Postacie przepisów prawnych
Przepisy odsyłające:
Z sytuacją przepisów odsyłających mamy do czynienia w tych przypadkach, w których akt normatywny reguluje szczegóły
dwóch lub więcej różnych zagadnień w ten sam sposób lub też w sposób podobny i w związku z tym nie ma żadnej
potrzeby aby wielokrotnie powtarzać sobie takie same lub podobne do siebie przepisy. Wysuwa się wtedy pewien przepis
przed nawias. (istota tego przepisu polega na komunikatywności tekstu - żeby nie był on zbyt rozległy, oraz by
maksymalnie skondensować instytucje do siebie podobne).
Fikcje prawne:
Akt normatywny łączy nieraz z różnymi sytuacjami faktycznymi takie same skutki prawne i w ramach techniki legislacyjnej
można użyć trzech metod redagowania przepisów prawnych:
" .można objąć jedną hipotezą różne sytuacje faktyczne i złączyć z nimi jedną dyspozycje zawartą w tym samym
przepisie.
" .każdą z osobna sytuacje faktyczną objąć w odrębnym przepisie odrębną hipotezą i dyspozycją.
" .każdą sytuację faktyczną objąć odrębną hipotezą w odrębnym przepisie, ale tylko w jednym z tych przepisów
wyrazić treść dyspozycji zaś w innych hipotezach odsyłać jedynie do tej dyspozycji.
Stosujemy wówczas tzw. fikcje prawne np.
1. Hipoteza określa sytuację, gdy pewną osobę uznano za niegodną dziedziczenia.
2. Sytuacja, gdy spadkobierca spadek odrzucił.
3. Sytuacja gdy spadkobierca ustawowy zrzekł się dziedziczenia.
W każdym z tych trzech przypadków następuje odesłanie do wspólnej dyspozycji. Mianowicie, że ten który został uznany
za niegodnego, ten który spadek odrzucił, bądz
ten który zrzekł się dziedziczenia traktowany jest tak jak gdyby nie dożył
spadku. Czyli ustawodawca przyjmuje pewną fikcję:  mimo, iż żyje to nie żyje , ponieważ skutki prawne dotyczą
niegodnego, zrzekającego się, bądz
tego, który spadek odrzucił są takie same jak tego zmarłego (czyli nie ma nic).
Definicje ustawowe:
Tzw.  słowniczek w ustawie nieraz nie daje się zapewnić należytego rozumienia przepisów prawa bez zamieszczenia
bez zamieszczenia jakiś dłuższych zwrotów określających, zamiast krótkich określeń (wyrażeń), których sens mógłby
budzić jakieś wątpliwości. Zamieszczenie tych zwrotów w całej rozciągłości w każdym przypadku, gdy dane słowo
miałoby pojawiać się w tekście nie wydaje się celowe - postulat zwięzłości aktu normatywnego zostałby zniweczony.
Z punktu widzenia praktyki wygodniejsze jest wtedy wyodrębnienie pewnych zwrotów dania ich jako przed nawias,
określając co dane pojęcie w danym akcie normatywnym znaczy.
Zwroty dookreślone:
O dookreśleniu należy mówić wówczas, gdy pewne wyróżnienie nie budzi wątpliwości co do jego znaczenia przynajmniej
na terenie jednej gałęzi prawa. (np. prawa cywilnego). Występują one tam, gdzie ustawodawca jest w stanie określić
dany przedmiot regulacji.
Zwroty dookreślone to decyzje legalne (a więc takie, które mocą woli zwierzchniego organu zostałoby przyobleczone w
taką, a nie inną treść i nadano im takie, a nie inne znaczenie).
