Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości
lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodÄ… kserograficznÄ…, fotograficznÄ…, a take kopiowanie
książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie
praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bÄ…dz
towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo
HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne
szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce
Redaktor prowadzący: Barbara Gancarz-Wójcicka
Projekt okładki: workshop44.eu
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://onepress.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie/rozinw
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenie, recenzję.
ISBN: 978-83-246-6547-1
Copyright © Maciej Rogala, Helion 2013
Printed in Poland.
" Kup książkę " Księgarnia internetowa
" Poleć książkę " Lubię to! Nasza społeczność
" Oceń książkę
Spis tre ci
Wst p 7
CZ I. DLACZEGO TRACIMY
1. Poniewa jeste my niewolnikami zgubnych emocji 13
Co i dlaczego wybierasz? 13
Zgubny strach i niezdrowa rywalizacja 15
2. Poniewa ulegamy pokusie atwego zarobku 23
Wygl da naprawd kusz co 23
Lot concordem 24
Jak jest w rzeczywisto ci? 24
Tracisz, bo jeste  tylko cz owiekiem 27
Wygl da bezpiecznie 33
3. Dlaczego jeszcze ponosimy straty 35
Poniewa przyjmujemy niew a ciw perspektyw 35
Poniewa inni dolewaj oliwy do ognia 38
Poniewa trudno znale profesjonalnego
doradc finansowego 40
Kup książkę Poleć książkę
4 ROZWA NY INWESTOR
CZ II. JAKIEJ WIEDZY POTRZEBUJESZ
4. Nie musisz zna si na ekonomii i gospodarce,
a nawet na rynku kapita owym 45
5. Dlaczego jeszcze ponosimy straty 49
Musisz wiedzie , czego chcesz 49
Co za du o, to niezdrowo 51
Ryzyko i  zdrowe obawy to Twoi najlepsi przyjaciele 52
Wiedz, e wszyscy chcemy czu si bezpieczni 55
CZ III. JAK NIE STRACI KAPITA U
I WYJ TKOWEJ OKAZJI INWESTYCYJNEJ
6. Refleksje o inwestowaniu na szczytach hossy 59
W sid ach zgubnego strachu przed ponoszeniem strat 59
Wyka si empati 61
Najgorsza mo liwa decyzja podj ta
w najgorszym mo liwym momencie 66
7. Okazja inwestycyjna, której nie powiniene straci 75
Jak rozpozna wyj tkow okazj 75
Czego si boisz i czego powiniene si ba 79
Nie baw si w owc okazji 85
Wybierz bardzo wiadomie mniejsze ryzyko 89
8. Zacznij inwestowa , nie trac c pokory wobec praw rynku 97
Strategie inwestycyjne na specjalne okazje 97
Je eli nadal masz emocjonalne opory 102
Kup książkę Poleć książkę
Spis tre ci 5
CZ IV. EMERYTURA JAKO CEL INWESTYCYJNY
9. Cel inwestycyjny, który u wi ca rodki 111
W a ciwa motywacja, czyli co chcesz osi gn 111
Kwalifikowane plany emerytalne 115
Przywileje i specjalna ochrona 117
10. Plan nie a tak emerytalny 131
Szeroki wachlarz form i opcji inwestycyjnych 133
Jeszcze raz o atrakcyjno ci produktu 138
Gdy decyzja dojrzewa w nas sama 151
Ty i Twój bank na emeryturze 152
Inwestor po sze dziesi tce 154
11. W jak najlepszej formie 161
Na co zwracamy uwag 161
12. Okre l swój cel i wybierz skuteczny sposób jego osi gni cia 175
Zacznij od dobrego przygotowania 175
Okre lenie celu 178
Nadzieja wcale nie p onna 181
