NAZWA CHOROBY: WIERZCHOLKOWE ZAMIERANIE PEDOW SO
PATOGEN: GREMMENIELLA ABIOTINA
PODGROMADA: ASCOMYCOTINA
1.Znaczenie gosp.
Do niedawno choroba ta byla nie grozna i malo znana.
Dopiero w ostatinim XX-leciu osiagnela duze
znaczenie gosp. w polsce choroba ta opanowuje
przede wszystkim So zwyczajna. Chorobie tej sprzyja wiele
czynnikow m.in. mrozna dluga zima z wysoka pokrywa
sniezna obfite opady i chlodna wiosna zmrozowiska
oraz sadzenie drzew na glebach slabych i gruntach porolnych.
2.Objawy i przebieg
Na wiosne zakarzone igly wysychaja i staja sie szaro-zielone.
Kiedy zaczynaja tworzyc sie pedy majowe
zakarzone paczki szczytowe niepekaja a zeszloroczne
igly brunatnieja od nasady. Charakterystyczne bywaja
objawy na So 5-15 letniej zakarzone w okresie wiosennym
poniewaz pedy nie wytwarzaja nastepnej wiosny
nowych pedow - wokresie jesieni i zimy paczki ulegaja
przezywiczeniu slabna i zamieraja (na przekroju
podluznym widac od boku do dolu brunatne przebarwienia).
W tej fazie choroby w gornej czesci korony mozna
zaobserwowac liczne martwe pedy. W przypadku silniejszych
atakow drzewa moga calkowicie obmudrzec. Rok pozniej z paczkow
przybyszowych znajdujacych sie u nasady zamarlych
pedow wytwarzaja sie skupiska jasno-zielonych tworow
przypominajace male czarcie miotly. Charakterystyczne
sa takze wytwarzajace sie na pedach gornych i bocznych
podluzne paczki poczatkowo otwarte a pozniej
zablizniajce sie przez tkanke kallusowa.
3. Znaczenie choroby.
Pyknidy tego grzyba ukazuja sie w okresie wiosenno
letnim na zakarzonych w ubieglym roku zabitych pedach
i na iglach obumarlych zwykle u nasady - miseczki
jesli wystapia pojawia sie rok pozniej.
Z czarnych kulistych pyknidiow tworzacych sie
glownie na bliznach po opadnietych lisciach
wydoby sie rozowa wstega pyknidiow zlepionych sluzem.
Miseczki maja sr. od 0.5 do 2mm a zarodniki sa 3-4
komorkowe. Sama grzybnia grzyba Gremmeniella abiotina
jest luzna watowata zolto-zielona rosnaca b. powoli
aktywna w temp stosunkowo niskich 0 stopni jej
optimumrozwojowe lezy powyzej 0 st. C.
Wymaga wysokiej wilgotnosci powietrza. Zakarzenia
drzew odbywa sie za pomoca konidiow a takze zarodnikow
workowych patogena, po wytworzeniu sie nowych
pedow najdalej do lipca Dokonuje sie ona przez
nieuszkodzone miejsca na paczku zwlaszcza u
nasady i pedy krotkie i inne miejsca na pedznie
dlugim choc mozliwe jest rowniez przez rane.
Sama inkubacja jest dluga a pierwsze objawy choroby
w postaci swierzych wyciekow zywicy
z paczkow i brunatnienie ich tkanek wewnetrznych wyst.
pod koniec roku.
3.Warunki sprzyjajace chorobie.
Chorobie sprzyja wieksze lub mniejsze upodatnienie
gosp. wysttepujaca patogenicznosc sprawcy
i sprzyjajacych chorobie dzialanie czynnikow srodowiska.
Za najbardziej podatna w europie uwaza sie So czarna
a So zwyczajna uchodzi za gatunek mniej podatny
chorobie choc ostatnio ta opinia ulegla zmianie
z czynnikow srodowiska sprzyja chorobie wyst wilgoci
i niskie temp.
4. Ochrona
Sprowadza sie ona obecnie do stosowania w gosp.
lesnej odpornych odmian drzew, dobrego pielegnownai d-st
i przemyslanego ksztaltowania srodowiska lesnego
ktore m.in nie powinny sprzyjac nagromadzeniu sie
w lesie materialu zarazliwego. Dlatego tez przy
zakladaniu nowych d-st i odnawianiu na pamiec,
oraz wypelnianiu wszelkich luk w d-st nalezy
wprowadzac domieszki gat. lisciastych.