Zwroty niedookreślone:
Zwroty niedookreślone to takie, co do których znaczenia (mamy pewne wątpliwości) nie mamy pełnej jasności i zarazem
ustawodawca tej treści nie chciał ustalić. Sposób tego niedookreślenia jest różny. Np.:
 zasady współżycia społecznego
 społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa
 drobne, bieżące sprawy życia codziennego
 rażące pokrzywdzenie
 bezpośrednie niebezpieczeństwo
 ważne powody
W przepisach prawnych jest ich zdecydowana większość. Mogą dotyczyć zarówno hipotezy jak i dyspozycji.
Pozostawiają one daleko idącą swobodę dla organu stosującego prawo (swobodę oceny wartościowania) - mając za
postawę tę samą normę osiągamy różne efekty (jednego uniewinniamy drugiego nie). Jeżeli występują zwroty
niedookreślone to zarazem praktyka orzecznicza i doktryna wypracowały trzy podstawowe zasady, które muszą
funkcjonować, gdy organ stosujący prawo napotka na drodze zwrot niedookreślony:
" Nie należy zbyt pochopnie dopatrywać się w zwrotach ich niedookreślonego charakteru.
" Należy mieć na względzie powszechnie przyjęte znaczenie danych wyrazów oraz ustaloną praktykę (język
codzienny ma przewagę przy ustalaniu zwrotów niedookreślonych).
" Przy ocenie należy opierać się na miernikach, na których oparto tekst danego aktu normatywnego lub też należy
opierać się na pewnych technicznych metodach wykładni.
Wśród tych zwrotów niedookreślonych możemy wyróżnić dwie kategorie:
. Pewne zwroty są niedookreślone o tyle, że zawierają one wyrażenia, które nie są same przez się całkowicie jasne i
jednoznaczne, zaś przepisy nie zawierają wskazówek (lub dostatecznych wskazówek), jak należy te wyrażenia
rozumieć.
. Zwroty niedookreślone z przyczyn natury polityczno-legislacyjnej np.  zasady współżycia społecznego ,  społeczno-
gospodarcze znaczenie prawa . Zwroty niedookreślone wynikające z przyczyn natury polityczno-legislacyjnej nazywa
się klauzulami generalnymi.
Funkcją klauzul generalnych jest umożliwienie szczególnej elastyczności w stosowaniu prawa. Rozumie się przez nie
przepisy prawne, w których nie są dokładnie sprecyzowane wszystkie elementy składające się na hipotezę czy
dyspozycję normy prawnej, a ocena konkretnego stanu faktycznego zostaje porzucona przez organ stosujący prawo.
Klauzule generalne zapewniają normom prawnym dostateczny stopień elastyczności (w zależności od sytuacji norma
prawna może być modulowana, miarkowana, interpretowana).
Zbieg norm (zderzenie się norm):
O zbiegu norm w polskim prawie cywilnym przyjęto mówić wówczas, gdy do jednego i tego samego stanu faktycznego da
się lub można zastosować więcej niż jedną normę. Zarazem dodaje się, że zbieg norm zachodzi również wówczas, gdy
ustawa wyraz
nie przyznaje jednej ze zbiegającej się norm pierwszeństwo lub gdy tego pierwszeństwa należy dopiero
szukać, albo że wszystkie zbiegające się normy należy stosować kumulatywnie lub alternatywnie. Gdy taka sytuacja
zbiegu norm zajdzie to obowiązujący porządek prawny łączy dwa lub więcej różnych w tej kwestii dyspozycji, a gdy się
nie da to stwierdzamy, że w prawie występuje tzw. luka.
Obowiązywanie prawa w zasięgu przestrzennym:
Normy prawne obowiązują jedynie na terenie tego państwa, które z mocy swej suwerennej władzy wydało zawierające je
akty normatywne. Występują takie sytuacje kiedy organy jednego państwa są obowiązane do stosowania przepisów,
które zostały wydalone przez inne państwa, bądz
inne przedmioty prawa międzynarodowego publicznego. Zawsze
jednak obowiązek stosowania tych przepisów będzie wynikał z faktu, że stają się one prawem własnym danego państwa.
