Wpływ wojny na psychikę człowieka (na wybranych przykładach).


Wojna wypacza charaktery i osobowość wszystkich, którzy się z nią zetknęli.
Proponuję rozpatrywać wpływ wojny w podziale na psychikę kata i ofiary. Nie
wolno przy tym zapomnieć, że jest to podział umowny - kat również jest ofiarą
wojny."Rozmowy z katem" K.Moczarskiego. Hitleryzm i wojna wypaczyły osobowość
Jü rgena Stroopa. Gdyby nie wydarzenia historyczne, byÅ‚by spokojnym, tÄ™pawym
mieszczuchem żyjącym w głębi Niemiec. Szkoła, system, wojna wykorzeniły z niego
wszelkie wartości, nauczyły go mordować, wykorzystały i spotęgowały jego
systematyczność i pedanterię. Wojna dała mu wysokie stanowisko w SS i władzę.
Ukształtowała go na bezdusznego kata i mordercę.Willi Sonnenbruch ("Niemcy")
został wychowany w ten sam sposób. Hitlerjugend, ciągla indoktrynacja oraz
bezgraniczne oddanie matce o poglądach hitlerowskich sprawiły, że Willi stał
się wzorowym niemieckim oficerem. "Medaliony" Zofii Nałkowskiej. Student
dobrowolnie pracujący w instytucie doktora Spannera jest przykładem wypaczenia
pojęć dobra i zła. Wypaczenie sięgło tak głęboko, że wyrób mydła z ciał
ludzkich jest dla młodego człowieka przykładem niemieckiej zaradności. "Kobieta
cmentarna" uwierzyła niemieckiej propagandzie. Mordowanie żydów usprawiedliwia
tym, że Żydzi nienawidzą Polaków. "Przy torze kolejowym" ukazuje młodego
mężczyznę, u którego litość i współczucie przybierają nieludzkie kształty - z
zimną krwią zabija ranną więźniarkę. Opowiadania obozowe ("Proszę państwa do
gazu", "U nas w Auschwitzu", "Dzień na Harmenzach") Tadeusza Borowskiego
ukazują człowieka zlagrowanego - więźnia przystosowanego do życia w warunkach
obozowych. Vorarbeiter Tadek jest znieczulony na śmierć, jego jedynym celem
jest przetrwanie. Drogą do niego może być uprzywilejowane stanowisko w obozie
lub znajomości - przywileje nierzadko zdobywane kosztem życia innych. Tadek
potrafi grać w piłkę, gdy obok tysiące Żydów idą do komory gazowej. Chęć
przeżycia powoduje, że matka wyrzeka się własnego dziecka - ucieka przed nim.
Charakterystyczne jest to, że u starych więźniów nowy transport nie powoduje
litości ani współczucia, ale gniew i nienawiść. Żyd Abramek, pracujący w
Sonderkommando opowiada jak wyprawił do gazu własnego ojca, mówiąc mu, że idzie
do kąpieli. Pobyt w obozie powodował u niektórych kompletne załamanie. Zabijał
wolę życia i walki. Takich ludzi nazywa Borowski "muzułmanami". Ich życie
sprowadza się do oczekiwania na śmierć. "Niemcy" Kruczkowskiego. Profesor
Walter Sonnenbruch przyjmuje postawę bierną. Nie dopuszcza do siebie myśli, że
jego praca może służyć do zbrodniczych celów. Skrzywienie jest tak głębokie, że
dla swego poczucia bezpieczeństwa poświęca najlepszego przyjaciela, a obecnie
uciekiniera z obozu koncentracyjnego.
"Medaliony" Zofii Nałkowskiej. "Dno" pokazuje do czego mogą doprowadzić
człowieka ciągłe represje, upokorzenia, a przede wszystkim głód, który stał się
powodem kanibalizmu. "Na zachodzie bez zmian". W tej powieści Ernest Maria
Remarque przedstawia homo soldatis - młodego człowieka, dla którego codziennym
jest widok "ludzi żyjących, którym brak czaszki (...), ludzi bez ust., szczęki,
twarzy". Obserwujemy postępującą animalizację młodego człowieka, bo "wojna
wyhodowuje zwierzęta". Proces animalizacji to stopniowa utrata wartości
humanitarnych. Życie sprowadza się dla nich do spełnienia potrzeb
fizjologicznych . Z uczuć wyższych pozostaje przyjaźń, tęsknota za rodziną. "My
nie jesteśmy już młodzieżą. Nie pragniemy zdobyć świata. Uciekamy sami przed
sobą. Przed naszym życiem". To dramat całego pokolenia Kolumbów. Bohater
"Kartoteki" Tadeusz Różewicza przyjmuje jedyną postawę, jaka mu pozostała -
horyzontalną. Wiersz "Ocalony" zaczyna się słowami "Mam 24 lata. Ocalałem
prowadzony na rzeź". Ocalony to nie znaczy normalny. To człowiek, który zawsze
będzie pamiętał wojenne przeżycia. Staną się one dla niego ciężarem nie do
zniesienia. "Dwojra Zielona" ("Medaliony") chciała przeżyć tylko po to, by móc
opowiedzieć światu o martyrologii żydów. "Malowany ptak" Jerzego Kosińskiego
opowiada o dziecku, które wychowała wojna. O chłopcu, który był świadkiem
niesamowitego sadyzmu i bestialstwa. Uległ on całkowitej deprawacji, a jedyne
co umie to bić i nienawidzić Tak samo zachowują się, opisane przez Zofię
Nałkowską, dzieci z Oświęcimia - bawią się w palenie Żydów, gdyż utraciły
zdolność rozróżniania dobra i zła.