Krótkofalowiec
Korespondencyjny Kurs Krótkofalarski (1)
- przewodniki (złoto, srebro, miedz
,
Jednym z najważniejszych punktów na drodze do uzyskania
aluminium, żelazo, cyna...);
licencji krótkofalarskiej jest pomyślne zdanie egzaminu - półprzewodniki (german, krzem;
w wyniku złączenia półprzewodni-
przed Państwową Komisją Egzaminacyjną ds. operatorów
ków typu n i typu p uzyskuje się
przyrządy półprzewodnikowe, takie
urządzeń radiowych w Służbie Amatorskiej. Samodzielne
jak diody, tranzystory, tyrystory, ukła-
przygotowanie się do egzaminu jest dość trudne, dlatego
dy scalone);
- dielektryki, czyli izolatory, to mate-
większość egzaminów odbywa się po specjalnych przygo-
riały nieprzewodzące prądu elekt-
towaniach bÄ…dz
to w klubach łączności czy np. na obozach rycznego (powietrze, mika, porcela-
na, szkło, bakelit).
wakacyjnych. Z tego też względu przez cały bieżący rok,
Podstawowymi parametrami obwo-
du elektrycznego są: napięcie elekt-
współdziałając z Sekretariatem Komisji Egzaminacyjnej
ryczne i natężenie prądu powiązane
Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty, podejmujemy
wzajemnie prawem Ohma: I=U/R
(U=I·R, R=U/I), gdzie:
eksperyment - przeprowadzenie na Å‚amach Åšwiata Radio
I - natężenie prądu, którego jednostką
Korespondencyjnego Kursu Krótkofalarskiego. Na zakończe- jest amper [A]
U - napięcie, którego jednostką jest
nie kursu, w listopadzie lub grudniu, przewiduje siÄ™ zorgani-
wolt [V]
R - rezystancja, której jednostką jest
zowanie egzaminu, np. w jednym z klubów warszawskich.
om [&!].
W następnym numerze ŚR opublikujemy harmonogram prac
y
ródła elektryczności
komisji egzaminacyjnych, w którym będą podane terminy
Do zasilania urządzeń nadawczo-
i miejsca egzaminów planowanych w 2003 r. -odbiorczych wykorzystuje się energię
prÄ…du zmiennego z sieci energetycznej
Choć na łamach ŚR nie będzie pro- Na końcu każdego odcinka będą za- 220V/50Hz lub energię prądu stałego
wadzony kurs z zakresu telegrafii, czyli mieszczane przykładowe pytania, jakie
z ogniw lub akumulatorów.
będą omawiane materiały zgodne z wy- mogą pojawić się na egzaminie.
Pole elektryczne to pole wytworzone
maganiami na kategorię klasy B i D, to Czytelników zamierzających zda- przez ładunki elektryczne znajdujące się
nic nie stoi na przeszkodzie, aby same- wać egzamin prosimy o przesyłanie
w spoczynku, lub inaczej przestrzeń,
mu spróbować nauczyć się telegrafii pod adresem redakcji odpowiedzi na
w której działają siły elektrostatyczne.
z najnowszej płyty ŚR 03 (opis zawartoś- zaznaczone punkty.
Pojemność C jest to zdolność do
ci CD oraz warunki zakupu na str. 54) Pod koniec kursu sporzÄ…dzimy listÄ™
gromadzenia ładunków elektrycznych.
i zdać egzamin od razu na kategorię A osób biorących udział w kursie kore- C=Q/E
lub C. Należy przypomnieć, że choć na spondencyjnym wraz z oceną aktyw- Q - ładunek elektryczny, którego jed-
konferencji w San Marino uczyniono ności i - jeśli zajdzie konieczność zor- nostką jest kulomb [C]
pierwsze kroki, aby zlikwidować egza- ganizowania dodatkowego egzaminu
C - pojemność, której jednostką jest fa-
min z telegrafii, to w tym roku jest on dla uczestników KKK - wyniki naszego
rad [F]
nadal obowiązujący. Ostateczne losy eksperymentu przekażemy do Sekreta- E - potencjał, którego jednostką jest
alfabetu Morse a jako elementu egza- riatu Komisji Egzaminacyjnej URTiP.
