Podejmowanie decyzji istotÄ… pracy
menedżera
Decyzja jest dla celowego działania tym, czym oddech dla życia.
Nie możemy powstrzymywać oddychania, chociaż mamy pewien
wpływ na jego głębokość i rytm. Nie możemy działać celowo,
zanim wcześniej nie wybierzemy tego, co będziemy czynili. Rytm
decyzji przenika całą naszą aktywność.
(C. Nosal, 1993, s. 114)
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 1
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Istota decyzji
Podejmowanie decyzji to akt wyboru jednej
możliwości spośród ich zestawu.
Proces podejmowania decyzji - rozpoznanie
i zdefiniowanie istoty sytuacji decyzyjnej,
zidentyfikowanie alternatywnych możliwości,
wybór  najlepszej z nich i wprowadzenie jej
w życie.
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 2
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Proces podejmowania decyzji  model
racjonalny (klasyczny)
Ustalenie Przypisanie Opracowanie Analiza
Rozpoznanie Wybór Wdrożenie
kryteriów wag do możliwych możliwych
problemu rozwiÄ…zania rozwiÄ…zania
decyzyjnych kryteriów rozwiązań rozwiązań
Ocena
skuteczności
decyzji
Problem - rozbieżność między istniejącym a pożądanym stanem spraw.
Kryteria decyzji - czynniki majÄ…ce znaczenie przy podejmowaniu decyzji.
Wagi  służą ustaleniu względnego priorytetu poszczególnych czynników
w podejmowaniu decyzji
Wdrażanie decyzji - przekształcenie decyzji w czyn; obejmuje jej
przekazanie tym, których dotyczy, i doprowadzenie do ich zaangażowania
siÄ™ w niÄ….
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 3
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Przykład 1
Problem: zakup nowego samochodu
Kryteria decyzji: cena, model
Kryterium Waga
(dwudrzwiowy albo czterodrzwiowy),
Cena 10
rozmiary (kompaktowy czy większy),
Wygodne wnętrze 8
producent (francuski, niemiecki,
Trwałość 5
amerykański), opcje wyposażenia
(automatyczna skrzynia biegów, system
Częstotliwość napraw 5
ochrony przed uderzeniami bocznymi,
OsiÄ…gi 3
skórzana tapicerka), częstotliwość napraw.
A
atwość prowadzenia 1
Waga
Wykaz możliwości: Jeep Cherokee, Ford Mustang, Mercedes C230, Chevrolet
Camaro, Mazda 626, Dodge Intrepid, Volvo V70, Isuzu Rodeo, BMW 318, Audi
90, Toyota Camry i Volkswagen Passat.
Ocena poszczególnych modeli
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 4
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Przykład 1 - ocena poszczególnych modeli
Model Cena Wygoda Trwałość Naprawy Osiągi Prowa- Suma
zakupu wnętrza dzenie
Jeep Cherokee 2 10 8 7 5 5 37
Ford Mustang 9 6 5 6 8 6 40
Mercedes C230 8 5 6 6 4 6 35
Chevrolet Camaro 9 5 6 7 6 5 38
Mazda 626 5 6 9 10 7 7 44
Dodge Intrepid 10 5 6 4 3 3 31
Volvo V70 4 8 7 6 8 9 42
Isuzu Rodeo 7 6 8 6 5 6 38
BMW 318 9 7 4 4 4 5 33
Audi 90 5 8 5 4 10 10 42
Toyota Camry 6 5 10 10 6 6 43
Volkswagen Passat 8 6 6 5 7 8 40
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 5
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Przykład 1  ważona ocena modeli
Prowadz.
