TKANKA
Wyspecjalizowana grupa komórek pełniąca określone funkcje w
organizmie.
Komórki tworzące tkankę mają najczęściej pochodzenie od
wspólnych komórek i zbliżoną budowę.
Komórki tkanek muszą ściśle z sobą współpracować, aby wykonać
wyznaczone funkcje. Tkanki dzielimy na twórcze i stałe.
Tkanki twórcze - merystematyczne
. gr. meristos to mogący się dzielić
. majÄ… charakter embrionalny
. cienkościenne (celuloza)
. o dużych jądrach komórkowych
. mało drobnych wakuol
. mają bardzo gęstą cytoplazmę
. prawie nie ma przestworów
międzykomórkowych
Merystemy pierwotne
" to wierzchołki wzrostu korzenia i łodygi, kambium wiązkowe
(prakambium; wytwarza drewno i Å‚yko pierwotne), merystemy
interkalarne
" powstają już u zarodka
" tworzą je komórki inicjalne
" powodują przyrost na długość (wzrost elongacyjny)
Merystemy boczne
" to miazga twórcza (kambium) i miazga korkotwórcza (felogen)
" występują w wewnętrznych partiach organów roślin
" powodują odkładanie nowych komórek do wewnątrz i na zewnątrz
" przyczyniają się do przyrostu na grubość
* Kambium to warstwa komórek wiązkowych lub śródwiązkowych,
produkujących komórki tkanki przewodzącej: na zewnątrz łyka, do
wewnÄ…trz drewna.
* Fellogen to warstwa komórek powstająca w wyniku odróżnicowania się
komórek okolnicy lub tkanki miękiszowej lub komórek łyka. Dzięki jego
intensywnym podziałom powstaje na zewnątrz korek (felem), czyli wtórna
tkanka okrywajÄ…ca, a do wewnÄ…trz - feloderma.
Kambium wiÄ…zkowe:
-wytworzyło się z merystematycznego prokambium = kambium pierwotne
-cienkościenne, prozenchymatyczne, ściśle przylegające do siebie komórki
-na zewnątrz odkłada łyko wtórne, do wnętrza łodygi  drewno wtórne
Kambium międzywiązkowe:
-powstało z komórek tkanek stałych (komórek miękiszu promieni rdzeniowych),
które wtórnie uzyskały zdolność do podziałów = wtórna tkanka merystematyczna
-wytwarza miękisz przedłużający istniejące promienie rdzeniowe
-u słonecznika z czasem wytwarza również wtórny ksylem i floem
(pojawiają się nowe wiązki łyko-drzewne)  pierścień łyka i drewna staje się
coraz bardziej zwarty).
TKANKA OKRYWAJ
CA PIERWOTNA
îðU roÅ›lin zielonych, a także w mÅ‚odych organach drzew i krzewów ma postać
jednowarstwowej skórki. W częściach nadziemnych rośliny nazywa się epiderma (w
korzeniu ryzoderma, lub epiblema).
îðZbudowana z komórek żywych, otoczonych celulozowÄ… Å›ciankÄ…, Å›ciÅ›le do siebie
przylegających i zwykle pozbawionych typowo wykształconych chloroplastów.
îðOdznacza siÄ™ znacznym pogrubieniem Å›cian zewnÄ™trznych. Może być wzmacniana w
procesie inkrustacji lub adkrustacji. Jest wysycona kutynÄ…, pokryta nieprzepuszczalnÄ…
warstwą kutykuli (nabłonka). Warstwa kutykuli nie przepuszcza powietrza i wody, aby
roślina mogła przeprowadzać wymianę gazową i poprawnie fotosyntetyzować, w
skórce wytworzyła aparaty szparkowe.
îðMoże być gÅ‚adka, wtedy zazwyczaj posiada grube warstwy kutykuli lub może
wytwarzać na swojej powierzchni rozmaite twory, takie jak: włoski i kolce (nie mylić z
cierniami), w korzeniu zaś włośniki.
Aparaty szparkowe są niezbędne do przewietrzania i kontrolowanego
parowania wody, czyli transpiracji.
Największe skupisko aparatów szparkowych znajduje się na liściach, na
młodych łodygach. Występują też na owocach, kłączach itp.
Nie występują na skórce korzenia.
Rośliny wodne o liściach zanurzonych nie mają aparatów szparkowych.
