stopie zaawanso-
wania technologicznego oraz niski poziom edukacji. Utrzymuj cy si na wysokim pozio-
mie przyrost ludno ci pogarsza sytuacj ekonomiczn i powoduje wzrost bezrobocia. Na
to na o y si drastycznie nierównomierny rozk ad dóbr materialnych, totalny nepotyzm,
a tak e wszechobecna korupcja. Ten stan odpowiada przez d ugie lata Zachodowi,
dopóki w adze w tych pa stwach by y mu uleg e, a koncerny mog y rozwija swoje
interesy.
W chwili obecnej dominuj cym problemem dla bezpiecze stwa wydaje si brak
jasnej wizji rozwi zania kon iktu w Afganistanie, który sprzyja radykalizacji muzu ma-
nów w Pakistanie i pa stwach Azji Centralnej, a po rednio oddzia uje na wzrost zagro-
enia atakami terrorystycznymi w Europie. Islamski Ruch Uzbekistanu (IRU) uzyska
ju silne wp ywy i odgrywa dominuj c rol w pó nocnym Afganistanie. Terytorium to
mo e stanowi centrum operacyjne, z którego przypuszczane b d ataki na si y koali-
2
Przyk adem jest Dzie Jerozolimy (Jaum al-Quds), ustanowiony przez ajatollaha Ruhollaha Chomeiniego,
obchodzony w ostatni pi tek miesi ca ramadan. wi to stanowi doskona sposobno do manifestowania
werbalnej sympatii z Palesty czykami przez muzu manów na ca ym wiecie.
118 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
cyjne. Talibowie i cz onkowie IRU wydaj si pozostawa w cis ych zwi zkach, które
mog zagrozi Azji Centralnej. Jak do tej pory m odzi Pasztulowie stanowi najliczniej-
sz grup w ród talibskich rekrutów. Jednak kontakty z IRU, do którego nale pocho-
dz cy z Azji rodkowej sunnici, przyci gaj do nich kolejne grupy etniczne: Uzbeków,
Tad yków, Kirgizów i Turkmenów. Z drugiej strony w ród walcz cych talibów znaj-
duje si bli ej nieokre lona liczba przyby ych z krajów arabskich ochotników, a tak e
obywateli pa stw europejskich, szczególnie z Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii, któ-
rzy przeszli szkolenie w obozach zlokalizowanych na terytorium Pakistanu. Warto nad-
mieni , e talibowie afga scy nigdy nie wykazywali zainteresowania ideologi global-
nego d ihadu g oszon przez Al-Kaid . Ich d enia ogranicza y si do zaprowadzenia
islamskiego, puryta skiego porz dku w Afganistanie, a obecnie g ównym celem jest
wyp dzenie obcych wojsk z kraju i obalenie s abego, skorumpowanego rz du, lojal-
nego wobec USA.
Powa nym problemem dla Rosji, a tak e zagro eniem terrorystycznym dla
Europy, jest sytuacja na Pó nocnym Kaukazie. Jej skutkiem s samobójcze zamachy
w Moskwie3, radykalizacja muzu ma skich spo eczno ci w rejonach nadwo a skich4
oraz przest pcza dzia alno czecze skich emigrantów w krajach UE5. Dagestan jest
obecnie najbardziej niestabiln republik Pó nocnego Kaukazu. Do ró nego rodzaju
aktów przemocy dochodzi tam niemal codziennie, a w adze nie s w stanie zapobie-
ga przest pczo ci i terroryzmowi. Dzia a tam dobrze zorganizowane ekstremistyczne,
islamskie podziemie, a dodatkowo sytuacj komplikuj porachunki etniczne i klanowe.
Patologiczny system spo eczno-ekonomiczny oparty jest na korupcyjnych klanach biz-
nesowo-przest pczych, które rywalizuj z sob , nierzadko posi kuj c si w asnymi,
dobrze uzbrojonymi oddzia ami. Tylko w czerwcu 2011 r. muzu ma scy ekstremi ci
przeprowadzili 33 operacje zbrojne. ycie straci o 28 funkcjonariuszy s u b bezpie-
cze stwa i policji, natomiast ranne zosta y 44 osoby. W pierwszym pó roczu 2011 r.
w Dagestanie zgin o ok. 100 bojowników, a 118 zosta o zatrzymanych6.
Nowym celem islamskich terrorystów z Pó nocnego Kaukazu stali si tury ci.
W po o onej pod Elbrusem republice Kabardyno-Ba karii dosz o w lutym 2011 r.
do serii ataków na narciarzy. By to powa ny cios w polityk Rosji, która przygoto-
wuje si do zimowej olimpiady w Soczi w 2014 r. Najpierw 18 lutego grupa uzbrojo-
nych m czyzn zatrzyma a samochód jad cy z Mineralnych Wód w kierunku Elbrusu.
Napastnicy otworzyli ogie , zabijaj c trzech moskiewskich turystów i ci ko rani c
dwóch pozosta ych. Z kolei w nocy z 18 na 19 lutego eksplozja adunku wybuchowego
obali a s up kolejki linowej Azau  Staryj Krugozor. Na ziemi spad o 30 z 45 wago-
ników. Do jeszcze jednego zamachu mog o doj nast pnej nocy we wsi Terskol pod
3
Do ostatnich zamachów samobójczych w stolicy Rosji dosz o 29 marca 2010 r. na stacjach metra  ubianka
i  Park Kultury . Zgin o w nich 39 osób, a 85 odnios o rany. W dniu 24 stycznia 2011 r., w wyniku zama-
chu na lotnisku Domodiedowo, mier ponios o 36 osób i ponad 180 zosta o rannych.
4
W rejonach po o onych w dorzeczu Wo gi, szczególnie w Republice Tatarstanu, nast puje religijna rady-
kalizacja ludno ci muzu ma skiej i coraz bardziej aktywne s ekstremistyczne organizacje islamskie. Zob.:
M. Vatchagaev, Arrests in Astrakhan Point to the Spread of Islamic Insurgency in Russia,  Eurasia Daily
Monitor nr 8/102, www.jamestown.org, [dost p: 26.05.2011].
5
Czeczeni zajmuj si m.in.: handlem broni i narkotykami, fa szowaniem pieni dzy i dokumentów oraz
wymuszeniami. Dzia aj równie w organizacjach ekstremistycznych. W grudniu 2010 r. w Austrii zatrzy-
mano Czeczena, który wspiera ugrupowanie Sharia4Belgium. Trzy miesi ce wcze niej jego rodak zamie-
rza pod o y bomb pod siedzib du skiego dziennika  Jyllands Posten , który opublikowa karykatury
proroka Mahometa.
6
A.W., Dagestan  kraj przemocy,  Nasza Polska , 12.07.2011.
III. TERRORYZM 119
samym Elbrusem. W samochodzie osobowym zaparkowanym przy hotelu pe nym tury-
stów znaleziono trzy bomby o cznej mocy równej 70 kg trotylu. Samochód nale a
do zabitego niedawno w czasie operacji specjalnej bojownika miejscowego podziemia
islamskiego7.
Niestabilno Pó nocnego Kaukazu ma niew tpliwie wp yw na przygotowa-
nia do olimpiady. Intensy kacj dzia a terrorystycznych odnotowujemy nie tylko
na kierunku kaspijskim (Dagestan), ale równie w zachodniej cz ci tego regionu
(Kabardyno-Ba karia, Karaczajo-Czerkiesja), a wi c w bezpo redniej blisko ci Kraju
Krasnodarskiego i miejsca planowanej olimpiady  Soczi. W odpowiedzi na zwi ksze-
nie si militarnych Rosji na tym terenie wzros a te liczebno uzbrojonych oddzia ów
bojowników (niektóre licz nawet 1000 osób). Zauwa alna staje si poza tym coraz ni -
sza rednia wieku przeci tnego bojownika (obecnie 18 lat). Coraz cz ciej zwraca si
uwag , e przyczyn tego stanu rzeczy jest bezrobocie, niski poziom ycia mieszka -
ców Pó nocnego Kaukazu i wszechobecna korupcja organów w adzy.
Potencjalne zagro enie dla Europy stanowi ochotnicy uczestnicz cy w afga -
skim kon ikcie, rekrutuj cy si spo ród muzu ma skich mniejszo ci zamieszkuj cych
pa stwa Zachodu. Po powrocie mog kontynuowa d ihad przeciwko krajom pobytu.
Mog równie inspirowa do ataków terrorystycznych wspó wyznawców. Fora inter-
netowe pe ne s wezwa do d ihadu, instrukcji dotycz cych konstruowania adunków
wybuchowych, sposobów kamu a u i unikania inwigilacji.
Nale y zwróci uwag , e wielu cz onków pakista skiej diaspory z pa stw
zachodnich bra o udzia w szkoleniach Laszkar-e-Taiba  LeT (Armia Pokornych/
Czystych)8 i Tabligh-e-D amaa  TeD (Stowarzyszenie Krzewienia Wiary)9
w Pakistanie i wróci o pó niej do kraju zamieszkania. W Europie krzy uj si
wp ywy LeT i TeD. Ta druga organizacja wysy a adeptów na kilkumiesi czne indok-
trynuj ce kursy religijne do medres w Pakistanie. Stowarzyszenie Krzewienia
Wiary otworzy o ekstremistom drog do dzia alno ci w Europie. LeT z powodze-
niem potra a wykorzysta t organizacj , jej kontakty i dawnych cz onków do
swoich celów. W kwietniu 2010 r. z Polski wydalony zosta cz onek LeT, obywatel
Pakistanu, który przez rok mieszka w naszym kraju. Wcze niej przeszed
w Pakistanie szkolenie ze znajomo ci broni i materia ów wybuchowych. Podró owa
7
W. Radziwonowicz, Wojna terrorystów z olimpiad ,  Gazeta Wyborcza , 21.02.2011; TVN24, Tury ci
z Moskwy zamordowani na Kaukazie, www.tvn24.pl, [dost p: 19.02.2011].
8
Laszkar-e-Taiba zosta a za o ona w 1989 r. jako militarne skrzyd o Markaz-e-Dawa wa al-Irszad (Centrum
Propagowania Wiary i Wskazywania S usznej Drogi), ugrupowania skupiaj cego przedstawicieli wahha-
bickiego, skrajnie dogmatycznego i puryta skiego nurtu islamu. Jego siedziba znajduje si na terenie du ej
posiad o ci w miejscowo ci Muridke k.Lahore. W styczniu 2002 r. LeT zosta a zdelegalizowana. W kwiet-
niu 2002 r. wznowi a dzia alno pod nazw D aisz-e-Muhammad (Armia Mahometa). Na czele organi-
zacji stoi Ha z Muhammad Said. Cz onkowie organizacji odpowiadaj za wiele zamachów terrorystycz-
nych w Pakistanie i Indiach, w tym atak na 8 obiektów w Bombaju w dniach 26-28 listopada 2008 r.,
w których zgin o 188 osób, a ponad 300 zosta o rannych.
9
Tabligh-e-D amaa jest organizacj o charakterze misyjnym, za o on w 1927 r. w Indiach przez
Muhammada Iljasa Kandhlawi. W latach 60. jej g ówna siedziba zosta a przeniesiona do Raiwindu
w Pakistanie. Organizacja ma swoje oddzia y na ca ym wiecie. Jej europejskie centrum znajduje si
w Dewsbury w hrabstwie West Yorkshire w Pó nocnej Anglii. Iman meczetu w tym mie cie, Hafed Pate,
jest przywódc ruchu na Europ i Kanad . Cz onkostwo w organizacji ma charakter wielostopniowy. TeD
g osi idee ca kowitego oddania si Bogu, nieustannego zdobywania wiedzy i jej przekazywania, unika-
nia podzia ów wewn trz muzu ma skiej wspólnoty i solidarno ci ze wszystkimi wspó wyznawcami. Cho
Stowarzyszenie Krzewienia Wiary od egnuje si od stosowania przemocy, to retoryka jego misjonarzy, któ-
rzy przynajmniej raz w roku odwiedzaj te Polsk , jest niekiedy agresywna.
120 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
po ró nych pa stwach Europy, gdzie najprawdopodobniej nawi zywa kontakty
z innymi cz onkami organizacji10. Na pocz tku maja 2011 r. czeska policja areszto-
wa a innego obywatela Pakistanu, na którego wydany zosta mi dzynarodowy list
go czy w zwi zku z aktami terroru. Wcze niej zatrzymano w Czechach kilka osób
nale cych do siatki podejrzanej o wspieranie terroryzmu11. Wiele przes anek wska-
zuje na to, e LeT tworzy na naszym kontynencie sie wzajemnie z sob powi za-
nych komórek. Nie mo na wykluczy zaanga owania w te dzia ania pakista skich
s u b specjalnych (ISI)12. Prawdopodobnie d one do budowy w Europie dobrze
zakonspirowanej siatki terrorystycznej, której celem sta yby si hinduskie obiekty
i obywatele Indii, gdyby sytuacja w Afganistanie lub kon ikt z Indiami mia y nieko-
rzystne politycznie konsekwencje dla Pakistanu.
Nap yw obywateli pa stw zachodnich do islamskich organizacji ekstremistycz-
nych zwi kszy si wyra nie w chwili rozpocz cia przez USA interwencji w Iraku
i Afganistanie. W tych krajach oraz w Pakistanie radykalni muzu ma scy konwertyci
przechodzili najcz ciej swoje pierwsze szkolenie terrorystyczne. Niemieckie, francu-
skie czy brytyjskie s u by specjalne wielokrotnie ostrzega y przed gro b zamachu.
Ujawnia y tak e szczegó y dotycz ce rozbicia komórek terrorystycznych i aresztowa
ekstremistów dzia aj cych samodzielnie, a zainspirowanych do podj cia terrorystycz-
nej aktywno ci skrajn islamsk ideologi lub przeszkolonych na afga sko-pakista -
skim pograniczu. Z punktu widzenia efektywno ci akcji terrorystycznych rekrutowanie
ekstremistów, pochodz cych z pa stw zachodnich, jest bardzo korzystne. Posiadaj
oni wiedz na temat ewentualnych celów ataków oraz wi ksz swobod przemieszcza-
nia si po krajach, z których pochodz . Zaanga owanie radykalnych islamskich neo -
tów pochodzenia europejskiego w d ihad ma charakter nie tylko militarny, ale równie
publicystyczno-propagandowy. Konwertyci cz sto t umacz na j zyki ojczyste teksty
odezw, komunikatów, apeli i broszur nawo uj cych do walki z Zachodem. Mo na jed-
nak s dzi , e islamscy radyka owie europejskiego pochodzenia prawdopodobnie nigdy
nie wejd w sk ad gremiów dowódczych organizacji ekstremistycznych, a powierzone
im zadania b d mia y charakter wy cznie bojowy i propagandowy. Wynika to z nie-
ufno ci przywódców grup terrorystycznych, którzy obawiaj si obecno ci w ród neo-
tów potencjalnych informatorów s u b specjalnych.
W Europie muzu manie staj si coraz bardziej widoczni i wywieraj znaczny
wp yw na spo eczno ci, w ród których zamieszkuj . W wielu krajach powstaj nowe
meczety, centra kultury muzu ma skiej, a wyznawcy islamu domagaj si coraz wi k-
szych uprawnie . Karykaturalne przedstawianie islamskich symboli traktowane ura-
sta do skandalu na wiatow skal . Jako przejaw dyskryminacji traktowana jest jaka-
kolwiek krytyka mniejszo ci muzu ma skich. Dzia acze muzu ma scy w Europie nie-
ustannie powtarzaj , e podstawowym argumentem powinien by dialog i integracja,
a nie straszak islamizacji, poniewa taka retoryka skazuje muzu manów na izolacj
i kieruje w stron d ihadu. Jednak aby integracja by a skuteczna, musi mie charak-
ter dwustronny. Tymczasem m odzi muzu manie nie zawsze potra pogodzi wymogi
10
W. Czuchnowski, ABW zdradza ilu dyplomatów, to agenci,  Gazeta Wyborcza , 10.03.2011.
11
 Biuletyn Informacyjny Studium Europy Wschodniej UW , www.studium.uw.edu.pl, [dost p: 05.05.2011].
12
ISI  Inter-Services Intelligence  zosta a powo ana w 1948 r. w celu koordynowania wspó pracy s u b
wywiadowczych poszczególnych rodzajów si zbrojnych. Szczególn rol odegra a w latach 1980-1989, roz-
dzielaj c pomoc militarn i nansow p yn c z USA i pa stw arabskich pomi dzy ugrupowania walcz ce
z wojskami radzieckimi. Z jej inicjatywy powsta o kilka du ych organizacji do dzia a terrorystycznych
w Kaszmirze i Indiach, które wspiera do chwili obecnej. Wspomaga a te ruch talibów w Afganistanie.
III. TERRORYZM 121
religii z realiami ycia na Zachodzie. Asymilacja jest przez nich postrzegana jako
zagro enie utraty to samo ci.
Istotnym ród em zagro enia mog sta si terrory ci dzia aj cy samodzielnie
wed ug strategii  samotnego wilka , zradykalizowani g oszonymi w Internecie has ami
wiatowego d ihadu. Ich akcje s spontaniczne i znacznie s abiej przygotowane ni ope-
racje zorganizowanych grup, za to du o trudniejsze do wykrycia. Zaniepokojenie musi
budzi open source jihad, czyli d ihad dla wszystkich, w ramach którego ekstremi ci
publikuj w Internecie techniki produkcji bomb domowym sposobem13. Z kolei samo-
rodne komórki ekstremistyczne niekiedy nawi zuj kontakt z do wiadczonymi bojow-
nikami, weteranami walk w Afganistanie, którzy przekazuj im wiedz niezb dn do
przeprowadzenia ataków.
Coraz cz ciej zwraca si uwag na Londyn. Zwany niekiedy  Londonistanem
sta si wa nym o rodkiem islamskiego ekstremizmu promieniuj cego na ca y wiat.
