Programowana
dioda Zenera
Właściwości
·bardzo prosta konstrukcja
·możliwość pÅ‚ynnego ustawienia
2103
 napięcia Zenera
·znakomita stabilność temperatu-
rowa
·możliwość wykonania  diody
mocy przez dodanie tranzystora
Zakres prądów pracy  diody wynosi
Jak to działa?
1...100mA, przy czym nie wolno przekro-
Podstawą konstrukcji jest układ sca-
czyć dopuszczalnej temperatury złącza
lony TL431. Układ pracy i rozmieszczenie
(Tj=150°C) i caÅ‚kowitej mocy strat 700mW.
wyprowadzeń pokazane są na rys. 1.
Fotografia przedstawia programowa-
W czasie normalnej pracy napięcie
ną diodę Zenera o napięciu regulowa-
odniesienia (końcówka REF w stosunku
nym za pomocÄ… potencjometru w zakre-
Rys. 1. Programowana dioda Zenera
do anody) wynosi Uref = 2,495V Ä…55mV;
sie 2,5...36V; wygodnÄ… i precyzyjnÄ… re-
wraz z rozmieszczeniem
przy czym jego stabilność dla temperatur
gulacjÄ™ zapewnia wieloobrotowy helitrim
wyprowadzeń.
0...+70°C jest znakomita: zmiana napiÄ™cia
o wartości 100k .
odniesienia nie przekroczy Ä…17mV, a dla
Należy pamiętać, że omawiany ele-
Do czego to służy?
większości egzemplarzy wynosi tylko ą3mV!
ment jest w rzeczywistości układem sca-
Prąd wejścia programującego (odnie-
W każdej pracowni elektronicznej
lonym i dla właściwej pracy musi przezeń
sienia) - końcówka REF - nie jest więk-
potrzebne są diody Zenera. Nie sposób
płynąć prąd o wartości przynajmniej 1mA.
jednak zgromadzić diod o różnych mo- szy niż 5,2µA (typ. 1,8µA), jego zmiany
Rysunek 2 pokazuje kilka ciekawych
cach na wszystkie możliwe napiÄ™cia. Ko- z temperaturÄ… nie przekraczajÄ… 1,2µA
przykładów zastosowania kostki TL431.
sztowaÅ‚oby to majÄ…tek. W literaturze spo- (typ. 0,4µA).
Gdyby układ TL431 miał współpraco-
tyka się propozycje budowy  skrzynek Dodanie zewnętrznego dzielnika R1,
wać z tranzystorem mocy według ry-
dekadowych zawierających kilka diod R2 pozwala regulować  napięcie Zene- sunku 2a lub 2b, należy koniecznie sto-
o różnych napięciach, z których przez ra w granicach 2,5...36V, a dzięki małe- sować odpowiedni radiator. Rezystor R3
odpowiednie połączenie (zawsze szere- mu prądowi wejścia programującego (REF)
jest konieczny dla zapewnienia prÄ…du
gowe) można uzyskać diodę o potrzeb- można stosować rezystory programują- pracy układu TL431 rzędu 1mA.
nym napięciu.
ce o stosunkowo dużych wartościach. W wersji z tranzystorem (-ami) mocy
Proponujemy coś lepszego: wykona- Rezystancja dynamiczna, czyli zmia- układ może służyć nie tylko jako dioda o
nie programowanej płynnie  diody Zene- ny  napięcia Zenera przy zmianie prądu dużej obciążalności - przydatny będzie
ra o znakomitych parametrach i napię- obciążenia, jest niewielka - wynosi typo- też do testowania prostowników do aku-
ciu regulowanym w zakresie 2,5...36V.
wo 0,22W (w zakresie 0...30kHz). mulatorów - taka  dioda z powodze-
niem  udaje , że jest ładowanym akumu-
latorem. Rysunek 2c przedstawia precy-
zyjne z
ródło prądowe, a rysunek 2d za-
&!
bezpieczenie nadnapięciowe - układ
przyspieszajÄ…cy przepalenie bezpieczni-
ka przy nadmiernym wzroście napięcia.
&!
Może być przydatny do ochrony bardzo
&!
drogich, delikatnych układów i urządzeń.
a)  dioda Zenera mocy b)  dioda Zenera dużej mocy
Piotr Górecki
WYKAZ ELEMENTÓW
R1: 100kW helitrim
R2: 7,50kW 1% (6,81...8,25kW 1%)
US1: TL431
H"
d) zabezpieczenie nadnapięciowe -
Komplet podzespołów z płytką
układ przyspieszający przepalenie
c) precyzyjne z
ródło prądowe
jest dostępny w sieci handlowej
bezpiecznika przy nadmiernym
AVT jako "kit szkolny" AVT-2103.
Rys. 2. Przykłady zastosowania.
wzroście napięcia
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96 51