Profilowanie kryminalne nieznanych
sprawców przestępstw
Agnieszka Knap
Damian Marek
Listopad 2008
www.knpk.pl
 Profilowanie to dochodzenie do krótkiej,
dynamicznej, charakterystyki zwięz
le
ujmującej najważniejsze cechy
nieznanego sprawcy i przejawy jego
zachowań."
Zadaniem profilującego jest przeprowadzenie
trafnego wnioskowania min. na temat: motywacji,
prawdopodobnego rejony zamieszkania, biografii
kryminalnej, cech osobowości czy umiejętności n/ni
sprawcy.
KTO zrobił TO w TAKI sposób?
Najważniejsze pytania:
- Czy ofiara i sprawca znali się?
- Jakie emocje ich łączyły?
- Czy sprawca znał miejsce w jakim
dokonano przestępstwa?
- Jaka była możliwa motywacja czynu?
- Jakie zachowania sprawca może
przejawiać w przyszłości?
��W literaturze, anglojęzycznej:
 behavioral profiling ,  crime scene profiling ,
 criminal personality profiling ,  psychological
profiling ,  criminal profiling ,  profile analysis ;
��W Polsce mamy zaś do czynienia z:
 profilowaniem psychologicznym ,  sporządzaniem
portretów psychologicznych ,  typowaniem cech
nieznanego sprawcy na podstawie modus operandi ,
 analizą modus operandi jako odbicia osobowości sprawcy
 tworzeniem charakterystyki osobowościowej/psycho-fizycznej
sprawcy  opracowywanie sylwetki psychofizycznej sprawcy ;
Paradygmat profilowania:
W każdym swym działaniu człowiek
przejawia indywidualne cechy fizyczne i
psychiczne
Hipoteza projekcyjna w psychologii:
 wszelkie obserwowalne zachowania się
człowieka są ujawnianiem jego osobowości
Sherlock Holmes mawiał:
 człowiek musi pozostawić na każdym przedmiocie
codziennego użytku swoje indywidualne piętno,
które oko doświadczonego obserwatora potrafi odczytać
Początki&
" Pierwsza charakterystyka, którą można określić jako profil
nieznanego sprawcy to portret zabójcy powszechnie znanego jako
 Kuba Rozpruwacz" (1888);
" Amerykańscy specjaliści na zamówienie Biura Służb Strategicznych
USA sporządzili portret psychologiczny Adolfa Hitlera;
" Pierwsze profilowanie nieznanego przestępcy zamówione przez
organy ścigania to sprawa  Szalonego Bombowca", gdzie ekspertem
profilującym był psychiatra dr James Brussel, wydał on następującą
opinię:
"Szukajcie mocno zbudowanego mężczyzny w średnim wieku,
katolika, cudzoziemca, mieszkającego z bratem lub siostrą,
a gdy go znajdziecie, może nosić garnitur zapięty na guziki."
Rodzaje profilowania
Podejście dedukcyjne
Podejście indukcyjne
��Rekonstrukcja specyficznego
wzorca zachowania się sprawcy
��Profilowanie w tym ujęciu zakłada, że
sprawcy dokonujący podobnych czynów
są do siebie podobni
��Nacisk położony na wiktymologie
i analizę miejsca zdarzenia
��Podejście statystyczne
��Informacje zbierane na podstawie baz danych
Profilowanie geograficzne
Kim Rossmo
(np. brutalne seryjne przestępstwa)
Profilowanie geograficzne opiera się na tzn.
 przestrzennym zachowaniu przestępcy
oraz na poszukiwaniu związków i zależności
pomiędzy różnymi miejscami popełnienia
przestępstwa.
Szkoły profilowania
Obecnie w światowej psychologii śledczej
wyróżnia się trzy główne szkoły:
��Podejście Federalnego Biura Śledczego (Crime Scene Analysis, USA);
��Psychologia śledcza Davida Cantera (Investigative Psychology, Wielka Brytania);
��Analiza śladów behawioralnych Brent Turvey (Behavior Evidence Analysis, USA).
David Canter
Robert Ressler Brent Turvey
Profilowanie w Polsce:
��Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach (nadkom. Bogdan Lach)
��Komenda Stołeczna Policji w Warszawie
��Instytut Ekspertyz Sądowych im. Jana Sehna
w Krakowie (dr Maciej Szaszkiewicz)
��Zakład Neuropsychologii UMCS
(mgr Paweł Krukow)
M. Szaszkiewicz
B. Lach
J. Gierowski
P. Krukow
Modus Operandi
" Modus operandi (MO) sposób działania
-jak?
-czym?