W Wielkiej Brytanii znajduj si siedziby najwi kszych zgromadze islamskich akty-
wistów. Mieszka tu równie wielu radykalnych imamów, g osz cych antyzachodnie
kazania. Mimo wyra nej agresji werbalnej, a niekiedy i zycznej, muzu manie cie-
sz si w Anglii du swobod i wci mog liczy na pob a anie. Przyczyn takiego
stanu jest system prawny, do którego w 1997 r. w czona zosta a Europejska Konwencja
Praw Cz owieka z 1989 r. Na tej podstawie za karan islamofobi mog uchodzi naj-
mniejsze s owa krytyki skierowane w stron muzu ma skich mniejszo ci, cznie
z okre leniem  islamski terroryzm . Nawet po zamachach w Londynie z 7 lipca 2005 r.
media i politycy u ywali poj cia  terroryzm , bez religijnych konotacji, aby nie
wzbudza niezadowolenia i napi cia w rodowiskach brytyjskich muzu manów. Do
dzi ich organizacje skupiaj ce obywateli Zjednoczonego Królestwa w ró nych cz -
ciach globu mog liczy na pomoc nansow ze strony rz du. Islamscy ideolodzy
maj przyzwolenie na propagowanie najbardziej wojowniczych idei pod warunkiem,
e nie b d próbowa wciela ich w ycie na terytorium Wielkiej Brytanii. Program
wspierania wielokulturowo ci zak ada powstrzymanie niezadowolenia w ród przyby-
szów, przede wszystkim z krajów muzu ma skich, i os abienie ich krytycznego sto-
sunku do nowej ojczyzny. Wygl da jednak na to, e kalkulacje te ca kowicie zawiod y,
a przyjazna polityka kolejnych rz dów doprowadzi a tylko do wzrostu islamskiego eks-
tremizmu w Wielkiej Brytanii14.
Do wiadczenia Francji czy Anglii pokazuj , e mniejszo ci muzu ma skie by y,
s i nadal b d g boko niech tne cywilizacji oraz kulturze kraju przyjmuj cego.
W tpi te nale y w powodzenie procesu integracji. Nowi imigranci osiedlaj si
zazwyczaj w rodowisku wspó wyznawców, powi kszaj c obszarowo i ludno ciowo
 muzu ma skie strefy . Ich enklawy powoli wkraczaj do centrów miast. Coraz bar-
dziej powszechne stan si dania ust pstw i przywilejów wynikaj cych z praktyko-
wania wiary, np. przerw na modlitwy w trakcie pracy, przestrzegania muzu ma skich
wi t, przepisów ywieniowych, tradycyjnych strojów kobiecych itp. Spodziewa si
mo na, e w ci gu najbli szych lat utrzymywa si b dzie idea d ihadu propagowana
przez ekstremistyczne ugrupowania w Europie. Przedstawia si obraz wiata, zgod-
13
W 2010 r. angielskoj zyczny magazyn internetowy  Inspire redagowany przez Organizacj Al-Kaidy
Pó wyspu Arabskiego opublikowa artyku Zrób bomb w kuchni swojej mamy. Por. T. Ot owski, Zrób
bomb w kuchni swojej mamy, 16.12.2010 r., www.terroryzm.wsiz.pl, [dost p: 5.05.2011].
14
Obszernie na temat antybrytyjskiej aktywno ci rodowisk muzu ma skich i polityce brytyjskiego rz du
wobec tych mniejszo ci pisze M. Phillips, Londonistan. Jak Wielka Brytania stworzy a pa stwo terroru,
Warszawa 2010,  Sprawy Polityczne .
122 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
nie z którym islam znalaz si w miertelnym niebezpiecze stwie, a wi ta wojna to
jedyny rodek zaradczy. Z tego powodu zagro enie ze strony cz ci islamskich orga-
nizacji ekstremistycznych b dzie nadal realne dla naszego kontynentu.
Nie mo na wykluczy , e cz rodowisk muzu ma skich zwróci si w kierunku
idei krzewionych przez Muhammada Abduha15 oraz by ych i obecnych umiarkowanych
przywódców ruchu Braci Muzu manów: Hassana al-Bann 16, Umara Tilimsaniego17,
Muhammada Akefa18, Jusufa Kardawiego19 czy Tarika Ramadana20. S oni zwolenni-
kami powolnych, pokojowych zmian spo ecznych i politycznych. Liczy si nale y ze
wzrostem aktywno ci organizacji skupionych we FIOE21: centrów islamskich, stowa-
rzysze i tzw. instytutów, w tym Ligi Muzu ma skiej w RP, a wi c organizacji znajdu-
j cych si pod silnym ideologicznym wp ywem Braci Muzu manów. Raczej nie b dzie
temu towarzyszy rozg os medialny, aby nie wzbudza niepokoju w adz pa stwowych.
Ju obecnie zwraca uwag niezwyk a dba o FIOE o budow poprawnego wize-
runku organizacji zaanga owanej w dialog mi dzyreligijny i integracj Europejczyków
z muzu ma skimi mniejszo ciami. W wielu przypadkach s to jednak tylko pozory,
mijaj ce si z rzeczywistymi celami dzia alno ci.
Dowodów na to nie brakuje. Z jednej strony organizacja publikuje artyku y
i ksi ki maj ce rozwija dialog mi dzy islamem a Zachodem22, z drugiej rozpo-
15
Muhammad Abduh (1849-1905), egipski reformator islamu, okre laj cy t religi jako system racjo-
nalny, odwo uj cy si do wiedzy i podkre laj cy wielk rol edukacji. Jego przemy lenia by y odpowie-
dzi na dzia ania administracji kolonialnej i wp ywy chrze cija stwa. Por.: K. Armstrong, Fundamentalizm
w judaizmie, chrze cija stwie i islamie, Warszawa 2005, W.A.B., s. 236-240.
16
Hassan al-Banna (1906-1949), za o yciel Stowarzyszenia Braci Muzu manów (D amiat al-Ichwan al-Mu-
slimin). Oprócz walki przeciwko brytyjskim wp ywom w Egipcie absorbowa a go idea panislamizmu
i zachowania to samo ci religijnej muzu manów. Por. J. Zdanowski, Bracia Muzu manie i inni, Szczecin
1986, Glob.
17
Umar Tilimsani by przywódc Braci Muzu manów w latach 1973-1986.
18
Muhammad Akef jest przewodnicz cym Stowarzyszenia Braci Muzu manów od 2004 r.
19
Jusuf al-Kardawi (ur. 1926 r. w Egipcie) przez dziesi ciolecia zasiada w cis ym kierownictwie Braci
Muzu manów. G osi konieczno odrodzenia wspólnoty wiernych  ummy, która mia aby rozci ga si
od Maroka po wybrze a Pacy ku, k ad c kres zachodniej hegemonii nad wiatem. W 1990 r. zredagowa
tekst Priorytety Ruchu Muzu ma skiego w nadchodz cym okresie, w którym m.in. zde niowa cele Braci
Muzu manów jako zorganizowane, wspólne dzia anie zmierzaj ce do uczynienia islamu religi panuj c
nad wiatem. Al-Kardawi na sta e mieszka w Katarze, gdzie w telewizji Al-D azira prowadzi program
Islam i ycie.
20
Tarik Ramadan (ur. 1962) jest wnukiem za o yciela Braci Muzu manów Hassana al-Banny. Wyk ada
m.in. w Oxfordzie. Uniwersytet Notre Dame w USA zerwa z nim wspó prac , gdy wspar nansowo fun-
dacj zwi zan z Hamasem. W sierpniu 2009 r. straci posad doradcy w adz Rotterdamu w sprawach inte-
gracji muzu manów. Powodem tej decyzji by o jego wyst pienie w ira skiej telewizji. By równie doradc
rz du brytyjskiego ds. integracji muzu manów na Wyspach. W 2004 r. tygodnik  Time uzna Tarika
Ramadana za jednego ze 100 najbardziej wp ywowych intelektualistów na wiecie. Krytykowany jest on
m.in. za to, e odmawia pot pienia homofobiii i zwyczaju podporz dkowania kobiet m czyznom.
21
FIOE  Federation of Islamic Organizations in Europe, zosta a za o ona w 1989 r. Skupia oko o 400
organizacji muzu ma skich, w tym dzia aj ce w Polsce Stowarzyszenie Studentów Muzu ma skich,
Muzu ma skie Stowarzyszenie Kszta towania Kulturalnego i Lig Muzu ma sk . Por. S. Besson,
Islamizacja Zachodu? Historia pewnego spisku, Warszawa 2006, Dialog, s. 103-146.
22
Na przyk ad przet umaczona na j zyk angielski i francuski ksi ka Tarika Ramadana By europejskim
muzu maninem.
III. TERRORYZM 123
wszechnia prace Sajjida Kutba23 i  Risalet al-Ichwan ( Przes anie Braci )  organ
medialny Braci Muzu manów. Znane i szeroko nag a niane w rodowiskach islamskich
s wypowiedzi Jusufa al-Kardawiego, dzia acza Braci Muzu manów i wspó za o y-
ciela w 1997 r. Europejskiej Rady Fatw i Poszukiwa , który na u ytek mediów zachod-
nich g osi has a tolerancji i przedstawia islam jako religi pokoju, ale wspólnot muzu -
ma sk wzywa do dzia ania na rzecz hegemonii islamu nad Zachodem24. W kontak-
tach z mediami przedstawiciele organizacji zwi zanych z FIOE niejednokrotnie staraj
si kreowa atmosfer wspó pracy z w adzami pa stwowymi czy te lokalnymi, lecz
ich rzeczywista dzia alno zmierza w kierunku reislamizacji i religijnej radykalizacji
europejskich muzu manów.
Podczas dziesi cioletniej wojny z terroryzmem s u by specjalne i si y zbrojne
pa stw NATO odnios y wymierne rezultaty. Wiadomo, ilu terrorystów zosta o schwy-
tanych i zabitych, ile osób zwerbowano i wyszkolono. Wed ug Donalda Rumsfelda,
sekretarza obrony USA w czasie prezydentury George a W. Busha, jednego z architek-
tów wojny z terroryzmem, ten kon ikt w ko cu zaniknie. Terrory ci b d rekrutowa
coraz mniej ludzi, poniewa coraz mniej osób b dzie widzia o sens tej walki. Mniej
b dzie te pa stw udzielaj cych schronienia terrorystom25. Zwi kszy a si równie sku-
teczno s u b specjalnych, które odpowiednio rozbudowano. Powo ano tak e instytu-
cje odpowiedzialne za gromadzenie, przetwarzanie i przesy anie informacji na temat
podejrzanych grup oraz prowadzenie i koordynowanie walki z terroryzmem.
Negatywnym skutkiem wiatowej wojny z terroryzmem jest wzrost zagro enia
atakami w wielu krajach Europy. Du o pa stw, do tej pory bezpiecznych, znalaz o si
w stre e ryzyka z powodu takich, a nie innych sojuszy i uk adów politycznych. Powsta o
tak e wiele specjalnych przepisów ograniczaj cych prawa i wolno ci obywatelskie.
Wed ug raportu Europejskiego Urz du Policji (EUROPOL), opublikowanego
19 kwietnia 2011 r., na 249 zamachów przeprowadzonych w 2010 r. w pa stwach
UE, trzech usi owali dokona wyznawcy islamu. Zatrzymano 611 osób podejrzanych
o dzia alno w organizacjach uznanych za terrorystyczne, w tym w 179 w organi-
zacjach islamskich. Wi kszo ci aresztowa dokonano w Hiszpanii i Francji. Mimo
e nadal najwi ksze zagro enie dla bezpiecze stwa europejskiego stanowi dzia a-
nia o pod o u separatystycznym, niepokoj cy sta si wzrost liczby osób podejrzanych
o dzia alno terrorystyczn inspirowan radykalnym islamem. Dodatkowym niebez-
piecze stwem jest eskalacja kon iktów oraz niestabilna sytuacja na Bliskim Wschodzie
i w Afryce Pó nocnej, a tak e wywo ana nimi masowa migracja ludno ci do krajów
23
Said Kutb (1906-1966) by g ównym ideologiem Braci Muzu manów. Koncentrowa si na sprawiedli-
wo ci spo ecznej i powstaniu pa stwa islamskiego. G osi , e te dwie idee mog zosta zrealizowane jedy-
nie na drodze zbrojnej rewolucji przeciwko wieckim w adzom w krajach muzu ma skich. Rezultatem tej
walki mia o by zniszczenie królestwa cz owieka na rzecz królestwa Allaha na ziemi. Wniós on do Braci
Muzu manów antyameryka skie akcenty. Pisma Kutba, ju po jego mierci, podsyca y wzrastaj ce wrogie
nastroje, wywo ane popieraniem przez Waszyngton Izraela i wieckich przywódców w krajach arabskich.
Idee Kutba zawarte w dzie ach Fi zilal al-Quran al-Karim (W cieniu Szlachetnego Koranu) i Maalim at-ta-
rik (Kamienie milowe) wywar y znacz cy wp yw na powstanie i dzia alno Egipskiej Grupy Islamskiej,
Egipskiego Islamskiego D ihadu, Hamasu i wielu innych. Jego sformu owania: La budd li-l-islam an jah-
kum (Nieuchronnie zapanuje islam) i Al-Mustakbal li-l-islam (Przysz o nale y do islamu) s mottem ruchu
Braci Muzu manów.
24
Jusuf al-Kardawi odrzuca wizj rozdzia u polityki od religii. Znana jest jego maksyma: Podbijemy
Europ , podbijemy Ameryk i nie uczynimy tego mieczem, ale naszym pos annictwem.
25
J. Przybylski, Wywiad z Donaldem Rumsfeldem,  Plus Minus , dodatek do gazety  Rzeczpospolita ,
14-15.05.2011.
124 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
europejskich. Ekstremi ci mog ukry si w ród uchod ców, aby przedostawa si do
Europy. Wi kszo z zatrzymanych do tej pory osób nale a o do ma ych, autonomicz-
nych komórek, a nie znanych organizacji terrorystycznych. Ugrupowania terrorystyczne
próbuj coraz bardziej nowoczesnych metod przeprowadzania ataków i elastycznie
dostosowuj si do nowych zabezpiecze , czego przyk adem by y adunki wybuchowe
ukryte w pojemnikach z tonerami do drukarek wysy ane z Jemenu na pok adzie samo-
lotów cargo26. Zaobserwowa mo na nasilenie wspó pracy mi dzy ró nymi organi-
zacjami terrorystycznymi, a tak e coraz wi ksze zale no ci mi dzy terroryzmem
a przest pczo ci zorganizowan .
Walka z terroryzmem inspirowanym radykalnym islamem przes oni a rodowi-
skom politycznym i mediom zagro enia ze strony  rodzimego terroryzmu o charakterze
nacjonalistyczno-separatystycznym, skrajnie prawicowym, lewackim i anarchistycznym.
W przypadku post puj cej globalizacji i pogoni za kapita em jako imperatywem polityki
wewn trznej, zagro enie to b dzie wzrasta . Kryzys ekonomiczny w ró nych krajach
Europy, rosn ce bezrobocie i arogancja klasy politycznej tworz sprzyjaj cy klimat dla
ekstremalnych zachowa spo ecznych. Te ostatnie s cz sto wykorzystywane przez klas
polityczn , co nakr ca spiral agresywnych zachowa . Nie mo na zapomina o tym, e
bunty spo eczne w Europie Zachodniej w drugiej po owie lat 60. stworzy y lewicowy ter-
roryzm z niemieck Frakcj Czerwonej Armii (RAF) i w oskimi Czerwonymi Brygadami
na czele. Zreszt organizacjom separatystycznym spod znaku ETA czy IRA te towarzy-
szy a lewicowa ideologia. Obecnie przed podobnym wyzwaniem stoj Grecja i W ochy
z ich anarchistycznymi komórkami. Pozosta o przy tym wiele nierozwi zanych proble-
mów spo ecznych, które nawarstwiaj si i stanowi doskona po ywk dla ró nych eks-
tremizmów. Nie mo na wykluczy , e w najbli szym czasie wojna z terroryzmem zamieni
si w metod walki politycznej. Obserwuje si bowiem wzrastaj c krytyk wojny z ter-
roryzmem, co mo e by wykorzystane przez ró ne ugrupowania polityczne, zw aszcza
w kontek cie zliberalizowania zaostrzonych przepisów prawa, które przyczyni y si do
wzrostu kontroli pa stwa nad yciem obywateli i ograniczenia wolno ci obywatelskich.
W ka dym przypadku potrzebny jest umiar i zdrowy rozs dek polityków.
Terroryzm nacjonalistyczno-separatystyczny
Wzorcowymi przyk adami tego typu terroryzmu w Europie s baskijska ETA
(Euskadi ta Askatasuna  Kraj Basków i Wolno ), irlandzka IRA (Irish Republican
Army  Irlandzka Armia Republika ska) i korsyka ska FLNC (Front de la Liberation
Nationale de la Corce  Front Wyzwolenia Narodowego Korsyki).
Pierwsza organizacja, dzia aj ca od 1959 r., jest winna mierci 830 osób. W ci gu
ostatnich trzech lat zosta a ca kowicie pozbawiona zaplecza logistycznego, dzi ki
wspó pracy Hiszpanii z Francj , która pomog a rozbi terrorystyczne komanda, aresz-
towa ich przywódców i zlikwidowa arsena y broni. W adze uzna y za niewystar-
czaj cy komunikat ETA o zawieszeniu broni og oszony na pocz tku wrze nia 2010 r.
i domaga y si wyrzeczenia przemocy przez organizacj . O wiadczenie ETA wyda a
5 miesi cy po tzw. deklaracji brukselskiej, podpisanej przez znanego po udniowo-
afryka skiego prawnika, wspó twórc Komisji Prawdy i Pojednania w RPA, Briana
Currina, oraz grono laureatów Pokojowej Nagrody Nobla, którzy wezwali organiza-
26
P. Ko ci ski, Do USA lecia y bomby,  Rzeczpospolita , 30.10.2010; TVN24, Bomby w drukarkach
w Dubaju i Anglii, www.tvn24.pl, [dost p: 30.10.2010].
III. TERRORYZM 125
cj do zaprzestania terroru i wkroczenia na drog rozmów. Wydaje si jednak, e ETA
do tego stopnia zosta a os abiona fal aresztowa , e sta a si niezdolna do stosowania
przemocy i z tego powodu og osi a zawieszenie broni27. We wrze niu 2010 r. hiszpa -
ska policja aresztowa a 9 osób podejrzanych o dzia alno w organizacji Ekin28 powi -
zanej z ETA. By y to pierwsze zatrzymania od og oszenia zawieszenia broni. Wywo a y
fal demonstracji w miastach Kraju Basków. Zak adano wówczas powrót do propozy-
cji zbli onej do tzw. Planu Ibarretxe29. Z drugiej strony nie wykluczano, e organizacja
og osi a zawieszenie broni w celu odbudowy si i rodków. Na potwierdzenie tej tezy
mo na poda przyk ad 8 propozycji zawieszenia broni (4 ca kowite i 4 cz ciowe), jakie
ETA z o y a od 1989 r., a które pó niej zosta y przez ni zerwane. Tak e m odzie
z radykalnych ugrupowa powi zanych z ETA nie zaprzesta a walk ulicznych zwanych
Kale borokka. Dwa tygodnie po og oszeniu zawieszenia broni organizacja zaapelowa a
o mi dzynarodow mediacj w kon ikcie.
