Ćwiczenie 2
Tematy: Morfologia roślin: organy generatywne.
Podstawy rozpoznawania gatunków
1. Typy kwiatostanów: grono, kłos, baldach złożony, wierzchotka, sierpik, koszyczek, główka.
2. Typy kwiatów: grzbieciste, promieniste, grzbieciste z ostrogą.
3. Typy owoców: suche pękające i niepękające, mięsiste, owoc szupinkowy, owoc zbiorowy.
suche pękające: łuszczyna, łuszczynka, makówka, torebka, strąk.
suche niepękające: mieszek, orzech, orzeszek, skrzydlak, ziarniak, niełupka, rozłupka.
mięsiste: jagoda, jabłko, pestkowiec, owoc szupinkowy, wielopestkowiec, wieloorzeszkowiec.
4. Typy nasion: bezbielmowe, bielmowe.
Rysunki okazów makroskopowych (po 2 z każdego typu) opisać wg wzoru:
owoc pękający typu mieszek
gatunek: czarnuszka siewna  Nigella arvensis
rodzina: Ranunculaceae  jaskrowate
Wzór kwiatowy.
Narys kwiatowy.
Budowa klucza do oznaczania roślin.
Podstawy oznaczania gatunków roślin.
Ćwiczenie 3
Tematy: Morfologia roślin: organy wegetatywne.
Podstawy rozpoznawania gatunków (c.d.)
1. Rodzaje liści (przykłady liści pojedynczych i złożonych).
narysuj liście typów: pojedynczy, trójlistkowy, dłoniastozłożony, pierzastozłożony. Określ (wskazując
na rysunku) typ brzegu liścia, nasady blaszki, wierzchołka oraz kształt blaszki liściowej.
Zapisz gatunek lub rodzaj.
2. Typy ulistnienia.
narysuj przykłady ulistnienia: okółkowe, różyczkowe, naprzeciwległe, skrętoległe, nakrzyżległe.
Zapisz gatunek lub rodzaj.
3. Modyfikacje liści: wąs czepny pochodzenia liściowego u przestępu Bryonia sp.
Opisz: pęd, wąs czepny, liść.
4. Modyfikacja pędu: cebula (bulbus) u zimowitu jesiennego Colchicum autumnale. Nazwa surowca: bulbus
Colchici.
Opisz na rysunku: piętka (skrócona łodyga), korzenie przybyszowe, łuski okrywające.
5. Modyfikacja pędu: bulwa (tuber) u ziemniaka Solanum tuberosum. Nazwa surowca: tuber Solani
tuberosi.
Opisz na rysunku: pąki pędowe, blizny po liściach łuskowatych.
6. Kłącze (rhizoma) perzu właściwego Elymus repens. Nazwa surowca: rhizoma Agropyri.
Opisz na rysunku: węzły, międzywęz
la, korzenie przybyszowe, z
dz
bło.
7. KÅ‚Ä…cze (rhizoma) tataraku Acorus calamus. Nazwa surowca: rhizoma Calami.
Opisz na rysunku: węzły, międzywęz
la, korzenie przybyszowe, pęd.
Podsumowanie i powtórzenie podstaw morfologii roślin.
Praktyczne rozpoznawanie gatunków roślin
Ćwiczenie 4
Tematy: Mikroskopowanie. Budowa komórki roślinnej.
Kryształy i substancje zapasowe w komórkach roślinnych
Wprowadzenie
budowa i obsługa mikroskopu optycznego
technika przygotowania preparatów mokrych
wykonywanie rysunku biologicznego spod mikroskopu optycznego
Preparaty mokre
1. Komórka skórki łuski cebuli Allium cepa. Nazwa surowca: bulbus Allii cepae.
Opisz na rysunku: ściana komórkowa, jądro komórkowe, cytoplazma, wakuola, tonoplast.
Wybarwianie komórek płynem Lugola. Zanotuj kolor wybarwienia.
2. Chloroplasty w komórkach liścia mchu żurawca fałdowanego Atrichum undulatum. Preparat mokry z
całego liścia. Powiększenie 40x.
Opisz na rysunku: ściana komórkowa, cytoplazma, chloroplasty.