UMIEJSCOWIENIE APARATÓW SZPARKOWYCH:
- obie strony liścia - rośliny o liściach zwisających,
np. niektóre gatunki topoli;
rośliny o liściach skierowanych w górę, np. u traw
- tylko po stronie dolnej liścia, np. jabłoń domowa
- tylko po górnej stronie liści pływających po powierzchni wody,
np. grzybienie białe
Szparki tworzą się na zawiązkach pędów.
Komórki szparkowe powstają przez podziały komórek merystemoidu epidermalnego
 komórek macierzystych (merystem wtórny).
W wyniku rozpuszczenia się blaszki środkowej (w początkowej fazie
kształtowania się aparatu szparkowego) powstaje między nimi
szczelina (zwana szparÄ…).
PORÓWNANIE EPIDERMY I EPIBLEMY
skórka pędu skórka korzenia
Cecha = EPIDERMA = EPIBLEMA
= RYZODERMA
(bez WELAMENU)
Układ komórek zwarty zwarty
Liczba warstw zwykle jedna jedna
Kształt komórek różnorodny bardziej
jednorodny
Typ ściany lokalnie wtórna pierwotna
Modyfikacje różne, śluzowacenie
ściany typowa - kutynizacja
Protoplast z reguły zachowany zachowany
Wytwory aparaty szparkowe, włośniki
włoski różnego typu,
utwory wydzielnicze,
komórki ruchowe
PORÓWNANIE EPIDERMY I EPIBLEMY cd.
Cecha skórka pędu skórka korzenia
= EPIDERMA = EPIBLEMA
Budowa środowiska życia, środowiska życia,
zależna od typu organu typu mikoryzy
Funkcje ochronna, chłonna,
wymiana gazowa (w tym ochronna
TRANSPIRACJA ),
wydzielnicza,
rzadko fotosynteza
Pochodzenie z praskórki z praskórki
Możliwość do felogenu -
odróżnicowania
Trwałość długotrwała krótkotrwała
MiÄ™kisz, tkanka miÄ™kiszowa, parenchyma (gr. parénchyma - miąższ) 
tkanka roślinna, która wypełnia całe ciało rośliny. Zbudowane z dużych
komórek (0,05 - 0,5 mm), cienkościennych, o ścianach celulozowych,
rzadko drewniejących, z dużą wakuolą otoczoną przez cytoplazmę.
W określonych warunkach mogą powracać do stanu embrionalnego.
Charakterystyczną cechą miękiszu jest występowanie przestworów
międzykomórkowych.
Tkanki miękiszowe pełnią w roślinie zasadnicze czynności fizjologiczne
przemiany materii, uczestniczÄ… w fotosyntezie, oddychaniu, osmozie,
transpiracji, gromadzą także substancje zapasowe i wodę.
Ich funkcja zależy od budowy i miejsca występowania. Można wyróżnić kilka
rodzajów miękiszu:
" miękisz asymilacyjny (chlorenchyma)
" miękisz powietrzny (aerenchyma)
" miękisz rdzeniowy (miękisz drzewny i miękisz łykowy).
" miękisz spichrzowy
" miękisz wodny (miękisz wodonośny)
" miękisz zasadniczy
PARENCHYMA = MI
KISZ
najbardziej rozpowszechniony typ tkanki roślinnej
" pochodzenie
w budowie pierwotnej - z pramiękiszu
w budowie wtórnej - z kambium (miękisz promieni)
- z fellogenu (miękisz podkorkowy)
" dominuje w organach o budowie pierwotnej
" układ komórek  pomiędzy
komórkami PRZESTWORY
MI
DZYKOMÓRKOWE
" kształty komórek - różne
KOMÓRKI MI
KISZOWE:
" mogą odróżnicować się do merystemu wtórnego, jak:
- kambium międzywiązkowe w łodydze
- fellogen
- merystem wierzchołkowy korzenia bocznego
" mogą przeróżnicować się w inną tkankę stałą,
np. twardzicÄ™ = sklerenchymÄ™
" stanowią składnik tkanek niejednorodnych, jak:
- drewno = ksylem
- Å‚yko = floem
- korek = fellem
Tkanki wzmacniające roślin to KOLENCHYMA (zwarcica) i
SKLERENCHYMA (twardzica).
KOLENCHYMA jest tkanką zbudowaną z żywych komórek, nie
hamującą wydłużania się organów. Uelastycznia różne części rośliny.
