Obywatelstwo UE
Obywatelem Unii Europejskiej jest kaŻda osoba posiadająca obywatelstwo któregoĘ
z pał
stw naleŻących do Unii Europejskiej. PosiadajÄ…c obywatelstwo UE nie traci si´
obywatelstwa swojego ojczystego kraju. Zasady nabywania i utraty obywatelstwa
ustanawiają w"adze danego pał
stwa. Utrata obywatelstwa kraju cz"onkowskiego
oznacza utrat´ obywatelstwa UE. Uprawnienia obywatela i zasady, którym musi si´
podporzÄ…dkowaç, zapisane sÄ… w Traktacie ustanawiajÄ…cym Wspólnot´ EuropejskÄ…
(TWE).
Obywatelom UE przys"uguje:
" Prawo do swobodnego poruszania si´ i przebywania na terytorium wszystkich
pał
stw naleŻących do UE (art. 18 TWE), co oznacza brak ograniczeł
w podróŻo-
waniu po terytorium UE, osiedlaniu si´ w wybranym kraju cz"onkowskim, moÅ»li-
woĘç przebywania na terytorium danego kraju przez nieokreĘlony czas.
" Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do samorządów w pał
stwie cz"on-
kowskim, w którym zamieszkuje (nawet jeŻeli jest obywatelem innego pał
stwa
cz"onkowskiego). ObowiÄ…zujÄ… dla niego takie same warunki jak dla obywateli da-
nego pał
stwa (art. 19 TWE). KaŻdy mieszkaniec wybranego pał
stwa cz"onkow-
skiego, nawet nie b´dÄ…c jego obywatelem, ma prawo do udzia"u w wyborach sa-
morzÄ…dowych  moÅ»e wybieraç lub zostaç wybranym. Np. obywatel Hiszpanii
mieszkajÄ…cy we Francji moÅ»e braç udzia" w wyborach do francuskich w"adz lokal-
nych.
" Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach pos"ów do Parlamentu Europejskiego
(nawet jeŻeli jest obywatelem innego pał
stwa cz"onkowskiego). ObowiÄ…zujÄ… dla
niego takie same warunki jak dla obywateli danego pał
stwa (art. 19 TWE). Prawo
to dzia"a na takich samych zasadach jak w przypadku wyborów samorządowych.
W czasie wyborów do samorzÄ…dów i do Parlamentu moÅ»na kandydowaç tylko
w jednym pał
stwie i tylko w jednym g"osowaç.
Aby uzyskaç wpis na list´ wyborców, osoby nie b´dÄ…ce obywatelami danego paÅ‚
-
stwa cz"onkowskiego UE powinny przed"oÅ»yç deklaracj´ zawierajÄ…cÄ…:
1.okreĘlenie obywatelstwa,
2.wskazanie adresu w pał
stwie, w którym obywatel mieszka,
UrzÄ…d Komitetu Integracji Europejskiej
2
Obywatelstwo UE
3.wskazanie adresu w pał
stwie, w którym g"osowa" podczas
poprzednich wyborów,
4.oĘwiadczenie, Å»e obywatel b´dzie g"osowa" lub kandydowa" tylko w paÅ‚
stwie,
w którym obecnie zamieszkuje (dyrektywa Rady nr 93/109).
" Prawo do korzystania z opieki dyplomatycznej i konsularnej. Obywatele UE przeby-
wając w pał
stwie nie naleŻącym do UE, w którym pał
stwo, którego są obywate-
lami, nie ma swojego przedstawicielstwa (ambasady lub konsulatu), majÄ… prawo
do opieki kaŻdego pał
stwa cz"onkowskiego UE na takich samych warunkach jak
obywatele tych pał
stw (art. 20 TWE). W sytuacji, gdy w danym kraju nie ma
przedstawicielstwa jednego z krajów cz"onkowskich, kaŻda ambasada lub konsulat
innego pał
stwa UE jest zobowiÄ…zana do udzielenia pomocy na takich samych
zasadach, jakie przys"ugujÄ… obywatelowi tego kraju.
" Prawo sk"adania petycji do Parlamentu Europejskiego we wszystkich sprawach,
którymi Unia Europejska si´ zajmuje (art. 21 TWE).
" Prawo zwracania si´ do Rzecznika Praw Obywateli UE. Zadaniem rzecznika jest
ochrona obywateli przed naruszeniem prawa, naduÅ»ywaniem w"adzy, b"´dami, nie-
sprawiedliwymi decyzjami oraz z"ym zarzÄ…dzaniem (art. 21 TWE).
" Prawo zwracania si´ na piĘmie do instytucji Wspólnot Europejskich: Parlamentu
Europejskiego, Rady, Komisji Europejskiej, Trybuna"u SprawiedliwoĘci, Trybuna"u
Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Spo"ecznego oraz Komitetu Regionów
w jednym z oficjalnych j´zyków UE oraz otrzymania odpowiedzi w tym samym
j´zyku (art. 21 TWE).
" Prawo dost´pu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji Europej-
skiej (art. 255 TWE).
Nie jest to zamkni´ty katalog uprawnieÅ‚
. Obywatelom przys"uguje wiele innych prze-
widzianych w prawie Wspólnot Europejskich, np.: związanych z zakazem dyskrymi-
nacji ze wzgl´du na obywatelstwo i p"eç, swobodÄ… przep"ywu pracowników, swobo-
dą Ęwiadczenia us"ug.
KaŻdy obywatel posiada paszport w kolorze burgundzkiego wina z napisem Unia
Europejska oraz nazwą pał
stwa, którego jest obywatelem. Z tym dokumentem oby-
watele UE mogÄ… podróŻowaç po ca"ym Ęwiecie.
UrzÄ…d Komitetu Integracji Europejskiej
Al. Ujazdowskie 9, 00-918 Warszawa
www.ukie.gov.pl
Copyright© UKIE 2003