3. Chromoplasty w miękiszu owocu jarzębu pospolitego Sorbus aucuparia lub pomidora Solanum
lycopersicum lub papryki rocznej Capsicum annuum. Wykonaj wodną zawiesinę komórek
miękiszowych pobranych z miąższu owocu.
Opisz na rysunku: ściany komórkowe, cytoplazma, chromoplasty.
Nazwij kształt chromoplastów i zanotuj ich barwę.
4. Wakuole w miękiszu owocu ligustru zwyczajnego Ligustrum vulgare lub dzikiego bzu czarnego
Sambucus nigra. Wykonaj wodną zawiesinę komórek miękiszowych owocu.
Opisz na rysunku: ściana komórkowa, jądro komórkowe, cytoplazma, wakuola, tonoplast.
Zanotuj zabarwienie soku komórkowego.
5. Ziarna skrobi ziemniaczanej lub ziarna skrobi w bulwach ziemniaka Solanum tuberosum. Nazwa
surowca: Solani amylum. Wykonaj zawiesinÄ™ ziaren skrobi w wodzie.
Opisz na rysunku: ściany komórek spichrzowych (jeśli są widoczne), ziarna skrobi.
Zanotuj kolor(-y) wybarwienia płynem Lugola,
Określ i zapisz na rysunku typ ziarna skrobi u ziemniaka.
6. Rafidy w komórkach miękiszowych sansewierii Sansevieria trifasciata. Przekrój poprzeczny przez liść.
Narysuj kryształy połączone i luz
ne.
7. Druzy w ogonku liściowym begonii Begonia sp. Przekrój poprzeczny ogonka.
Narysuj druzy.
8. Jedyńce i styloidy w łusce cebuli Allium cepa lub czosnku A. sativum. Preparat mokry z łuski okrywającej.
Narysuj kryształy (jedyńce, dwójniaki, styloidy) bez tła martwych komórek.
9. Cystolity u figowca sprężystego Ficus elastica. Przekrój poprzeczny liścia.
Opisz na rysunku: komórka cystolitu, trzonek, cystolit.
Preparat trwały lub mokry
10. Ziarniak pszenicy Triticum sp.  przekrój poprzeczny. Narysuj wycinek z przekroju ziarniaka.
Opisz na rysunku: okrywa owocowo-nasienna, warstwa aleuronowa, ziarna aleuronowe, komórki
bielma, ziarna skrobi.
Określ kształt komórek warstwy aleuronowej.
Ćwiczenie 5
Temat: Anatomia liści. Tkanki okrywające: epiderma (skórka) i jej wytwory:
aparaty szparkowe, włoski. Tkanki wydzielniczo-wydalnicze
Preparaty trwałe:
1. Liść bifacjalny z miękiszem jednowarstwowym eukaliptusa Eucalyptus sp. lub pokrzyku wilczej jagody
Atropa belladonna lub pomidora Solanum lycopersicum lub chmielu Humulus lupulus  przekrój
poprzeczny.
Opisz na rysunku: skórka górna, skórka dolna, miękisz palisadowy 1-warstwowy, miękisz gąbczasty,
wiązka przewodząca, sklerenchyma, łyko, drewno, przestwory międzykomórkowe.
2. Liść bifacjalny z miękiszem dwuwarstwowym róży Rosa sp. lub dzikiego bzu czarnego Sambucus nigra
lub macierzanki Thymus sp. lub trojeści Asclepias sp.  przekrój poprzeczny.
Opisz na rysunku: skórka górna, włoski, skórka dolna, miękisz palisadowy 2-warstwowy, miękisz
gąbczasty, wiązka przewodząca, sklerenchyma, łyko, drewno, przestwory międzykomórkowe.
3. Liść unifacjalny kosaćca Iris germanica lub tulipana Tulipa sp. lub kukurydzy Zea  przekrój poprzeczny.
Opisz na rysunku: skórka, miękisz asymilacyjny, aparaty szparkowe, wiązka przewodząca& (podaj jej
typ).
4. Liść (igła) sosny zwyczajnej Pinus sylvestris. lub świerka Picea lub jodły Abies.
Opisz na rysunku: skórka, warstwa włókien sklerenchymatycznych, aparat szparkowy, pochwa
okołowiązkowa, wiązka przewodząca, miękisz wieloramieniowy, kanał żywiczny.
