"Szkice wêglem" H. Sienkiewicza



Wawrzon Rzepa, jego niedola:

-> ciemny, nie umie czytaÃÅš, zacofany, prymitywny, naiwny, nieÅ“wiadomy swoich praw, pogrÂÄ…Âżony w pijaÃÄ…stwie, bezmyÅ“lnie okrutny,

-> posiada trzy morgi ziemi, dorabia na utrzymanie rodziny pracÂÄ… w lesie, -> przekroczyÂÅ‚ wiek poborowy, jest Âżonaty, nie grozi mu pobór do woj ska, -> podpisuje po pijanemu podstêpnie podsuniêty mu kontrakt, który prawnie jest niewaÂżny, o czym on nie wie,

-> przez zÂÅ‚oÅ“liwÂÄ… intrygê pisarza staje z ÂżonÂÄ… w obliczu tragedii.

PostaÃÅš Rzepowej, jej wêdrówka po ratunek dla mêÂża:

-> biedna nieoÅ“wiecona chÂÅ‚opka, nie umie czytaÃÅš ani myÅ“leÃÅš, naiwna, ograniczona, ÂÅ‚atwowierna, bezkrytyczna, -> kochajÂÄ…ca, wierna i oddana mêÂżowi, -> uwierzyÂÅ‚a w realnoÅ“ÃÅš gróŸb ZoÂÅ‚zikiewicza i walczy jak potrafi o szczêœcie swojej rodziny, -> udaje siê o pomoc:

- do sÂÄ…du gminnego, - na plebaniê, - do dworu, - do naczelnika powiatu, -> zabiegi jej nie przynoszÂÄ… Âżadnego skutku; od nikogo nie otrzymuje ani pomocy, ani rady, a wystarczyÂÅ‚o jÂÄ… tylko uÅ“wiadomiÃÅš, Âże papier, który mÂÄ…Âż podpisaÂÅ‚, jest niewaÂżny, -> popeÂÅ‚nia bÂłêdy w swym postêpowaniu; jej niewiedza i nieÅ“wiadomoÅ“ÃÅš prowadzÂÄ… nieuchronnie do klêski; poÅ“wiêcenie jej zostaje wykorzystane w okrutny sposób.

Przyczyny tragedii chÂÅ‚opskiej rodziny Rzepów:

-> ciemnota, zacofanie, analfabetyzm, pijaÃÄ…stwo, naiwnoÅ“ÃÅš, nieÅ“wiadomoÅ“ÃÅš, pokora, ulegÂÅ‚oÅ“ÃÅš, bezradnoÅ“ÃÅš, atmosfera terroru zwiÂÄ…zana z powstaniem styczniowym, ucisk obszarniczy i wielki wyzysk chÂÅ‚opa, -> sprawcy nieszczêœÃÅš rodziny Rzepów: pisarz gminny, wójt, ksiÂÄ…dz, dziedzic.

ZoÂÅ‚zikiewicz:

-> oszust, ÂÅ‚apówkarz, zdzierca, kombinator, spekulant, denuncjator, pasoÂżyt, egoista, ÂÅ‚otr, groŸny, chciwy, Å“mieszny, -> uosobienie negatywnych cech zwiÂÄ…zanych z urzêdem, -> przedstawiciel carskiego aparatu wÂÅ‚adzy, cieszÂÄ…cy siê zaufaniem wÂÅ‚adz zaborczych,



