Jaskinia Wierzchowska





 





Jaskinia Wierzchowska
Górna

Stopień
trudnościOpis
dojściaOpis jaskiniOpis trasy turystycznejHistoria poznania



Położenie: Wierzchowice, gmina Wilka Wieś, woj.
krakowskieDługość jaskini: 950 m
Wysokość otworów: 390, 388, 399 m
npm.Ekspozycja otworów: NW.Stopień trudności. Jaskinia o
rozwinięciu poziomym, przystowowana do ruchu
turystycznego. Posiada oświetlenie elektryczne.
Zwiedzanie odbywa się grupowo z przewodnikiem, po
wytyczonej trasie.

Opis dojścia. Otwory
położone są w górnej części doliny Kluczwody, w
dużej grupie sklanej na wschodnim zboczu doliny.Od
wywierzka potoku Kluczwoda we wsi Wierzchowie prowadzą
do jaskini drogą ku północy znaki czarne (1 km).
Chcąc natomiast osiągnąć jaskinię od przystanku PKS
Murownia- kierujemy się drogą w stronę Krakowa do
miejsca, gdzie szosę przecina żółty szlak
turystyczny. Dalej podążamy za znakami żółtymi w
prawo (ku zachodowi), osiągając dno doliny przy
skałkach, w których znajdują się otwory jaskini -
od przystanku PKS 1 km.

Opis jaskini. Jaskinia
posiada trzy otwory, dwa u podnóża skal, trzeci
wyżej wśród skałek na zboczu doliny. Jaskinie
tworzy urozmaicony system korytarzy położonych na mniej
więcej jednym poziomie. Niektóre z podziemnych
pustek osiągają znaczne rozmiary (40-10 m Hala Wielka
Dolna, podobne rozmiary ma Sala Tronowa). W jaskini
odnaleziono ślady osadnictwa neolitycznego i liczne
szczątki zwierząt prehistorycznych. Jaskinia posiadała
niegdyś bogata szatę naciekowa, jednak 100 letni okres
niekontrolowanego ruchu turystycznego doprowadził do jej
niemal całkowitego zniszczenia. Resztki szaty ocalały
jedynie w partiach poznanych niedawno i trudno
dostępnych W jaskini stwierdzono występowanie 5-ciu
gatunków nietoperzy. Badania stwierdziły
kontynuowanie się znanych korytarzy wgłąb masywu ku
południowi, próba przedostania się do nich było
kopanie w Sali tronowej (korytarz nie naniesiony na
planie). Temperatura w jaskini wynosi 7-8°
C.