Podaj typ wiÄ…zki przewodzÄ…cej.
Podaj liczbę kanałów żywicznych widoczną na przekroju (cecha gatunkowa).
5. Aparat szparkowy w skórce liścia kosaćca Iris sp. lub cebuli Allium cepa. Preparat trwały.
Opisz na rysunku: szparka, komórki szparkowe, komórki przyszparkowe, inne komórki epidermy.
Podaj typ aparatu szparkowego i liczbę komórek przyszparkowych.
6. Zbiornik wydzielniczy w naowocni cytryny Citrus limon. Preparat trwały.
Opisz na rysunku: epiderma, zbiornik, epitel wydzielniczy, wydzielacz, miękisz. Podaj typ zbiornika.
7. Zbiornik wydzielniczy w liściu dziurawca Hypericum sp. Preparat trwały.
Opisz na rysunku: epiderma górna, epiderma dolna, zbiornik, epitel wydzielniczy, miękisz. Podaj typ
zbiornika.
Preparaty trwałe lub mokre:
8. Włosek choinowaty z kutneru liścia dziewanny Verbascum sp.
Opisz na rysunku: komórki włoska, ściana komórkowa, epiderma (o ile występuje w prep. trwałym).
Preparaty mokre:
9. Liść szydlasty situ rozpierzchłego Juncus effusus z miękiszem przewietrzającym. Wykonaj preparat
mokry (przekrój poprzeczny).
Opisz na rysunku: komórka miękiszowa, przestwory międzykomórkowe.
10. Skórka dolna z liścia trzykrotki Tradescantia sp. lub setkreazji Setcreasea sp.
Opisz na rysunku: szparka, komórki szparkowe, komórki przyszparkowe, inne komórki epidermy,
jedyńce, włoski okrywające.
Zanotuj nazwę typu aparatu szparkowego. Podaj liczbę komórek przyszparkowych.
11. WÅ‚oski parzÄ…ce pokrzywy Urtica dioica.
Opisz na rysunku: komórka parząca, wielokomórkowa podstawa.
12. Włoski wydzielnicze i mechaniczne (okrywające) u pelargonii Pelargonium sp. Skórka górna.
Opisz na rysunku: włosek mechaniczny, włosek wydzielniczy; komórka nasady, komórki trzonka,
główka.
Ćwiczenie 6
Tematy: Anatomia organów osiowych podziemnych i nadziemnych (kłącze, korzeń, łodyga).
Tkanki twórcze pierwotne i wtórne. Wiązki przewodzące. Tkanki wzmacniające
Preparaty trwałe
Uwaga: preparaty 1. i 2. mogą się znajdować na wspólnym szkiełku.
1. A
odyga powojnika Clematis sp.  budowa pierwotna. Rysunek półschematyczny, wycinek przekroju
wypełnić komórkami.
Opisz na rysunku skórka, miękisz, wiązki przewodzące, łyko, drewno.
2. A
odyga powojnika Clematis sp.  budowa wtórna. Rysunek półschematyczny, jw. Opisz na rysunku:
łyko, drewno, kambium międzywiązkowe, kambium wiązkowe, miękisz rdzenia, miękisz kory
pierwotnej, peryderma.
3. A
odyga kukurydzy Zea mays lub żyta Secale cereale  przekrój poprzeczny. Opisz na rysunku:
skórka, wiązki przewodzące, miękisz zasadniczy, miękisz asymilacyjny, sklerenchyma, kanał
powietrzny.
4. Budowa pierwotna korzenia jaskra Ranunculus sp. lub kosaćca Iris sp. lub kukurydzy Zea:
Opisz na rysunku: skórka korzenia, miękisz kory pierwotnej, wiązka łykowa, wiązka drzewna, miękisz
rdzenia.
5. Drewno lipy Tilia sp. Nazwa surowca: lignum Tiliae. Narysuj wycinek pędu.
opisz na rysunku: protoksylem, metaksylem, kambium, promienie rdzeniowe, peryderma,
protofloem, metafloem, włókna łykowe.