wolt [V]
minu zapadną zapewne na konferencji Oczywiście czekamy również na do- Kondensator w obwodzie prądu sta-
WRC 2003 i będą zależały od decyzji datkowe pytania, na które postaramy się
Å‚ego stanowi przerwÄ™, zaÅ› w obwodzie
poszczególnych administracji. udzielać odpowiedzi na łamach pisma.
prÄ…du przemiennego przedstawia sobÄ…
Zakres wiadomości oraz umiejętnoś-
opór pojemnościowy - reaktancję po-
ci wymaganych na egzaminie wynika
jemnościową.
z wymogów określonych w rozporzą- Podstawy 1
XC = [&!]
dzeniu załącznika nr 6 do rozporzą-
ÉC
dzenia w sprawie świadectw i był pub- elektryczności
É=2·Ä„·f
likowany w ÅšR 7/2002.
f - częstotliwość [Hz]
Na poczÄ…tek zamieszczamy podsta- i radiotechniki
C - pojemność kondensatora [F]
wowe wiadomości teoretyczne z elekt-
Pole magnetyczne to przestrzeń do-
ryczności, elektromagnetyzmu, radio- Przewodnictwo elektryczne - zjawis- okoła magnesu trwałego lub przewod-
techniki oraz o elementach obwodów, ko przepływu ładunków elektrycznych
nika z prÄ…dem (rys. 1). Podstawowe za-
zaś w dalszych częściach planujemy pod wpływem doprowadzonego napię- leżności pola magnetycznego:
zwrócić wiÄ™kszÄ… uwagÄ™ na sprawy cia. PrÄ…d elektryczny jest to uporzÄ…dko- B=µ·H
praktyczne (m.in. anteny, sprzęt), wany ruch ładunków spowodowany
B - indukcja magnetyczna, której jed-
w tym przepisy i procedury operators- oddziaływaniem pola elektrycznego.
nostkÄ… jest tesla [T]
kie, na które zwraca się największą Pod względem przewodności elekt- H - natężenie pola magnetycznago,
uwagę na tego typu egzaminach. rycznej ciała możemy podzielić na:
którego jednostką jest A/m
42
Styczeń 2003 Świat Radio
Krótkofalowiec
ną częstotliwością techniczną jest dolnej i górnej wstęgi modulacji. Do
50Hz (sieć prądu przemiennego 220V). przeniesienia informacji wystarczy tyl-
Ponadto wyróżniamy następujące za- ko jedna ze wstęg bocznych; z tego
kresy: względu krótkofalowcy wykorzystują
- małej częstotliwości 10-30000Hz; modulację jednowstęgową z częścio-
w tym zakresie mieści się pasmo wo lub całkowicie wytłumioną falą
akustyczne, słyszalne przez ucho nośną. Ten typ modulacji, oznaczony
ludzkie (16-16000Hz); w radiokomu- skrótem SSB, zostanie omówiony do-
nikacji stosuje się węższe pasmo kładniej w punkcie dotyczącym nadaj-
300-3000Hz; nika i odbiornika.
- średnie częstotliwości 30 do 100kHz; Modulacja częstotliwości (FM) pole-
- wielkie częstotliwości 100kHz do ga na zmianie wartości chwilowej częs-
300MHz. totliwości fali nośnej w takt zmian syg-
Sygnały niesinusoidalne to przebiegi nału modulującego. Maksymalne od-
Rys. 1.
sygnału odbiegające od sinusoidal- chylenie chwilowe od wartości częstot-
µ - przenikalność magnetyczna, czyli nych, a wiÄ™c prostokÄ…tne, piÅ‚oksztaÅ‚tne, liwoÅ›ci spoczynkowej to tak zwana de-
stała określająca rodzaj materiału, któ- szpilkowe... wiacja "F. Z modulacją fazową mamy
rej jednostką jest henr na metr [H/m] Każde sygnały okresowe niesinusoi- do czynienia wtedy, gdy proporcjonal-
Åš=B·S=µ·H·S dalne dajÄ… siÄ™ rozÅ‚ożyć na szereg syg- nie do sygnaÅ‚u zmienia siÄ™ kÄ…t fazowy
Ś - strumień magnetyczny, którego jed- nałów sinusoidalnych, będących wielo- przebiegu nośnego. Modulację częstot-
nostką jest weber [Wb]. krotnością w stosunku do częstotliwoś- liwościową i fazową określa się często
Indukcyjność to zdolność przewod- ci podstawowej; są to tak zwane har- wspólną nazwą modulacji kątowej.