Wygoda
Cena OsiÄ…gi
Trwałość Naprawy
Model wnętrza (1) Suma
(5) (5)
(10) (3)
(8)
Jeep Cherokee 2 20 10 80 8 40 7 35 5 15 5 5 195
Ford Mustang 9 90 6 48 5 25 6 30 8 24 6 6 223
Mercedes C230 8 80 5 40 6 30 6 30 4 12 6 6 198
Chevrolet Camaro 9 90 5 40 6 30 7 35 6 18 5 5 218
Mazda 626 5 50 6 48 9 45 10 50 7 21 7 7 221
Dodge Intrepid 10 100 5 40 6 30 4 20 3 9 3 3 202
Volvo V70 4 40 8 64 7 35 6 30 8 24 9 9 202
Isuzu Rodeo 7 70 6 48 8 40 6 30 5 15 6 6 209
BMW 318 9 90 7 56 4 20 4 20 4 12 5 5 203
Audi 90 5 50 8 64 5 25 4 20 10 30 10 10 199
Toyota Camry 6 60 5 40 10 50 10 50 6 18 6 6 224
Volkswagen Passat 8 80 6 48 6 30 5 25 7 21 8 8 212
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 6
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Krok Szczegóły Przykład 2
Rozeznanie
Jakiś bodziec wskazuje na konieczność
Kierownik zakładu zauważa 5-procentowy
podjęcia decyzji. Bodziec ten może być
i zdefiniowanie
wzrost fluktuacji załogi.
pozytywny lub negatywny.
sytuacji
Pożądane są zarówno możliwości oczywiste,
Identyfikacja
jak i twórcze. Ogólnie rzecz biorąc, im Kierownik zakładu może zwiększyć płace,
alternatywnych
ważniejsza decyzja, tym więcej wariantów premie lub zmienić normy rekrutacji.
możliwości
należy podać.
Każdy wariant podlega ocenie z punktu
Może się okazać, że wzrost premii nie jest
Ocena
widzenia wykonalności, wystarczalności
możliwy. Wzrost płac i zmiana norm
wariantów
rekrutacji mogą spełnić wszystkie warunki.
i następstw.
Wybór
Należy ocenić wszystkie elementy sytuacji i Zmiana norm rekrutacji może dopiero po
wybrać wariant, który najlepiej pasuje do dłuższym czasie wpłynąć na zmniejszenie
najlepszego
sytuacji menedżera. fluktuacji, trzeba więc podnieść płace.
wariantu
Wdrożenie
Kierownik zakładu może potrzebować
Wybrany wariant zostaje wdrożony
zezwolenia centrali firmy. Dział kadr ustala
wybranego
w systemie organizacji.
nową strukturę płac.
wariantu
W jakimś momencie menedżer powinien
Obserwacja
Kierownik zakładu zauważa, że po sześciu
ocenić zakres, w jakim wariant wybrany w
wyników
miesiącach nastąpił spadek fluktuacji załogi
kroku 4 i wdrożony w kroku 5 sprawdza się
do poprzedniego poziomu.
i ocena
w praktyce.
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 7
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Podejmowanie decyzji - model racjonalny
Racjonalność - określenie wyborów konsekwentnych i
maksymalizujących wartość przy danych ograniczeniach.
Założenia racjonalności
Znane sÄ… Nie ma Ostateczny
Problem jest Ma się osiągnąć Preferencje
wszystkie Preferencje ograniczeń wybór zapewni
jasny i jeden, wyraz
nie sÄ… niezmienne
możliwości i ich są jasne kosztowych maksymalizację
jednoznaczny określony cel i stabilne
skutki ani czasowych wyniku
prowadzi
do
Racjonalnego podejmowania decyzji
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 8
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Realny świat decyzji kierowniczych:
modyfikacja modelu racjonalnego
1. Ograniczona racjonalność  ograniczenia poznawcze, które zmniejszają
zdolność jednostki do interpretowania, przetwarzania i wykorzystania informacji
w działaniu.
2. Niekompletne informacje  podejmowanie decyzji zachodzi w sytuacji
mniejszego lub większego ryzyka, niepewności, dwuznaczności, ograniczeń
czasowych i kosztowych.
Osoba podejujÄ…ca decyzjÄ™
działa w warunkach
Wynikiem jest
decyzja
pewności ryzyka
niepewności
zadowalajÄ…ca
a nie
optymalna.