6. Drewno sosny Pinus sp. Narysuj wycinek pędu.
opisz na rysunku: rdzeń, protoksylem, metaksylem, słoje przyrostu, kambium, łyko, kanały żywiczne.
7. Sklerenchyma (twardzica) oraz wiÄ…zka przewodzÄ…ca w Å‚odydze lnu zwyczajnego Linum usitatissimum.
Opisz na rysunku: wiązka przewodząca, ksylem, floem, kambium wiązkowe; sklerenchyma: komórki
włókien sklerenchymatycznych.
Podaj typ wiÄ…zki przewodzÄ…cej.
8. Zgrubienia kolenchymatyczne w pędach (do wyboru) dzikiego bzu czarnego Sambucus nigra (z
przetchlinkÄ…), dyni Cucurbita pepo. lub ziemniaka Solanum tuberosum:
Opisz na rysunku: kolenchyma kątowa lub kolenchyma płatowa, zgrubienia kolenchymatyczne,
miękisz zasadniczy.
9. WiÄ…zka przewodzÄ…ca w Å‚odydze dyni Cucurbita pepo.
Opisz na rysunku: wiązka przewodząca, ksylem, floem zewnętrzny, floem wewnętrzny, miazga
wiÄ…zkowa.
podaj typ wiÄ…zki przewodzÄ…cej.
10. WiÄ…zka przewodzÄ…ca w Å‚odydze kukurydzy Zea mays.
Opisz na rysunku: ksylem, floem, pochwa wiązkowa, przestwór międzykomórkowy w wiązce,
miękisz zasadniczy.
11. Wiązka w ogonku liściowym orlicy pospolitej Pteridium aquilinum.
Opisz na rysunku: ksylem, floem, miękisz.
Podaj typ wiÄ…zki przewodzÄ…cej.
12. Peryderma w łodydze wtórnej powojnika Clematis.
narysuj w powiększeniu tylko wycinek perydermy.
opisz na rysunku: felloderma, fellogen, fellem (korek)
Ćwiczenie 7
Temat: Przegląd systematyczny leczniczych mszaków Bryophyta
i paprotników Pteridophyta
MSZAKI
Gromada: Bryophyta  mchy
Rodzina: Sphagnaceae  torfowcowate
Rodzaj: Sphagnum  torfowiec
pokrój ogólny
Rodzina: Polytrichaceae  płonnikowate
pokrój ogólny  rysunek makroskopowy
preparat mikroskopowy: liść płonnika (opisz na rysunku: żebro, lamelle).
preparat mikroskopowy: łodyga płonnika (opisz na rysunku: hydroidy, leptoidy).
PAPROTNIKI
Gromada: Lycopodiophyta - widłakowe
Rodzina: Lycopodiaceae  widłakowate
Rodzaje: Lycopodium  widłak lub pokrewny rodzaj.
Rysunek makroskopowy. Podaj gatunek, surowiec, działanie.
Gromada: Equisetophyta - skrzypowe
Rodzina: Equisetaceae  skrzypowate
Rodzaj: Equisetum  skrzyp.
Gatunek: Skrzyp polny Equisetum arvense. Surowiec: herba Equiseti  ziele skrzypu polnego
Rysunek makroskopowy (opisz na rysunku: pęd wiosenny, kłos zarodnionośny, pęd letni, okółek
gałązek, kłącze)
Kłos zarodnionośny skrzypu, rysunek mikroskopowy (opisz na rysunku: tarczka, zarodnia,
zarodniki, elatery)
Rodzina: Polypodiaceae  paprotkowate
Rysunki okazów z następujących gatunków
Athyrium filix-femina  wietlica samicza
Dryopteris filix-mas  nerecznica samcza
Polypodium vulgare  paprotka zwyczajna, surowiec: rhizoma Polypodii  kłącze paprotki
Pteridium aquilinum  orlica pospolita
Opisz na rysunkach: kłącze, ogonek liściowy, odcinki blaszki liściowej, kupki zarodnionośne.
Ćwiczenie 8
Temat: Przegląd systematyczny roślin okrytonasiennych Magnoliophyta.