Oczekiwana stopa zwrotu 182
Najwi ksze ryzyko 186
13. Sposób doj cia do celu skuteczny w ka dych warunkach 191
Twoja podró w drobnych odcinkach 192
Skup si na tym, na co masz wp yw 207
Ustal zasady i zachowaj elazn konsekwencj 214
Kup książkę Poleć książkę
6 ROZWA NY INWESTOR
CZ V. W DRODZE DO CORAZ WI KSZEJ
WOLNO CI FINANSOWEJ
14. Zaczynasz od podstawowej potrzeby: bezpiecze stwa finansowego 221
15. Jak wyznaczy i zdoby coraz wy sze szczyty 229
Przygotuj dobry plan inwestycyjny 229
Strategia przenoszenia dochodów 235
Strategia utrzymania warto ci 237
Bardzo ambitne, ale usprawiedliwione oczekiwania 244
Jak zwi kszy szanse na ostateczny sukces 248
Zyski na miar oczekiwa 255
Gdy zaczynasz od strat 259
Praktyczne rady na zako czenie 267
Kup książkę Poleć książkę
Okazja inwestycyjna,
której nie powiniene straci 7
Jak rozpozna wyj tkow okazj
Troch historii
Rzeczywisty okres inwestowania w fundusze akcji wynosi od dwóch do
oko o czterech  pi ciu lat. Niestety, najwi cej osób dokonuje wp at
w najgorszych mo liwych momentach  na samym szczycie lub blisko
lokalnego szczytu notowa akcji (rysunek 7.1).
Rysunek 7.1. Zmiana warto ci indeksu WIG 20 w okresie 1994  2009
ze wskazaniem najgorszych momentów na dokonanie inwestycji
na rynku akcji
Kup książkę Poleć książkę
76 JAK NIE STRACI KAPITA U I WYJ TKOWEJ OKAZJI INWESTYCYJNEJ
Ju wiesz, kim s te osoby (o najbardziej konserwatywnym podej ciu
do lokowania pieni dzy), a tak e z jakiego powodu podejmuj takie de-
sperackie decyzje (z obawy przed utrat kolejnych  pewnych zysków na
gie dzie).  Kochaj cy bezpiecze stwo inwestuj tylko wtedy, gdy na ryn-
ku panuje euforia, która daje im iluzj bezpiecze stwa. Euforia innych
uczestników rynku, którzy zainwestowali du o wcze niej, sprawia, e
zapomina si o ryzyku inwestycyjnym.
Wielu inwestorów marzy o tym, aby wyj na zero
Niemal nast pnego dnia, z powodu gwa townych spadków, szybko przy-
chodzi otrze wienie, wielkie rozczarowanie. Pechowcy szybko schodz
z ob oków na ziemi i zaczynaj marzy tylko o tym, eby wycofa si
bez ponoszenia straty. Wi kszo z nich, pomimo g bokich spadków,
wytrzymuje stres i cierpliwie czeka na wzrost rynku, dok adnie do po-
ziomu, przy którym mog wyj bez strat. Wówczas wycofuj pieni dze
z uczuciem wielkiej ulgi, a wr cz rado ci, e osi gn li zerow stop
zwrotu w okresie kilku lat (rysunek 7.2)!
Rysunek 7.2. Zmiana warto ci indeksu WIG 20 w okresie 1994  2009
ze wskazaniem czasu trwania inwestycji dokonanych na lokalnych szczytach
notowa , których rentowno z ujemnej wraca a do poziomu 0%
Kup książkę Poleć książkę
Okazja inwestycyjna, której nie powiniene straci 77
Po jakim czasie spe nia y si marzenia
Pierwsi pechowcy (z 1994 roku) musieli czeka oko o dwóch lat, na-
st pni (z pocz tku 1997 roku) tak e dwa lata, a osoby, które trafi y
najgorzej, na szczyt internetowej gor czki w 2000 roku, dopiero po
ponad pi ciu latach mog y wycofa nominaln warto zainwestowanych
pieni dzy. Nie wiemy, jak d ugo b d odrabia straty osoby inwestuj ce
w pierwszej po owie 2007 roku (w momencie pisania tej ksi ki w po o-
wie 2012 roku rynek pozostawa na poziomie o ponad 30% ni szym).