nika (cewki) do wytwarzania SEM sa- moniczne. Druga harmoniczna jest Wyżej wymienione modulacje są
moindukcji. Jednostką indukcyjności równa podwojonej częstotliwości pod- zaliczane do emisji fonicznych, w któ-
jest henr [H]. stawowej, trzecia - potrojonej częstotli- rych sygnałem modulującym jest sygnał
Wartość siły elektromotorycznej in- wości podstawowej itd. Z tej też przy- akustyczny pochodzący z mikrofonu.
dukowanej w cewce można obliczyć czyny dąży się do tego, aby sygnał emi- Sygnałem modulującym może być rów-
ze wzoru: towany przez nadajnik był jak najbar-
U=-É·L·I dziej zbliżony do sinusoidy, bo wtedy
É=2·Ä„·f - pulsacja istnieje mniejsze prawdopodobieÅ„stwo
L - indukcyjność cewki powodowania zakłóceń na częstotli-
I - natężenie prądu płynącego przez wościach harmonicznych.
cewkę Sygnały zmodulowane (rys. 3) to wy-
Natężenie prądu w obwodzie wyzna- padkowe sygnały powstałe na skutek od-
cza siÄ™ z prawa Ohma I=U/XL=U/É·L powiedniego  naÅ‚ożenia sygnaÅ‚u modu-
Pole elektromagnetyczne to zmie- lującego (m.cz.) na falę nośną (w.cz.).
niające się jednocześnie pole elektrycz- W celu przeniesienia informacji wyma-
ne i magnetyczne. Linie pola magne- gana jest zmiana, w takt sygnału użytecz-
tycznego H przewodnika o przekroju nego, któregoś z parametrów fali nośnej -
kołowym tworzą okręgi obejmujące ten amplitudy, częstotliwości lub fazy.
przewód, leżące w płaszczyz
nie pros- Modulacja amplitudy (AM) polega
topadłej do osi przewodu. Linie pola na zmianie amplitudy fali nośnej w takt
elektrycznego E są prostopadłe do linii zmian sygnału modulującego przy nie-
pola magnetycznego H i leżą w płasz- zmiennej częstotliwości fali nośnej.
czyznach przechodzących przez oś Stopień (głębokość) zmian amplitudy
wzdłużną przewodu. jest proporcjonalny do amplitudy prze-
Sygnały sinusoidalne to przebiegi biegu modulującego. Głębokość modu-
napięcia (prądu) o kształcie zbliżonym lacji oznacza się literą m i mierzy
do sinusoidy, w której wyróżnia się do- w procentach
datnie i ujemne połówki zwane pół-
(Umax - Umin)
okresami (rys. 2). W sygnale takim wy- m = Å"100%
(Umax + Umin)
różniamy amplitudę jako napięcie
szczytowe, zwane też maksymalnym Widmo sygnału AM składa się
Um (tak samo można powiedzieć z prążka fali nośnej i dwóch  wstęg :
Rys. 3.
o prÄ…dzie). Podstawowe parametry syg-
nału (napięcia) sinusoidalnego:
- pulsacja: É=2·Ä„/t
- okres: T
- częstotliwość: f=1/T
2Um
Usr =
- napięcie średnie
Ä„
Um
Usk =
- napięcie skuteczne
2
Jednostką częstotliwości, czyli licz-
bą okresów na sekundę, jest herc [Hz].
Praktycznie używa się sygnałów si-
nusoidalnych o częstotliwościach od
10Hz do 300GHz. Najczęściej używa- Rys. 2.
43
Świat Radio Styczeń 2003
Krótkofalowiec
Oprócz rezystorów stałych stosuje
się również rezystory zmienne - poten-
cjometry, które posiadają, w odróżnie-
niu od rezystora stałego, trzy wyprowa-
dzenia (trzecie to suwak).
W celu uzyskania żądanej wartości re-
zystancji rezystory można łączyć szere-
gowo bÄ…dz
równolegle. Przy szerego-
wym połączeniu rezystorów wypadkowa
wartość rezystancji wyraża się sumą po-
szczególnych rezystorów składowych.