To, które z praw, którego państwa będzie stosownie uregulowane jest również tzw. prawem międzynarodowym
prywatnym. W doktrynie prawa określa się je jako tzw. prawo II stopnia (mianowicie to prawo, które może wejść w
zastosowanie wolą obu stron).
Polski porządek prawny: regulowane jest ono ustawą  kodeks i prawo międzynarodowe prywatne z 12 listopada 1964 r.,
który zezwala na wybór prawa właściwego danej czynności prawnej.
Obowiązywanie prawa w zasięgu podmiotowym:
Przepisy prawa cywilnego dotyczą wszystkich osób fizycznych i osób prawnych. Ta zasada doznaje pewnego
przełamania, gdy normy prawa cywilnego będą obowiązywać podmioty, które nie są ani osobą fizyczną, ani osobą
prawną - są tzw. persona inperfecta (osoby niedoskonałe - ale biorą udział w czynnościach prawnych, zawierają
określone kontrakty. Są to tzw.  ułomne osoby prawne , które też są objęte mocą obowiązywania przepisów prawa
cywilnego (np. w prawie handlowym: nie jest osobą prawną spółka komandytowa, ani spółka jawna, ale uczestniczą one
w czynnościach prawnych).
Zakres przedmiotowy:
Przepisy prawa cywilnego dotyczą w zasadzie w sposób jednakowy wszystkich jednorodnych przedmiotów tych(?) ona
między osobami fizycznymi czy też osobami prawnymi podlega tym samym przepisom (to jest zasadę w nowym prawie
od 23 lipca 1990).
Zasięg czasowy: (obowiązywanie norm prawnych)
Przez wejście normy prawnej w życie rozumie się powstanie ciążącego na organach państwa obowiązków stosowania
normy.
I samo prawo, albo konkretny akt normatywny określa od kiedy dany akt (norma) wchodzi w życie, albo też jest to
regulowane w pewien zgeneralizowany sposób. Mianowicie, że w jakimś jednym akcie bądz
nawet konstytucji określa się
początkowy moment, wejście aktu prawnego w życie. Np. akt prawny obowiązuje w miesiąc po jego opublikowaniu albo
na 14 dzień po jego opublikowaniu najczęściej jednak akt normatywny w przepisach końcowych stwierdza, że dana
ustawa wchodzi w życie w takim, a takim terminie.
Celem opóz
nienia wejścia jakiejś ustawy w życie w stosunku do jej uchwalenia i opublikowania jest to, aby adresaci
zapoznali się z danym aktem normatywnym. Nieraz w specjalnym akcie wprowadza się daną ustawę nie całościowo, ale
wchodzą w życie w różnych datach określone przepisy. Wtedy razem z ustawą właściwą wydaje się również tzw. ustawy
 przepisy wprowadzające
Ten okres pomiędzy uchwaleniem, opublikowaniem ustawy, a wejściem w życie ustawy nazywamy - vacacio legis
(wakacją ustawy).
Uchylenie ustawy, a więc utrata jej mocy obowiązującej, również została uregulowana. Uchyla ją nowa ustawa, lub (co
następuje bardzo rzadko) w samej ustawie określony czas obowiązywania pewnej ustawy. Są to tzw. ustawy
okazjonalne.
Nieraz ustawa zawiera klauzulą, że ustawa wchodzi w życie z dniem tym i tym, uchyla przepisy dotychczas obowiązujące
i wtedy powstaje problem, które z przepisów uchyla nowa ustawa (czy tylko i wyłącznie te dotyczące materii regulowanej
przez nową ustawę, czy wszystkie ustawy, w których choć w części zawarte są regulacje zawarte w tej nowej ustawie).
Obowiązuje zasada  lex retro non agis (prawo nie działa wstecz), aczkolwiek nie jest to u nas zasada konstytucyjna.
Została ona wprost zapisana w kodeksie karnym!