W styczniu 2011 r. premier Hiszpanii Jose Luis Zapatero i lider baskijskich nacjo-
nalistów z PNV (Partido Naciona Vizcaya - Baskijska Partia Narodowa), Inigo Urkullu,
zapowiedzieli, e b d wspólnie dzia a na rzecz doprowadzenia ETA do z o enia
broni. Kilka dni pó niej organizacja og osi a trwa e zawieszenie broni. Wychodz ca
w San Sebastian gazeta  Gara , do której ETA cz sto telefonowa a, uprzedzaj c o zama-
chach bombowych, opublikowa a o wiadczenie organizacji, która napisa a m.in., e jest
kategorycznie zdecydowana doprowadzi do rozwi zania kon iktu. W Bilbao natomiast
oko o 40-tysi czny t um uczestniczy w manifestacji na rzecz poprawy statusu wi zien-
nego niemal 560 cz onków ETA. By a to legalna demonstracja, na któr zezwoli S d
Krajowy. Jej wspó organizatorami by y zdelegalizowana partia Herri Batasuna (Jedno
Basków)  polityczne skrzyd o ETA i baskijskie zwi zki zawodowe, które domaga y si
powrotu wi niów do Kraju Basków30. W lutym 2011 r. Ru Etxeberria, historyczny przy-
wódca Batasuny, przedstawi w Bilbao jej nowe wcielenie  Sortu (Tworzy ), które pot -
pi o przemoc i wyrzek o si wi zi z ETA. Partia Sortu ma dzia a na rzecz pojednania
Basków i opowiedzia a si za zado uczynieniem dla o ar terroryzmu.
Odkrycie magazynów broni oraz aresztowania kolejnych cz onków ETA spowo-
dowa y zaniepokojenie przysz o ci zadeklarowanego zawieszenia broni, które stwa-
rza o nadziej na rozwi zanie kon iktu mi dzy w adzami a radykalnymi reprezen-
tantami baskijskiej wspólnoty etnicznej. Chc c rozwia te w tpliwo ci, ETA og o-
si a koniec wymuszania na przedsi biorcach tzw. podatku rewolucyjnego  haraczu
27
W. Kedaj, ETA woli pokój,  Wprost , 13.09.2010, s. 64-65.
28
Ekin uznano za organizacj nielegaln w 2007 r. Policja aresztowa a wtedy przywódców Ekin, powi za-
nej z ETA, podczas akcji przeprowadzonej w prowincjach baskijskich. Ekin okre lana jest przez hiszpa ski
wymiar sprawiedliwo ci, jako  serce ETA . Zarzuca si cz onkom tego ugrupowania, e stosuj polityczn
i militarn strategi ETA. Por.: Informacja PAP z 18.09.2010 r., www.wiadomo ci.wp.pl, [dost p: 18. 09.2010].
29
Juan Jose Ibarretxe w latach 1999-2009 by przewodnicz cym Rz du Regionalnego Kraju Basków.
Plan nosz cy jego imi zosta przyj ty przez parlament regionalny w grudniu 2004 r., jednak w 2005 r.
zosta odrzucony przez hiszpa skie Kortezy. Zak ada m.in. prawo do samostanowienia narodu baskij-
skiego, mo liwo reprezentacji zewn trznej analogicznej do regionów belgijskich, obywatelstwo baskij-
skie, ustanowienie niezale nych reprezentacji sportowych regionu, autonomi w zakresie wymiaru sprawie-
dliwo ci, administracji publicznej, edukacji, kultury, polityki j zykowej, zdrowia, rodowiska, transportu
i innych zagadnie . Por. Jap., Hiszpa ski parlament debatowa nad sanacyjnym planem Basków,  Gazeta
Wyborcza , 1.02.2005.
30
Polityka penitencjarna kolejnych rz dów Hiszpanii wobec cz onków ETA, skazywanych za akty terroru
lub nawo ywanie do przemocy w imi niepodleg o ci Kraju Basków, polega a m.in. na umieszczaniu ich
w wi zieniach znajduj cych si z dala od regionu.
126 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
pobieranego od baskijskich rm. Na konferencji prasowej w Pampelunie powiadomi
o tym przewodnicz cy Federacji Przedsi biorców Nawarry (CEN), Jose Antonio Saria.
W dniu 26 kwietnia 2011 r. baskijscy ekstremi ci przes ali pismo do CEN, informu-
j c przedsi biorców i spo ecze stwo, e decyzja podj ta zosta a w ramach zawiesze-
nia broni. Nieco pó niej podobny list otrzyma a organizacja przedsi biorców Kraju
Basków, Confebask31.
Wybory samorz dowe w maju 2011 r. przynios y zdecydowane zwyci stwo baskij-
skim separatystom. W radach ponad 60 miejscowo ci zasiadaj tylko pojedyncze osoby
z partii socjalistycznej lub ludowej. Reszt miejsc zajmuj separaty ci. Podczas inau-
guracyjnych posiedze tym pojedynczym radnym ubli ano i gro ono. Jednak zdaniem
ekspertów terrory ci s na tyle zadowoleni z wyników wyborów, e powstrzymaj si
od przemocy. Zale y im bowiem na powtórzeniu sukcesu w wyborach do parlamentu,
które odb d si w 2012 r.
IRA dzia a obecnie pod nazwami: RIRA (Real IRA  Prawdziwa IRA) i CIRA
(Continuity IRA  IRA Kontynuacja). Nie uzna y one porozumienia pokojowego
z kwietnia 1998 r. i pó niejszych porozumie rozbrojeniowych. Druga z nich twier-
dzi, e jest jedynym kontynuatorem republika skich tradycji dawnej IRA i INLA (Irish
National Liberation Army  Irlandzka Narodowa Armia Wyzwolenia)32. Szacuje si , e
ka da liczy od kilkudziesi ciu do stu aktywnych bojowników, cho w 2009 r. pojawi y
si informacje okre laj ce liczebno RIRA na kilkaset osób. Prawdopodobnie maj
problemy zwi zane z zaopatrzeniem w bro . Ka da z nich szuka róde zagranicznych,
m.in. na Ba kanach i Litwie33.
Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku pó nocnoirlandzcy policjanci stali si
g ównym celem zamachów. W marcu 2008 r. policjant na s u bie zosta wci gni ty
w zasadzk i zastrzelony. Do zamachu przyzna a si CIRA. To roz amowe ugrupowanie
31
 Podatkiem rewolucyjnym nazywano haracz, jaki ETA pobiera a pod gro b mierci, porwania czy
zniszczenia rmy. Haracz ten zacz to pobiera od 1976 r., kiedy to wprowadzono w Hiszpanii demokracj .
W dniu 7 kwietnia 1976 r. ETA zamordowa a Angela Berazadiego, pierwszego z biznesmenów, który odmó-
wi zap aty. Od tamtej pory mier ponios o 40 osób, a 50 porwano, by zwolni je po zap aceniu okupu.
Niektórzy biznesmeni p acili haracz przez d ugie lata i rzadko odmawiali. W 1980 r. sensacj wywo a Juan
Alcorta, który odmówi zap aty 20 mln peset (ok. 120 tys. euro). W li cie otwartym napisa : A jak wam
si nie podoba, znajdziecie mnie na stadionie, kibicuj Real Sociedad. ETA zostawi a go w spokoju. Por.
M. Stasi ski, ETA ko czy z haraczami, www.gazeta.pl, [dost p: 30.04.2011].
32
INLA (irl. Arm Saoirse Naisiunta na hEireann) powsta a w grudniu 1974 r. jako od am IRA. Jej za o y-
cielem by Seamus Costello, zastrzelony w 1977 r. przez cz onka Of cial IRA. Cz onkowie INLA, wyzna-
j cy marksistowsk ideologi , postrzegali OIRA jako organizacj ma o radykaln i odrzucali zawieszenie
broni. Walczyli o zjednoczon , socjalistyczn Irlandi . Por.: T. Styli ska, Strategia karabinu,  Tygodnik
Powszechny , www.onet.pl, [dost p: 24.03.2009].
33
W sierpniu 2009 r. w Wilnie rozpocz si proces Michaela Campbella oskar onego o prób nabycia broni
i materia ów wybuchowych. Zosta on zatrzymany 18 miesi cy wcze niej, kiedy, podró uj c po Europie,
usi owa nawi za kontakt z gangami handluj cymi broni . Po nieudanych misjach we Francji i Polsce przy-
jecha na Litw . Tam uda o mu si nawi za kontakt z m czyzn podaj cym si za mi dzynarodowego
handlarza broni , który zobowi za si dostarczy karabiny snajperskie, 10 kg materia ów wybuchowych
i detonatory. Handlarz broni okaza si by o cerem litewskiego wywiadu, a ca a akcja zosta a zaplano-
wana przez s u by specjalne Litwy, Wielkiej Brytanii i Irlandii. Michael Campbell nale a do czo owych
przywódców RIRA. Jego brat, Liam, uznawany jest za jedn z osób, które zaplanowa y krwawy zamach
w Omagh. W 2008 r. w pu apk zastawion przez MI5 wpad dowódca RIRA Paul McCaugherty, usi uj c
kupi bro i materia y wybuchowe od rzekomego handlarza z Bliskiego Wschodu. Na pocz tku lipca 2010 r.
zosta uznany za winnego przemytu broni i materia ów wybuchowych. Drugi oskar ony, Gregory Declan,
zosta uznany winnym nansowania RIRA poprzez zakup restauracji z my l jej pó niejszego odsprzedania
i przekazania funduszy na dzia alno organizacji. Por. Asc., Terrorysta IRA s dzony w Wilnie,  Dziennik ,
19.08.2009.
III. TERRORYZM 127
republika skie, stawiaj ce sobie za cel storpedowanie procesu pokojowego w Irlandii
Pó nocnej i zniech cenie katolików do wst powania do policji. W maju tego samego
roku, w wyniku wybuchu bomby pod o onej w samochodzie, nogi straci kolejny funk-
cjonariusz. W marcu 2009 r. RIRA przeprowadzi a zamach na koszary armii brytyjskiej
w Massereene w hrabstwie Antrim. W ataku zgin o dwóch o nierzy. Rannych zosta o
dwóch dor czycieli pizzy, w tym Polak. Dwa dni pó niej w miejscowo ci Craigavon,
równie w Antrim, CIRA zastrzeli a policjanta. W okresie od 1 marca do 31 sierpnia
2009 r. odnotowano w Irlandii Pó nocnej 11 prób zamachów przeciwko policjantom34.
W styczniu 2010 r. nast pny policjant straci nogi w wyniku eksplozji bomby pod o-
onej w samochodzie, a w listopadzie 2010 r. trzech policjantów zosta o rannych od
wybuchu bomby. Funkcjonariusze wyja niali spraw napadu na punkt bukmacherski
w zachodniej cz ci Belfastu.
W grudniu 2009 r. przed g ówn siedzib policji w Belfa cie wybuch a bomba
umieszczona w baga niku samochodu (nikt nie odniós obra e ), a w lutym 2010 r.
przed budynkiem s du w Nevry eksplodowa samochód wype niony ponad 300 kg
materia u wybuchowego. Kolejny samochód-pu apk wysadzono w kwietniu tego
samego roku przed koszarami wojsk brytyjskich na przedmie ciach Belfastu. Z kolei
na pocz tku sierpnia 2010 r. dosz o do eksplozji bomby przed posterunkiem policji
w Londonderry. W dniu 9 kwietnia 2011 r. brytyjska policja wykry a i zneutralizowa a
materia wybuchowy, który móg by u yty do przeprowadzenia zamachu w Irlandii
Pó nocnej. We wspomnianej ju miejscowo ci Nevry pod jednym z mostów znale-
ziono samochód z 225 kg materia ów wybuchowych. Jak si pó niej okaza o, zosta on
skradziony w styczniu 2011 r. w Maynouth. Przej cie adunku by o mo liwe najpraw-
dopodobniej dlatego, e terrory ci zauwa yli blokady drogowe i porzucili pojazd. Za
przygotowanie zamachu mog a by odpowiedzialna RIRA. W ocenie niezale nej komi-
sji monitoruj cej sytuacj w prowincji, takiej aktywno ci nie notowano od sze ciu lat.
Nie jest przy tym wykluczone, e RIRA i CIRA coraz cz ciej wspó pracuj z sob 35.
W dniu 12 sierpnia 2010 r. wicepremier Irlandii Pó nocnej z ramienia partii Sinn
Finn (My Sami)36  politycznego skrzyd a dawnej IRA, Martin McGuiness, o wiadczy ,
e rz dy Wielkiej Brytanii i Irlandii zaanga owane s w tajne rozmowy ze sprawcami
zamachów w Ulsterze. Przedstawiciele administracji obu krajów zaprzeczyli tej infor-
macji, stwierdzaj c, e adne rozmowy nie mog by prowadzone z grupami, które nie
s zainteresowane procesem pokojowym. W tym samym miesi cu MI5 ujawni a, e
zagro enie dla Wielkiej Brytanii ze strony CIRA i RIRA sta o si wi ksze ni ze strony
34
Ulsterska policja, obok s downictwa, podlega a bezpo rednio Londynowi. W 2010 r. pó nocnoirlandzki
parlament formalnie przej za ni odpowiedzialno . Por. PAP, Zamach bombowy w Irlandii  zgin poli-
cjant, www.wiadomo ci.pl, [dost p: 2.04.2011].
35
S. O Neill, The aim is more deaths, more headlines and bigger targets,  The Times , 4.04.2011.
36
Partia zosta a za o ona w 1905 r. W 1916 r. udzieli a poparcia powstaniu wielkanocnemu, a w latach
1919-1921 kierowa a walk o niepodleg o . Jej zbrojnym skrzyd em sta a si wtedy IRA. W swojej historii
Sinn Fein przesz a 4 roz amy, w których wyniku powsta y nowe partie. Podczas ostatniego, w 1986 r., od -
czy a si Republican Sinn Fein. W 1994 r., po zawieszeniu broni przez IRA podj a pokojowe negocjacje
z brytyjskim i irlandzkim rz dem, które zosta y zerwane, po tym, jak w 1996 r. IRA wznowi a dzia alno
terrorystyczn . Parti wykluczono wówczas z dalszych rozmów ze wzgl du na odmow IRA przyst pienia
do rozbrojenia. W 1997 r. jej przywódca (od 1983 r.) Gerry Adams i jego zast pca, Martin McGuiness, zostali
wybrani do brytyjskiego parlamentu. Adams za da ponownego w czenia Sinn Fein w rozmowy poko-
jowe. W 1998 r. by on jednym z sygnatariuszy pó nocnoirlandzkiego porozumienia zawartego w Wielki
Pi tek. Partia zaakceptowa a warunki porozumienia i wesz a do Zgromadzenia Pó nocnoirlandzkiego. Por.:
M. Werner, Terrorysta? M stanu,  Wprost , 23.03.2011, s. 74-75.
128 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
islamskich terrorystów. Zmusi o to brytyjski kontrwywiad do przesuni cia 20 mln fun-
tów przewidzianych na walk z muzu ma skimi ekstremistami na operacje zwi zane
z rozpracowaniem irlandzkich separatystów. Od stycznia do ko ca sierpnia 2010 r.
odnotowano 33 ataki lub próby ich dokonania. Rok wcze niej by o ich 22. Dla porówna-
nia w 2010 r. prowadzone by y tylko 2 priorytetowe ledztwa zwi zane z terroryzmem
islamskim. Wed ug informacji brytyjskich s u b, oprócz wymienionych wy ej organi-
zacji pojawi o si ugrupowanie o nazwie Oglaigh na Heireann (OnH), co w t umaczeniu
z j zyka iryjskiego znaczy Irlandcy Ochotnicy ( o nierze). Pocz tkowo jego cz onko-
wie tworzyli Irlandzkie Bractwo Republika skie, potem nale eli do IRA. MI5 po wi ca
18 proc. swoich si i rodków na dzia alno wymierzon przeciwko irlandzkim ugrupo-
waniom ekstremistycznym, co stanowi 5 proc. w stosunku do 2008 r.37.
W dniu 2 kwietnia 2011 r. katolicki policjant Pó nocnoirlandzkiej S u by Policyjnej
(Police Service of Northern Ireland  PSNI)38 zgin w Omagh w wyniku wybuchu
bomby umieszczonej pod jego samochodem. By to drugi w historii tej formacji poli-
cjant zabity w zamachu. Do odpowiedzialno ci przyzna a si grupa, która w o wiadcze-
niu przekazanym gazecie  Belfast Telegraph zaznaczy a, e sk ada si z do wiadczo-
nych cz onków Irlandzkiej Armii Republika skiej i jest jej kontynuatork w sytuacji,
gdy proces pokojowy w Irlandii Pó nocnej zawiód 39.
PSNI ostrzeg a miejscow ludno przed gro b ataków w okresie wi t
Wielkanocnych 2011 r. Grupy terrorystyczne ujawni y bowiem zamiar przeprowadze-
nia zamachów na funkcjonariuszy policji. Detektywi prowadz cy dochodzenie w spra-
wie dzia alno ci roz amowych ugrupowa republika skich aresztowali 3 m czyzn
w pobli u granicy z Irlandi . By a to wspólna operacja si policyjnych po obu stro-
nach granicy. Wzmo ona dzia alno ugrupowa nieuznaj cych zawartych w 1998 r.
Porozumie Wielkopi tkowych, które utorowa y drog do unormowania sytuacji
w Irlandii Pó nocnej, zbieg a si z wyborami do pó nocnoirlandzkiego parlamentu oraz
wizyt królowej El biety II40 w maju 2011 r. W dniu poprzedzaj cym wizyt , po otrzy-
maniu anonimowego telefonu, policja irlandzka znalaz a du y adunek wybuchowy
ukryty w baga niku autobusu w Maynooth, 25 km na zachód od Dublina. Tego samego
dnia policja otrzyma a ostrze enie o bombie pod o onej w Londynie. Informacja mia a
pochodzi od ulsterskich lojalistów.
Polityczne skrzyd o IRA  Sinn Fein  z marginalnej partii z czterema pos ami
sta a si czwartym najliczniejszym ugrupowaniem w parlamencie i najpowa niejsz
37
MI5 przesuwa bud et z Al-Kaidy na Pó nocn Irlandi ,  The Epoch Times , 29.08.2010.
38
PSNI zast pi a dzia aj c wcze niej RUC (Royal Ulster Constabulary), oskar an przez republikanów
o sprzyjanie protestantom. PSNI jest formacj policyjn zbudowan od podstaw na mocy porozumie
irlandzkiego okr g ego sto u (tzw. Porozumie z Belfastu, lub Wielkopi tkowych z 9 kwietnia 1998 r.),
toruj cych drog procesowi pokojowemu. Pod obecn nazw dzia a od 2001 r. Sk ada si w po owie z kato-
lików i protestantów. Jest formacj apolityczn . W 2010 r. pó nocnoirlandzki parlament formalnie przej
za ni odpowiedzialno , le c przedtem w gestii Londynu. Por. R. Ford, F. Hamilton, Car bomb killing of
policeman raises the stakes before Queen s state visit to Ireland,  The Times , 4.04.2011.