 Jest to szczególny charakterystyczny i z reguły
powtarzalny sposób zachowania się sprawcy, w którym
odbijają się indywidualne cechy, właściwości i możliwości
człowieka, który ten sposób stosuje
MO jest dynamiczne
Podpis  zachowania specyficzne
Modus operandi
- zachcianki seksualne
- tortury
- złożone wiązanie
- krepowanie ofiary
- wymyślne rany
-specyficzna pora
Spośród zabójców można wyodrębnić podgrupy sprawców,
które można wyodrębnić ze względu na motyw i są nimi
zabójcy dokonujący przestępstwa:
" O podłożu emocjonalnym
" O podłożu urojeniowym
" O podłożu seksualnym
" O podłożu ekonomiczno-rabunkowym
Każde z zabójstw, które zostały popełnione z danych
powodów wygląda inaczej, ma inną strukturę dynamiczną,
inne jest kryterium doboru ofiary i inny jest modus operandi.
Motywacja emocjonalno-urojeniowa
Ofiara znaleziona w miejscu zabójstwa
Ofiara  obrazenia głowy i twarzy
Sprawca miał zaburzenia psychotyczne lub osobowości
Socjalizacja sprawcy przebiegała nieprawidłowo
Motywacja seksualna
Motywacja ekonomiczna
��Zabójstwa o podłożu emocjonalno-
urojeniowym, które nie mają cech
planowania i popełniane są wyniku sytuacji
konfliktowej na osobie znanej sprawcy.
Sprawca posługuje się przedmiotem
znajdującym się na miejscu zbrodni, jego
celem jest odreagowanie silnych
negatywnych emocji.
Motywacja emocjonalno-urojeniowa
Sprawca miał niskie wykształcenie
Rany zadane tępym przedmiotem
Relacja intymna
Sprawca probował popełnic samobójstwo,
Sprawca mieszkał z ofiarą
Po czynie lub w związku z nim;
Sprawca był krewnym
Sprawca znał ofiarę
Obrażenia tułowia/brzucha
Ciało w mieszkaniu ofiary
Rany zadane nożem
Motywacja seksualna
Ofiara miała zasłonięte oczy
Motywacja ekonomiczna
��Zabójstwa o podłożu seksualnym,
których sprawcy  dążąc do zaspokojenia
przeżywanych fantazji  poszukują
obiektów spełniających określone kryteria;
traktują swoje ofiary w sposób
instrumentalny i mają tendencje do
popełniania serii podobnych zabójstw.
Bezpośrednią przyczyną śmierci ofiary
jest zwykle uduszenie.
Motywacja emocjonalno-urojeniowa
Sprawca ułożył ciało w nienaturalnej pozycji
Sprawca ponownie ubrał ofiarę
Sprawca zabił kilka ofiar
Inne obiekty w ciele ofiary
Obecnosc spermy w/na ciele
Ofiara była kobieta
Uraz genitaliów
Ofiara była część. rozebrana/
zniszczoneubranie
Sprawca zabrał przedmioty osobiste
Ofiara była duszona
Motywacja seksualna
Ofiara była naga
Motywacja ekonomiczna Ofiara była związana
��Zabójstwa o podłożu ekonomicznym,
których sprawcy  w przeszłości karani
często już jako nieletni  wybierają swoje
ofiary spośród osób znanych lub zupełnie
obcych. Użycie: broni palnej, noży, pięści,
kija, itp.
Motywacja emocjonalno-urojeniowa
Obrażenia ramion, dłoni
Sprawca karany przed pełnoletnościa
Obrażenia tułowia, plecow
Sprawca przebywał w zakładzie karnym
Sprawca bezrobotny
Motywacja seksualna
Obrażenia nóg
Motywacja ekonomiczna
Charakterystyka sprawcy:
zorganizowany zdezorganizowany
" Inteligencja przeciętna i powyżej " Inteligencja poniżej przeciętnej
" Społecznie przystosowany " Społecznie nieprzystosowany
" Posiada kwalifikacje zawodowe " Niewykwalifikowany zawodowo
" Rozwój seksualny w normie " Wypaczone zaspokajanie popędu
seksualnego
" Pochodzi z tzn. dobrej rodziny
" Pochodzi z niższej warstwy społecznej
" Ojciec posiadał stała pracę
" Traci kontrole podczas dokonywania
" Wychowany niekonsekwentnie
przestępstwa
" Zachowuje kontrolę podczas
" Nie pije alkoholu
dokonywania przestępstwa
" Mieszka sam
" Pije alkohol przed morderstwem
" Mieszka lub pracuje w pobliżu miejsca
" Mieszka z partnerką
zbrodni
" Jez
dzi samochodem
" Nie interesuje się postępowaniem
" Śledzi doniesienia z mediów
śledztwa
" Może zmienić pracę lub opuścić miasto
" Ma trudności ze zmiana swego stylu życia
MODEL TWORZENIA PROFILU
" KTO zrobił TO w TAKI sposób?
" Odkrycie motywu ą�motywacja steruje
człowiekiem i jego czynnościami.
" Doprowadza do określonej czynności,
która ma doprowadzić do określonego
wyniku.