Dwuliścienne Magnoliopsida. Część 1
Gromada: Magnoliophyta  okrytonasienne, Klasa: Magnoliopsida  dwuliścienne
1. Rodzina: Myristicaceae  muszkatołowcowate
Gatunek: Myristica fragrans  muszkatołowiec wonny
2. Rodzina: Lauraceae  wawrzynowate
Gatunki: Cinnamomum cassia; Cinnamomum zeylanicum; Laurus nobilis
3. Rodzina: Pipreaceae  pieprzowate
Gatunki: Piper nigrum
4. Rodzina: Aristolochiaceae  kokornakowate
Gatunek: Asarum europaeum
5. Rodzina: Nymphaeaceae  grzybieniowate
Gatunki: Nymphaea alba  grzybienie białe; Nuphar lutea  grążel żółty
6. Rodzina: Ranunculaceae  jaskrowate
Gatunki: Hydrastis canadensis; Adonis vernalis.; Aconitum sp.  tojad
7. Rodzina: Papaveraceae  makowate
Gatunki: Chelidonium majus; Papaver somniferum ; Papaver rhoeas
8. Rodzina: Caryophyllaceae  goz
dzikowate
Gatunki: Herniaria glabra  połonicznik nagi, Saponaria officinalis  mydlnica pospolita.
9. Rodzina: Chenopodiaceae  komosowate
Gatunki: Beta vulgaris  burak zwyczajny; Spinacia oleracea  szpinak warzywny.
10. Rodzina: Polygonaceae  rdestowate
Gatunki: Polygonum bistorta; Polygonum aviculare; Fagopyrum esculentum; Rheum palmatum
11. Rodzina: Fagaceae  bukowate
Gatunki: Fagus sylvatica; Quercus robur ; Q. petraea
12. Rodzina: Betulaceae  brzozowate
Gatunki: Betula pendula  brzoza zwisła (b. brodawkowata); Betula pubescens  brzoza omszona.
13. Rodzina: Juglandaceae  orzechowate
Gatunek: Juglans regia
14. Rodzina: Theaceae  herbatowate
Gatunek: Thea sinensis
15. Rodzina: Clusiaceae  okrętnicowate
Gatunek: Hypericum perforatum
16. Rodzina: Ericaceae  wrzosowate
Gatunki: Arctostaphylos uva-ursi  mącznica lekarska; Vaccinium myrtillus  borówka czarna;
Vaccinium vitis-idaea  borówka brusznica.
17. Rodzina: Sapotaceae  sączyńcowate
Gatunek: Argania spinosa  argania żelazna
18. Rodzina: Primulaceae  pierwiosnkowate
Gatunki: Primula veris  pierwiosnka lekarska, Primula elatior  pierwiosnka wyniosła.
19. Rodzina: Violaceae  fiołkowate
Gatunki: Viola arvensis  fiołek polny; Viola tricolor  fiołek trójbarwny
Ćwiczenie 9
Temat: Przegląd systematyczny roślin okrytonasiennych Magnoliophyta. Dwuliścienne
Magnoliopsida. Część 2
Gromada: Magnoliophyta  okrytonasienne, Klasa: Magnoliopsida  dwuliścienne
1. Rodzina: Salicaceae  wierzbowate
Gatunki: wierzby: Salix purpurea, Salix daphnoides, Salix fragilis; Populus nigra  topola czarna
2. Rodzina: Cucurbitaceae  dyniowate
Gatunki: Cucurbita pepo  dynia zwyczajna; Cucumis sativus  ogórek siewny.
3. Rodzina: Brassicaceae  kapustowate
Gatunki: Armoracia rusticana  chrzan pospolity; Brassica napus  kapusta rzepak; Brassica
campestris  kapusta polna
4. Rodzina: Tiliaceae  lipowate.
Gatunki: Tilia cordata  lipa drobnolistna, Tilia platyphyllos  lipa szerokolistna
5. Rodzina: Sterculiaceae  zatwarowate
Gatunki: Cola nitida; Cola acuminata; Theobroma cacao.
6. Rodzina: Malvaceae  ślazowate
Gatunki: Althaea officinalis  prawoślaz lekarski; Gossypium hirsutum  bawełna; Hibiscus
sabdariffa; Malva sylvestris  ślaz dziki; Malva neglecta  ślaz zaniedbany.
