1
Karty płatnicze pojawiły się w Polsce pod koniec lat 60. i były to karty wydawane przez banki
zagraniczne, którymi turyści mogli regulować w bardzo ograniczonym zakresie swoje płatności  głównie
były to placówki związane z biurem podróży Orbis, ekskluzywne hotele i restauracje. Krajowy rynek kart
płatniczych zaczął się rozwijać w Polsce dopiero w latach 90.Wiązało się to głównie z przeprowadzonymi
w naszym kraju po 1989 r. reformami, które wpłynęły również na kształt krajowego sektora bankowego.
Banki zaczęły oferować klientom nowe produkty, usługi, w tym również karty płatnicze. Pierwsze karty
dla klientów indywidualnych zaczął wydawać Bank PKO SA w 1991, by w 2002 roku w proces wydawania
kart zaangażowanych było 38 banków.
2
Od tamtego czasu liczba wyemitowanych kart w ogólnym rozrachunku rośnie, jednak od 2010 roku kart
ubywało z powodu kryzysu finansowego i zmiany podejścia instytucji finansowych do kart kredytowych.
Głównie chodziło o politykę banków w zakresie ich wydawania i obsługiwania, tzn. zaostrzenia kryteriów
dotyczących zarówno wydawania nowych kart, przyznawania limitów i obsługi już wydanych.
Natomiast jeżeli chodzi o liczbę punktów usługowo-handlowych akceptujących płatności kartowe, to
należy zauważyć, że dynamika ich wzrostu jest znacznie niższa niż dynamika liczby kart płatniczych.
Nagły przyrost w okresie 2010-2012 był spowodowany programem "Kartą Visa zapłacisz wszędzie".
Program, który jest finansowany przez banki wydające karty, koncentruje się na pozyskiwaniu punktów
handlowo-usługowych, które do tej pory nie akceptowały kart płatniczych. Środki są
przekazywane agentom rozliczeniowym w formie dofinansowania instalacji nowych terminali
Ponadto w 2011 roku powstała Fundacja Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego, która zajmuje się akcjami
edukacyjnymi, legislacyjnymi i innymi działaniami mającymi zwiększać polski obrót bezgotówkowy.
3
Pod koniec lat 90' przeważającą część rynku stanowiły karty debetowe, by w początkowych latach
nowego tysiąclecia stracić na znaczeniu na rzecz kart kredytowy. Sytuacja ponownie zmieniła się na
przełomie 2009/2010 roku z powodu zmiany polityki banków w zakresie kart kredytowych, zaostrzając
kryteria wydawania nowych kart i przyznawania nowych limitów, co było odpowiedzią na globalny
kryzys finansowy.
Natomiast karty obciążeniowe z roku na rok traciły na znaczeniu, by dziś stanowić zaledwie niespełna 1%
całości rynku.
4
Od końca lat 90' dynamicznie na znaczeniu zyskiwały karty z funkcją wypłat z bankomatów, by w krótkim
czasie stanowić ponad 98% rynku. Było to nierozerwalnie związane z coraz większą siecią bankomatów
oferowanych przez polskie banki.
5
Do roku 2004 największą popularnością cieszyły się karty z paskiem magnetycznym, by w kolejnych
latach systematycznie tracić na znaczeniu na rzecz kart łączących technologię paska magnetycznego z
mikroprocesorem. Było to spowodowane planami wprowadzenia SEPA, czyli Jednolitego Obszaru
Płatniczego w Euro. W tzw. okresie przejściowym w latach 2008-2010 państwa członkowskie miały
stopniowo przechodzić do standardu EVA i przystosować terminale POS i bankomaty do ich obsługi.