ANALIZA DANYCH
" Okoliczności odkrycia zwłok
" Analiza informacji wiktymologicznych
" Analiza danych z miejsca zdarzenia
" Analiza zachowania
" Analiza danych odnosząca się do czasu, w
jakim zdarzenie miało miejsce i w jakim
przebiegało
ANALIZA WIKTYMOLOGICZNA
" Określenie czynnika ryzyka stania się
ofiarą przestępstwa
" Relacja sprawca  ofiara (informacje
medyczne)
" Poprzez dokładną analizę danych o
ofierze, można zdobyć informację o
sprawcy. Zatem dane wiktymologiczne
powinny być wyczerpujące.
DANE Z MIEJSCA ZDARZENIA
" Miejsce wybrane przez sprawcę. Dlaczego to miejsce ?
Czy tu nastąpił atak?
" Przy zaplanowaniu sprawca musiał wziąć pod uwagę
szereg okoliczności, stopień bezpieczeństwa, możliwość
wyboru otwartego terenu lub pomieszczenia
zamkniętego, musiał dostosować swoje zachowanie do
charakterystyki terenu.
" Czy znał teren, czy nie?
" Co zabrał ofierze?
" UWAGA ! Sprawcy mogą pozorować miejsce zdarzenia
" Czy są zniszczenie przedmioty w domu ? Skąd było
narzędzie zbrodni ?
" Czy są ślady włamania?
ANALIZA ZACHOWANIA
" Sposób pochwycenia ofiary
" Korelacja między zadanymi ranami
ofierze a motywacją sprawcy.
" Narzędzia zbrodni a rodzaj ran.
" Odróżnienie samobójstwa od zabójstwa.
ANALIZA PRZEJAWÓW
ZACHOWANIA
" Planowanie
" Strategie panowania nad ofiarą
" Inscenizowanie okoliczności przed zdarzeniem
" Narzędzie zbrodni
" Personalizacja < > depersonalizacja
" Mutylacja  wycinanie narządów po śmierci
" Zabieranie  pamiątek - trofea
" Nadzabijanie
" Emocjonalne zadośćuczynienie
REKONSTRUKCJA ZDARZENIA
ETAPY ZABÓJSTWA:
- Przed zabójstwem
- Akt zabójstwa
- Dysponowanie ciałem ofiary
- Zachowania sprawcy bezpośrednio po
zabójstwie
- Póz
niejsze zachowania sprawcy
Nowe nurty
" W zakresie profilowania sprawcy:
��Profilowanie grup przestępczych i kultów
religijnych;
��Profilowanie w przypadkach zaginięć osób;
��Profilowanie w sytuacjach zakładników;
��Profilowanie w cyberprzestrzeni (przestępstwa
internetowe)
Gdzie szukać wiedzy?
Gierowski, J., Jaśkiewicz-Obydzińska T. (2003).
Zabójcy i ich ofiary. Kraków: Wydawnictwo Instytutu
Ekspertyz Sądowych.
Gdzie szukać wiedzy?
Gołębiowski, J. (2008). Profilowanie kryminalne.
Wprowadzenie do sporządzania charakterystyki
psychofizycznej nieznanych sprawców przestępstw.
Warszawa: Wydawnictwo Logos.
(www.profilowaniekryminalne.net)
Gdzie szukać wiedzy?
" Britton, P. (1999). Profil mordercy. Poznań:
Wydawnictwo De Facto.
Gdzie szukać wiedzy?
Fakultety w ramach zajęć na SWPS
Jan Gołębiowski, Dariusz Piotrowicz
��Przestępstwa seryjne  perspektywa psychologiczno 
kryminologiczna
��Wprowadzenie do psychologii kryminalnej
��Psychologia policyjna
Gdzie szukać wiedzy?
Centrum Kształcenia Praktycznego SWPS; szkolenia:
Dariusz Piotrowicz
�� Profilowanie kryminalne nieznanych sprawców przestępstw
�� Profilowanie kryminalne nieznanych sprawców przestępstw (cz. 2) 
profilowanie kryminalne w praktyce
(http://www.podyplomowe.pl/warszawa/szkolenia/oferta_edukacyjna.php)
Gdzie szukać wiedzy?
Centrum Kształcenia Praktycznego SWPS;
Studia Podyplomowe:
PSYCHOLOGIA ŚLEDCZA W PRAKTYCE
Kierownikiem studiów jest mgr Dariusz Piotrowicz
Gdzie szukać wiedzy?
Kursy on-line
Brent Turvey
�� Introduction to Criminal Profiling
�� Criminal Profiling & Psychopathy
�� Criminal Profiling
�� Forensic Science and The Law
http://corpus-delicti.com/
Bibliografia
- Prezentacja została przygotowana w oparciu o materiały udostępnione
przez Janka Gołębiowskiego i Darka Piotrowicza;
- Gierowski, J., Jaśkiewicz-Obydzińska T. (2003).
Zabójcy i ich ofiary. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz
Sądowych;
- Gołębiowski, J. (2008). Profilowanie kryminalne.
Wprowadzenie do sporządzania charakterystyki psychofizycznej
nieznanych sprawców przestępstw. Warszawa: Wydawnictwo Logos.
Profilowanie w
praktyce
Jan Gołębiowski
Listopad 2008