7. Rodzina: Cannabaceae  konopiowate
Gatunek: Humulus lupulus  chmiel zwyczajny
8. Rodzina: Urticaceae  pokrzywowate
Gatunek: Urtica dioica  pokrzywa zwyczajna
9. Rodzina: Euphorbiaceae  wilczomleczowate
Rodzaje: Euphorbia  wilczomlecz; Hevea  kauczukowiec; gatunek Ricinus communis  rÄ…cznik
pospolity
10. Rodzina: Grossulariaeae  agrestowate
Rodzaj: Ribes nigrum  porzeczka czarna
11. Rodzina: Rosaceae  różowate
Gatunki: Alchemilla  vulgaris  przywrotniki; Prunus dulcis; Prunus africana; Crataegus monogyna
 głóg jednoszyjkowy, C. laevigata (= C. oxyacantha)  głóg dwuszyjkowy; Filipendula ulmaria 
wiązówka błotna; Potentilla erecta  pięciornik kurze ziele; Rosa canina  róża dzika; Sanguisorba
officinalis  krwiściąg lekarski.
12. Rodzina: Myrtaceae  mirtowate
Gatunki: Syzygium aromaticum; Eucalyptus globulus; Melaleuca alternifolia
13. Rodzina: Onagraceae  wiesiołkowate
Gatunki: Oenothera biennis; Oe. lamarckiana, Oe. paradoxa
14. Rodzina: Fabaceae  bobowate
Gatunki: Arachis hypogea; Myroxylon balsamum; Glycine soja; Glycyrrhiza glabra; Melilotus
officinalis  nostrzyk żółty; Ononis spinosa  wilżyna ciernista; Cassia senna  senes; Trigonella
foenum-graecum; Phaseolus vulgaris  fasola zwyczajna
15. Rodzina: Hippocastaneaceae  kasztanowcowate
Gatunek: Aesculus hippocastanum  kasztanowiec zwyczajny
16. Rodzina: Rutaceae  rutowate
Gatunki: Citrus limon; Citrus aurantium; Citrus sinensis; Citrus reticulata; Ruta graveolens
17. Rodzina: Linaceae  lnowate
Gatunek: Linum usitatissimum  len zwyczajny
Ćwiczenie 10
Temat: Przegląd systematyczny roślin okrytonasiennych Magnoliophyta. Dwuliścienne
Magnoliopsida. Część 3
1. Rodzina: Geraniaceae  bodziszkowate
Gatunki: Pelargonium sidoides DC; Pelargonium reniforme Curt.; Geranium sp.
2. Rodzina: Loranthaceae  gÄ…zewnikowate
Gatunek: Viscum album  jemioła pospolita
3. Rodzina: Rhamnaceae  szakłakowate
Gatunki: Frangula alnus  kruszyna pospolita, Rhamnus purshiana  szakłak amerykański
4. Rodzina: Vitaceae  winoroślowate
Gatunek: Vitis vinifera  winorośl właściwa
5. Rodzina: Araliaceae  araliowate
Gatunki: Hedera helix  bluszcz pospolity; Panax ginseng  żeń-szeń; Eleutherococcus senticosus 
eleuterokok syberyjski
6. Rodzina: Apiaceae  selerowate (dawniej Umbelliferae  baldaszkowate)
Gatunki: Angelica archangelica; Pimpinella anisum; Carum carvi.; Centella asiatica; Coriandrum
sativum; Foeniculum vulgare; Levisticum officinale; Anethum graveolens; Apium graveolens; Daucus
carota; Petroselinum crispum.
