Budowa płyty głównej.
Płyta główna jest podstawowym elementem ka\
dego komputera, stanowi ona bazę do
instalowania pozostałych części. Za jej pośrednictwem odbywa się komunikacja między
poszczególnymi urządzeniami, a poniewa\
w świecie informatyków obowiązuje zasada  otwartej
architektury , tzn. części ró\
nych producentów powinny bezkolizyjnie ze sobą współpracować.
Na płycie głównej znajdują się najwa\
niejsze układy elektroniczne komputera, np. procesor,
pamięć operacyjna, układ zarządzania energią, itd. Równie\
znajduje się na niej wiele złącz
przeznaczonych do ró\
nych celów zwanych gniazdami rozszerzającymi.
Procesor
BIOS VLB
PCI
Chipset
EIDE
Złącze
napędu
dyskietki
DIMM
Gniazda pamięci SIMM Gniazdo zasilania
Opis płyty głównej
1. Procesor (CPU - Central Processing Unit) jest to
główny element komputera, którego zadaniem jest
wykonywanie rozkazów i sterowanie pracą
wszystkich pozostałych bloków systemu (m.in.
pamięci i układów wejścia-wyjścia).
Podstawowymi blokami funkcjonalnymi, z których
zbudowany jest procesor, są: jednostka
arytmetyczno-logiczna, układ sterowania z zegarem
procesora oraz zespół rejestrów jednostki centralnej.
Najwa\
niejszymi parametrami procesorów są:
- długość słowa danych wewnątrz procesora (w mikroprocesorach 8, 16 lub 32 bity)
- długość słowa adresu (zwykle 16 lub 20 bitów)
- lista rozkazów
- czas cyklu maszynowego
Aby zamontować na płycie głównej procesor podnosimy dz
wignię umiejscowioną z boku
gniazda do pozycji pionowej, a następnie delikatnie umieszczamy w nim CPU. Sposób
uło\
enia wyprowadzeń na spodzie układu uniemo\
liwia jego nieprawidłowe wetknięcie w
złącze. Następnie blokujemy procesor, przestawiając dz
wignię do pozycji poziomej.
Materiały dydaktyczne UTK A. Szreder
2. Chipset jest to zestaw układów scalonych będący sercem płyty głównej. Odpowiada on
za zapewnienie współpracy poszczególnych elementów składających się na system
komputerowy. Jego zadaniem jest organizacja przepływu informacji pomiędzy
poszczególnymi komponentami komputera. Pełni funkcję pośrednika pomiędzy procesorem
a współpracującymi z nim urządzeniami. Wszystkie dane przesyłane z pamięci operacyjnej
do procesora przechodzą przez chipset. W skład chipsetu wchodzi najczęściej od jednego do
czterech odrębnych układów rozmieszczonych czasem w ró\
nych częściach płyty.
3. Pamięć ROM (Read Only Memory) jest to pamięć tylko do odczytu czyli oznacza pamięć
komputera, w której zapisane są na stałe pewne dane. U\
ytkownik nie mo\
e jej kasować ani
te\
zapisać tam swoich danych, zapis dokonywany jest przez producenta. Pamięci stałe
są stosowane jako część pamięci operacyjnej w której zapisane są stałe programy, np. BIOS.
4. BIOS (Basic Input/Output System) to podstawowy system wejścia/wyjścia komputera,
w którym konfigurujemy jego podstawowe funkcje. BIOS tworzy najni\
szy, sprzętowy
poziom oprogramowania, słu\
ący do obsługi urządzeń peryferyjnych oraz do komunikacji
między tymi urządzeniami a jednostką centralną. Jest to drugi, mały system operacyjny
zapewniający dwukierunkową łączność pomiędzy sprzętem a systemem operacyjnym. BIOS
kontroluje i konfiguruje poszczególne komponenty komputera. Jest zasilany przez baterię.
BIOS
5. Pamięć RAM (Random Access Memory) to pamięć, w której jest umieszczony aktualnie
wykonywany program oraz dane tego programu, i na której bezpośrednio działa jednostka
centralna. Aby skorzystać z programu, trzeba go załadować do pamięci operacyjnej. Dopiero
wówczas mo\
emy tworzyć nowe pliki i edytować ju\
istniejące. Pojemność pamięci
operacyjnej jest jednym z najwa\
niejszych wskaz
ników mocy obliczeniowej komputera.
Układy scalone pamięci RAM są układami o największym stopniu miniaturyzacji i obejmują
dziesiątki tranzystorów na kilkudziesięciu mm2 powierzchni płytki półprzewodnikowej.
