Formy współdziałania przestępnego
(zjawiskowe formy popełnienia przestępstwa)
- sprawcze,
- niesprawcze,
Współdziałanie przestępcze  gdy w popełnieniu przestępstwa
uczestniczy kilka osób i nie każda z nich samodzielnie realizuje
znamiona typu czynu zabronionego.
Art. 18 k.k.
ż 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn
zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą,
ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego
przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby
od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.
ż 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba
dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.
ż 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna
osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem
ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając
narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji;
odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew
prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do
popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia
innej osobie jego popełnienie.
*zasada numerus clausus form współdziałania przestępnego
Sprawcze formy współdziałania
przestępnego
1. sprawstwo pojedyncze,
2. współsprawstwo,
Gdy sprawca nie realizuje swoim bezpośrednim zachowaniem
znamion opisanych w przepisach części szczególnej kodeksu
karnego:
3. sprawstwo kierownicze,
4. sprawstwo polecające,
Formy niesprawcze przestępnego
współdziałania
" podżeganie
" pomocnictwo
stanowią odrębny typ czynu zabronionego w przeciwieństwie do
współsprawstwa, sprawstwa kierowniczego i sprawstwa
polecającego, które są jedynie formami realizacji typu czynu
zabronionego opisanego w części szczególnej kodeksu karnego
albo przepisie pozakodeksowym.
Polska koncepcja podżegania i pomocnictwa
(koncepcja Makarewicza)
I. SPRAWCZE POSTACI
współdziałania przestępnego
Art. 18 ż 1 k.k.
Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje
czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z
inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem
czynu zabronionego przez inną osobę lub
wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie,
poleca jej wykonanie takiego czynu
wszystkie formy sprawczego współdziałania są równorzędne
Ad. 1 Sprawstwo pojedyncze
* samodzielne zachowanie sprawcy, którym
realizuje znamiona typu czynu zabronionego,
* zachowania dwóch lub większej ilości osób,
którymi realizowane są znamiona typu czynu
zabronionego, jednak nie ma pomiędzy tymi
osobami porozumienia oraz świadomości
wspólnego dokonania określonych czynności.
(sprawstwo równoległe, wielosprawstwo
koincydentalne),
Ad. 2. Współsprawstwo
wykonanie czynu zabronionego  wspólnie i w porozumieniu z
inną osobą
Konstytutywnymi elementy współsprawstwa
(poza znamionami danego typu czynu zabronionego):
1. porozumienie dotyczące wspólnego wykonania czynu
zabronionego
(!)możliwe jest współsprawstwo przy przestępstwach
nieumyślnych, umyślnych, o mieszanej stronie
podmiotowej,
2. wspólne wykonanie czynu zabronionego
Ad. 3 SPRAWSTWO KIEROWNICZE
 Kto kieruje wykonaniem& 
Ten, kto kieruje ma wpływ na:
- rozpoczęcie realizacji znamion czynu
zabronionego
- przebieg realizacji znamion czynu zabronionego
- ewentualnie na przerwanie realizacji znamion
czynu zabronionego
(!) sprawca kierowniczy nie realizuje żadnego
znamienia z części szczególnej,
(!) brak równości ról  funkcjonalna
nadrzędność kierującego nad wykonującym,
(!)jest możliwa odpowiedzialność za nieumyślne
sprawstwo kierownicze czynu zabronionego,
Ad. 4 SPRAWSTWO POLECAJ
CE:
Dokonanie sprawstwa polecającego ma miejsce, gdy zostaną spełnione następujące
warunki:
1) wypełnienie dwóch znamion obiektywnych (przedmiotowych):
 wydanie polecenia wykonania czynu zabronionego
 istnienie stosunku zależności pomiędzy wydającym polecenie a bezpośrednim
wykonawcą
Uzależnienie: stosunek podległości organizacyjnej lub psychicznej. Więz
między
wydającym polecenie a adresatem polecenia musi byd na tyle silna, że adresat
czuję się zobligowany do wykonania polecenia, może mied charakter formalny albo
charakter nieformalny,.
! Wydający polecenie musi mied świadomośd tego, że adresat polecenia pozostaje w
stosunku zależności oraz czuje się zobowiązany do wykonania polecenia.
2) wypełnienie znamienia subiektywnego
- działanie wdającego polecenie z wolą sprawczą (cum animo auctoris)