39
PAP, Powa ne zagro enie terrorystyczne w Irlandii, www.wiadomo ci.pl, [dost p: 2.04.2011].
40
El bieta II wraz z m em Filipem przyby a do Dublina z czterodniow wizyt . By to pierwszy o -
cjalny pobyt brytyjskiego monarchy w tym kraju od czasu uzyskania przez Irlandi niepodleg o ci
w 1922 r. Wizycie towarzyszy y nadzwyczajne rodki bezpiecze stwa ze wzgl du na mo liwo zamachu
ze strony ulsterskich si republika skich przeciwnych procesowi pokojowemu. Bezpiecze stwa pary kró-
lewskiej strzeg o 8 tys. policjantów i 2 tys. o nierzy.Por. PAP, Planowali zamach na królow ? Znaleziono
bomb , www.wiadomo ci.pl, [dost p: 17.05.2011]; D. Pszczó kowska, Królowa w Dublinie,  Gazeta
Wyborcza , 18.05.2011.
III. TERRORYZM 129
si opozycyjn . Po wyborach na pocz tku marca 2011 r. Gerry Adams zosta szefem
14-osobowego klubu poselskiego w Dail Eireann, parlamencie Irlandii. Jednak wykre-
lenie z programu partii postulatu zjednoczenia wyspy sta o si powa nym problemem
dla lidera Sinn Fein. Powróci a równie jego terrorystyczna przesz o , a zw aszcza
zwi zek z zamordowaniem Jean McConville, matki dziesi ciorga dzieci, która w 1972 r.
zosta a porwana, torturowana i zabita strza em w ty g owy przez komando IRA za rze-
kome przekazywanie informacji brytyjskiej armii. IRA dopiero po 20 latach przyzna a
si do zabójstwa, a szcz tki zamordowanej kobiety odnaleziono przypadkowo na pla y
w Louth w 2003 r. Wed ug jednego z nie yj cych ju wspó pracowników Adamsa, to
w a nie on dowodzi grup , która wykona a wyrok na kobiecie. Rodzina Jean McConville
podczas ostatniej kampanii wyborczej przyby a do okr gu Louth, z którego startowa
przywódca Sinn Fein, protestuj c przeciwko Adamsowi jako mordercy. W kampa-
nii pod has em Ka dy, tylko nie Adams powo ywano si te na przecieki z ameryka -
skich depesz dyplomatycznych opublikowanych przez portal WikiLeaks, wed ug któ-
rych Gerry Adams zaaprobowa s ynny napad na Northern Bank w Belfa cie w 2004 r.
upem z odziei pad o wtedy 26,5 mln funtów. Pojawi y si równie oskar enia, e IRA
otrzymywa a bro i pieni dze od libijskiego dyktatora Muammara Kadda ego41.
Separaty ci korsyka scy prowadz walk od 1976 r.42 Do nasilenia dzia a terrory-
stycznych dosz o w latach 80. W okresie od 1982 do 1984 na Korsyce wybuch o ponad
1300 bomb. W 1986 r. o arami zamachu pad o dwóch zagranicznych turystów. W dniu
13 marca 1986 r. eksplodowa o 13 bomb pod o onych w Nicei, Marsylii i Aix en Provence.
W 2000 r. premier Lionel Jospin zgodzi si na zwi kszenie autonomii Korsyki w zamian
za powstrzymanie si od przemocy. Przeciwstawi a si temu gaullistowska opozycja we
francuskim Zgromadzeniu Narodowym, twierdz c, e doprowadzi to do da autono-
mii przez inne regiony kraju (np. Bretani , Prowansj czy Alzacj ) i by mo e rozpadu
Francji. Proponowana autonomia mia a tak e zawiera ochron j zyka korsyka skiego,
który jak inne j zyki regionalne by przedmiotem negatywnej polityki francuskiej, znie-
ch caj cej do ich u ywania. W lipcu 2003 r. odby o si na wyspie referendum. Wi kszo
mieszka ców opowiedzia a si w nim przeciwko niepodleg o ci wyspy.
Od 2000 r. zacz a male liczba zamachów na Korsyce. Ponowna eskalacja prze-
mocy nast pi a na pocz tku grudnia 2007 r., wraz z rozpocz ciem procesu Ivana Colonny
oskar onego o zabójstwo w 1998 r. prefekta Claude a Erignaca. Kilka godzin po og osze-
niu wyroku eksplodowa y bomby w wiosce potomków osadników francuskich po o onej
w pobli u Bonifacio, które ca kowicie zniszczy y 5 domów. Równocze nie zama-
chowcy ostrzelali pociskami mo dzierzowymi posterunek policji w Zicavo. W miesz-
kaniu nad posterunkiem znajdowa o si 15 osób, w tym 6 dzieci. Atak nie spowodowa
o ar. W nocy z 19 na 20 grudnia 2007 r. dokonano zamachu bombowego na posterunek
policji w Ajaccio. adna z organizacji nie przyzna a si do zamachów, jednak nie by o
w tpliwo ci, e kampania terroru zwi zana by a z procesem Colonny. Sta si on sym-
bolem korsyka skiej walki zbrojnej. W dzie og oszenia wyroku g ówne partie nacjo-
nalistyczne Korsyki: Komitet przeciwko Represjom (Comite anti Repression  CAR)
i Naród Korsyki (Corsica Nazione  CN) usi owa y zorganizowa du antyfrancu-
sk manifestacj w centrum Corte. Zwracano uwag , e korsyka scy nacjonali ci
znale li sobie nowego m czennika. Colonna nie przyzna si do zastrzelenia prefekta
41
M. Stasi ski, Wielki gang IRA,  Gazeta Wyborcza , 3.03.2005.
42
Dzia alno separatystów z Korsyki, Bretanii i Prowansji scharakteryzowa V. Gronowicz, Terroryzm
w Europie Zachodniej, Warszawa Wroc aw 2000, PWN, s. 349-362.
130 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
i w przeciwie stwie do pozosta ych aresztowanych cz onków FLNC, nie okaza adnej
skruchy. Stwierdzi jednak, e motywem zamachu by a ch umocnienia korsyka skiej
walki zbrojnej43. W czerwcu 2011 r., w wyniku kolejnej rozprawy apelacyjnej, Colonna
zosta skazany na kar do ywotniego wi zienia. Obrona og osi a odwo anie si do S du
Najwy szego.
Grupy anarchistyczno-lewackie
Kryzys gospodarczy w niektórych krajach Europy, strajki, spo eczne protesty
i eskalacja niezadowolenia stanowi dogodny klimat dla uaktywnienia si lewacko-anar-
chistycznego terroryzmu, który na przyk ad w Hiszpanii zast pi mo e wygasaj cy po
50 latach aktywno ci separatystyczny terroryzm baskijskiej ETA. W ostatnich latach
grupy anarchistyczne zdominowa y ekstremistyczn scen we W oszech i w Grecji.
W tym drugim kraju dzia a ok. 380 takich ugrupowa , które cz sto zmieniaj
nazwy, cho zrzeszaj te same osoby. Aktywizuj si szczególnie po aresztowaniu
dzia aczy oraz podczas ich procesów. Cz sto zak ady karne, w których przebywaj
aresztowani, pikietowane s przez cz onków i sympatyków. Anarchi ci pozyskuj rodki
nansowe, przeprowadzaj c napady na banki, a bro zdobywaj dzi ki kontaktom
z zorganizowanymi grupami przest pczymi. Korzystaj z pomocy wielu prawników,
którzy oferuj im obron podczas procesów. Za po rednictwem Internetu utrzymuj kon-
takty z anarchistami w innych krajach Europy. Od 3 lat dzia aj w Grecji Konspiracyjne
Komórki Ognia, znane te pod nazw Konspiracja Komórek Ogniowych lub Spisek
Komórek Ognia (Synomosia Pyrinin Tis Fotias  SPTF). Niektóre ataki Konspiracyjnych
Komórek Ogniowych by y przypisywane Ludowej Walce Rewolucyjnej (Epanastikos
Laikos Agonas  ELA) lub Walce Rewolucyjnej (Epanastikos Agonas)44.
W dniu 1 listopada 2010 r. Konspiracyjne Komórki Ogniowe przes a y poczt
kuriersk adunki wybuchowe ukryte w paczkach pod adresem kilku ambasad
w Atenach. adunki niewielkiej mocy wybuch y na terenie ambasad Szwajcarii i Rosji.
Kolejn bomb znaleziono w ambasadzie Bu garii. Paczk zaadresowan do ambasady
Chile znaleziono z kolei w samochodzie przed greckim parlamentem. Jedna z przesy-
ek adresowana by a do prezydenta Francji Nicolasa Sarkozy ego. Dwie inne opu ci y
Grecj . Jedn przechwycono 2 listopada w urz dzie niemieckiej kanclerz Angeli Merkel
w Berlinie45. Druga paczka zaadresowana by a do premiera W och Silvio Berlusconiego46.
W ci gu trzech dni ujawniono w sumie 14 przesy ek z materia ami wybuchowymi wys a-
nych do przedstawicielstw dyplomatycznych ró nych krajów w Atenach i za granic .
W zwi zku z paczkami aresztowano dwóch podejrzanych m czyzn. W momencie
zatrzymania mieli na sobie kamizelki kuloodporne i byli uzbrojeni. O jednym by o
43
A. Rybi ska, Fala przemocy zalewa Korsyk ,  Rzeczpospolita , 22-23.12.2007.
44
PAP, Za zamachami w Grecji stali anarchi ci z Konspiracji Grup Ogniowych, www.wiadomo ci24.pl,
[dost p: 3.11.2010].
45
Przesy ka, wys ana za po rednictwem rmy UPS, dotar a do biura podawczego w Urz dzie Kanclerskim.
W informacji o nadawcy gurowa o Ministerstwo Gospodarki Grecji. Podczas kontroli pracownicy biura
podawczego zwrócili uwag na podejrzany pakunek i wezwano policyjnych ekspertów, którzy stwierdzili
obecno materia u wybuchowo-zapalaj cego. Por. Zawarto mog a co najmniej zrani cz owieka. Bomba
do Merkel przylecia a z Grecji, www.tvn24.pl, [dost p: 2.11.2010].
46
Przesy ka znajdowa a si na pok adzie samolotu kurierskiego lec cego z Aten do Rzymu, a nast pnie do
Pary a i Liege. Po wykryciu podejrzanej przesy ki, samolot wykona przymusowe l dowanie w Bolonii, gdzie
do akcji przyst pili policyjni eksperci. Paczka zapali a si podczas jej otwierania. Kolejne niebezpieczne prze-
sy ki. Paczka z Grecji lecia a do Berlusconiego. Zapali a si , www.tvn24.pl, [dost p: 3.11.2010].
III. TERRORYZM 131
ju wcze niej wiadomo, e jest cz onkiem Konspiracji Komórek Ogniowych. Zdaniem
Magnusa Ranstorpa, dyrektora brytyjskiego Centrum Studiów nad Terroryzmem,
paczki wys ali Grecy, którzy chcieli ukara rz dy europejskie za polityk gospodar-
cz prowadzon wobec ich kraju, a zw aszcza narzucenie Grecji planu kryzysowego
i oszcz dno ci47. Decyzja UE w sprawie programu naprawczego greckiej gospodarki
mo e nakr ci spiral przemocy ze strony grup ekstremistycznych.
W oski minister spraw wewn trznych nie wykluczy , e anarchi ci z jego kraju mogli
wspó pracowa z greckimi nadawcami wybuchowych przesy ek. Do wspó pracy przy-
zna a si w oska Nieformalna Federacja Anarchistyczna (Federazione Anarchica Informale
 FAI), która w grudniu 2010 r. przes a a adunki wybuchowe do ambasady Szwajcarii
i Chile w Rzymie. W wyniku ich eksplozji ranne zosta y dwie osoby. FAI przekaza a te
wiadomo : Postanowili my znowu zabra g os za pomoc s ów i faktów. Zniszczymy sys-
tem dominacji. Niech yje FAI, niech yje anarchia. O wiadczenie ko czy o sformu o-
wanie: Nieformalna Federacja Anarchistyczna, komórka rewolucyjna Lambros Fountas.
Lambros Fountas to imi i nazwisko greckiego anarchisty zastrzelonego przez policj
w marcu 2010 r. Cele oraz sposób dzia ania terrorystów z FAI by podobny do metody
dzia ania greckich Konspiracyjnych Komórek Ogniowych. W zwi zku z zamachami
w Rzymie poinformowano, e szwajcarskie budynki rz dowe bywa y w przesz o ci celami
zamachów organizowanych przez anarchist Marco Camenischa. Do jego dzia alno ci
nawi zywali aresztowani w kwietniu 2010 r. Constantino Ragusa, Silvia Guerini i Luca
Cristos Bernasconi. Na pocz tku pa dziernika 2010 r. w pobli u ambasady Szwajcarii
w Rzymie znaleziono dwa koktajle Mo otowa oraz materia y o tre ci anarchistycznej48.
W Niemczech dzia alno ruchów radykalnie lewicowych, jest szczególnie dobrze
widoczna w du ych aglomeracjach takich, jak Berlin, Hamburg, Frankfurt nad Menem,
ale te w mniejszych miastach uniwersyteckich. Koncentruje si wokó zwalczania pra-
wicowego ekstremizmu, kapitalizmu, konsumpcjonizmu, sprzeciwu wobec globaliza-
cji, militaryzmu i kontroli obywateli przez pa stwo. Zapleczem radykalnej lewicy jest
rzesza sympatyków podejmuj cych nierzadko dzia ania na w asn r k . Przyk adem
tego mog by przeciwnicy zasiedlenia niektórych dzielnic Berlina czy Hamburga przez
szybko bogac cych si m odych ludzi (yuppies). Ich drogie samochody s cz sto pod-
palane. Celem staj si najcz ciej luksusowe BMW, mercedesy i audi, symbole kapi-
talizmu i luksusu. Du y rozg os wywo a a próba podpalenia w Brandenburgii sprz tu
budowlanego przygotowanego do demonta u pomnika Ernsta Thälmanna, czczonego
w NRD przedwojennego dzia acza niemieckiej partii komunistycznej. Okaza o si , e
sta a za ni organizacja Wolna M odzie Niemiecka (Freie Deutsche Jugend  FDJ),
analogiczna do tej z czasów NRD. Na li cie wrogów lewackich bojówek znalaz y si
m.in.: Siemens, koncerny energetyczne, rmy telekomunikacyjne i transportowe, szcze-
gólnie DHL, i banki49.
Niepokój niemieckich s u b wywo a o pojawienie si w 2010 r. nowego pod-
ziemnego pisma ruchu lewackiego. By a to 80-stronicowa broszura pt. Prisma, doty-
cz ca przeprowadzenia zamachów i aktów sabota u oraz wzywaj ca do zmiany
47
K. Zuchowicz, M. Gmiter, Bombowe przesy ki z Grecji,  Rzeczpospolita , 3.11.2011.
48
Na stronie internetowej www.silviabillycostaliberi.noblogs.org zamieszczono wówczas wiadomo
nast puj cej tre ci: W nocy z 4 na 5.10.2010 r. pozostawili my adunki wybuchowe. Nieopodal tego miej-
sca umie cili my napis: Billy Costa Barco Free. Wyra amy solidarno ze wszystkimi osadzonymi. Por.:
P. Kowalczuk, Anarchi ci uderzyli na ambasady w Rzymie,  Rzeczpospolita , 24.12.2010.
49
F. Ga czak, Wrogowie systemu, www.newsweek.pl, [dost p:3.07.2011].
132 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
systemu. Anonimowi autorzy opisywali ró ne rodzaje adunków z materia ami atwo-
palnymi wyposa onymi w zapalniki czasowe, zapory s u ce do zatrzymywania poci -
gów oraz metody niszczenia s upów energetycznych. Kilka rozdzia ów po wi cono
metodom przes ucha stosowanym przez policj oraz sposobom zacierania ladów
i gubienia obserwacji. Broszura by a dystrybuowana g ównie w ród radykalnych zwo-
lenników lewicy w Hamburgu, Berlinie i Dolnej Saksonii. Zdaniem niemieckich s u b
bezpiecze stwa dost p do tej publikacji móg przyczyni si do podniesienia liczby
aktów agresji i przemocy. Berli ska prokuratura wszcz a dochodzenie w tej sprawie
i uzyska a nakaz kon skaty publikacji.
Po rozwi zaniu si Frakcji Czerwonej Armii (Rote Armee Fraktion  RAF)
w 1998 r. dzia alno lewackich rodowisk autonomicznych przesta a by postrzegana
jako zagro enie dla porz dku publicznego. Do niedawna traktowano j jako wyraz buntu
m odzie y i instrument zwalczania ideologii neonazistowskiej. Znajdowa o to swój wyraz
w stosowanej przez policj strategii deeskalacji polegaj cej na defensywnym zachowaniu
w przypadku wzrostu przemocy podczas demonstracji. W rzeczywisto ci liczba aktów
przemocy na tle politycznym ze strony neonazistów zacz a male (wci jest jednak
dwukrotnie wy sza ni aktów przemocy radykalnej lewicy  19 468 przypadków w 2009
r. ), podczas gdy przest pczo na tle lewackim ro nie. W ród aktów brutalnej przemocy
w wykonaniu tych grup znajdowa y si ataki na komisariaty i funkcjonariuszy policji.
Odnotowano dwa razy wi cej podpale ni rok wcze niej. Mia y miejsce 4 napady po -
czone z próbami zabójstwa, ponad 500 przypadków uszkodze cia a, 113 podpale ,
czyli dwa razy wi cej ni rok wcze niej, oraz 4 pod o enia adunków wybuchowych.
Z kolei w pierwszym pó roczu 2010 r. o ponad 50 proc. wzros a liczba aktów agresji
i przemocy pope nionych przez cz onków ruchu lewackiego w porównaniu do analo-
gicznego okresu 2009 r. Niemieckie s u by specjalne oceni y, e radykalnych lewaków
w Niemczech jest ponad 6600. Centrum lewackiego ekstremizmu jest Berlin, gdzie
odnotowano 215 zaj karalnych z udzia em ich bojówek50.