Poziom niejasności i niebezpieczeństwo podjęcia błędnych decyzji
niskie wysokie NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 9
średnie
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Ograniczona racjonalność jednostek
Menedżerowie narażeni są na błędy w procesie podejmowania decyzji
pod wpływem:
heurystyk reprezentatywności
heurystyk dostępności
heurystyk kotwiczenia
barier poznawczych
wpływów zewnętrznych, np. czas, interes własny decydenta,
kultura organizacyjna, gry organizacyjne&
menedżerowie korzystają też z różnych reguł decyzyjnych&
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 10
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Typy problemów i decyzji
wysoki
o niejasnej
strukturze Decyzje
nie zaprogramowane
szczebel
typ problemu
w organizacji
Decyzje
zaprogramowane
o wyraz
nej
strukturze
niski
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 11
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Style podejmowania decyzji
SPOSÓB MYŚLENIA
racjonalny intuicyjny
Większość
Analityczny Koncepcyjny
kierowników stosuje
więcej niż jeden styl
podejmowania
decyzji, chociaż
zazwyczaj któryś styl
dominuje u danego
Dyrektywny Behawioralny
decydenta.
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 12
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
duża
TOLERANCJA WIELOZNACZNOÅšCI
mała
Grupowe podejmowanie decyzji
Zalety grupowego podejmowania decyzji:
 co dwie głowy to nie jedna
rozwiązania grupowe są z reguły bardziej twórcze niż
indywidualne
większa akceptacja rozwiązań
wzrost  legalności decyzji
Wady grupowego podejmowania decyzji:
 wielbłąd jest to koń wyścigowy zaprojektowany przez grupę
czasochłonne
dominująca mniejszość?
myślenie grupowe
niejednoznaczna odpowiedzialność
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 13
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Kultura narodowa wpływa na proces
podejmowania decyzji!
NoZ  Kierownik i zarzÄ…dzanie/ slajd nr 14
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
FUNKCJE ZARZ
DZANIA:
PLANOWANIE
PLANOWANIE
NAKA
ADY Z OTOCZENIA:
Cele osiągnięte:
źð zasoby ludzkie
źð zasoby finansowe
KONTROLOWANIE ORGANIZOWANIE źð sprawnie
źð zasoby fizyczne
źð skutecznie
źð zasoby informacyjne
PRZEWODZENIE
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 15
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Proces planowania
Wyznaczenie organizacyjnej
misji i celów
Definiowanie biznesu i ustalanie głównych celów
Formułowanie strategii
Analiza przedsiębiorstwa i jego otoczenia oraz rozwijanie strategii
Wcielanie strategii w życie
Rozwijanie spójnej hierarchii planów integrujących i koordynujących działania
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 16
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Przykłady deklaracji misji
Pracujemy dla Ciebie. Postrzegamy siebie jako
kupujących dla naszych klientów, i korzystamy z
naszych znacznych możliwości, żeby dostać jak
Wal-
najwyższą wartość dla Ciebie. Zbudowaliśmy Wal-
Mart
Mart działając na rzecz naszych klientów, i ta idea
ciągle nas napędza. Pracujemy ciężko, żeby nasi
klienci mogli łatwo robić zakupy.
Jesteśmy po to, by być najlepszymi na świecie
w łączeniu ludzi - zapewnianiu im łatwego dostępu do
AT&T
siebie oraz do informacji i usług, których potrzebują -
zawsze i wszędzie.
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 17
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Rodzaje planów
PLANOWANIE
PLANOWANIE
STRATEGICZNE
OPERACYJNE
Czy robimy właściwe
Czy robimy rzeczy we
rzeczy?
właściwy sposób?
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 18
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Czynniki wpływające na plany
Częstość
Szerokość Ramy czasowe Szczegółowość
wykorzystania
Strategiczne Długookresowe Ogólne
Jednorazowe
Operacyjne Krótkookresowe Szczegółowe
Ciągłe
szczebel stopień niepewności długość
otoczenia
w organizacji przyszłych
zobowiązań
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 19
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Dlaczego planujemy?
Planowanie jest procesem wielostopniowym, ciÄ…gle
kontynuowanym.