R=R1+R2+...
Rys. 4.
Obliczanie wartości wypadkowej re-
zystancji równoległego połączenia re-
nież sygnał cyfrowy, na przykład wy- W obwodzie składającym się z cew- zystorów odbywa się przez sumowanie
tworzony w komputerze; wtedy mamy ki L i kondensatora C energia elektrycz- odwrotności rezystancji poszczegól-
do czynienia z modulacją impulsową. na zgromadzona w kondensatorze może nych rezystorów.
W tym rodzaju modulacji można mo- zostać przekształcona w energię magne- 1/R=1/R1+1/R2+... lub
dulować wielkość amplitudy lub czÄ™s- tycznÄ… w cewce i odwrotnie (pole mag- R=R1·R2/R1+R2
totliwości fali nośnej. netyczne wywołuje powstanie pola
Moc elektryczną prądu stałego obli- elektrycznego i odwrotnie). Drgania po-
cza się jako iloczyn napięcia i prądu wstające w obwodzie LC nazywane są
P=U·I (P=U2/R lub P=I2·R) drganiami elektromagnetycznymi. CzÄ™s-
Pożyteczną ściągawkę przedstawio- totliwość drgań własnych obwodu rezo-
no na rys. 5. nansowego wyznacza siÄ™ ze wzoru:
JednostkÄ… mocy elektrycznej jest wat
1
[W]. 1W=1A·1V f = Kondensatory sÄ… elementami sÅ‚użą-
2Ä„ LC
W przypadku prądu zmiennego wy- cymi do gromadzenia ładunków elekt-
różniamy: gdzie rycznych. Składają się one z dwóch od-
- moc czynnÄ… P=U·I·cos Ć [W], gdzie f - czÄ™stotliwość [Hz] izolowanych od siebie pÅ‚ytek metalo-
cos Ć - współczynnik mocy L - indukcyjność [H] wych lub warstw zwiniętej warstwy fo-
- moc biernÄ… Q=U·I·sin Ä„ [Var] C - pojemność [F] lii.
S
- moc pozornÄ… S=U·I [VA] Obwody drgaÅ„ speÅ‚niajÄ… bardzo
C = µ Å"
Energia elektryczna prÄ…du staÅ‚ego ważnÄ… rolÄ™ w urzÄ…dzeniach krótkofa- 4Å" Ä„ Å"l
wyraża siÄ™ iloczynem napiÄ™cia, prÄ…du larskich. UmożliwiajÄ… one uzyskanie µ - wzglÄ™dna staÅ‚a dielektryczna
i czasu: W=U·I·t w generatorze prÄ…dów wielkiej czÄ™stot- S - powierzchnia jednej okÅ‚adziny kon-
Jednostką energii jest watogodzina liwości koniecznych do zasilania an- densatora
[Wh] 1Wh=3600Ws=3600J ten, zaś urządzeniom odbiorczym za- l - odległość między płytkami
Po naładowaniu kondensatora za po- pewniają potrzebną selektywność. Kondensatory mogą być łączone
mocą baterii prądu stałego między płyt- szeregowo bądz
równolegle (podobnie
kami kondensatora zostaje zgromadzona Elementy obwodów jak rezystory - również w sposób mie-
energia w postaci pola elektrycznego. Rezystory to elementy, które realizu- szany).
W=C·U2/2 jÄ… okreÅ›lonÄ… wartość rezystancji. Stano- Zależność na wypadkowÄ… pojem-
W cewce indukcyjnej, pod wpływem wią one opór przepływowi prądu (stałe- ność jest odwrotna niż w przypadku łą-
przepływającego przez nią prądu, zosta- go i przemiennego) i stosuje się je prze- czenia rezystorów:
je zgromadzona energia magnetyczna. ważnie w celu ustalenia wartości prą- 1/C=1/C1+1/C2+...
W=L·I2/2 dów lub podziaÅ‚u napięć. lub C= C1·C2/C1+C2
Przy połączeniu równoległym war-
tości pojemności sumują się:
C=C1+C2+...
W obwodzie prądu stałego przez
kondensator przepływa prąd tylko
w pierwszej chwili po włączeniu (w
normalnych warunkach nie przepływa).