Z tego w a nie powodu okres inwestycji pechowców trwa od oko o
dwóch do ponad pi ciu lat i w najlepszym wypadku ko czy si wyni-
kiem zero; ju wiemy, e inwestorzy z 2007 roku b d musieli czeka
jeszcze d u ej.
Nieliczni, prawdziwi szcz ciarze
Ale jest te druga grupa uczestników funduszy, niestety najmniej licz-
na  inwestuj ca w najlepszych mo liwych momentach, gdy na rynku
panuje panika (rysunek 7.3).
Rysunek 7.3. Zmiana warto ci indeksu WIG 20 w okresie 1994  2009
ze wskazaniem najlepszych momentów na dokonanie inwestycji
na rynku akcji
Wida te momenty a nadto wyra nie. Szcz ciarze, podobnie jak
pechowcy, s uczestnikami funduszy przez kilka lat. Zarabiaj po kilka-
dziesi t procent rocznie. W a nie ci uczestnicy, pechowcy i szcz ciarze,
Kup książkę Poleć książkę
78 JAK NIE STRACI KAPITA U I WYJ TKOWEJ OKAZJI INWESTYCYJNEJ
bardziej odpowiadaj rzeczywistemu obrazowi funduszy akcji ni osoby
wyra aj ce opinie w rodzaju:  Inwestuj w fundusze akcji na 30 lat, a
do emerytury, bo to najlepsza forma lokaty na d ugi termin .
Znowu nasta y ci kie czasy
Wracajmy do rzeczywisto ci. Za ó my, e jest ponura, tak jak na pocz t-
ku 2009 roku. Minione dwa lata to okres g bokich spadków na gie dzie.
W tych okoliczno ciach wi kszo osób boi si inwestowa . Nie intere-
suj nas wysokie zyski. damy gwarancji braku ryzyka od oferentów
lokat. Jeszcze raz spójrz na wykres. Przedstawia on nie tylko histori
naszej gie dy w ci gu 18 lat, ale tak e stanowi obraz zachowa ludzkich.
Sporo czasu up yn o, mieli my kilka powtarzaj cych si cykli, czyli
zmian cen akcji od jednej skrajno ci do drugiej: od skrajnej przeceny
(niedowarto ciowania) do skrajnego przep acania (przewarto ciowania).
Akcje to nie pomara cze
Akcje to nie pomara cze1 i nie ceg y. Zmiany cen akcji dz si w a-
snymi prawami, które musisz nie tyle pozna , ile wch on , zaakcepto-
wa emocjonalnie. Przeceny w sklepach z AGD czy ubraniami mamy
dwa razy w roku, czasem nawet cz ciej. A i tak konsumenci ustawiaj
si w kolejkach, by nie straci okazji do kupienia atrakcyjnej markowej
sukienki lub telewizora przy 30-procentowej obni ce. W sytuacji prze-
ciwnej, gdy sprzedawca da od nas zbyt wysokiej ceny, krew nas zale-
wa, miejemy si mu prosto w oczy i niczego nie kupujemy.
A na rynku akcji? Wszystko dzieje si dok adnie odwrotnie. Gdy
jest drogo, wszyscy rzucaj si na towar. Dlaczego? Ju wiesz, e nie
z chciwo ci, ale ze strachu, e b dzie jeszcze dro ej. A gdy jest tanio?
Nikt nie przychodzi do sklepu z akcjami i funduszami. Pó ki s pe ne
przecenionego towaru, który nie jest ani zepsuty, ani przeterminowa-
ny. Ale kupuj cych nie wida .
1
Sformu owanie, którego u y kiedy Warren Buffet.
Kup książkę Poleć książkę
Okazja inwestycyjna, której nie powiniene straci 79
Czego si boisz i czego powiniene si ba
Widzisz, ile by o prawdziwych okazji inwestycyjnych, momentów, gdy
zarabia si bardzo du e pieni dze niemal nast pnego dnia po dokona-
niu wp aty i gdy niemal codziennie obserwuje si wzrost zainwestowa-
nych pieni dzy?