Zdaniem szefa Federalnego Urz du Ochrony Konstytucji (Bundesamt für
Verfassungsschutz  BfV), Heinza Fromma, Niemcom co prawda nie grozi nowa fala
lewicowego ekstremizmu, ale w przysz o ci nie mo na tego wykluczy . Niemiecka
s u ba ostrzeg a, e nast pi znaczny i niebezpieczny wzrost przest pczo ci lewackiej,
szczególnie skierowanej wobec konkretnych osób. Ponadto lewacy coraz cz ciej wyko-
rzystuj Internet, nawo uj c w nim do ataków na policj . Za niepokoj cy sygna uznano
zaj cia w Berlinie po demonstracji przeciwko rz dowemu programowi oszcz dno ci
bud etowych 12 czerwca 2010 r. W wyniku eksplozji petardy, rzuconej w kierunku poli-
cji przez anarchistów, rannych zosta o 15 funkcjonariuszy. BfV zamierza nadal obser-
wowa poczynania reprezentowanej w Bundestagu postkomunistycznej Partii Lewicy,
pomimo wielu protestów tego ugrupowania. Zdaniem s u b ugrupowanie to ma niejed-
noznaczny stosunek do przemocy o pod o u skrajnie lewicowym oraz akceptuje rady-
kalne grupy we w asnych szeregach, takie jak Platforma Komunistyczna51.
Na pocz tku stycznia 2011 r. Gesine Loetzsch, przewodnicz ca Deutsche Linke
(Niemiecka Lewica)52, w obszernym artykule Droga do komunizmu opublikowanym
w marksistowskiej gazecie  Junge Welt zachwala a zalety komunizmu i w zasadzie zade-
50
W. Maszewski, Lewica i islami ci zagro eniem dla pa stwa,  Nasz Dziennik , 23.06.2010.
51
T. Mys ek, Lewackie & .
52
Deutsche Linke powsta a w czerwcu 2007 r. ze zjednoczenia Die Linkspartei (Partia Lewicy) i WASG
(Wahlalternative Arbeit und Soziale Gerechtigkeit  Alternatywa Wyborcza Praca i Sprawiedliwo Spo eczna).
III. TERRORYZM 133
klarowa a d enie lewicy do budowy komunistycznego pa stwa. Napisa a m.in.: Drog
do komunizmu mo emy odnale tylko wtedy, gdy wypróbujemy komunizm albo jako
opozycja, albo jako rz dz cy. W ka dym razie nie ma jednej drogi do komunizmu, lecz
jest ich wiele, które nas zaprowadz do celu53. Po tej publikacji sekretarz generalny CSU,
Alexander Dobrindt, stwierdzi , e Urz d Ochrony Konstytucji powinien obserwowa
Deutsche Linke. Jego zdaniem, kierunek dzia a lewicy upowa nia do tego, aby zasta-
nowi si nad mo liwo ci zakazu dzia alno ci tej partii. Wiceprzewodnicz cy frakcji
CDU/CSU (Christlich-Demokratische Union  Unia Chrze cija sko-Demokratyczna/
Christlich-Soziale Union  Unia Chrze cija sko-Spo eczna) w Bundestagu, Arnold
Vaatz, stwierdzi z kolei, e s owa Loetzsch s identyczne z polityczn praktyk stoso-
wan przez poprzedniczki lewicy, a mianowicie enerdowsk parti komunistyczn SED
(Sozialistische Einheitspartei Deutschlands  Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedno ci)
i pó niejsz PDS (Partei des Demokratischen Sozialismus  Partia Demokratycznego
Socjalizmu). W jego opinii, je eli warunki by yby ku temu sprzyjaj ce, to niemiecka
lewica nie mia aby skrupu ów u y demokracji w celu wskrzeszenia komunizmu, tak
jak to zrobi a po 1945 r. W wielu opiniach skrytykowano wypowied Loetzsch, uznaj c,
e wyra ane przez ni marzenia o wskrzeszeniu komunizmu s cyniczne i dyskredy-
tuj lewic jako potencjaln parti rz dz c 54. Obecnie Partia Lewicy rz dzi w koalicji
z SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands  Socjaldemokratyczna Partia
Niemiec) w Berlinie i Brandenburgii.
Przewodnicz cy zwi zku policjantów w Niemczech, Rainer Wendt, jest zdania, i
obecnie pa stwu grozi renesans lewackiej przemocy, co jest spowodowane nienawi ci
do struktur pa stwa i jego elit. Na razie jednak BfV uspokoi , e w tej chwili skrajna
lewica nie wytworzy a jeszcze terrorystycznych struktur, które mo na by porówna do
dzia aj cej w latach 70. i 80. Frakcji Czerwonej Armii ideologicznie zwi zanej z mark-
sizmem, anarchizmem i tzw. Now Lewic 55. Uwa a si , e lewackie organizacje m o-
dzie owe i anarchistyczne ciesz si cichym poparciem niektórych dzia aczy zwi z-
ków zawodowych. Maj tak e zamo nych zwolenników i sponsorów. Popieraj je nie-
które media, jak np. berli ska  Die Tagescheitung , czy neokomunistyczny  Junge Wek
oraz wielu dzia aczy lewicy na czele z Sar Wakenknecht i innymi ideologami Platformy
Komunistycznej. G osz oni konieczno obalenia kapitalizmu  na razie tylko na drodze
politycznej  i wyw aszczenia wielkich rm, a tak e konieczno ca kowitej przebudowy
porz dku gospodarczo- nansowego, prawnego i spo ecznego Niemiec56. Wed ug nie-
których opinii rodowisko radykalnej lewicy parlamentarnej, wspieranej milionami euro
z bud etu RFN, jest ideologicznym mentorem, sponsorem i promotorem ma ych, lecz licz-
nych organizacji lewackich, które mog doprowadzi do masowej rewolty m odzie y57.
Z lewakami w Niemczech wspó dzia aj ró ne ugrupowania ekologiczne i anar-
chistyczne, nazywane ogólnie grupami autonomicznymi. Prowadz wspólne akcje
w kraju i za granic , np.: blokuj trasy przewozu materia ów radioaktywnych, pro-
testuj przeciwko energetyce atomowej urz dzaj pikiety w trakcie szczytów NATO
czy G8. rodowiska autonomiczne nie identy kuj si o cjalnie z adnym ugrupo-
53
W. Maszewski, Lewica & .
54
M. Matzke, K opoty Lewicy z pochwa komunizmu, www.dw-world.de, [dost p:10.01.2011].
55
W. Maszewski, Lewica & .
56
T. Mys ek, Wyw aszczy wielkie rmy?,  Najwy szy Czas! , www.nczas.home.pl, [dost p: 25.09.2008].
57
M. Zawilska-Florczuk, RFN: ekstremizm lewicowy zaczyna by postrzegany jako zagro enie,  Biuletyn
OSW , nr 4/2011, s. 8-9.
134 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
waniem politycznym. Najbli sz im ideologicznie parti jest wspomniana Partia
Lewicy, w której  oprócz frakcji umiarkowanej  du ym wp ywem cieszy si Lewica
Antykapitalistyczna i Platforma Komunistyczna. Cz rodowisk radykalnej lewicy
czerpie równie z dziedzictwa Partii Zielonych i SPD (zw aszcza antyglobalistyczne
rodowiska zwalczaj ce ultraprawic ). Znani politycy tych partii w przesz o ci konte-
stowali porz dek prawny i uczestniczyli w starciach z policj .
rodowiska autonomiczne przejawiaj najwi kszy potencja przemocy. Niemal
po owa z nich mieszka w Berlinie, gdzie organizuj demonstracje pierwszomajowe
o burzliwym przebiegu. W dniu 30 stycznia 2011 r. dosz o w Berlinie do starcia policji
i dwóch tysi cy przedstawicieli rodowisk lewicowych demonstruj cych przeciwko pla-
nowanej eksmisji mieszka ców squatu. W wyniku eskalacji protestu, podczas którego
wybijano szyby w samochodach i okolicznych budynkach, rzucano butelkami, a nawet
kostk brukow , zosta o rannych 40 policjantów58.
W maju 2011 r. lewicowa ekstremistyczna bojówka uszkodzi a kable w pobli u
berli skiego w z a kolejowego. Cztery dni trwa o przywrócenie normalnego ruchu
kolejowego. Sprawcy sabota u opublikowali na stronach internetowych oskar enie pod
adresem eksporterów broni i lobby atomowego. W czerwcu 2011 r. ci ko pobity zosta
w Berlinie Uwe Meenem, przewodnicz cy sto ecznych struktur neonazistowskiej NPD,
który udawa si na spotkanie inauguruj ce kampani przed wrze niowymi wyborami
regionalnymi. W odwecie skrajna prawica odpowiedzia a podpaleniami, a obie strony
wezwa y swoich zwolenników do zemsty59.
Mimo cyklicznych demonstracji w najwi kszych miastach, podczas których
dochodzi o do aktów przemocy, podpale i niszczenia mienia, radykalizm lewicowy
traktowany by do niedawna przez spo ecze stwo i polityków niemieckich z wyrozu-
mia o ci . Wynika o to z uto samiania lewaków z walk ze rodowiskami neonazistow-
skimi uznawanymi za najwi ksze zagro enie dla adu spo ecznego. Odnotowywane
przez BfV i jego landowe oddzia y (Landesamt fur Verfassungsschutz  LfV) coraz
liczniejsze przypadki przest pczo ci na tle lewicowym wymuszaj reakcj polityków
i przyczyniaj si do zmiany podej cia opinii publicznej do tego problemu.
Neonazi ci
Na przeciwnym biegunie znajduj si organizacje neonazistowskie. Powstaje ich coraz
wi cej. Glory kuj rasizm, antysemityzm, kult si y i prawo bia ego cz owieka do panowa-
nia nad wiatem. Wspó czesne has a rasistowskie odnosz si do obcokrajowców, mniejszo-
ci narodowych, szerz nienawi wobec obcych i tych, którzy akceptuj demokratyczny,
liberalny i multikulturowy kierunek rozwoju spo ecznego. Neonazizm od niemieckiego
narodowego socjalizmu (nazizmu) odró nia przede wszystkim panaryjskie (indoeuropej-
skie) pojmowanie narodów Europy w przeciwie stwie do hitlerowskiego pangermanizmu.
Wiele ugrupowa neonazistowskich, w tym najbardziej znane, jak Blood & Honour60 czy
58
Berlin: demonstracja w obronie squatu  Liebig 14 i zamieszki z policj , www.positi.blogsport.com,
[dost p: 30.01.2011].
59
F. Ga czak, Wrogowie& .
60
Organizacja Blood & Honour zosta a za o ona w 1987 r. przez Iana Stuarta Donaldsona, który sta na jej
czele do mierci w wypadku drogowym w 1993 r. Ugrupowanie przej o nazw od has a nazistowskiej orga-
nizacji m odzie owej Hitlerjugend Blut und Ehre. Organizacja zrzesza g ównie skinheadów. Posiada sym-
patyków w wielu krajach wiata. Do jej okre lenia u ywaj oni równie liczby 28, gdzie cyfra  2 oznacza
drug , a  8  ósm liter alfabetu, oznaczaj cych pierwsze litery nazwy organizacji.
III. TERRORYZM 135
Combat 1861, cho uznaje Adolfa Hitlera za twórc ideologii narodowego socjalizmu,
odcina si od niektórych jego pogl dów, postaw i dzia a . Zmiana nazwy z  nazizm na
 neonazizm nast pi a w latach 80. XX wieku pod wp ywem protestów spo ecze stw
szczególnie pokrzywdzonych podczas II wojny wiatowej.
Wed ug socjologów narastaj ce ruchy neonazistowskie wi si z kilkoma czyn-
nikami, przede wszystkim z gniewem i m odzie czym buntem, który nakazuje m odym
ludziom wykraczanie poza spo ecznie akceptowalne ramy. Du rol odgrywa równie
ch przynale no ci do okre lonej grupy, st d powstaj coraz to nowe formacje, struk-
tur przypominaj ce gangi. Obecnie swastyka to nie tylko symbol, ale tak e marka,
która doskonale si sprzedaje  zarówno chi skiej produkcji gurki z nazistowskimi
or ami, jak i sztylety ze swastyk czy Mein Kampf62 Hitlera. Cz organizacji neona-
zistowskich kontynuuje u ywanie swastyki. Inne natomiast tworz symbole oparte na
jej wi kszym lub mniejszym przekszta ceniu lub u ywaj symboliki nawi zuj cej do
etnicznych tradycji. Spotyka si zatem ró ne krzy e, trykwetry, znaki pisma runicznego
i innych staro ytnych alfabetów, wizerunek podwójnej siekiery (labrys) i inne. Wa n
rol odgrywa symbolika liczb. Jest ona równie bardzo rozbudowana. Liczba 18 stanowi
odniesienie do pierwszej i ósmej litery alfabetu, tj.  A i  H b d cych inicja ami imie-
nia i nazwiska Adolfa Hitlera. Liczba 84 odnosi si do ósmej i czwartej litery alfabetu,
stanowi c skrót wyra enia Heil Deutschland lub pozdrowienia Heil dir (Cze Tobie),
88  Heil Hitler63, 444  Deutschland den Deutschen (Niemcy Niemców), 19/8  Sieg
Heil, 1919  jako podwójna liczba 19 oznacza skrót SS. Istniej jeszcze inne symbole
liczbowe i skróty literowe, np. JOG, czyli Jewish Occupied Governmenrt (Rz d okupo-
wany przez ydów) lub WAR  White Aryan Resistance (Opór Bia ych Aryjczyków).
Neonazizm jest silnie rozwini ty w USA, Niemczech, Austrii, Wielkiej Brytanii,
Rosji i wielu innych krajach. W ostatnich latach w niektórych pa stwach Europy
Zachodniej islamofobia zast puje antysemityzm w ideologii ugrupowa skrajnie pra-
wicowych. Przyk adem tej ewolucji mo e by antysemicka i negacjonistyczna niegdy
Brytyjska Partia Narodowa (British National Party  BNP), która w wyborach lokal-
nych zabiega a o g osy ydów, przekonuj c ich, e muzu manie s wspólnym zagro e-
niem. Z kolei Francji Front Narodowy (National Front) wystawi nawet kolorowych kan-
dydatów, by pokaza , e czarni obywatele  w przeciwie stwie do Arabów  mog przy-
j warto ci V Republiki, a w belgijskiej Antwerpii kilka lat temu neonazi ci zawarli na
szczeblu lokalnym sojusz z ydami, wymierzony przeciw muzu ma skim imigrantom.
Charakterystyczn cech niektórych ugrupowa skrajnie prawicowych w Europie
jest propagowanie populistycznych hase . Przyk adem jest holenderska Partia na rzecz
Wolno ci (Partij Voor de Vrijheid  PVV) Geerta Wildersa, która, g osz c antyislam-
skie has a w przedterminowych wyborach lokalnych w marcu 2010 r., zdoby a blisko 22
proc. g osów, zdecydowanie wyprzedzaj c ugrupowania rz dz cej do tej pory koalicji.
Wprawdzie wypowiadaj ca si otwarcie przeciwko islamizacji kraju partia Wildersa star-
towa a jedynie w dwóch okr gach, jednak jej pozycja okaza a si bardzo silna. Wygra a
61
Combat 18 jest paramilitarnym ugrupowaniem powsta ym w Wielkiej Brytanii w 1992 r. Za jego
twórców uwa a si Davida Fletchera i Charliego Sargenta, zwi zanych z organizacj Blood & Honour.
Por.: J. Tomasiewicz, Terroryzm, Katowice 2000, Apis, s. 167.
62
W ci gu kilku miesi cy 2010 r. w Indiach sprzedano 100 tys. egzemplarzy Mein Kampf. Por.: J. D browski,
Pod znakiem bia ej swastyki,  Angora , 23.08.2010.
63
Przyk adowe odniesienia to np. Club 88  miejsce spotka neonazistów w Neumünster oraz nazwa jed-
nej z najstarszych ameryka skich grup muzycznych hatecore  Chaos 88, Ponadto  88 mo e oznacza SS,
kiedy odczytuje si alfabet od ty u.
136 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
w 200-tysi cznym mie cie Almero i zaj a drugie miejsce w Hadze. W wyborach parla-
mentarnych w czerwcu 2010 r. potroi a niemal swój stan posiadania z dotychczasowych
9 do 24 mandatów w 150-osobowym parlamencie64. Partie, które utworzy y rz d mniejszo-
ciowy, a wi c Partia Ludowa na rzecz Wolno ci i Demokracji (Volkspartij voor Vrijheid
en Democratie  VVD) i Apel Chrze cija sko-Demokratyczny (Christen-Democratisch
Appel  CDA) uzyska y wsparcie od PVV, w zamian za obietnic zaostrzenia prawa imi-
gracyjnego i wprowadzenie zakazu noszenia burek65. Po sukcesie wyborczym Wilders
natychmiast otrzyma list z gratulacjami od francuskiego Frontu Narodowego, który
chcia by wyst powa w jednym szeregu z rosn cym w si holenderskim politykiem,
ale ten odrzuci tak mo liwo , podkre laj c, e nie jest rasist i nigdy nie zasi dzie
w Parlamencie Europejskim w jednym klubie z Jean-Marie Le Penem66. Z kolei przed-
stawiciel talibów Sabiullah Mud ahid zapowiedzia , e Holandia stanie si celem ataków
grup d ihadystów, je li wprowadzi polityk antyislamsk 67.
W 2008 r. Geert Wilders wyemitowa w Internecie swój 17-minutowy lm Fitna,
w którym m.in. fragmenty Koranu by y kontrastowane ze zdj ciami zamachów terro-
rystycznych. Obraz mia dowie , e Koran namawia do nienawi ci, a wi c nie ma dla
niego miejsca w holenderskim systemie prawnym. Wed ug niektórych opinii, mimo
swego radykalizmu, Wilders próbuje stworzy now prawic , która jest przede wszyst-
kim liberalna i antyreligijna. Zdaniem samego Wildersa islam jest religi nawo uj c do
przemocy, siej c terroryzm i sprzeczn z prawami cz owieka. Z tego powodu islamscy
radyka owie wydali na niego wyrok mierci. Lider Partii Wolno ci porusza si w asy-
cie ochroniarzy i mieszka w strze onym budynku. W pa dzierniku 2010 r. holender-
skie organizacje zrzeszaj ce mniejszo muzu ma sk pozwa y Wildersa do s du za
obra liwe stwierdzenia w mediach. Prokuratura oskar y a go o obra anie uczu reli-
gijnych muzu manów i pod eganie do nienawi ci. Wilders m.in. nazwa Koran faszy-
stowsk ksi g i porówna j do Mein Kampf. W czerwcu 2011 r. zosta oczyszczony
z zarzutów. S d uzna , e cho wypowiedzi Wildersa by y obra liwe dla muzu ma-
nów, to nale y je rozpatrywa w szerszym kontek cie toczonej od lat debaty na temat
polityki migracyjnej68. Obiektem niech ci staj si coraz cz ciej Polacy pracuj cy
w Holandii. Swój udzia w werbalnym atakowaniu Polaków maj holenderscy politycy.