W przypadku prÄ…du przemiennego na-
stępuje przepływ prądu uzależniony od
częstotliwości oraz pojemności (od re-
aktancji pojemnościowej).
Kondensatory możemy podzielić na
stałe, których pojemność ma określoną
wartość, i na zmienne, umożliwiające
płynną zmianę wartości pojemności.
Kondensatory elektrolityczne majÄ…
Rys. 5. zaznaczonÄ… polaryzacjÄ™ (nie jest obo-
44
Styczeń 2003 Świat Radio
Krótkofalowiec
Rodzaje diod półprzewodnikowych:
- prostownicze;
- detekcyjne;
- pojemnościowe;
- Zenera;
- elektroluminescencyjne (LED);
- fotodiody;
- tunelowe;
- Schottky ego.
Tranzystory są to płynnie sterowane
elementy półprzewodnikowe, czyli ta-
kie, w których za pomocą prądu lub na-
pięcia na wejściu można otrzymywać
jętne, gdzie  + a gdzie  - ) i wykonuje Transformatory są to elementy in- odpowiednie zmiany prądu lub napięcia
się je na większe wartości pojemności dukcyjne zawierające co najmniej dwie na wyjściu (bipolarne lub unipolarne).
(od okoÅ‚o 1µF do okoÅ‚o 10mF). Stosuje cewki sprzężone indukcyjnie (magne- Tranzystory bipolarne posiadajÄ… dwa
się je zazwyczaj w filtrach prostowni- tycznie). W celu zwiększenia indukcji złącza p-n w konfiguracji p-n-p lub n-
ków sieciowych. (mniejszego rozproszenia linii sił pola p-n (czyli dwie przeciwsobnie połączo-
Kondensatory zmienne mają możli- na przestrzeni zewnętrznej) uzwojenie ne diody). Obszary skrajne kolektora
wość zmiany pojemności (od koło 1pF pierwotne nawija się na rdzeń. (C) i emitera (E) o jednakowym typie
do około 1nF) i są stosowane we wszel- przewodnictwa rozdzielone są cienkim
kich obwodach rezonansowych w.cz. obszarem bazy (B). Prąd główny w tran-
zystorze płynie przez emiter i kolektor
sterowany prÄ…dem bazy. Wzmocnienie
tranzystora polega na przepływie duże-
go prądu kolektora pod wpływem ma-
Jeżeli w jednym z uzwojeń (pierwot- łego prądu bazy.
nym) przepływa prąd przemienny, to
poprzez zmienne pole magnetyczne in-
Parametrem określającym jakość
dukuje w drugim uzwojeniu (wtórnym)
kondensatora jest jego dobroć prąd o napięciu:
1
U2=U1·n2/n1 gdzie
Q =
U1 - napięcie na uzwojeniu pierwotnym
É Å"RÅ"C
Cewki sÄ… to elementy indukcyjne
U2 - napięcie na uzwojeniu wtórnym Zależnie od wykonania tranzystory
wchodzące w skład obwodu rezonan- n1 - liczba zwojów uzwojenia pierwot- mogą być małej, średniej i dużej mocy,
sowego.
nego przeznaczone do różnych zastosowań
W zależności od budowy cewki n2 - liczba zwojów uzwojenia wtórnego jako tranzystory: przełączające, małej
dzielimy na:
Ważną cechą transformatora jest częstotliwości, wielkiej częstotliwości.
- rdzeniowe (z rdzeniami blaszanymi - przenoszenie impedancji obciążenia W tranzystorach unipolarnych, nazy-
dławiki i transformatory m.cz.; z rdze- do obwodu pierwotnego z kwadratem wanych też polowymi, występują tylko
niami ferrytowymi - cewki w.cz.); przekładni jednego rodzaju nośniki (dziury lub
- bezrdzeniowe (transformatory w.cz.,
Zwe=pkw·Zobc elektrony) i z tego wzglÄ™du wyróżniamy
dławiki w.cz.). Ta właściwość jest wykorzystywana tranzystory z kanałem typu p i typu n.
w dopasowaniach impedancji układów
(impedancja z
ródła do impedancji ob-
ciążenia).