Prawdziwa okazja zdarza si raz na kilka lat
Tylko cztery w okresie 18 lat! Prawdziwa okazja, mo liwo zarobie-
nia pieni dzy w kwotach przekraczaj cych nasze naj mielsze oczeki-
wania zdarza si rednio raz na cztery lata czy pi lat. Prawie nikt
w tych momentach nie rzuca si na ich zakup. Niemal wszyscy omijali
szerokim ukiem sklep z szyldem: Akcje i fundusze akcji, z reklam :
SUPERPRZECENA, nast pna nie wcze niej ni za pi lat.
Wybacz, ale musz Ci w tym miejscu zada pytanie: Czy skorzysta e
w przesz o ci z cho jednej okazji inwestycyjnej? Je eli nie, to przyj-
mij do wiadomo ci, poczuj ból tego, e straci e wyj tkowe okazje do
zwielokrotnienia kwoty posiadanych oszcz dno ci w bardzo krótkim
czasie przy niskim ryzyku. Gdyby cho raz podj trudn decyzj ,
prze ama strach przed inwestowaniem w najlepszym mo liwym mo-
mencie, mia by dzisiaj dwa, trzy razy wi cej oszcz dno ci.
Chc , aby Ci to zabola o. Chodzi mi wy cznie o to, aby kolejna
superokazja inwestycyjna Ci nie omin a. Aby zacz si ba utraty
tego wyj tkowego i bardzo rzadkiego momentu.
Jeste szcz liwy, bo inni tyle stracili
Wró my do ponurej rzeczywisto ci. Mamy okres g bokich spadków
na gie dzie. Indeksy s o 50% poni ej swoich maksymalnych notowa .
Panuje wisielcza atmosfera na rynku, jak zawsze w takich momentach.
Tak by o na pocz tku 1995 roku, w 1997, 2002 oraz na pocz tku 2009
roku. Tak te jest tym razem. Prognozy ekonomistów i analityków s
ponure: wed ug nich nie ma co liczy na popraw sytuacji w gospodar-
ce, a tym samym na gie dzie.
Kup książkę Poleć książkę
80 JAK NIE STRACI KAPITA U I WYJ TKOWEJ OKAZJI INWESTYCYJNEJ
Pechowcy, osoby, które zainwestowa y ca e swoje oszcz dno ci na
szczycie notowa , maj o po ow mniej pieni dzy. Ale Ty do nich nie
nale ysz, bo w tym samym okresie, korzystaj c z lokaty bankowej, zaro-
bi e kilka procent. Czy jeste zadowolony? Wiemy, e tak. Przecie
inni stracili tak du o pieni dzy. ród em Twojego dobrego samopoczu-
cia jest efekt kontrastu: porównanie z innymi. Ju to analizowali my.
Na chwil zmie perspektyw
Masz ogromn premi . Teraz chodzi o to, aby tej premii nie straci .
Stwierdzisz: No w a nie, dlatego trzymam si z dala od gie dy! Nie to
mam na my li. Pomy la e , co robi osoby, które notuj tak g bokie
straty? Ci inwestorzy wp acili pieni dze do funduszy akcji na samym
szczycie i od tego czasu (mo e min rok, a mo e nawet pi lat i wi cej)
stracili tyle pieni dzy. Gdzie s ich oszcz dno ci? Wi kszo ci z nich
nadal w funduszu akcji lub w akcjach. Porównaj swoj sytuacj z sy-
tuacj tych osób i wyka si empati . Pechowcy maj o po ow mniej
pieni dzy. Pomimo tak g bokiej straty nadal pozostaj przy inwestycji
w fundusz akcji lub bezpo rednio w akcje. Dlaczego?