Opis trasy turystycznej.
Jaskinia czynna jest od 9 kwietnia do 30 listopada w
godzinach 9.00 do 16.00. Długość trasy turystycznej
wynosi 370 metrów, z 975 metrów długości
całej jaskini, a zwiedzanie zajmuje ok. godziny.
Jaskinie zwiedza się w grupach z przewodnikiem, a całość
posiada elektryczne oświetlenie W korytarzach jaskini
umieszczono gipsowe makiety zwierząt i ludzi
pierwotnych. Dla celów turystycznych wykorzystuje
się obecnie tylko jeden otwór, najbardziej
wysunięty na północ i największy, o kształcie
odwróconej gruszki. W jego stropie widoczne są
kotły wirowe, a w dnie rynna denna świadczące o
przepływie wody. Z otworu przechodzimy do Hali wielkiej
Dolnej o długości 40 metrów i szerokości od 4 do
10. Średnia wysokość sali wynosi 5 m. Wytyczona ścieżka
przebiega lewa częścią sali i omija miejsce, gdzie zima
tworzą się interesujące nacieki lodowe. Po kilkunastu
metrach dochodzimy do wylotu korytarza o nazwie
Niedźwiedzie Jamy. Przed wejściem znajduje się ładny
wodospad naciekowy, u którego podnóża
wykształciła się ciekawa forma przypominająca
kropielnice, często napełniająca się woda. Nazwa
Niedźwiedzie Jamy pochodzi od wygładzeń skały
utworzonych przez ocierające się niedźwiedzie (szlify
niedźwiedzie). Wchodzimy po kilku stopniach do wysokiego
korytarza z pewna liczba ocalałych nacieków Na
jego końcu znajdują się wymycia nazwane Niedźwiedzimi
Tronami. Wracamy do Hali wielkiej Dolnej której
przedłużeniem jest Jama Hieny (makieta). Z tego miejsca
przechodzimy 35 metrowym wysokim Korytarzem Gotyckim w
okolice drugiego otworu. Dalej idziemy w głąb masywu
korytarzem o nazwie Przesmyk Długi niegdyś wypełnionym
osadami usuniętymi podczas badań w XIX wieku.
Równolegle do niego ciągną się nowoodkryte partie
niedostępne dla turystów o nazwie Przesmyk
Równoległy z ładną szata naciekowa. Przesmykiem
Długim dochodzimy do prostopadłego korytarza, gdzie
zachowały się fragmenty wyższego pietra jaskini. Idziemy
nim w lewo i wchodzimy do Sali z Kotłami z wielką wantą
po środku z powodu znajdującej się w niej dziury zwanej
Śmietnikiem W stropie znajdują się kotły wirowe.
Przechodzimy w lewo, potem w prawo i dochodzimy do
schodków z poręcza W tym miejscu znajduje się
polka zwana Hotelikiem, która służyła grotołazom
jako miejsce noclegu. Po schodkach dostajemy się na
wyższy poziom. Z prawej strony za barierka znajduje się
wejście do niedostępnego dla turystów korytarza -
40-ki (Tunelu Speleologów) o długości ok 75,
posiadającego miejscami ładną szatę naciekowa. My
wchodzimy do Sali Tronowej (Hali Wielkiej Górnej
o długości 40 m i wysokości do 6 m. W jej środkowej
części uruchomiono w 1985 roku ekspozycje poświecona
jaskini. Sala kończy się zamulonym korytarzem, w
którym prowadzone są wykopy w celu dojścia do
nowych, ni odkrytych partii. W północnej części
Sala Tronowa łączy się z Kostnicą, której dno
leży 4 metry niżej niz. Sala Tronowa. Podczas kopania w
dnie Kostnicy odnaleziono liczne szczątki zwierząt
prehistorycznych i odkryto 50 m korytarzy leżących
poniżej Następnym odgałęzieniem Sali Tronowej są Czapki
zwane tak o wymyć w stropie. Ich końcowa cześć zbliża
się do Niedźwiedzich Tronów we wstępnej części
jaskini. W Czapkach znajdują się podpisy
turystów, z których najstarszy czytelny
pochodzi z 1903 roku. Z Sali Tronowej wracamy schodkami
i przechodzimy w okolice trzeciego otworu. Po drodze
mijamy niedostępny dla turystów korytarz zwany
Widłami Wchodzimy po schodkach do Sali Człowieka
Pierwotnego zwanej tak z powodu neolitycznych znalezisk
(makieta). Występują tu licznie duże pająki Meta
Menardi, które często można spotkać w okolicznych
jaskiniach. Niegdyś jaskinie opuszczało się bliskim,
leżącym wśród wyższych skałek trzecim otworem.
Obecnie wracamy do otworu którym wchodziliśmy do
jaskini.

Historia poznania. Można
sądzić, ze z uwagi na położenie otworów jaskinia
znana była od dawna. Najstarsza wzmianka pochodzi z roku
1853 z "Wspomnień z podroży po kraju"
Wojciecha Jastrzębowskiego. W latach 1871-73 badania
jaskini prowadził Jan Zawisza. Znalazł on ślady
paleniska oraz narzędzi krzemiennych i kościanych.
Sporządził tez pierwszy niedokładny plan jaskini.
Zakrojone na szeroka skale badania jaskini prowadził w
latach 1884-86 Gotfryd Ossowski. W czasie badań wykonano
szereg wykopów i znaleziono liczne szczątki
zwierząt m. in. niedźwiedzia jaskiniowego, lwa,
renifera, hieny jaskiniowej. Znaleziska były tematem
licznych publikacji. Ossowski jest również
autorem funkcjonującego do dziś nazewnictwa wielu części

jaskini. Od końca XIX wieku jaskinia jest licznie
odwiedzana. Otwory właściciel zamknął drewniana obudowa
a za wstęp pobierał opłatę W roku 1939 schronienie w
jaskini znalazło kilkaset osób, które
przebywały w niej ok. 2 tygodnie. Po wojnie otwory
jaskini pozostały nie zabezpieczone, co doprowadziło do
znacznej dewastacji i zaśmiecenia jaskini. W roku 1966
uznano jaskinie za pomnik przyrody. W 1967 otwory
jaskini zostały zamknięte i rozpoczęto jej
przystosowanie do masowego zwiedzania. Prace zakończono
w 1971 r. W roku 1977 oprawiono oświetlenie, a obecny
kształt przygotowania turystycznego pochodzi z lat
1982-84.Współczesna działalność
grotołazów przyczyniła się do wielu odkryć W
latach 50-tych Krakowski Klub Grotołazów odkopał
przejście do tzw. 40-ki znanej już Ossowskiemu, lecz
później zasypanej. W 1967 odkopano znane
wcześniej partie pod Kostnica i odkryto tam nowe
korytarze. W roku 1968 odkopano w sali pod Hotelikiem
odkopano kilkumetrowy korytarz z naciekami (A.
Górny). W roku 1969 i 1980 odkryto Przesmyk
Równoległy o długości ok. 100 m (M. Czepiel, A.
Górny).

Bibliografia:M. Szelerewicz, A.
Górny: Jaskinie Wyżyny Krakowsko -
Wieluńskiej
 
Powrót na stronę
główną serwisu