-> centralna figura we wsi; mianowany przez naczelnika powiatu, faktyczny rzÂÄ…dca gminy i wÂÅ‚aÅ“ciwie niezaleÂżny od swojego przeÂÅ‚oÂżonego, czyli wójta, którego kontrola nad kancelariÂÄ… jest fikcjÂÄ…; wójt nie umie pisaÃÅš ani czytaÃÅš (od wójtów i ÂÅ‚awników nie wymagano tych umiejêtnoÅ“ci), -> trzêsie caÂÅ‚ÂÄ… gminÂÄ… i kieruje sprawnie wszystkimi dygnitarzami gminnymi; "trzyma w rêku" wójta, który jest jego sojusznikiem i chce siê na stanowisku utrzymaÃÅš oraz ÂÅ‚awnika GomuÂłê - we trzech tworzÂÄ… caÂÅ‚y sÂÄ…d gminny, -> w czasie powstania styczniowego jako mÂÅ‚ody chÂÅ‚opak dostaÂÅ‚ siê do niewoli i zostaÂÅ‚ szpiclem; ludzi w okolicy znaÂÅ‚, ÂÅ‚atwo mu byÂÅ‚o donosiÃÅš i tym zapewniÂÅ‚ sobie karierê urzêdniczÂÄ…; wie dobrze, kto braÂÅ‚ udziaÂÅ‚ w powstaniu styczniowym i kto byÂÅ‚ z nim zwiÂÄ…zany i chêtnie posÂÅ‚uguje siê powiedzeniem: "Âżeby tylko wiedzieli to, co ja wiem", toteÂż Burak, Rzepa i dziedzic majÂÄ… powody, by unikaÃÅš konfliktów "z wÂÅ‚adzami", -> jedyny "czÂÅ‚owiek z edukacjÂÄ…"; a ukoÃÄ…czyÂÅ‚ dwie klasy, reprezentuje niski poziom umysÂÅ‚owy, czyta romanse, gra na gitarze, ubiera siê elegancko, ->góruje nad chÂÅ‚opami, którzy sÂÅ‚uchajÂÄ… go naboÂżnie; powtarza im czêsto: "jesteÅ“cie durnie", -> wykorzystuje ciemnotê chÂÅ‚opów, ich lêk i nieufnoÅ“ÃÅš wobec wÂÅ‚adzy i Âżeruje na nich, ciÂÄ…gnÂÄ…c korzyÅ“ci z luk i niejasnoÅ“ci w przepisach, dla zaspokojenia wÂÅ‚asnych zachcianek nie waha siê stosowaÃÅš ohydnych sposobów zastraszania wobec Rzepów, jak i wobec wÂÅ‚adz gminnych, odtrÂÄ…cony przez obojêtnÂÄ… najego zaloty RzepowÂÄ…, "reÂżyseruje" Å“wiadomie i z premedytacjÂÄ… zbrodniczÂÄ… intrygê; efekty jego pomysÂłów i dziaÂÅ‚ania sÂÄ… tragiczne.

Rozwarstwienie wsi i wewnêtrzne konflikty wÅ“ród chÂÅ‚opów

->wieÅ“ podzielona jest na dwa odrêbne i obce sobie Å“wiaty - bogate chÂÅ‚opstwo i biedotê, ->obie warstwy ÂżyjÂÄ… wÂÅ‚asnymi sprawami w caÂÅ‚kowitej izolacji od siebie.

PogÂłêbiajÂÄ…ca siê przepaÅ“ÃÅš miêdzy dworem a wsiÂÄ…

-> brak wspóÂÅ‚Âżycia dworu i chaty; dwór nie chce interesowaÃÅš siê sprawami wsi; przed uwÂÅ‚aszczeniem chÂÅ‚op byÂÅ‚ przyzwyczajony widzieÃÅš w panu obroÃÄ…cê i gÂÅ‚owê myÅ“lÂÄ…cÂÄ… za niego, ->przepaÅ“ÃÅš widocznajest w kraÃÄ…cowej róÂżnicy warunków ich bytu oraz w nienawiÅ“ci chÂÅ‚opa do dworu; Rzepa podpala dworskie zabudowania; jako chÂÅ‚opak w czasie powstania styczniowego nosiÂÅ‚ papiery dziedzicowi do lasu, teraz liczyÂÅ‚ na jego pomoc, ale zawiódÂÅ‚ siê, ->ponury, ciemny obraz wsi, czarnym wêglem pisany; dlajego mocniejszego zaakcentowania Sienkiewicz celowo wprowadza do utworu specyficzne nazewnictwo, wymowne nazwy wsi i mieszkaÃÄ…ców - Barania GÂÅ‚owa, ZoÂÅ‚zikiewicz itd.

Krytyka ziemiaÃÄ…stwa, kleru i urzêdów carskich ZiemiaÃÄ…stwo

->egoizm, bezmyÅ“lnoÅ“ÃÅš, wygodnictwo, nieprzydatnoÅ“ÃÅš spoÂÅ‚eczna, obojêtnoÅ“ÃÅš wobec drugiego czÂÅ‚owieka, -> przyjmuje "zasadê nieinterwencji" wobec wsi pouwÂÅ‚aszczeniowej, czyli nieinteresowania siê sprawami chÂÅ‚opów i uchylania siê od pracy w samorzÂÄ…dach wiejskich powoÂÅ‚anych po 1864 roku, co ma shzÂżyÃÅš ich umacnianiu; dogodne usprawiedliwienie wÂÅ‚asnej biernoÅ“ci, -> "zasada nieinterwencji" oznacza zupeÂÅ‚nÂÄ… obojêtnoÅ“ÃÅš ziemiaÃÄ…stwa na sprawy wsi oraz otwartÂÄ… rezygnacjê z opieki nad ludem i wywoÂÅ‚uje tragiczne skutki.

Kler: ->obojêtny wobec krzywd ludzi; religia koi cierpienia biednych, a w rzeczywistoÅ“ci wspiera wÂÅ‚adzê bogaczy.

Urzêdy: -> bezduszne, sÂÅ‚uÂżalcze, karierowiczowskie, obojêtne, a nawet wrogie interesom obywateli; reprezentujÂÄ… paÃÄ…stwo zaborcze.