Ponownie oce wybrany sposób lokowania
Teraz szybko wró do swoich decyzji i motywacji. Maj c na uwadze
sposób inwestowania pechowców, przeanalizuj swój wybór. Zyska e
w tym samym czasie kilkana cie procent, ale zajmujesz zupe nie inn
pozycj ? Trzymasz oszcz dno ci daleko od gie dy? Spójrz, jak skrajne s
to postawy: osoby, która wp aci a na szczycie ostatniej hossy, i Twoja.
Jeszcze raz zastanów si nad po o eniem i decyzjami takiej osoby
i poszukaj odpowiedzi na pytanie: Dlaczego skrajnie konserwatywne
osoby, nienawidz ce ryzyka inwestycyjnego, maj c o kilkadziesi t pro-
cent mniej pieni dzy, nadal nara aj na spadki ca e swoje oszcz dno ci?
Bo nie maj innego wyj cia. Bo wci maj nadziej , nie na zyski oczy-
wi cie, ale na odrobienie straty.
Skoro Ty jeste po drugiej stronie rynku, to powiniene zachowanie
takich inwestorów ocenia jako skrajn nieodpowiedzialno . Czy taka
Kup książkę Poleć książkę
Okazja inwestycyjna, której nie powiniene straci 81
jest w rzeczywisto ci Twoja ocena? My l , e nie. Raczej zrozumiesz,
e to jest dla nich konieczno : stracili po ow pieni dzy i chc t strat
w jaki sposób odrobi . Skoro decyzja tych osób nie jest nieodpowie-
dzialna, to by mo e tak w a nie powiniene okre li swój wybór?
Nie bój si spojrze prawdzie w oczy. No dobrze, wiem, e nie po-
wiesz sobie: Jaki jestem niem dry. Rozumiem. Tym bardziej e ja nig-
dy o Twoim zachowaniu tak nie my la em i nie pomy l . Rzeczywisto
jest bardziej z o ona. Chodzi o najwa niejsze pieni dze w naszym
yciu, o to, aby je odzyska lub aby ich nie utraci .
Nadzieja dla jednych, wielka szansa dla drugich
Powró my do sytuacji osób, które zainwestowa y na szczycie hossy. Czy
nadzieja na odrobienie 50% strat jest realna? Jeszcze raz spójrz na
wykres (rysunek 7.4).
Rysunek 7.4. Zmiana warto ci indeksu WIG 20 w okresie 1994  2012 ze
wskazaniem czasu trwania inwestycji dokonanych na lokalnych szczytach
notowa , których rentowno z ujemnej wraca a do poziomu 0%
Zauwa , e zawsze w przesz o ci osoby dokonuj ce wp aty w naj-
gorszym mo liwym momencie z czasem odrabia y ca e straty. Skoro
w d ugim terminie na rynkach akcji panuje trend wzrostowy, to mo -
na przypuszcza , z du ym prawdopodobie stwem, e zostanie pokonany
ostatni najwy szy szczyt notowa cen akcji. Teraz we pod uwag , jakie
Kup książkę Poleć książkę
82 JAK NIE STRACI KAPITA U I WYJ TKOWEJ OKAZJI INWESTYCYJNEJ
to b dzie mia o konsekwencje dla kogo , kto dokona zakupu w a nie
teraz  podczas g bokiej bessy (rysunek 7.5).
Rysunek 7.5. Zestawienie dwóch hipotetycznych inwestycji w ten sam
instrument podlegaj cy g bokim okresowym zmianom, dokonanych
w najgorszym i najlepszym mo liwym momencie
Je eli bie cy poziom cen jest ni szy o 50% od ostatniego szczytu,
przy powrocie do poziomów maksymalnych dzisiejszy inwestor zyska a
100%. Gdyby  jakim cudem akcje spad y o 80%, powrót do warto ci
maksymalnych by by równoznaczny z pi ciokrotnym zwi kszeniem
zainwestowanej kwoty. Kupuj c jednostki uczestnictwa funduszu akcji
dwa lata pó niej (przy za o eniu, e spadki trwaj dwa lata), gdy rynek
powróci do swoich maksymalnych warto ci, (przypu my, e za pi lat)
inwestor pechowiec b dzie szcz liwy, e wreszcie wyszed na swoje,
a Ty zarobisz 100, a mo e nawet kilkaset procent. Czy to nie kusz ca
perspektywa?