Takie postawy okre lane s mianem  efektu Wildersa 69.
W 2009 r. zdelegalizowana zosta a neonazistowska Niemiecka M odzie Wierna
Ojczy nie (Heimattreue Deutsche Jugend  HDJ). Rozpowszechnia a ona rasistowskie,
64
A. Rybi ska, Wrogowie islamu na fali,  Rzeczpospolita , 5.03.2010.
65
Z umowy wynika, e trudniej ni dot d b dzie sprowadza do Holandii cz onków rodzin, co ma ograni-
czy o po ow liczb imigrantów. Wprowadzony równie zostanie zakaz noszenie burek czy nikabów przez
muzu manki. Lider PVV zobowi za si do wsparcia pakietu oszcz dno ciowego, który przewiduje ogra-
niczenie wydatków pa stwa do 2015 r. o 18 mld euro. Por. W. Smoczy ski, Koniec tolerancji,  Polityka ,
nr 47, 20.11.2010, s. 36-41. Pomimo e Holandii dot d nie dotkn kryzys, to jednak de cyt bud etowy w 2010 r.
wyniós 6 proc. PKB. eby zbilansowa bud et do 2015 r., Holandia bardzo tnie wydatki bud etowe i podnosi
podatki. Por.: A. P., Rz d holenderski: Opodatkujemy prostytucj , www.wyborcza.biz, [dost p: 12.01.2011].
66
Obserwatorzy sceny politycznej we Francji przewiduj , e przywództwo we Froncie Narodowym obej-
mie wkrótce córka lidera francuskich nacjonalistów, Marine Le Pen, znacznie bardziej umiarkowana od
ojca, maj ca pogl dy bli sze Wildersowi. Zwrócono te uwag , e Front Narodowy planowa latem 2010 r.
demonstracj przeciw islamowi w Pary u nie pod has ami rasistowskimi, ale obrony laicko ci pa stwa. Por.:
M. Nowicki, Pani Le Pen rz dzi Francj ,  Newsweek , 16.01.2011, s. 58-59.
67
PAP, Talibowie gro Holandii, www.onet.pl, [dost p: 18.10.2010].
68
J. Pawlicki, Wolno obra a Koran,  Gazeta Wyborcza , 24.06.2011.
69
M. Wyrwa ,  Polskie Tsunami . Dramat w raju, www.onet.pl, [dost p: 28.06.2011].
III. TERRORYZM 137
narodowosocjalistyczne tre ci w ród dzieci i m odzie y. Podczas specjalnych szkole
przedstawiano problematyk nauki o rasie. Apelowano do m odzie y, by dzia a a na
rzecz czysto ci krwi i utrzymania narodu niemieckiego. Cudzoziemcy i ydzi przedsta-
wiani byli jako zagro enie dla Niemców. Przykrywk dla neonazistowskiej indoktryna-
cji by a aktywna praca z m odzie , w tym organizowanie obozów namiotowych. W ich
trakcie uczestnicy nosili jednolite uniformy przypominaj ce strój Hitlerjugend. W maju
2010 r. troje cz onków HDJ skazanych zosta o przez s d krajowy w Berlinie za organi-
zowanie nielegalnych obozów, zlotów oraz spotka , na których propagowano neonazi-
stowsk ideologi w ród najm odszych i nastolatków. W marcu 2009 r. w czterech kra-
jach zwi zkowych: Berlinie, Brandenburgii Saksonii oraz Dolnej Saksonii przeprowa-
dzono rewizje w mieszkaniach i biurach przywódców organizacji. W skon skowanych
materia ach propagandowych znalaz o si wiele dowodów na szerzenie tre ci antyse-
mickich i rasistowskich, a tak e na glory kacj narodowego socjalizmu. HDJ za swoje
g ówne barwy przyj a, podobnie jak organizacje nazistowskie, czer , czerwie i biel70.
S d uzna cz onków HDJ za winnych zarzucanych im czynów pod egania do nienawi-
ci i propagowania niedozwolonych nazistowskich tre ci. Dwóch m czyzn skaza na
kilkumiesi czne kary pozbawienia wolno ci w zawieszeniu, a kobiecie wymierzy kar
grzywny. Niemieckie w adze szacuj , e w ca ych Niemczech HDJ ma oko o 400 cz on-
ków, jednak wp ywy tego ugrupowania s du o szersze71.
Po delegalizacji HDJ najwi kszym neonazistowskim ugrupowaniem pozo-
sta a Organizacja Pomocy dla Narodowych Wi niów Politycznych i ich Rodzin
(Hilfsorganisation für nationale politische Gefangene und deren Angehörige  HNG),
utworzona w 1979 r. Wed ug niemieckiego MSW HNG liczy oko o 600 cz onków.
Jej statutowym celem jest wspieranie i opieka nad tzw. wi niami narodowymi. Nie
polega to jednak na resocjalizacji osób karanych, lecz na umacnianiu ich neonazistow-
skich pogl dów poprzez relatywizacj pope nionych przest pstw oraz zach canie do
kolejnych czynów o pod o u neonazistowskim. Na pocz tku wrze nia 2010 r. poli-
cja przeprowadzi a rewizje w mieszkaniach cz onków tej organizacji. Przeszukano
cznie 30 mieszka . Skon skowano dokumenty, które mog pos u y jako mate-
ria dowodowy przemawiaj cy za delegalizacj organizacji. Akcja obj a 9 krajów
zwi zkowych Niemiec: Bawari , Doln Saksoni , Nadreni -Pó nocn Westfali ,
Nadreni -Palatynat, a tak e Turyngi , Saksoni -Anhalt, Brandenburgi , Berlin
i Badeni -Wirtembergi 72.
Od wielu lat jedn z form dzia ania niemieckich neonazistów s marsze, podczas
których dochodzi do gwa townych star z lewakami i anarchistami. Marsze organizo-
wane s m.in. 13 lutego w Dre nie w rocznic zbombardowania miasta przez alianc-
kie samoloty w 1945 r. Manifestacje te organizuje NPD (Nationaldemokratische Partei
Deutschlands  Narodowo-Demokratyczna Partia Niemiec). Na transparentach poja-
wiaj si m.in. has a o alianckim Holokau cie. Wspomaga j za o one niedawno M ode
Wschodnioniemieckie Ziomkostwo (Junge Landsmannschaft Ostedeutschland  JLO).
W 2010 r. do Drezna przybyli cz onkowie ró nych grup neonazistowskich nie tylko
70
U ywanie insygniów i symboli nazistowskich jest w Niemczech zakazane. Prawo zabrania eksponowania
symboli nazistowskich, takich jak swastyki, podwójne  S czy hitlerowskie trupie g ówki. Tego typu symbole
mo na publicznie pokazywa jedynie w celach naukowych (wyk ady, sympozja itp.), uzyskawszy uprzedni
zgod w adz.
71
W. Maszewski, agodny wyrok dla neonazistów,  Nasz Dziennik , 13.05.2010.
72
PAP, Niemcy. Akcja policji przeciwko neonazistom, www.wp.pl [dost p: 7.09.2010].
138 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
z Niemiec, ale te ze Szwecji, Francji, W gier i S owacji73. Reprezentowane by o rów-
nie czeskie ugrupowanie antysemickie Narodni Odpor (Narodowy Opór). W 2011 r.
na drodze neonazistów w Dre nie stan y tysi ce antyfaszystów i lewaków. Dosz o do
regularnej bitwy z policj . Podobne marsze organizowane s w innych miejscowo cach
w Niemczech rz dzonych przez skrajnie prawicowe ugrupowania74.
Neonazi ci przyci gaj m odzie , organizuj c festiwale muzyki rockowej.
Najwi kszy nosi nazw Rock f r Deutschland. Jego gwiazd jest Frank Rennicke, pio-
senkarz i autor neonazistowskich hymnów. O ile jemu przypada tytu najs ynniejszego
barda neonazistów, to obecnym idolem jest Michael Regener, lider zespo u Lander.
Wyda 11 albumów, które kr po ca ych Niemczech. W 2008 r. Regener wyszed
z wi zienia, gdzie przebywa za pod eganie do nienawi ci rasowej. Sp dzi w nim pra-
wie 4 lata i wyst puje w swoim rodowisku w aureoli m czennika. Jego zespó nazywa
si wcze niej Endlösung. Tym eufemizmem okre lano w czasach III Rzeszy Holokaust.
Regener rozprowadzi do tej pory ponad 100 tys. p yt. Na festiwalu w Gerze (Turyngia)
wyst powa pod pseudonimem  Lunikoff 75.
Od kilku lat w Niemczech prowadzony jest program, umo liwiaj cy m odym
ludziom opuszczenie neonazistowskich ugrupowa . W federalnym Urz dzie Ochrony
Konstytucji uruchomiono specjaln lini , dzi ki której mo na si dowiedzie , jak tego
dokona . Inicjatywa przynios a umiarkowany  cho niew tpliwie pozytywny  efekt.
Liczba aktów przemocy pope nionych przez sympatyków skrajnej prawicy spad a
w 2009 r. o kilkana cie procent. Na infolini Urz du telefonowano do ko ca pierwszego
pó rocza 2010 r. ponad tysi c razy. W trzystu przypadkach byli to cz onkowie grup neo-
nazistowskich.76
Fenomenem ostatniej dekady jest sk onno do wspó pracy grup neonazistow-
skich i fundamentalistycznych po czonych wspólnymi elementami ideologii: antyse-
mityzmem i nienawi ci do Izraela oraz wiar w spiskow teori dziejów, nienawi ci
do Stanów Zjednoczonych postrzeganych jako si a sprawcza wszelkich zjawisk global-
nych, a tak e sk onno ci do stosowania przemocy. W 2003 r. zdelegalizowana zosta a
w Niemczech organizacja Hizb ut-Tahrir Islami (Partia Islamskiego Wyzwolenia), wzy-
waj ca do nienawi ci rasowej i przemocy77. Oskar ono j wówczas o kontakty z NPD.
Neonazistowski magazyn  Sleipnir publikuje teksty glory kuj ce islamski d ihad,
propagowa te spiskowe wyja nienie (spisek s u b izraelskich) zamachu z 11 wrze nia
2001 r., aprobuj c ideologi fundamentalistów islamskich.
73
Marsz w Dre nie w lutym 2010 r. zosta skutecznie zablokowany przez protestuj cych antyfaszystów oraz
popieraj ce ich ró ne inne organizacje i mieszka ców miasta. Mimo zgromadzonych nielegalnie t umów,
do incydentów z policj dochodzi o sporadycznie. Blokady wokó dworca skutecznie uniemo liwi y rady-
ka om z NPD przemarsz i zmusi y do powrotu do domów. Por. J. Trenkner, Nazistowska mi dzynarodówka,
 Tygodnik Powszechny , 17.02.2010
74
Bart, Bitwa w Dre nie,  Gazeta Wyborcza , 21.02.2011
75
P. Jendroszczyk, W Jamel jak w Trzeciej Rzeszy,  Rzeczpospolita , 9.02.2011; ten e, Neonazi cie graj
rocka,  Rzeczpospolita , 12.07.2010.
76
M. Janik, Rusza infolinia dla sympatyków d ihadu,  Dziennik Gazeta Prawna , 24.06.2010.
77
Minister spraw wewn trznych Niemiec Otto Schily t umaczy sw decyzj tym, e za o enia programowe
Hizb at-Tahrir Islami s skierowane przeciw ideom porozumienia ponad ró nicami religijnymi. Niemiecka
lia organizacji, skupiaj ca w swoich szeregach przede wszystkim radykalnych Palesty czyków, zwolen-
ników Hamasu, zwróci a na siebie uwag antyizraelskim wiecem zorganizowanym na terenie politechniki
w Berlinie. W demonstracji uczestniczyli tak e dzia acze neofaszystowskiej NPD. Dlatego Ministerstwo
Spraw Wewn trznych uzna o t wspó prac za zbyt niebezpieczn i zdelegalizowa o palesty skie ugrupo-
wania. Por.: X. Reuter, Atlas de l islam radical, Paris 2007, CNRS, s. 76.
III. TERRORYZM 139
W ko cu 2010 r. powsta a partia Wolno (Die Freiheit), do której masowo wst -
puj przeciwnicy islamu, a jej g ównym celem jest zwalczanie islamskich wp ywów
w Niemczech. Po kilku tygodniach liczy a ona ju 6 tys. cz onków. Wed ug informacji
dzia aczy, nowa partia nie chce mie z neonazistami nic wspólnego. Zamierza zagospo-
darowa przestrze polityczn na prawo od CDU  ugrupowania, z którego wywodz
si jej przywódcy z Rene Stadkewitzem na czele. Twierdzi on, e nie ma nic przeciwko
islamowi, a niebezpieczna jest jedynie ideologia radykalnego islamu78. Jego partia
zyskuje coraz wi cej zwolenników dzi ki ksi ce Thila Sarrazina Deutschlansd schaft
sich ab (Samolikwidacja Niemiec), która jest oskar ycielskim manifestem pod adre-
sem imigrantów z krajów muzu ma skich. Z powodu rzekomo dziedzicznie niskiego
stopnia inteligencji ci gn oni Niemcy w dó i doprowadz kraj do katastrofy, je eli nic
si nie zmieni, . O wzgl dy Sarrazina zabiega nie tylko Die Freiheit, ale i ugrupowanie
Pro Deutschland (dawniej Pro NRW), najbardziej znany do tej pory ruch antyislamski
wywodz cy si z Nadrenii-Pó nocnej Westfalii (NRW).
Ruchy neonazistowskie aktywnie dzia aj w Wielkiej Brytanii. W 1982 r.
John Tyndall, by y dzia acz Ruchu Narodowo-Socjalistycznego (National Socialist
Movement  NSM) i przewodnicz cy Frontu Narodowego (National Front) za o y
skrajnie prawicow Brytyjsk Parti Narodow (British National Party  BNP), zwan
Brytyjsk NSDAP, lub te Brytyjsk Parti Nazistowsk (British Nazi Party  BNP).
W 1986 r. Tyndall zosta aresztowany za pod eganie do nienawi ci rasowej. Przywództwo
nad parti obj wówczas dotychczasowy zast pca Tyndalla  Richard Edmonds, który
w ró nych publikacjach podwa a Holocaust i zach ca rodziców, aby wypisywali
dzieci ze szkó , do których ucz szczaj imigranci z Azji i Afryki. Organ prasowy BNP
nosi tytu  Spearhead ( Grot ). Dzia acze partii zamieszczali w nim artyku y pe ne
nienawi ci i agresji do imigrantów oraz diaspory ydowskiej. W drugiej po owie lat 90.
coraz wi ksze znaczenie w organizacji przypad o Nickowi Grif nowi, który w 1999 r.
obj nad ni przywództwo. Jego bliskim wspó pracownikiem zosta Tony Lacomber.
W latach 90. partia wygrywa a wybory lokalne. Zmieni a si te jej retoryka. Zacz to
coraz agodniej traktowa ydów, kierowa wrogo na imigrantów i wzywa ich do
opuszczenia Wielkiej Brytanii79.
Zdaniem aktywistów rz d Wielkiej Brytanii utraci kontrol nad nap ywem
cudzoziemców. Domagaj si ostrzejszych przepisów w tym zakresie, które chroni-
yby Angli nie tylko przed przyjazdem Azjatów i Afrykanów, ale tak e obywateli
z pa stw Europy Wschodniej, przede wszystkim Polaków. Po 11 wrze nia 2001 r. BNP
zacz a zdobywa coraz wi kszy kapita polityczny, obejmuj c wiele stanowisk we w a-
dzach miejskich, mimo licznych protestów ze strony zwi zków zawodowych, antyfa-
szystów i prasy. Przywódca partii, Nick Grif n, zosta wybrany cz onkiem Parlamentu
Europejskiego, a kilku innych dzia aczy znalaz o si w brytyjskim parlamencie. Po
zamachach w Londynie z 7 lipca 2005 r. BNP rozpowszechnia a ulotki utwierdzaj ce
londy czyków w przekonaniu, e nadszed czas na wys uchanie racji partii. Przy oka-
zji ostro zaatakowa a rz d Tony ego Blaira za wywo anie u boku USA wojny w Iraku.
W tym czasie poparcie spo eczne dla ugrupowania wynios o 7 proc.80.
78
P. Jendroszczyk, Powsta a partia antyislamska,  Rzeczpospolita , 4.01.2011.
79
PAP, Policja w Birmingham aresztowa a 20 osób po zamieszkach w centrum miasta, www.onet.pl,
[dost p: 5.09.2009].
80
P. Matysiak, Czy Polacy wst pi do partii, która ich nienawidzi, www.wp.pl, [dost p: 26.10.2009].
140 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
Do najbardziej znanych brytyjskich organizacji neonazistowskich nale Blood
& Honour (Krew i Honor), dzia aj ca w kilkunastu krajach Europy, w tym w Polsce,
oraz Combat 18 (C18), b d ca paramilitarnym ugrupowaniem kieruj cym si neonazi-
stowsk ideologi . Ta druga organizacja zosta a za o ona w 1992 r. w wyniku porozu-
mienia British National Party (BPN) z bojówkami kibiców pi ki no nej, m.in. Chelsea
Headhunters. Wed ug niektórych opinii w porozumieniu tym brali równie udzia
przedstawiciele organizacji Blood & Honour81.
W dniu 19 kwietnia 1999 r. cz onkowie C18 po raz pierwszy przeprowadzili
zamach bombowy. adunek wybuchowy wype niony gwo dziami eksplodowa w lon-
dy skiej dzielnicy Brixton. Kolejna, podobna bomba wybuch a tydzie pó niej w Brick
Lane we wschodnim Londynie, a trzecia eksplodowa a 30 kwietnia w odwiedzanym
przez gejów pubie  The Admiral Duncan . W zamachach tych zgin y 3 osoby, a ponad
100 zosta o rannych. Sprawc okaza si 22-letni David Copeland, fanatyczny kibic
i cz onek organizacji, który do dzi odsiaduje wyrok do ywotnego wi zienia, a dla
wspó towarzyszy sta si idolem. Cz onkowie C18 wielokrotnie byli sprawcami pobi
przedstawicieli mniejszo ci etnicznych. Na stronie internetowej  Redwatch publiko-
wane s listy nazwisk i wykazy przeciwników politycznych oraz artyku y nawo uj ce
do przemocy82.
Najm odszym z neonazistowskich ugrupowa brytyjskich jest Angielska Liga
Obrony (English Defense League  EDL), ultranacjonalistyczna organizacja za o-
ona w 2009 r. jako sie regionalnych grup. Ich g ównym, a w a ciwie jedynym celem
pozostaje walka z muzu ma skimi imigrantami okre lanymi mianem  d ihadystów .