Nadaje kierunek (ułatwia koordynację)
Redukuje niepewność
Minimalizuje straty i redundancje
Ustanawia standardy niezbędne dla kontroli
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 20
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Planowanie strategiczne
ma na celu trwałe zabezpieczenie istnienia
i rentowności przedsiębiorstwa
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 21
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Strategie przedsiębiorstwa - cechy
Ustalają pole (a) działania
SÄ… skorelowane z konkurencjÄ…
NawiÄ…zujÄ… do sytuacji i rozwoju otoczenia
Są zorientowane na zasoby przedsiębiorstwa
Odzwierciedlają postawy, życzenia i systemy wartości
określonych decydentów
Są ukierunkowane na całą działalność przedsiębiorstwa
Mają dalekosiężne konsekwencje dla stanu majątkowego
i dochodów przedsiębiorstwa
Są zorientowane przyszłościowo
Nie muszą być wynikiem systematycznego planowania
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 22
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Strategie przedsiębiorstwa - rodzaje
W jakich domenach chcemy
działać?
Strategia całego przedsiębiorstwa
Wychodzi ze strategicznych celów przedsiębiorstwa, obejmuje
ustalenie domen i rozdzielenie zasobów między te domeny.
Jak chcemy wygrać konkurencję w
tych domenach?
Strategia domeny
Ustala jak wygrać konkurencję w określonej domenie.
Domena = pole działania (wyszczególnione ze względu na cechy
produktu, różnice między odbiorcami czy region)
Co jest naszą długookresową podstawą
sukcesu (rdzennÄ… kompetencjÄ…)?
Strategia zasobów
Ustala jak rozwijać te zasoby stanowiące długoterminową podstawę sukcesu.
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 23
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Procesy zarzÄ…dzania strategicznego
Planowanie strategiczne
Analiza otoczenia
szanse i zagrożenia
Opcje Wybór Programy
Realizacja
strategiczne strategiczny strategiczne
Analiza organizacji
silne i słabe strony
Kontrola strategiczna
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 24
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Analiza otoczenia
Planowanie strategiczne
rozpoczyna siÄ™ analizÄ…
otoczenia i jego
prawdopodobnego rozwoju.
STOSUNKI
PRZEMYSA
.
Celem analizy otoczenia
SUBSTYTUTY ODBIORCY
jest identyfikacja
ORGANIZACJA
wiodÄ…cych
szans i zagrożeń.
POTENCJALNI
DOSTAWCY
KONKURENCI
KONKURENCI
Ważne jest spojrzenie na
relacjÄ™ organizacja-
otoczenie z perspektywy
interaktywnej.
OTOCZENIE
MAKROEKONOMICZNE
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 25
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
SOCJOKULTUROWE
OTOCZENIE
OTOCZENIE
TECHNOLOGICZNE
P
O
O
E
I
T
L
O
N
I
T
E
E
C
Y
N
Z
Z
C
Z
C
E
Z
C
I
N
O
N
T
G
I
O
E
O
O
-
P
L
R
O
A
K
W
E
N
E
Analiza otoczenia bliższego - domeny
Potencjalni
nowi
Zagrożenie ze
oferenci
strony nowych
oferentów zależne
Zadaniem analizy domeny jest od wysokości
barier rynkowych.
strukturalizacja bliższego
otoczenia i analizowanie
działania sił istotnych dla tej Siła
negocjacyjna
domeny.
Konkurencja klientów
Dostawcy Klienci
Intensywność
rywalizacji
Siła
negocjacyjna
dostawców
Analiza strategiczna ma nie
Zagrożenie ze
tylko określić aktualną
strony
substytutów
atrakcyjność domeny, ale
również dostarczyć informacji o
Substytuty
przyszłym kierunku jej rozwoju
i perspektywach dochodów.
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 26
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Planowanie strategiczne
Analiza otoczenia
szanse i zagrożenia
Opcje Wybór Programy
strategiczne strategiczny strategiczne
Analiza organizacji
silne i słabe strony
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 27
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Analiza przedsiębiorstwa
Zadaniem analizy przedsiębiorstwa jest opis i ocena, ze
strategicznego punktu widzenia, pozycji zasobowej
przedsiębiorstwa w celu stworzenia, na podstawie ustalonych
słabych i mocnych stron, strategicznej przewagi
konkurencyjnej.
Ocena własnych zasobów i zdolności ma sens jedynie w
odniesieniu do konkurentów.