Czego si obawiasz?
W takich wyj tkowych momentach zamiast obawia si utraty 10  20%
kapita u, skup si na tym, ile mo esz straci , trzymaj c si z dala od rynku.
Mimo wszystko Twoje obawy s zbyt du e. Wszyscy woko o s zgodni,
e inwestowanie na gie dzie w tym momencie to czyste szale stwo. Rozu-
miem Twoje obawy i wiem, e takie b d opinie o rynku w najlepszych
Kup książkę Poleć książkę
Okazja inwestycyjna, której nie powiniene straci 83
mo liwych momentach. Ale nie mo esz by niewolnikiem zgubnych
emocji.
To przez ten strach ceny akcji s tak nisko. Musisz dok adnie roz-
ró ni skutek i przyczyn . Dzisiejsza wyj tkowa okazja inwestycyjna,
mo e nawet przecena akcji a o 70  80%, jest mo liwa wy cznie w sy-
tuacji, gdy na rynku panuje wisielczy nastrój, gdy wszyscy s pesymi-
stami. Skutkiem tej ponurej atmosfery s w a nie tak niskie ceny akcji
i wyceny jednostek funduszy akcji, a nie tylko stanu gospodarki. Ka -
dej g bokiej przecenie towarzyszy nastrój, który nie zach ca do inwe-
stowania. Znowu spójrz na wykres. Przyjrzyj si najni szym punktom
na wykresie, czyli najlepszym momentom na dokonanie inwestycji.
Podczas najwi kszych okazji inwestycyjnych panowa o powszechne
przekonanie, e akcje to najgorsza mo liwa inwestycja.
Nie warto szuka porady u specjalistów
W takich sytuacjach nie mo esz pyta o porad specjalisty, bo w 90%
us yszysz to samo: Czy pan zwariowa ?
Przypominam sobie szkolenie dla pracowników banku w maju
2003 roku, w idealnym momencie na dokonanie wp aty do fun-
duszu akcji. Szkolenie by o po wi cone funduszom obligacji,
które wtedy cieszy y si ogromnym powodzeniem (w ostatnich
dwóch latach pokazywa y prawie 20-procentowe stopy zwrotu).
Uczestnicy uznali, e to jest idealny produkt na ten moment;
w ci gu nast pnych 12 miesi cy fundusze obligacji odnotowa y
kilkuprocentow strat ! Nie chcieli nawet s ucha o innych ro-
dzajach funduszy, szczególnie o funduszach akcji. Jednak ja pró-
bowa em dr y temat i w pewnym momencie zada em pytanie:
No dobrze, mówicie, e nie macie zamiaru poleca funduszy
akcji, bo to najgorsza mo liwa propozycja. Gdyby jednak przy-
szed do banku klient chc cy zainwestowa 100 tysi cy z otych
w fundusz akcji, co by cie mu powiedzieli? Jedna z uczestniczek
Kup książkę Poleć książkę
84 JAK NIE STRACI KAPITA U I WYJ TKOWEJ OKAZJI INWESTYCYJNEJ
szybko odpowiedzia a: Jak to co? Wybi abym mu z g owy t
g upi decyzj .
Wyobra sobie, e Ty znalaz e si w takiej sytuacji. Przypu my,
e idziesz do banku, bo jednak inaczej ni wszyscy oceniasz bie c sy-
tuacj . Masz jednak ogromne w tpliwo ci. Nie mo esz ich nie mie .
Poszukujesz jakiej wskazówki ze strony  fachowca i s yszysz zacyto-
wan wy ej porad inwestycyjn . Pomog aby Ci podj w a ciw de-
cyzj ? Oczywi cie, e nie (rysunek 7.6).