Twórc i liderem organizacji jest Stephen Lennon, by y cz onek BNP. Pó niej za o y
grup o nazwie United People of Luton (UPL). Przyzna , e EDL przyj a taktyk dzia-
ania miejscowych islamskich ekstremistów. To oni mimowolnie pomogli w narodzi-
nach grupy wyra aj cej sprzeciw wobec muzu ma skich demonstracji. Wracaj cym
z Iraku o nierzom towarzyszy y bowiem transparenty niesione przez muzu manów
z napisami terrory ci i rze nicy z Basry. Pocz tek organizacji da o kilkuset kibiców
miejscowej dru yny pi karskiej, którzy rozdawali ulotki Zakaza talibanu z Luton!
W ci gu jednej nocy powsta a EDL z tak zwanymi liami powi zanymi z klubami pi -
karskimi w Anglii, Szkocji i Walii. Wed ug Lennona celem EDL jest wojna z islamskim
terroryzmem. Co prawda nie zgadza si on z wojn w Iraku, uwa aj c j za najbardziej
niesprawiedliw z wojen, ale twierdzi , e istnieje konieczno moralnego wspierania
brytyjskich oddzia ów na Wschodzie. Uwa a, e EDL nie ma nic wspólnego z rasi-
zmem, cho niektóre lie jego organizacji maj powi zania z Combat 18. Liga utrzy-
muje kontakty z podobnymi antyislamskimi grupami w ca ej Europie83.
81
J. Tomasiewicz, Terroryzm& , s.167; Zbeer, Combat 18  co to za organizacja?, www.lublin.com.pl,
 Niezale ny Dziennik Internetowy , [dost p: 28.11.2009].
82
 Redwatch , publikowany od 1992 r. przez Combat 18, ukazywa si pocz tkowo w formie papiero-
wej. Administratorami i redaktorami strony internetowej o tej samej nazwie byli lub s w dalszym ci gu
dzia acze ró nych brytyjskich ugrupowa neonazistowskich, w tym Brytyjskiej Partii Narodowej i Frontu
Narodowego.  Redwatch publikuje na swoich stronach zdj cia i dane osobowe lewicowych dzia aczy,
liderów zwi zków zawodowych i cz onków organizacji antyfaszystowskich. Do wrogów zaliczeni zostali
cz onkowie Partii Socjalistycznej Wielkiej Brytanii i Irlandii, Sinn Fein, Partii Socjaldemokratycznej,
Partii Pracy, Socjalistycznej Partii Robotniczej. Wymienia si tak e liberalnych demokratów i konserwa-
tystów znanych z niech ci do neonazistów. Swoje narodowe strony  Redwatch mia a lub nadal posiada
w Niemczech, Holandii, Nowej Zelandii i Polsce. Por. M. Kowalski, B. Kunach, Terrory ci z Combat 18
w sieci,  Gazeta Wyborcza , 9.12.2003.
83
S. Bird, Prawdziwi Anglicy ruszaj do walki z islamizacj ,  Polska , 29.10.2010.
III. TERRORYZM 141
Poza nieustannymi atakami na muzu manów i odcinaniem si przy ka dej oka-
zji od miana skrajnej prawicy, nacjonalistów i faszystów, trudno doszuka si w wypo-
wiedziach liderów EDL czy na jej stronach internetowych sformu owa natury ideowej
lub programowej. Organizacja udziela si na portalu spo eczno ciowym i zamieszcza
lmy na YouTube. Cz onkowie Ligi rekrutuj si g ównie ze rodowisk m odzie y nie-
stroni cej od przemocy, podatnej na manipulacje i populistyczne has a. Z EDL blisko
wspó pracuje brytyjski oddzia Ligi Obrony ydów (Jewish Defense League  JDL)84.
Jej przewodnicz ca, urodzona w Brazylii Roberta Moore, zas yn a z tego, i na ka d
demonstracj EDL przychodzi a owini ta w izraelsk ag . Znamienny jest fakt, i
lider BNP, Nick Grif n, przestrzega wielokrotnie przed dzia alno ci EDL i zabroni
cz onkom partii uczestnictwa w zgromadzeniach organizowanych przez t organizacj .
Sugerowa , e mo e by sterowana przez s u by specjalne w celu deprecjacji nacjona-
lizmu. Szef dzia u prawnego BNP, Lee Barnes, zosta natychmiast zdymisjonowany po
tym, jak namawia do uczestnictwa w manifestacji, która mia a si odby w Bradfort
28 sierpnia 2010. Mieszka tam najliczniejsza grupa imigrantów z Pakistanu. Manifestacja
zako czy a si , jak wi kszo podobnych organizowanych przez EDL, atakami na poli-
cjantów i bójkami85.
Du o bardziej  wyrazisty i ideologiczny jest prawicowy ekstremizm
w Skandynawii. Opiera si na: buncie przeciw znienawidzonej nowoczesno ci, obro-
nie nordyckiej to samo ci zwi zanej z chrze cija skim krzy em, germa skich wi -
zach krwi, kulcie skandynawskich bogów (Tora i Odyna) oraz heroicznych dziejach
Nibelungów86. To po czenie rasistowskiej ksenofobii z w tkami religijnymi jest zna-
kiem rozpoznawczym skandynawskich neonazistów, chocia ich ideologi coraz cz -
ciej przejmuj inne ugrupowania skrajnie prawicowe w Europie, przede wszystkim
w Rosji. Skandynawski prawicowy, najbardziej skrajny, ekstremizm wyró nia zasad-
niczo niech do legalnych partii politycznych, g osz cych antyimigranck , ksenofo-
biczn ideologi . Chocia zyskuj one coraz wi ksze poparcie spo eczne, to przez  apo-
litycznych ekstremistów uwa ane s za poprawne politycznie i ma o radykalne87.
W Szwecji neonazizm zyskuje na popularno ci od ko ca lat 90. XX wieku.
Dosz o wówczas do zjednoczenia kilkudziesi ciu skrajnie prawicowych ruchów
w Parti Rzeszy Nordyckiej (Nordiska Rikspartiet  NRP). Przy czy o si do niej wielu
yj cych jeszcze przedwojennych sympatyków Adolfa Hitlera. NRP uda o si równie
zwerbowa grup m odych aktywistów. Zapocz tkowali oni agresywne kampanie pro-
pagandowe, m.in. akcje terroru telefonicznego wobec znanych osobisto ci (zw asz-
cza homoseksualistów). Z czasem organizacje neonazistowskie skupi y si wokó
Frontu Narodowo-Socjalistycznego (Nationalsocialistisk Front), który zosta powo any
20 kwietnia 1999 r.  w 110 urodziny Hitlera. W 1999 r. dzia a o 13 ugrupowa zaj-
muj cych si uprawianiem propagandy nazistowskiej, wydawaniem specjalnych biu-
84
Liga Obrony ydow jest organizacj za o on w 1968 r. w USA przez Meira Kahane. Jej zadaniem
by a ochrona, cznie z u yciem przemocy, ydowskiej spo eczno ci przed wszelkimi aktami nietoleran-
cji. W 1974 r. Kahane wyemigrowa do Izraela, gdzie zmieni nazw organizacji na Kach (W ten sposób).
G osi a ona konieczno zaanga owania si w wojn ze wiatem arabskim w celu odzyskania wi tej Ziemi
Wielkiego Izraela.
85
PAP, W. Brytania. Bomba dymna podczas antyislamskiego protestu, www.wp.pl, [dost p: 28.08.2010].
86
Pie o Nibelungach jest redniowiecznym eposem bohaterskim, wywodz cym si ze starych poda
i legend z okresu w drówki ludów (II po . IV w. n.e.) i podboju ludu Burgundów przez Hunów pod przy-
wództwem Attyli.
87
T. Bielecki, Ekstremi ci spod znaku krzy a, swastyki, Odyna,  Gazeta Wyborcza , 25.07.2011.
142 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
letynów i zbieraniem informacji o przeciwnikach politycznych. Szwecja sta a si
najwi kszym na wiecie producentem i eksporterem muzyki white power, neonazistow-
skiej odmiany rocka przyci gaj cej do ruchu m odzie . Tu tak e ulokowano wiele stron
internetowych prezentuj cych agresywn ideologi i symbolik nazistowsk . Front
Narodowo-Socjalistyczny zas yn m.in. z d enia do obalenia szwedzkiej demokracji
na drodze parlamentarnej i wprowadzenia ulg podatkowych dla osób ocenianych jako
potencjalni dawcy genetycznie zdrowych dzieci88.
W Göteborgu powsta zespó rockowy Dirlewanger89, który odnosi na pocz tku
lat 90. du e sukcesy w ród szwedzkiej m odzie y, zach ci i zainspirowa wielu na la-
dowców. W kronikach muzycznych zapisali si jako orkiestry bia ej w adzy. Sprzeda
p yt sta a si jednym ze róde nansowania ruchu politycznego. M odzi nazi ci stwo-
rzyli tak e szereg popularnych stron internetowych z nazistowskimi i rasistowskimi
tre ciami. Podczas demonstracji w Goteborgu po raz pierwszy od zako czenia drugiej
wojny wiatowej pojawi y si w przestrzeni publicznej nazistowskie agi ze swastyk .
Uczestnicy, ubrani w czarne mundury SS, skandowali Heil Hitler90.
W 1999 r. szwedzcy neonazi ci byli sprawcami wielu aktów przemocy. W czerwcu
para dziennikarzy i ich kilkuletni syn zostali ranni podczas wybuchu samochodu na
przedmie ciach Sztokholmu. Wcze niej otrzymywali pogró ki od organizacji neo-
nazistowskich, poniewa opublikowali wyniki ledztwa o wydawnictwie p ytowym
z Mediolanu rozpowszechniaj cym muzyk wys awiaj c  bia ras  91. Podk adano
bomby pod samochody policjantów i dziennikarzy, zajmuj cych si tematyk amania
prawa przez prawicowych ekstremistów, zabito dzia acza zwi zkowego sprzeciwiaj -
cego si neonazistom, przeprowadzono kampani pogró ek pod adresem osób zwalcza-
j cych nazistowsk ideologi . up z napadu na bank, zako czonego zabiciem dwóch
policjantów (z bliskiej odleg o ci strzelono im w g owy), mia s nansowa dzia al-
no nowej organizacji. Neonazistowski periodyk  Info 14 napisa wówczas: Zmarli
nie byli niewinni. Dokonali wyboru tak jak ci, którzy obrabowali bank. W o yli pa -
stwowe mundury, by sta na stra y kryminalnych praw. Ankieta przeprowadzona jesie-
ni 1999 r. w ród pracowników wymiaru sprawiedliwo ci wykaza a, e co trzeci pro-
kurator nie mo e zako czy ledztwa, bo zastraszeni wiadkowie wycofuj zeznania,
a 60 proc. prokuratorów bezpo rednio próbowano zastraszy . Neonazi ci i cz onkowie
gangów motocyklowych grozili 70 proc. policjantów. A 40 proc. funkcjonariuszy przy-
zna o si , e ich rodziny s zastraszane92.
W 2008 r. Front Narodowo-Socjalistyczny zmieni nazw na Front Ludowy, zwany
te Parti Szwedów. Przed wi tami Bo ego Narodzenia w 2009 r. szwedzka policja
ostrzeg a, e prawicowi ekstremi ci szykuj seri zamachów na parlament, siedzib
88
T. Walat, Po ar Riksdagu,  Polityka , 23.01.2010, s. 78-79.
89
Otto Dirlewanger by genera em SS i dowódc Einsatzgruppe, której zadaniem by o systematyczne
mordowanie m.in. ydów i Romów. Jego dywizja odpowiedzialna by a m.in. za eksterminacj ludno ci
Warszawy podczas powstania warszawskiego.
90
T. Walat, Po ar & .
91
TVN24, Najwi ksze zamachy w Skandynawii ostatnich lat, www.tvn24.pl, [dost p: 23.07.2011].
92
Podano m.in. nast puj ce przyk ady zastraszania: odkr cone ruby od kó samochodów, bomby
w listach, podpalenia domów, strzelanie do okien. Nierzadko na sali s dowej oskar eni zadawali wiad-
kom pytania o adres czy dzieci, sugeruj c konsekwencje niepo danych zezna . Jedna ze szwedzkich orga-
nizacji kszta cenia doros ych utajni a nawet dane osobowe nauczycieli historii, przekazuj cych wiedz
o Holokau cie. Po zamachu bombowym na szwedzkiego dziennikarza niektórzy jego koledzy, zajmuj cy
si tematyk nazistowsk , zacz li si ukrywa . Por. M. Hausman, Niebiesko- ó ta swastyka,  Wprost ,
nr 51/1999, s. 23-25.
III. TERRORYZM 143
premiera i inne gmachy publiczne. Pieni dze uzyskane ze sprzeda y tablicy skradzionej
z bramy obozu w O wi cimiu mia y podobno s nansowa te dzia ania93. Popularno ci
ruchowi nada tak e Stieg Larsson, nie yj cy ju autor popularnej na wiecie trylogii
Millenium, który przedstawi neonazistów jako jeden z g ównych sk adników szwedz-
kiej rzeczywisto ci94.
Podczas wyborów we wrze niu 2010 r. skrajna prawica, reprezentowana przez
Front Ludowy i Szwedzkich Demokratów, po raz pierwszy od 70 lat wesz a do Riksdagu,
przekraczaj c 5-procentowy próg wyborczy i uzyskuj c 20 mandatów. Jednocze nie szef
Frontu Ludowego, Daniel Höglund, zosta radnym w miasteczku Grästorp w po udnio-
wo-zachodniej cz ci kraju. Do parlamentu nie wesz o natomiast najwi ksze neonazi-
stowskie ugrupowanie  Szwedzka Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza, która
powsta a w 1933 r. Po og oszeniu wyników wyborów ulicami Sztokholmu i wi kszych
miast przesz y marsze protestu przeciw skrajnej prawicy95. Korzystaj c jednak z rosn -
cego niezadowolenia spo ecznego, oskar ana o rasizm Partia Szwedzkich Demokratów
przyst pi a do propagandowej ofensywy. Jej przewodnicz cy, Jimie Akesson, stwier-
dzi , e rz dz ce partie b d musia y teraz zmieni polityk , zw aszcza wobec imigra-
cji, je li nie chc traci g osów wyborców. Akesson zwróci uwag na to, e polityka
integracji i asymilacji nie przynosi rezultatów, a wywo uje problemy spo eczne96. Jego
partia domaga si obni enia o 90 proc. corocznej liczby azylantów i osób kwali kuj -
cych si do czenia rodzin przyjmowanych do Szwecji (obecnie ten pu ap wynosi ok.
45 tys. osób) oraz obni enia wydatków na integracj 97.
Skrajna ideologia pchn a 32-letniego norweskiego ekstremist Andersa Behringa
Breivika do przeprowadzenia 22 lipca 2011 r. dwóch skoordynowanych zamachów ter-
rorystycznych. Pierwszy atak zosta przeprowadzony z u yciem samochodu-pu apki
zdetonowanego oko o godz. 15.30 przy gmachu kancelarii premiera w Oslo. W efekcie
zamachu zgin o 8 osób, a kilkadziesi t zosta o rannych. Drugi zamach mia miejsce dwie
godziny pó niej na wyspie Utoya. Na teren zorganizowanego tam obozu Robotniczej
Ligi M odzie owej (AUF), zwi zanej z rz dz c Parti Pracy, wtargn przebrany za
policjanta Breivik, który przez 1,5 godziny prowadzi ogie z broni automatycznej
i pistoletu, zabijaj c 69 osób, przewa nie m odych ludzi w wieku 14 do 18 lat. Sprawca
by cz onkiem norweskiej skrajnie prawicowej Partii Post pu, ale wycofa si z niej,
uwa aj c j za ma o radykaln . Breivik utrzymywa kontakty ze wspomnian ju
Angielsk Lig Obrony i organizacj Stop Islamizacji Europy (Stop the Islamifacation of
Europe  SIOE)98. Opublikowa w Internecie licz c 1518 stron broszur 2083. Europejska
Deklaracja Niepodleg o ci. Tekst jest pe en nienawi ci, wymierzony w demokracj , poli-
93
Napis Arbeit macht frei skradziono 18.12.2009 r. Odnaleziono go ok. 70 godz. pó niej we wsi ko o
Torunia. Z odzieje poci li zabytek na trzy cz ci. Przed s dem w Krakowie stan o 5 obywateli Polski
i jeden Szwed. Por.: E. osi ska, Milioner zleci kradzie napisu,  Rzeczpospolita , 26.11.2010.
94
S. Larsson, Millenium, t. I-III, Warszawa 2010, Wyd. Jacek Santorski  Czarna Owca.
95
J. Pawlicki, Nazista w szwedzkim magistracie,  Gazeta Wyborcza , 22.09.2010.
96
Szwecja od lat szczyci si bardzo przyjazn polityk wobec imigracji. Przyjmuje liczne rzesze uchod -
ców po wszystkich wielkich kataklizmach politycznych od czasu prawicowego zamachu Augusto Pinocheta
w Chile w 1973 r. Samych tylko muzu manów w licz cej 9,4 mln Szwecji mieszka ok. 300 tys. S to g ów-
nie Bo niacy, Kurdowie, Somalijczycy, Irakijczycy i Afga czycy. Dzi jeden na siedmiu Szwedów urodzi
si poza Szwecj ,
97
K. Sikorski, Skrajna prawica zyskuje w Szwecji,  Polska , 21.09.2010.
98
PAP, Zamachowiec z Norwegii przemówi , wiadomo ci.wp.pl [dost p: 24.07.2011]; J. Pawlicki,
Spadkobierca templariuszy,  Gazeta Wyborcza , 25.07.2911.
144 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
tyków g osz cych tolerancj etniczn i religijn , muzu ma skich imigrantów i spo ecze -
stwo wielokulturowe. Ten manifest g osi równie konieczno prowadzenia wojny rasowej
i okre la sposób, w jaki Europa mo e uwolni si od emigrantów.
W zamy le Breivika odpowiedzi na islamizacj musi by walka zbrojna.
Proponowa zwo anie wielkiego europejskiego kongresu chrze cija skiego, z któ-
rego narodzi by si jeden europejski ko ció mog cy stawi czo a islamowi. Walk
z muzu manami podzieli na trzy okresy: 1999-2030  przebudzenie si Europy do rze-
czywisto ci, któr jest zbli aj ca si wojna z islamem; 2030-2070  eskalacja walk,
2070-2083  prawdziwa wojna pomi dzy rodowitymi Europejczykami a muzu ma -
skimi emigrantami zako czona zabiciem wszystkich muzu manów lub ich deportacj
poza Stary Kontynent99. W opracowaniu znalaz y si równie polskie akcenty. Kraj nasz
zosta scharakteryzowany jako jeden z najbardziej chrze cija skich i odpornych na wie-
lokulturowo . Breivik chwali Czes awa Mi osza, a króla Jana III Sobieskigo umieszcza
w ród europejskich bohaterów i proponuje uznanie rocznicy zwyci stwa pod Wiedniem
w 1683 r.  Dniem Niepodleg o ci na kontynencie. Podkre li tak e znaczenie wojny
polsko-bolszewickiej, a zw aszcza bitwy o Warszaw w 1920 r100.
