Umowa leasingu











Umowa leasingu

 

Powszechnie używane terminy "leasingodawca" i "leasingobiorca"
to w przepisach Kodeksu cywilnego odpowiednio finansujący i korzystający.
Leasing to umowa, w ramach której finansujący zobowiązuje się, w zakresie
działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na
warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do
używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający
zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie
pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia
rzeczy przez finansującego (art. 7091 Kodeksu cywilnego).

Jako że
przedmiotem umów leasingowych są niejednokrotnie przedmioty znacznej wartości,
a również mając na uwadze zabezpieczenie interesu osób trzecich, które np.
chciałyby na określonym środku trwałym ustanowić zabezpieczenie, art. 7092
Kodeksu cywilnego zawiera zasadę zawierania umów leasingowych w formie
pisemnej.

 

Obowiązki stron umowy leasingowej

Podstawowym obowiązkiem
leasingobiorcy jest opłacanie w terminie rat leasingowych, natomiast
podstawowym obowiązkiem leasingodawcy jest zakup przedmiotu leasingu i przekazanie
go do używania leasingobiorcy.

Zgodnie z art.
7093 k.c., jeżeli przedmiot leasingu nie zostanie wydany
korzystającemu (leasingobiorcy) w ustalonym terminie na skutek okoliczności, za
które ponosi odpowiedzialność korzystający, to nadal obowiązywać go będą
terminy płatności, jakie określone zostały w umowie leasingowej. Ten zapis ma
za zadanie chronić przede wszystkim interes finansującego transakcję leasingową
(firmy leasingowej), który ponosi znaczące ryzyko związane z realizacją umowy.

Umowy leasingowe
zobowiązują korzystającego (leasingobiorcę)
do terminowego odbioru przedmiotu leasingu. Nieodebranie przedmiotu leasingu,
tak jak przewiduje to przepis kodeksu cywilnego, nie zwalnia z obowiązku
uiszczenia rat leasingowych. Z nieterminowym odbiorem leasingowanego
środka trwałego może się wiązać wypowiedzenie umowy leasingowej.

Kolejny przepis
k.c. ( art. 7094) potwierdza uprawnienia korzystającego
(leasingobiorcy) do otrzymania przedmiotu leasingu w takim stanie, w jakim
nabyła go firma leasingowa, co oznaczać ma w konsekwencji oddanie
przedmiotu leasingu w stanie umożliwiającym użytkowanie go w sposób
przewidziany w umowie. Ponadto firma leasingowa ma obowiązek, zgodnie z powołanym
przepisem Kodeksu cywilnego, wydać korzystającemu (leasingobiorcy) odpis
dokumentu potwierdzającego nabycie przedmiotu leasingu oraz odpis innych
dokumentów związanych z tą transakcją, w tym dokument gwarancji co do jakości
przedmiotu leasingu wydany np. przez producenta.

Korzystający (leasingobiorca) ponosi całkowitą odpowiedzialność
za wybór sprzętu i dostawcy. Firmy leasingowe nie ponoszą z reguły
żadnej odpowiedzialności za nieterminowe dostarczenie sprzętu przez dostawcę.
Takiej sytuacji nie zmienia fakt, że niektóre z tych firm pomagają w
wyborze i znalezieniu przedmiotu leasingu czy nawet uczestniczą w negocjacjach
z dostawcą. Odmiennie ta kwestia może być uregulowana jedynie w przypadku, gdy
leasingodawca jest równocześnie producentem lub dostawcą sprzętu.

 

Utrata przedmiotu leasingu

Kodeks cywilny
uregulował bardzo istotną dla stron umów leasingowych kwestię, jaką jest utrata
przedmiotu leasingu podczas trwania umowy. Zgodnie z art. 7095
Kodeksu cywilnego, jeżeli po wydaniu korzystającemu rzeczy będące przedmiotem
leasingu została ona utracona z powodu okoliczności, za które finansujący
nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu wygasa. Korzystający
(leasingobiorca) ponosił ryzyko tylko w przypadku utarty rzeczy z przyczyny,
za które sam odpowiada. Nie jest możliwe obciążenie korzystającego
odpowiedzialnością za utratę przedmiotu leasingu z przyczyn, za które odpowiada
firma leasingowa. Ryzyko utraty rzeczy korzystający (leasingobiorca) ponosił od
momentu wydania mu rzeczy, a nie np. od momentu podpisania umowy. Zdarza
się bowiem, iż podpisanie umowy leasingu nie jest równoznaczne z przekazanie
przedmiotu leasingu do używania. W takich właśnie sytuacjach powyższy
przepis ma zabezpieczać prawa korzystającego (leasingobiorcy).