6
Z roku na rok rośnie także udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji kartowych. W
roku 2009 nastąpił przełomowy moment, gdy transakcje te stanowiły ponad połowę ogółu. Jest to
głównie zasługa wzrastającej liczby punktów usługowo-handlowych akceptujących karty oraz wzrostu
popularności płacenia niskich kwot za sprawą kart zbliżeniowych. Niestety, w dalszym ciągu znacząca
część osób wykorzystuje karty głównie do wypłacania pieniędzy z bankomatu, by robić zakupy w
sklepach i punktach pozbawionych terminali POS, np. Biedronka czy lokalne sklepy osiedlowe.
7
Duże znaczenie dla akceptantów kart płatniczych mają koszta związane z instalacją terminala POS.
Głównym kosztem jest płata interchange  prowizja wypłacana przez agenta rozliczeniowego na rzecz
banku wydawcy od każdej bezgotówkowej transakcji realizowanej przy użyciu karty. Do tego należy
jeszcze doliczyć prowizję dla samego agenta, koszty dzierżawy każdego terminalu oraz wszelkie
dodatkowe koszty obsługi sieci i pomocy technicznej.
Opłata interchange różni się wielkością i metodą naliczania w zależności od organizacji kart
płatniczych& .
Od stycznia 2013 roku nastąpiło obniżenie tej opłaty zarówno przez Visa, jak i MasterCard. Ponadto
ustalono harmonogram stopniowego obniżania opłaty w okresie 2014-2017. I tak Visa planuje w 2014
roku obniżenie stawki dla kart debetowych do 1%, by w 2017 roku spaść do 0,7%. Natomiast MasterCard
rozpocznie rok 2014 z opłatą w wysokości 1,11%, by zakończyć w 2017 na poziomie 0,84%.
8
Grupę siedmiu państw o najniższym w Unii Europejskiej wskaz
niku liczby kart płatniczych per capita
tworzyły postsocjalistyczne kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Niestety nawet na tle tych państw
Polska prezentowała się bardzo słabo i ze wskaz
nikiem zaledwie 0,84 karty płatniczej per capita.
Przewyższała jedynie Rumunię (RO 0,63 karty per capita).
Najwyższy poziom nasycenia rynku kart płatniczych występował w Luksemburgu (LU), gdzie przeciętnie
przypadało 3,27 kart płatniczych na 1 mieszkańca, a także w Wielkiej Brytanii (UK 2,35 kart per capita) i
Szwecji (SE 2,15 kart per capita).
W największej europejskiej gospodarce  w Niemczech (DE)  wskaz
nik ten wynosił 1,6 kart per capita.
W krajach UE przeciętnie na 1 mieszkańca przypadało 1,44 kart.
Jednakże większe znaczenie niż sama liczba kart ma liczba przeprowadzonych nimi transakcji. W Polsce
na 1 kartę przypada nieco ponad 31 transakcji, natomiast w krajach z tego samego regionu, jak Czechy
(CZ), Węgry (HU) czy Słowacja (SK) odpowiednio: 25, 25 i 19, przy średniej unijnej 48 transakcji.
9
Pod względem infrastruktury płatniczej dla kart Polska na tle innych państw UE również prezentowała
się bardzo słabo. W naszym kraju przypadało zaledwie 7 tys. terminali POS na milion mieszkańców.
Niższy wskaz
nik odnotowano jedynie w Rumunii (RO 5,8 tys.). Najwięcej terminali w stosunku do liczby
mieszkańców funkcjonowało w Finlandii (FI 37,6 tys.).
Wysoko w tym zestawieniu znalazły się: Grecja (GR) i Hiszpania (ES) - odpowiednio 31,9 tys. i 29,5 tys.
urządzeń na milion mieszkańców, a więc kraje nastawione na obsługę ruchu turystycznego.
Wśród dziesięciu krajów o najniższym poziomie dostępności do terminali znalazło się osiem krajów
postsocjalistycznych oraz Niemcy (DE) i Austria (AU). Należy jednak pamiętać, że polski rynek kart
płatniczych, w przeciwieństwie do liderów zestawienia, jest jeszcze młody i działa od 20 lat