Rysunek 7.6. Zmiana warto ci indeksu WIG 20 w okresie 2008  2009
ze wskazaniem punktu zwrotnego na rynku
Cofnijmy si do niedalekiej przesz o ci. Pami tasz luty 2009 roku?
Jakie przewa a y opinie na temat rynku? Ca y 2009 rok jest stracony
dla inwestycji w akcje. To bezwzgl dnie czas na bezpieczne inwestycje,
czas trzymania si z dala od rynku. Nie by o innych opinii, poza nie-
licznymi wyj tkami. I co wydarzy o si w drugim kwartale tego roku?
Cud. W ci gu sze ciu miesi cy mo na by o zarobi 50%, a do po owy
2011  100%.
Bardzo dobrze, e obawiasz si inwestowa
Mimo wszystko si boisz. Jeszcze raz podkre l , e w pe ni to rozumiem.
Zamiast poddawa si tym obawom, spójrz na nie z innej strony. Ciesz
si , e je masz. Je eli odczuwasz strach przed poniesieniem nominalnej
Kup książkę Poleć książkę
Okazja inwestycyjna, której nie powiniene straci 85
straty, to bardzo dobrze. Przypomnij sobie oszcz dzaj cych, dla których
najwa niejsze jest bezpiecze stwo. Oni inwestowali w akcje bez obaw:
gdy na rynku panowa a euforia. Osoby, które osi gaj sukces przy inwe-
stowaniu na gie dzie, zawsze s pe ne obaw o ponoszenie strat, zawsze
s wiadome ryzyka. Ró nica mi dzy nimi a osobami, które trac pie-
ni dze, jest taka, e szcz ciarze potrafi zwalczy swój strach.
A wi c je eli si boisz, to nie masz powodu do zmartwie . Zacznij si
martwi czym zupe nie innym: aby nie by niewolnikiem tego strachu
i by nie straci wyj tkowej okazji inwestycyjnej.
Gdy ju spojrzysz na dzisiejsz sytuacj nie tylko w kategoriach stra-
chu przed poniesieniem strat, ale tak e l ku przed utrat wyj tkowej
okazji inwestycyjnej, zapewne zrodzi si w Tobie w tpliwo : No dobrze,
ale sk d ja mog wiedzie , e akcje nie spadn o kolejne kilkadziesi t
procent, bo bessa b dzie trwa a kolejnych kilka lat?
Nie baw si w owc okazji
Zanim poszukamy wyja nienia Twoich w tpliwo ci, chcia bym przybli-
y Ci drug grup , która ponosi najwi ksze straty na gie dzie. Pierw-
sz ju pozna e : to osoby skrajnie konserwatywne, które zawsze
trzymaj si z dala od gie dy i tylko w wyj tkowych okoliczno ciach
wpadaj w sid a emocji: gdy rynek opanowuje euforia.
S te inwestorzy b d cy du o bli ej rynku akcji. W przesz o ci osi -
gn li jaki sukces na gie dzie. Poznali smak zwyci stwa, czasami tak e
pora ki. Osi gane wyniki by y bardziej dzie em przypadku ni przemy-
lanych decyzji inwestycyjnych. Oni tak e s niewolnikami zgubnych
emocji, które z czasem prowadz do fatalnych decyzji inwestycyjnych.
Jak te osoby postrzegaj okresy spadku na gie dzie? Dwojako.
Z jednej strony s pe ne obaw przed ryzykiem poniesienia straty, ale
z drugiej doskonale zdaj sobie spraw z tego, ile mo na zarobi , gdy-
by trafi o si w sam do ek bessy. Jakie maj marzenie w sytuacji kryzy-
sowej? Aby trafi w punkt zero (w te cztery punkty, które tyle razy
pokazywa em Ci na wykresie). Nazwijmy ich  owcami okazji .
Kup książkę Poleć książkę
12 DLACZEGO TRACIMY
Kup książkę Poleć książkę
Czytaj dalej...