Diody to najprostsze przyrządy pół-
przewodnikowe powstałe poprzez złą-
czenie półprzewodników typu p i typu
n, w których występują oba rodzaje Są to tranzystory typu FET lub MOS-
Poprzez regulacjÄ™ rdzenia uzyskuje
nośników: elektrony i dziury. Ważną FET, których działanie polega na stero-
się zmianę indukcyjności, a tym samym
właściwością diody półprzewodniko- waniu przewodnością materiału pół-
częstotliwości obwodu rezonansowego.
wej jest przewodzenie prÄ…du tylko przewodnikowego za pomocÄ… pola
Przy cewkach połączonych szere- w jednym kierunku: od plusa (obszaru elektrycznego (pole podobne jak w kon-
gowo wypadkowa indukcyjność cewki
diody typu p - anody) do minusa (ob- densatorze) przyłożonego do bramki -
sumuje się, zaś przy równoległym su- szaru typu n - katody). Ta właściwość G (odpowiednik bazy w tranzystorach
muje się odwrotności ich indukcyjnoś- jest wykorzystywana do prostowania bipolarnych). Z tego też względu tran-
ci (podobnie jak w przypadku rezysto- napięcia przemiennego we wszystkich zystory te charakteryzują się dużą rezys-
rów).
zakresach częstotliwości. tancją wejściową (kilkuset M&!).
45
Świat Radio Styczeń 2003
Krótkofalowiec
Układy scalone to złożone struktury
półprzewodnikowe, gdzie na jednej płyt-
Przykładowe pytania egzaminacyjne (KKK 1)
ce, w wyniku odpowiedniego procesu
technologicznego, jest umieszczonych
1 Jak otrzymać rezystancję Rz=50&!, jeżeli dysponujemy rezystorami o wartoś-
wiele tranzystorów, diod, rezystorów
ciach 250&!?
i kondensatorów, tworzących cały układ
2 W rezystorze 1k&! wydziela się moc 2W. Określ wartość przyłożonego napię-
elektroniczny (lub jego część). Główny
cia i płynącego przez rezystor prądu.
podział układów scalonych rozgranicza
3 Ile razy wzrośnie moc wydzielana na obciążeniu, jeżeli prąd płynący przez
układy scalone analogowe i cyfrowe.
obciążenie wzrośnie dwa razy?
Układy scalone analogowe (monoli-
4 Połączono równolegle: dwa rezystory, dwie indukcyjności, dwie pojemnoś-
tyczne, hybrydowe) sÄ… przeznaczone
ci. Podaj Rz, Cz, Lz.
do wzmacniania bÄ…dz
przemiany syg-
5 Wymień znane ci rodzaje diod.
nałów elektrycznych ciągłych. Do tej
6 Podaj warunki rezonansu, określ częstotliwości rezonansowe.
grupy sÄ… zaliczane wzmacniacze ope-
&!
7 Jaki prąd popłynie w oporniku 200&!
&!, dołączonym jako obciążenie do z
ródła
&!
&!
racyjne, wzmacniacze mocy m.cz.,
prądu o napięciu 220V?
wzmacniacze p.cz., kompletne odbior-
8 Jaki spadek napięcia nastąpi na oporniku 100&!, przez który płynie prąd
niki FM, jak również pełniące wiele
o natężeniu 2A?
funkcji układy specjalizowane.
9 Jaka będzie oporność wypadkowa, jeżeli trzy oporniki o oporności 150&!
Układy scalone cyfrowe są przezna-
połączymy równolegle?
czone do przetwarzania sygnałów cyfro-
10 Który z metali jest najlepszym przewodnikiem prądu?
wych, a więc charakteryzujących się
11 Jaka moc wydziela się na żarówce dołączonej do z
ródła o napięciu 12V
dwoma stanami logicznymi ( 1 lub  0 ).
przez którą płynie prąd 0,1A?
Inne elementy elektroniczne
12 Jaki prąd płynie w żarówce pobierającej moc 40W przy napięciu równym
Tyrystory to przyrządy półprzewod-
220V?
nikowe przeznaczone do pracy w cha-
13 Opornik o jakiej mocy powinien być włączony do obwodu, w którym płynie
rakterze sterowanego wyłącznika. Za-
prąd 50mA i spadek napięcia na oporniku wynosi 10V?
wierajÄ… trzy elektrody: bramkÄ™ G, kato-
14 Proszę wymienić podstawowe z
ródła prądu stałego.
dÄ™ K i anodÄ™ A.