Trudno spodziewa si , aby polityka partii prawicowych czy antyimigranckie
has a ugrupowa neonazistowskich w sposób widoczny zmniejszy y liczb imigrantów.
D enie do poprawy ycia jest silniejsze ni stawiane przed nimi przeszkody, cho wyda-
rzenia w Norwegii i propagowany negatywny wizerunek muzu manów mo e prowadzi
do zachwiania poczucia bezpiecze stwa imigrantów w Europie. Ponadto rosn ca wrogo
Europejczyków do obcych oraz niech przybyszów wzgl dem integracji stawia pod zna-
kiem zapytania powodzenie programów integracyjnych.
Wnioski
Przypuszcza mo na, e z okazji 10. rocznicy ataków z 11 wrze nia 2001 r. ekstre-
mi ci islamscy zintensy kuj wysi ki, aby odpowiednio upami tni to wydarzenie, naj-
lepiej równie spektakularnym zamachem. Niekoniecznie musi si to wi za z odwetem
za mier Osamy bin Ladena. Ju sama rocznica jest doskona ym pretekstem do ukaza-
nia sprawno ci, spójno ci, operacyjnych mo liwo ci i kontynuowania walki z Zachodem.
Rok 2012 tak e ob tuje w rocznice, które muzu ma scy ekstremi ci mog zechcie uczci
fal terrorystycznych ataków lub spektakularnym zamachem. Mija wówczas, by wymie-
ni najwa niejsze:
" 40 lat od zamachu palesty skiej organizacji Czarny Wrzesie na izraelsk ekip spor-
tow podczas olimpiady w Monachium w 1972 r.101,
" 30 lat od powstania Hezbollahu, izraelskiej operacji  Pokój dla Galilei w Libanie
i ataku na palesty skie obozy Szabra i Szatila102,
99
. Siano cki, Kto szkoli zamachowca. Wywiad z Massimo Introvignem,  Nasz Dziennik 27.07.2011.
100
Brak autora, Nowa wojna stuletnia z islamem. www.polskatimes.pl, [dost p: 25.07.2011].
101
W dniu 5 wrze nia 1972 r. 8-osobowa grupa Czarnego Wrze nia wtargn a do pawilonu zajmowa-
nego przez izraelskich sportowców w wiosce olimpijskiej, zabijaj c dwie osoby, a 9 bior c jako zak adni-
ków. Podczas chaotycznej akcji przeprowadzonej na lotnisku przez niemieck policj Palesty czycy zabili
wszystkich zak adników. W odwecie Mossad przeprowadzi operacj  Gniew Bo y , podczas której zli-
kwidowano w Europie i na Bliskim Wschodzie organizatorów i wykonawców monachijskiego zamachu.
102
W czerwcu 1982 r. wojska izraelskie wkroczy y do Libanu w celu rozbicia si palesty skich OWP.
Sojusznikiem izraelskiej armii by a Falanga liba skich chrze cijan (maronitów). W dniu 16 wrze nia 1982 r.
III. TERRORYZM 145
" 20 lat od mierci szefa Hezbollahu Abbasa Musawi, ataku na ambasad Izraela
w Buenos Aires103, wybuchu wojny w Bo ni i Hercegowinie104, porozumienia szy-
ickich i sunnickich organizacji terrorystycznych w Chartumie105,
" 10 lat od przeprowadzenia terrorystycznych zamachów na tunezyjskiej wyspie
D erba106, o rodek turystyczny na Bali w Indonezji107, ataku na francuski tanko-
wiec  Limburg 108 czy hotel w Mombasie109.
Niepokój wzbudza przede wszystkim 40. rocznica monachijskiego zamachu,
zw aszcza w kontek cie przygotowa do olimpiady w Londynie w 2012 r. Fiasko roz-
mów pokojowych w sprawie utworzenia pa stwa palesty skiego i mi dzynarodowa
kampania Izraela na rzecz storpedowania wysi ków w adz Autonomii Palesty skiej,
zmierzaj cych do jednostronnego og oszenia niepodleg o ci Palestyny podczas
Zgromadzenia Ogólnego ONZ jesieni 2011 r., wzmacniaj zagro enie. Kwestia pale-
sty ska ponownie mo e sta si g ówn inspiracj terrorystycznych dzia a islam-
skich ekstremistów w 2012 r. Dodatkowo zagro enie stwarzaj komórki Hezbollahu,
który stanowi wzór do na ladowania dla palesty skich ekstremistów, a jego presti
wzrós znacznie po wojnie lipcowej z Izraelem w 2006 roku. Niew tpliwie terrory-
styczne zagro enie dla olimpiady w Londynie jest nieporównanie wi ksze ni dla
Mistrzostw Europy w Pi ce No nej. Mo na za o y , i w przypadku planowania
spektakularnego zamachu w 2012 r., to w a nie Londyn wydaje si bardziej prawdo-
podobnym celem ataku. Terrory ci mog podj przygotowania do takiego uderzenia
i nie zechc rozdrabnia si oraz rodków do ataku na mniej znacz cy cel, jakim b d
pi karskie mistrzostwa. Zagro eniem dla olimpiady mog by równie irlandzcy eks-
tremi ci z wci aktywnych ugrupowa wywodz cych si z IRA.
Aktualnie Europa znalaz a si w stanie z o onego niepokoju, którego róde
nale y szuka w kryzysie gospodarczym, globalizacji, imigracji, przy spadaj cym
falangi ci, ochraniani przez izraelskich o nierzy, wtargn li do obozów palesty skich uchod ców w Sabrze
i Szatili na przedmie ciach Bejrutu, zabijaj c ponad tysi c starców, kobiet i dzieci.
103
W dniu 16 lutego 1992 r., w wyniku izraelskiego ataku rakietowego, zgin wraz z on i dzieckiem Abbas
Musawi, wspó za o yciel Hezbollahu i jego sekretarz generalny. W odwecie miesi c pó niej przeprowadzono
zamach na ambasad Izraela w Buenos Aires. mier ponios o 29 osób, a oko o 250 zosta o rannych.
104
Na pocz tku kwietnia 1992 r. si y serbskie przyst pi y do dzia a zbrojnych, sprowokowane og oszeniem
suwerenno ci przez liderów bo niackich muzu manów. W sierpniu 1992 r. utworzona zosta a jednostka
El-Mud ahid, w której walczyli ochotnicy z pa stw arabskich. Trwaj ca do grudnia 1995 r. wojna zosta a
nazwana przez islamskich radyka ów europejskim d ihadem.
105
W 1992 r., podczas spotkania przedstawicieli sunnickich (m.in.: Al-Kaida, Egipska Grupa Islamska,
Egipski Islamski D ihad, Hamas) i szyickich (Hezbollah, Korpus Stra ników Rewolucji Islamskiej
w Iranie) organizacji, religijny przywódca Sudanu, Hassan Turabi, zaprezentowa teologiczny kompromis
pomi dzy naukami Saida Kutba (ideolog Braci Muzu manów) i imama Chomeiniego. Spotkanie zapocz t-
kowa o wspó prac tych organizacji (w latach 1992-1996 Osama bin Laden przebywa w Sudanie).
106
W dniu 11 kwietnia 2002 r. podczas zamachu na synagog po o on na D erbie zgin o 21 osób, w wi k-
szo ci niemieckich turystów.
107
W dniu 12 pa dziernika 2002 r. cz onkowie indonezyjskiej organizacji D emaa al-Islamijja przeprowa-
dzili atak terrorystyczny na nocny klub i dyskotek  Sari w miejscowo ci Kuta na Bali Zgin y 202 osoby
z 21 krajów (w tym polska dziennikarka Beata Pawlak), a oko o 1000 zosta o rannych.
108
Dnia 6 pa dziernika 2002 r. Al-Kaida przeprowadzi a w Zatoce Ade skiej samobójczy atak na tanko-
wiec  Limburg . Zgin jeden marynarz, a kilkunastu odnios o rany.
109
Dnia 28 listopada 2002 r. organizacja Al-Ittihad al-Islamijja (Jedno Islamu) przeprowadzi a samobój-
czy atak na hotel  Paradis w pobli u Mombasy, w którym przebywa a grupa izraelskich turystów. mier
ponios o 16 osób, w tym trzech obywateli Izraela. W tym samym dniu terrory ci próbowali zestrzeli samo-
lot izraelskich linii lotniczych  Arkia startuj cy z lotniska w Mombasie. Dwie rakiety ziemia-powietrze
nie tra y w cel.
146 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
przyro cie naturalnym rdzennych Europejczyków i stanie prawdziwego lub wyimagi-
nowanego zagro enia atakami terrorystycznymi. Ignorancja, arogancja w adz, jej prze-
konanie o nieomylno ci, a przede wszystkim o tzw. spe nianiu misji musi budzi zanie-
pokojenie. Realizowanie globalistycznych i ponadnarodowych celów kosztem oderwa-
nia od tera niejszo ci i problemów spo ecznych pobudza rodowiska, nie tylko nacjona-
listyczne, do podejmowania aktywnych dzia a w imi narodowych warto ci.
W wielu pa stwach spo ecze stwa, media, politycy i w adze wci znajduj si na
etapie rozdwojenia pomi dzy tolerancj i poprawno ci polityczn , a wrogo ci i nie-
ch ci wobec muzu manów. Zamachy z 11 wrze nia i globalna wojna z islamskim ter-
roryzmem zmieni y przy tym europejsk skrajn prawic , a nawet scen polityczn
w wielu krajach. Antyimigranckie, a szczególnie antyislamskie, stanowisko zajmuje
Austriacka Partia Wolno ciowa, Szwajcarska Partia Ludowa, szwedzki Front Ludowy
i Partia Szwedzkich Demokratów, Partia Prawdziwi Finowie, norweska Partia Post pu,
holenderska Partia na rzecz Wolno ci czy w oska Liga Pó nocna. Ich pozycja i wp ywy
coraz bardziej si umacniaj . Niewielu polityków w Europie odwo uje si teraz do anty-
semityzmu, poniewa oznacza oby to koniec kariery. Rol wrogów przej li imigranci,
szczególnie muzu ma scy. Przyk adów tej ewolucji jest sporo.
Prognozowa mo na, e zwi kszaj cej si liczbie muzu manów w Europie towa-
rzyszy b dzie wzrost aktywno ci organizacji walcz cych o zachowanie chrze cija skiej
to samo ci naszego kontynentu i fala niezadowolenia ze strony tradycyjnej, europocen-
trycznej cz ci spo ecze stwa. Nale y liczy si ze zjawiskiem powrotu m odych ludzi
do chrze cija skich korzeni. Tendencja ta b dzie podsycana przez partie nacjonalistyczne
i konserwatywne, które umocni swoj pozycj . Nie da si przy tym wykluczy religij-
nego radykalizmu i odrodzenia chrze cija skiego ruchu w kszta cie zbli onym do obser-
wowanego w USA na prze omie XIX i XX wieku110. Po czenie tych tendencji z ideolo-
gi ugrupowa nacjonalistycznych i neonazistowskich wywo a mo e stany spo ecznych
napi przekszta caj ce si we wzajemne ataki radykalnie nastawionych antagonistycz-
nych grup, po czone z dzia alno ci terrorystyczn wymierzon w przedstawicieli obu
stron i obiekty kultu.
Na to nak ada si eskalacja napi spo ecznych wywo anych trudn sytuacj
gospodarcz w wielu krajach Europy. Grecja stanowi przyk ad kraju pogr aj cego
si w chaosie ekonomicznym i spo ecznych niepokojach. Nie mo na wykluczy , e
coraz wi ksza agresja ugrupowa lewackich stanie si pocz tkiem nowej fali ter-
roryzmu. Bardzo szybko zostanie wtedy przekroczona granica mi dzy pobiciami
i podpaleniami a godzeniem si na o ary miertelne. Mo emy mie do czynienia
z niespotykan eskalacj przemocy oraz wzrostem mozliwo ci wzajemnych ataków
lewackich i ultraprawicowych organizacji w Europie. Obawy musi przy tym wzbu-
dza potencjalna mo liwo czenia si i rodków pomi dzy ugrupowaniami eks-
tremistycznymi a zorganizowanymi grupami przest pczymi. Skutkowa to mo e
konieczno ci przywracania kontroli na granicach wewn trz strefy Schengen, co
jeszcze bardziej pog bi niech spo ecze stw krajów dotkni tych kryzysem do
struktur Unii Europejskiej.
110
W tym okresie narodzi si w USA fundamentalizm protestancki, który odrzuci religijny liberalizm.
Uzna natomiast Bibli , która powinna by odczytywana dos ownie, za ca kowicie pozbawion b dów.
Zgodnie z zasad Sola Scriptura ( Tylko Ksi ga ), Biblia sta a si ród em pierwszym i ostatecznym, jedynie
pewnym i nieomylnym. Jednocze nie scrypturalistyczna ideologia pozwala a odrzuci wszelkie dogmaty
i pogl dy nie poparte autorytetem Biblii. Por. G. Kepel, Zemsta Boga, Warszawa 2010, Wydawnictwo
Krytyki Politycznej, s. 164-177.
PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11 147
Nale y liczy si z tym, e brak ideologii i autorytetów popycha cz ludzi
w kierunku szukania duchowo ci, nawet w agresywnej formie. W Europie Zachodniej
zyskuj na znaczeniu ró ne sekty apokaliptyczne111. Trudno odpowiedzie na pytanie,
czy jest to tylko stan chwilowy.
Streszczenie
Zjawisko terroryzmu uto samianego z islamskim ekstremizmem nabra o nowego
znaczenia i sta o si synonimem najwi kszego zagro enia dla zachodniego wiata.
Wojny w Iraku czy Afganistanie dowodz , e rozwi zanie problemu wymaga nie
tylko operacji zbrojnych, ale przede wszystkim konstruktywnego dialogu, zdecydo-
wanych dzia a politycznych. Ostatnie wydarzenia w Pó nocnej Afryce i na Bliskim
Wschodzie pokazuj , i zagro enie atakami terrorystycznymi mo e si gn Europy.
Pa stwa naszego kontynentu znalaz y si równie w trudnej sytuacji politycznej
i gospodarczej. Z jednej strony maj do czynienia z dzia alno ci radykalnych ugru-
powa islamskich, które szerz antyzachodni ideologi i nawo uj do aktów terrory-
zmu,. Z drugiej strony fala imigracji z krajów Wschodniej Europy, Azji i Afryki wzbu-
dza narastaj cy sprzeciw spo eczny. Wida to zw aszcza w pa stwach, w których nie-
powodzeniem zako czy a si wieloletnia polityka integracji mniejszo ci etnicznych
czy religijnych, przede wszystkim we Francji i Wielkiej Brytanii.
Partie skrajnie prawicowe zyskuj coraz wi ksze poparcie w wyborach. Poza
sfer ich politycznej aktywno ci dzia a wiele ugrupowa ekstremistycznych, które
cz sto uciekaj si do przemocy. Spadkobiercy IRA tak e stali si w ci gu ostat-
nich dwóch lat bardziej aktywni, atakuj c przede wszystkim funkcjonariuszy policji
w Irlandii Pó nocnej.
Nast pi równie wzrost zagro enia ze strony ugrupowa lewacko-anarchi-
stycznych, które dopu ci y si serii zamachów w Grecji i we W oszech. Lewackie
organizacje w Niemczech pod wzgl dem skali przemocy wyprzedzi y neonazistów.
Pozytywnym zjawiskiem w tej uk adance zagro e terrorystycznych w Europie
jest zako czenie dzia a zbrojnych przez baskijsk ETA.
Analizuj c aktywno radykalnych i terrorystycznych organizacji, mo na wyci -
gn wnioski, e w ci gu najbli szych lat b dzie to istotne zagro enie dla Europy.
111
Francuska rz dowa agencja do walki z sektami ostrzeg a przed ameryka sk apokaliptyczn grup
Ramtha, dzia aj c aktywnie w po udniowo-zachodniej Francji. Sekta ta utrzymuje, e zbli aj cy si
koniec wiata, przepowiadany na dzie 21 grudnia 2012 r., oszcz dzi mieszka ców francuskiej miejscowo-
ci Bugarach przy granicy z Hiszpani . Miejsce to sta o si w ostatnich czasach celem pielgrzymek. Po og o-
szeniu przepowiedni Ramthy wiele rodzin zacz o kupowa domy w tamtym regionie, wzbudzaj c zaniepo-
kojenie w adz francuskich. Por. PAP, Wiadomo, kiedy b dzie koniec wiata  Francja ostrzega, www.wp.pl,
[dost p: 19.06.2011]; TVN24, Wrota do innych wiatów czy baza obcych?, www.tvn24.pl, [dost p:
27.06.2011].
148 PRZEGL D BEZPIECZE STWA WEWN TRZNEGO 5/11
Abstract
The phenomenon of terrorism associated with Islamic extremism has gain a new
signi cance and has become a synonym of the largest threat to the Western civilisa-
tion. The wars in Iraq or in Afghanistan prove that to solve the issue  apart from armed
operations  above all a constructive dialogue is required as well as a decisive political
action. The events that have recently occured in North Africa and in the Middle East
prove that a threat of terrorist attacks may reach Europe.
The European countries also face a dif cult political and economic situation. On
the one hand, they have to deal with the activity of radical Islamic movements propaga-
ting an anti-Western ideology and inciting to terrorist acts. On the other hand, the wave
of immigration from the the Eastern European countries, Asia nad Africa provokes an
increasing social opposition. This is seen especially in countries which have ended in
failure their long-term policy of the integration of ethnic or religious minorities, mostly
in France or in the UK.
Far-right parties gain an increasing support in the elections. Outside the eld of
their political activity operate many extremist movements that frequently use violence.
Heirs of the IRA have also become more active in the last two years. They attack mostly
police of cers in Northern Ireland. The threat posed by leftist and anarchist groups
which are responsible for a series of attacks in Greece and Italy has also increased.
The leftist organizations in Germany are ahead of neo-nazists in terms of the scale of
violence.
A positive development in this puzzle of terrorist threat in Europe is the comple-
tion of the armed operations by the Basque ETA.
Analyzing the activity of radical and terrorist organizations one may conclude that
in the nearest future they will pose a signi cant threat to Europe.