SKLERENCHYMA jest zbudowana z martwych komórek o silnie
zgrubiałych ścianach wtórnych. Pełni ona rolę wybitnie usztywniającą
Funkcje
- nadają roślinie sztywność
- utrzymują pęd w pozycji pionowej
- chronią przed złamaniem i zgnieceniem
Występowanie
- są silniej rozwinięte w pędzie niż w korzeniu
- rośliny wodne mają słabo rozwinięte tkanki mechaniczne lub nie mają ich wcale
- rozmieszczone są w obwodowych częściach kory pierwotnej łodygi
- występują na obwodzie wiązek przewodzących
- wchodzą w skład ochronnych okryw w owocach i nasionach
KOLENCHYMA składa się z żywych komórek otoczonych zgrubiałą ścianą
zbudowaną z pektyn i celulozy. Ściśle do siebie przylegają, tworząc bardzo
zwartą i elastyczną tkankę, nie hamującą wydłużania się organów. Zwarcicę
można spotkać np. w ogonkach liściowych i młodych częściach łodyg. Chroni
ona delikatne części roślin przed złamaniem.
KOLENCHYMA
Komórki kolenchymy mogą:
" odróżnicować się do merystemu wtórnego  fellogenu
lub kallusa
" przeróżnicować się w sklerenchymę (stereidy =
włókna)
Dodatkowa funkcja kolenchymy - fotosynteza
kolenchyma płatowa
na przekroju poprzecznym Å‚odygi bzu
czarnego
SKLERENCHYMA
Cechy budowy:
" komórki o grubych, wtórnych, często zdrewniałych
ścianach
" na ogół pozbawione protoplastów
Funkcje:
" nadaje roślinie wytrzymałość i odporność na zginanie,
obciążanie, ucisk i rozciąganie
" chroni komórki innych tkanek
Dojrzale komórki SKLERENCHYMY są
martwe, mają mocno zgrubiałe i silnie
zdrewniałe ściany wtórne. W czasie wzrostu
komórek i postępującego drewnienia ścian
protoplasty stopniowo zanikajÄ… i zamierajÄ….
Komórki sklerenchymatyczne mogą być
bardzo długie - nazywane są wówczas
włóknami. Włókna występują najczęściej w
zespołach, przeplatając się nawzajem i
wciskając między siebie wąskimi,
zaostrzonymi końcami. Tworzą w ten sposób
bardzo zwartÄ…, sztywnÄ… tkankÄ™ o charakterze
wybitnie wzmacniajÄ…cym i usztywniajÄ…cym.
Można je spotkać m.in. w wiązkach
przewodzÄ…cych.
Najbardziej znane i powszechnie używane do
wyrobu tkanin, sznurów i nici są włókna
uzyskiwane z Å‚odyg lnu i konopi, majÄ…ce do 10
cm długości, przy średnicy zaledwie 0,02 mm.
Komórki sklerenchymy, nazywane sklereidami lub komórkami
kamiennymi, mogą być graniaste, rozgałęzione, nieregularne. Są
pojedynczo lub grupami rozrzucone w miękiszu (jak w owocach gruszy)
albo tworzą zwartą tkankę, budując np. łupiny orzechów lub zewnętrzne
części pestek.
KOMÓRKI SKLERENCHYMATYCZNE:
" mogą powstać z przeróżnicowania komórek
kolenchymy lub miękiszu
" stanowią składnik tkanek niejednorodnych, jak:
- drewno = ksylem
- Å‚yko = floem
- korek = fellem
- skórka pędu = epiderma
" mogą być idioblastami, np. w miękiszu
ZNACZENIE GOSPODARCZE sklerenchymy - m. in.
włókna przędne, np. z:
bawełny (z epidermy nasion)
lnu (z Å‚yka Å‚odyg)
CECHY RÓŻNI
CE KOLENCHYMA SKLERENCHYMA
włókna włókna,
kształt komórek
inne kształty
ZACHOWANY OBUMIERA
protoplast
typ ściany
tylko PIERWOTNA pierwotna i WTÓRNA
równomierna
grubość ściany
nierównomierna
LIGNIFIKACJA,
BRAK MINERALIZACJA
modyfikacja ściany
W OKRESIE PO ZAKOC
CZENIU
WYDA
UŻANIA WYDA
UŻANIA
dojrzewa
ORGANÓW ORGANÓW
na rozciÄ…ganie na rozciÄ…ganie,
wytrzymałość
ściskanie, skręcanie
mechaniczna
z różnych grup
dwuliściennych systematycznych
typowa dla roślin
Układ wzmacniający rośliny
1. Tkanki mechaniczne sensu stricte
2. Ksylem
3. Włókna floemu
4. Epiderma
5. Endoderma korzenia
6. Wszystkie inne komórki ze zgrubiałymi ścianami
szczególnie z udziałem LIGNINY
7. Komórki w stanie pełnego TURGORU