15 Jaka jest różnica między szeregowym obwodem rezonansowym a równoległym?
Wskaz
niki ciekłokrystaliczne LCD to
16 Jakimi symbolami oznaczamy: indukcyjność, oporność, pojemność?
elementy wykorzystujące własności op-
17 Czym różni się transformator od autotransformatora?
tyczne ciekłych kryształów. Pod wpły-
18 Jaka będzie częstotliwość pulsacji na wyjściu prostownika jednokierunkowego?
wem doprowadzonego pola elektrycz-
19 Co to znaczy sygnał zmodulowany? Proszę krótko omówić.
nego zmieniają się w nich własności
20 W jakich jednostkach mierzymy rezystancję/oporność?
optyczne, powodując wyświetlanie od-
21 Ile omów ma opornik oznaczony 2,2k?
powiednich segmentów imitujących
22 W jakich jednostkach mierzymy pojemność kondensatorów?
cyfry czy litery.
23 47nF - ile to będzie pF?
Elementy piezoceramiczne (rezona-
24 Wymień różne typy kondensatorów.
tory kwarcowe, rezonatory piezocera-
25 W jakich jednostkach mierzymy indukcyjność?
miczne) to elementy, w skład których
26 2,2mH - ile to będzie H?
wchodzą kryształy kwarcu czy materia-
27 Od czego zależy moc, jaką może przenosić transformator?
ły ceramiczne, mają bezpośrednie po-
28 Opisz budowÄ™ transformatora, narysuj schemat.
wiązanie parametrów elektrycznych
29 Co to jest przekładnia napięciowa transformatorowa?
i mechanicznych. WykazujÄ… one bar-
30 W jakich jednostkach mierzymy rezystancję (oporność)?
dzo silne właściwości rezonansowe.
31 Co to jest tranzystor?
Przyłożenie do ich elektrod napięcia
32 Jak nazywajÄ… siÄ™ elektrody tranzystora?
zmiennego o częstotliwości równej lub
33 Co to jest układ scalony?
zbliżonej do częstotliwości rezonansu
34 Jakie znasz typy układów scalonych?
elektromechanicznego materiału po-
35 Jakie są zasadnicze różnice między modulacją amplitudy a modulacją częs-
woduje wprawienie rezonatora w drga-
totliwości?
nia o bardzo stabilnej częstotliwości.
Odpowiedzi na zaznaczone pytania wraz z deklaracjÄ… przystÄ…pienia do
Z tego też powodu są one wykorzysta-
egzaminu prosimy przesłać na adres redakcji ŚR do końca stycznia br.
ne do stabilizacji częstotliwości genera-
tora czy do wykonania selektywnych
filtrów pośredniej częstotliwości. Lampy elektronowe (diody, triody, Dziękujemy Panu Markowi
Przetworniki elektroakustyczne to pentody) to lampy próżniowe, w któ- Ambroziakowi SP5IYI, Sekretarzowi
mikrofony, słuchawki, głośniki. Mikro- rych wykorzystano zjawisko przewo- komisji ds. operatorów urządzeń
fony służą do zamiany energii fal dzenia jednokierunkowego, unoszenia radiowych w Służbie Amatorskiej
dz
więkowych na napięcie prądu elekt- elektronów od katody do anody. Naj- URTiP za deklarację współpracy
rycznego. W zależności od konstrukcji prostsza lampa to dioda; zawiera ona merytorycznej w przygotowaniu
dzielimy je na mikrofony magnetoelekt- katodę i anodę. Po wprowadzeniu do- materiałów do KKK.
ryczne oraz pojemnościowe. datkowych elektrod (siatek) do sterowa-
Głośniki czy słuchawki służą do za- nia ruchem elektronów, a tym samym
miany energii elektrycznej prądu i prądu, powstały lampy kilkuelektro-
zmiennego na sygnały akustyczne, któ- dowe: trioda (1 siatka), tetroda (2 siat-
re są promieniowane w przestrzeń, ki), pentoda (3 siatki).
a następnie rejestrowane przez ucho.
W radiokomunikacji spotyka siÄ™ naj-
częściej głośniki (słuchawki) magneto-
elektryczne.
46
Styczeń 2003 Świat Radio