7. Rodzina: Caprifoliaceae  przewiertniowate (czasem Sambucaceae  bzowate):
Gatunek: Sambucus nigra  dziki bez czarny
8. Rodzina: Valerianaceae  kozłkowate
Gatunek: Valeriana officinalis  kozłek lekarski
9. Rodzina: Rubiaceae  marzanowate
Gatunki: Cinchona spp.  chinowiec; Cephaelis ipecacuanha  wymiotnica prawdziwa; Coffea
arabica  kawa arabska; Galium odoratum (= Asperula odorata)  przytulia (= marzanka) wonna
10. Rodzina: Gentianaceae  goryczkowate
Gatunki: Centaurium erythraea  centuria pospolita; Gentiana lutea  goryczka kropkowana
11. Rodzina: Menyanthaceae  bobrkowate
Gatunek: Menyanthes trifoliata  bobrek trójlistkowy
12. Rodzina: Apocynaceae  toinowate
Gatunek: Vinca minor  barwinek pospolity
13. Rodzina: Oleaceae  oliwkowate
Gatunki: Fraxinus excelsior  jesion wyniosły; Olea europaea  oliwka europejska
14. Rodzina: Solanaceae  psiankowate
Gatunki: Atropa belladonna  pokrzyk wilcza jagoda; Capsicum annuum  papryka roczna; Datura
stramonium  bieluń dziędzierzawa; Solanum tuberosum  ziemniak
15. Rodzina: Boraginaceae  ogórecznikowate (= szorstkolistne)
Gatunki: Borago officinalis  ogórecznik lekarski; Symphytum officinale  żywokost lekarski
16. Rodzina: Scrophulariaceae  trędownikowate
Rodzaje: Digitalis spp.  naparstnice; Verbascum spp.  dziewanny
17. Rodzina: Plantaginaceae  babkowate
Gatunki: Plantago lanceolata  babka lancetowata, P. psyllium  b. płesznik, P. ovata  b. jajowata
18. Rodzina: Lamiaceae  jasnotowate (dawniej Labiatae  wargowe)
Gatunki: Ballota nigra; Lavandula angustifolia; Leonurus cardiaca; Marrubium vulgare; Melissa
officinalis; Mentha x piperita; Rosmarinus officinalis; Salvia officinalis; Thymus serpyllum; Th. vulgaris.
19. Rodzina: Asteraceae  astrowate (dawniej Compositae  złożone)
Gatunki: Achillea millefolium; Artemisia absinthium; Calendula officinalis; Carthamus tinctorius;
Cynara scolymus, Echinacea purpurea; Helianthus annuus, Matricaria chamomilla; Sylibum
marianum, Tanacetum parthenium; Taraxacum officinale; Solidago gigantea; Solidago canadensis;
Arnica montana, Helichrysum arenarium.
Ćwiczenie 11
Temat: Przegląd systematyczny okrytonasiennych Magnoliophyta: jednoliścienne Liliopsida
i roślin nagonasiennych Pinophyta
Gromada: Magnoliophyta  okrytonasienne, Klasa: Liliopsida  jednoliścienne
1. Rodzina: Colchicaceae  zimowitowate
Gatunki: Colchicum autumnale  zimowit jesienny.
2. Rodzina: Iridaceae  kosaćcowate
Gatunki: Crocus sativus  szafran siewny.
3. Rodzina: Asphodelaceae  złotogłowiowate
Gatunki: Aloë spp.  aloes.
4. Rodzina: Hyacinthaceae  hiacyntowate
Gatunki: Urginea maritima  oszloch morski (tzw. cebula morska).
5. Rodzina: Alliaceae  czosnkowate
Gatunki: Allium sativum  czosnek siewny, Allium cepa  cebula.
6. Rodzina: Convallariaceae  konwaliowate
Gatunki: Convallaria majalis  konwalia majowa.
7. Rodzina: Ruscaceae  ruszczykowate
Gatunki: Ruscus aculeatus  ruszczyk kolczysty.
8. Rodzina: Orchidaceae  storczykowate
Gatunki: Vanilla planifolia  wanilia płaskolistna.
9. Rodzina: Bromeliaceae  ananasowate
Gatunki: Ananas comosus  ananas jadalny.
10. Rodzina: Zingiberaceae  imbirowate
Gatunki: Curcuma longa; Zingiber officinale.
11. Rodzina: Poaceae [= Gramineae]  wiechlinowate [= trawy]
Gatunki: Elymus repens [= Agropyron repens]; Avena sativa; Hordeum vulgare; Oryza sativa;
Secale cereale; Triticum aestivum; Zea mays; Cymbopogon winterianus.
12. Rodzina: Arecaceae [= Palmae]  palmy
Gatunki: Serenoa repens; Phoenix dactylifera, Cocos nucifera
13. Rodzina: Araceae  obrazkowate
Gatunki: Acorus calamus.