Aby zamontować pamięci odchylamy zaczepy i wsuwamy moduły w złącze, zwracając
uwagę na właściwe dopasowanie obu elementów. Po dociśnięciu układów zapadki same
przeskoczą w poło\
enie blokujące kości RAM.
6. Na płycie znajduje się równie\
bateria podtrzymująca zasilanie, której odłączenie powoduje
zresetowanie BIOS-u i przywrócenie ustawień fabrycznych.
7. Gniazda rozszerzeń (sloty) to standardowe gniazda, w których umieszcza się dodatkowe
karty rozszerzające mo\
liwości lub wydajność systemu. Są to zwykle karty graficzne,
dz
więkowe, modemowe itp. Dzięki gniazdom karty te uzyskują bezpośrednie połączenie
z płytą główną. PCI jest to rodzaj gniazd przeznaczonych do instalacji kart rozszerzeń
np. karty dz
więkowej, sieciowej, modemu, obsługi skanera. Magistralę AGP u\
ywają prawie
wszystkie nowsze karty grafiki. Od portu PCI ró\
ni się kolorem i rozmiarem.
Materiały dydaktyczne UTK A. Szreder
8. Porty - wejścia do podłączenia urządzeń zewnętrznych: PS/2, RS232C (COM), LPT
(Centronics), USB, FireWire.
9. Kontrolery IDE słu\
ą do połączenia dysku twardego i napędu CD ROM z płytą główną.
EIDE to rozszerzenie standardu IDE o szybsze protokoły transmisyjne i obsługę du\
ych
dysków (powy\
ej 512 MB).
10. FDD jest to złącze mające do połączenie napędu dyskietek z płytą główną. Choć dyskietki
powoli stają się prze\
ytkiem, to często w komputerach wcią\
jest wbudowana stacja
dyskietek.
11. Gniazdo zasilania przez które doprowadzone jest napięcie zasilające całą płytę główną, wraz
ze znajdującymi się na niej podzespołami.
12. Konfiguracja płyty głównej. Wiele nowoczesnych płyt głównych jest konfigurowanych
z poziomu BIOS-u i nie wymaga \
adnych czynności przed monta\
em. Oznacza to,
\
e parametry procesora wprowadza się bezpośrednio w BIOS-ie, do którego dostęp uzyskuje
się zazwyczaj przez naciśnięcie klawisza DEL, F2 lub F10 zaraz po włączeniu komputera (do
sprawdzenia w instrukcji obsługi). Najnowsza technologia rozpoznaje procesor
automatycznie, jest to cecha szczególnie u\
yteczna dla początkujących. Jednak\
e ustawienia
ręczne są wcią\
koniecznością dla ka\
dego, kto chce dokładnie wyregulować swój system.
Ustawienia procesora: FSB i mno\
nik. Częstotliwość zegara zewnętrznego jest zazwyczaj
nazywana określeniem Front Side Bus (FSB), lub częstotliwością zegara systemowego.
Typowe fizyczne częstotliwości zegarów systemowych wynoszą od 100.00 do 133.33 MHz.
Właściwa częstotliwość zegara procesora jest obliczana przez pomno\
enie częstotliwości
zegara systemowego przez mno\
nik. Dla przykładu, częstotliwość szyny FSB równa 133.33
MHz i mno\
nik o wartości 13 dają w rezultacie fizyczną częstotliwość zegara procesora CPU
równą 1733 MHz.
Niektórzy producenci podają liczby "marketingowe", gdy efektywna przepustowość rośnie wskutek
zastosowania technologii DDR (ang. Double Data Rate) lub poczwórnej przepływności (ang. quad pumping).
Wiele z obecnych na rynku płyt głównych to tzw. płyty zintegrowane. Oznacza to, \
e na
płycie, oprócz jej własnych układów sterujących, znajdują się tak\
e układy innych urządzeń,
takich jak np. karty graficznej, kontrolera SCSI, modemu, karty dz
więkowej i innych,
których wyprowadzenia znajdują się obok portów komunikacyjnych.
Płyty tego typu mają zalety jak i wady. Do zalet zaliczyć mo\
na zwykle ni\
szą cenę gdy\

kupując poszczególne urządzenia osobno nale\
ałoby przeznaczyć na zakup komputera
znacznie większą kwotę. Wadą zintegrowanych płyt jest natomiast to \
e u\
ytkownik
przywiązany jest ju\
ostatecznie do konkretnych modeli urządzeń, które starzeją się bardzo
szybko (zmiana technologii) a z uwagi na to, \
e są na stałe zespolone z płytą główną nie da
się ich wymienić.
Materiały dydaktyczne UTK A. Szreder