Ocena słabych i mocnych stron musi również służyć ocenie
przydatności zasobów i zdolności do otwarcia nowych rynków
w przyszłości albo wejścia na nowe rynki.
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 28
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Analiza przedsiębiorstwa
Zasoby i potencjał przedsiębiorstwa - ustalenie
słabych i mocnych stron względem konkurencji.
Analiza obejmuje:
zasoby w wąskim tego słowa znaczeniu,
proces tworzenia wartości,
rozszerzające się zdolności i kompetencje.
Krytyczne czynniki sukcesu ustalane z punktu
widzenia rynku  własny profil a profil konkurencji.
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 29
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Planowanie strategiczne
Analiza otoczenia
szanse i zagrożenia
Opcje Wybór Programy
strategiczne strategiczny strategiczne
Analiza organizacji
silne i słabe strony
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 30
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Opcje strategiczne na szczeblu organizacji
Analiza SWOT
Strategie Strategie
zorientowane zorientowane na
na rozwój stabilizację
Strengths
Weaknesses
Opportunities
Threats
Strategie
Strategie
zorientowane na
wycofywania siÄ™
stabilizacjÄ™
krytyczne
krytyczne
OTOCZENIE
zagrożenia
szanse
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 31
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
silne
strony
przedsięb
.
PRZEDSI
BIORSTWO
słabe
strony
przedsięb
.
Opcje strategiczne na szczeblu organizacji
"Gwiazdy" "Znaki zapytania"
Macierz portfolio BCG
Jak podzielić posiadane
zasoby na poszczególne
domeny i jak wyznaczyć
strategicznie ich
wzajemny stosunek?
"Dojne krowy" "Zbite psy"
wysoki Udział w obrotach na rynku niski
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 32
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
wysoki
Wzrost rynku
niski
Opcje strategiczne na szczeblu domeny
Gdzie należy konkurować?
cały rynek czy część rynku
Według jakich reguł należy konkurować?
optymalne umiejscowienie czy zmiana reguł
W jakim kierunku należy konkurować?
strategia kosztowa czy strategia wyróżniania
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 33
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Planowanie strategiczne
Analiza otoczenia
szanse i zagrożenia
Opcje Wybór Programy
strategiczne strategiczny strategiczne
Analiza organizacji
silne i słabe strony
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 34
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 35
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Planowanie operacyjne
Jakie są związki między planowaniem strategicznym i
operatywnym?
Are we doing the right things? planowanie strategiczne
Are we doing the things right? planowanie operatywne
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 36
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Planowanie operacyjne - zakres
Jego przedmiotem sÄ… te wszystkie decyzje,
które w różnych obszarach działania
przedsiębiorstwa muszą być podejmowane
na bieżąco, aby terminowo i skutecznie:
realizować strategię,
zapewnić istnienie systemu.
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 37
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
Rodzaje planów operacyjnych z punktu
widzenia realizacji strategii
Planowanie projektowe:
działania, mające na celu reorientację aktualnej strategii
przedsięwzięcia, które służą realizacji aktualnej strategii,
ale którym przyznawana jest istotna dla tej realizacji rola
Planowanie standardowe
wszystkie inne plany, poświęcone urzeczywistnieniu
aktualnej strategii oraz podtrzymaniu funkcji systemu
przede wszystkim są to plany procesów rzeczowych
(program wyrobów i jego konsekwencji dla zakładowych
procesów działania) i finansowych (pieniężne
konsekwencji procesów rzeczowych).
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 38
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak
System planów operacyjnych
PLAN
PLAN SPRZEDAŻY
ZARZ
DZANIE
PRZYCHODÓW
POPYTEM
prognozy
i zamówienia
PLAN PRODUKCJI
PLAN ZAOPATRZENIA
PLAN PLAN
WYNIKÓW FINANSOWY
PLAN ZATRUDNIENIA
PLAN INWESTYCJI
I REMONTÓW
PLAN
KOSZTÓW
INNE PLANY
FUNKCJONALNE
NoZ  Funkcje zarzÄ…dzania: planowanie/ slajd nr 39
Dr inż. Anna Zgrzywa-Ziemak