Inne klasy
Klasa: Cycadopsida  sagowcowe, rodzina: Cycadaceae  sagowcowate
Rodzaj: Cycas  sagowiec.
Klasa: Gnetopsida  gniotowe, rodzina: Ephedraceae  przęślowate
Rodzaj: Ephedra  przęśl. Surowiec: herba Ephedrae  ziele przęśli
Klasa: Ginkgopsida  miłorzębowe, rodzina: Ginkgoaceae  miłorzębowate
Gatunek: Ginkgo biloba  miłorząb dwuklapowy. Surowiec: folium Ginkgo  liść miłorzębu.
opisz na rysunku: krótkopęd, blaszka liściowa, ogonek
Klasa: Pinopsida  szpilkowe
Rodzina: Cupressaceae  cyprysowate
Gatunek: Juniperus communis  jałowiec pospolity
opisz na rysunku: okółki igieł, szyszkojagoda.
Rodzaj: Thuja  żywotnik.
Rodzina: Pinaceae  sosnowate:
Gatunki: Abies alba  jodła pospolita; Larix decidua  modrzew europejski; Picea abies  świerk
pospolity oraz Pinus sylvestris  sosna pospolita
Rodzina: Taxaceae  cisowate
Gatunek: Taxus baccata  cis pospolity. Surowiec: folium Taxi  liść cisu.
Ćwiczenie 12
Temat: Przegląd grzybów (Mycobionta, Fungi), porostów (Lichenes)
i glonów (Algae) leczniczych
Preparaty trwałe:
1. Gatunek: Mucor mucedo  pleśniak biały (podgromada: Zygomycotina  sprzężniowe). Preparat trwały.
Opisz na rysunku: zarodnia, zarodniki, strzępki wegetatywne, strzępka zarodnionośna,
kolumienka zarodni, ściana zarodni.
2. Gatunek: Aspergillus sp.  kropidlak (klasa: Ascomycotina  workowce).
Opisz na rysunku: konidiofor, zarodniki konidialne
3. Gatunek: Penicillium sp.  pędzlak (klasa: Ascomycotina  workowce).
Opisz na rysunku: konidiofor, zarodniki konidialne
4. Gatunek: Agaricus bisporus  pieczarka dwuzarodnikowa (klasa Basidiomycotina  podstawczaki).
Przekrój przez hymenofor blaszkowaty.
Opisz na rysunku: podstawki, zarodniki podstawkowe, strzępki płonne, blaszka.
5. Gatunek: Ramalina sp.  odnożyca (gromada: Lichenes  porosty). Przekrój poprzeczny plechy.
Opisz na rysunku: warstwa gonidialna, warstwa grzybni, gonidia.
6. Gatunek: Okrzemki (Gromada: Bacillariophyta). Nazwa surowca: ziemia okrzemkowa (terra silicea)
Narysuj różne kształty pancerzyków okrzemek.
7. Gatunek: Fucus vesiculosus  morszczyn pęchrerzykowaty (Gromada: Phaeophyta  brunatnice).
Nazwa surowca: Fucus = Fuci thallus. Przekrój poprzeczny plechy
Opisz na rysunku: warstwa korowa, warstwa rdzenna, substancja międzykomórkowa.
8. Gatunek: Ceramium sp.  drewlinka (gromada: Rhodophyta  krasnorosty). Fragment plechy. Preparat
trwały. Narysuj plechę.
Preparaty makroskopowe:
9. Gatunek: Cetraria islandica  płucnica islandzka (= tarczownica islandzka), gromada: Lichenes 
porosty. Nazwa surowca: Lichen islandicus  porost islandzki.
Narysuj plechÄ™.
10. Gatunek: Fucus vesiculosus  morszczyn pęchrerzykowaty. Pokrój plechy.
Opisz na rysunku: ryzoid (chwytnik), kauloid, fylloid, pęcherze pławne, konceptakle.
11. Gatunek: Claviceps purpurea  buławnika czerwona. Nazwa surowca: ergota  sporysz. UWAGA:
Surowiec silnie trujÄ…cy!
Narysuj kwiatostan trawy zarażony buławinką. Narysuj osobno sporysz.