W sytuacji
utraty przedmiotu leasingu, konieczne jest również zabezpieczenie interesów
firm leasingowych. I tak, jeżeli umowa leasingu wygasła z przyczyn utraty
przedmiotu leasingu w sytuacji, za którą odpowiada korzystający, to
wówczas, finansujący (leasingodawca) może żądać od korzystającego
natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych
rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty
przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz z tytułu
ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.

 

Ubezpieczenie przy leasingu

Kolejna ważna
sprawa w umowach leasingowych to ubezpieczenie przedmiotu leasingu. Obowiązek ten spoczywa przeważnie na
leasingobiorcy. Najkorzystniejsza dla leasingobiorcy jest sytuacja, gdy firma
leasingowa sama ubezpiecza przedmiot umowy. Praktyka taka znacznie upraszcza
procedurę towarzyszącą zawarciu umowy leasingowej, ale równocześnie może
prowadzić do narzucania przez firmy leasingowe swoim klientom konkretnych
warunków ubezpieczenia bez możliwości skorzystania z preferencyjnych polis. Na
tym właśnie polu interesy korzystającego ma zabezpieczać art. 709 6k.c.,
który stanowi, iż w przypadkach, gdy koszty ubezpieczenia
przedmiotu leasingu nie zostaną określone w umowie, to powinny one
obejmować składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.
Przepis ten jest o tyle istotny, że ubezpieczenie
przedmiotu leasingu, z którym wiążą się znaczące kwoty, leży przede
wszystkim w interesie korzystającego (leasingobiorcy). To właśnie on, jak
wynika z zapisów umów leasingowych, w przypadku utraty czy kradzieży
przedmiotu leasingu jest zobowiązany do dalszego uiszczania rat leasingowych.
Kwota ubezpieczenia staje się w takich wypadkach nieodzownym zabezpieczeniem
dobrze pojętego interesu leasingobiorcy, który może liczyć na zrekompensowanie
powstałych w takich wypadkach strat.

 

Korzystanie z przedmiotu leasingu

Korzystający
(leasingobiorca) obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności
dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie
niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania,
oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy. Jeżeli w umowie
leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje
osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie
zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy

art. 7099 do 70912 Kodeksu cywilnego.

 

Wypowiedzenie umowy leasingu

Gdy korzystający (leasingobiorca) zwleka z zapłatą co najmniej jednej
raty to finansujący (leasingodawca) powinien wyznaczyć korzystającemu
odpowiedni dodatkowy termin do zapłaty (art. 70913 k. c.). Dopiero w sytuacji
bezskutecznego upływu tego dodatkowego terminu, umowa leasingu może być
wypowiedziana ze skutkiem natychmiastowym. Oczywiście strony będą mogły ustalić
same termin wypowiedzenia w przypadku opóźnienia w zapłacie raty leasingowej,
ale postanowienia mniej korzystne dla leasingobiorcy, od tych określonych w
Kodeksie cywilnym są nieważne. Dokładne
terminy, w których powinny być wnoszone raty leasingowe określa
harmonogram spłat, stanowiący jeden z podstawowych dokumentów dołączanych do
umowy leasingowej.

Zawsze w umowie leasingowej jest przewidziana
możliwość jej wypowiedzenia przez finansującego (leasingodawcę). Może to
nastąpić m.in., gdy: korzystający (leasingobiorca) opóźnia się w płatnościach
rat leasingowych, pojawia się groźba ogłoszenia upadłości korzystającego
(leasingobiorcy) lub jego likwidacji albo otwarte zostaje postępowanie
układowe. W razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu
na skutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi korzystający,
finansujący może żądać od korzystającego (leasingobiorcy) natychmiastowego
zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat,
pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty
przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu.

 

Nabycie przedmiotu leasingu

Jeden z ostatnich
przepisów dotyczących leasingu art. 70916 k.c. reguluje sytuację,
gdy strony postanowiły, iż po zakończeniu umowy korzystający (leasingobiorca)
nabędzie przedmiot leasingu. Gdy w umowie przewidziano taką możliwość, to
korzystający może żądać przeniesienia własności przedmiotu leasingu w terminie
miesiąca od upływu terminu zakończenia umowy leasingowej. Strony mogą ustalić
inny termin przeniesienia własności przedmiotu leasingu, a przytoczony
przepis stanowi zabezpieczenie dla korzystającego (leasingobiorcy) na wypadek,
gdy przy podpisywaniu umowy leasingu przewidziano możliwość przeniesienia na
niego własności leasingowanego środka trwałego, ale nie określono dokładnie,
kiedy ma to nastąpić.

 

Podstawa prawna


art. 7091-70918 ustawy z dnia
23 kwietnia 1964 r.
Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 z
późn. zm.)


Marek Kobylański