Specjalista terapii uzależnień
(228907)
Specjaliści
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn.  Rozwijanie zbioru
krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez
pracodawców . Priorytet I PO KL, Działanie 1.1
Krajowy standard kompetencji zawodowych
Specjalista terapii uzależnień (228907)
© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013
Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem z
ródła
ISBN 978-83-7951-000-9 (całość)
ISBN 978-83-7951-020-7 (20)
Nakład 1000 egz.
Publikacja bezpłatna
Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.crzl.gov.pl
Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji  Państwowego Instytutu Badawczego
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl
2
Spis treści
1. Dane identyfikacyjne zawodu ................................................... 4
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfika-
cjach................................................................................. 4
1.2. Notka metodologiczna i autorzy....................................... 4
2. Opis zawodu................................................................................ 6
2.1. Synteza zawodu .............................................................. 6
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wystÄ™-
powania zawodu ............................................................. 6
2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia
pracy, zagrożenia, organizacja pracy) ............................ 6
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym prze-
ciwwskazania do wykonywania zawodu ......................... 7
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie............................................................. 7
2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-
dacji kompetencji ............................................................. 8
2.7. Zadania zawodowe .......................................................... 8
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych .................................... 9
2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a pozio-
mem kwalifikacji w ERK/PRK .......................................... 9
3. Opis kompetencji zawodowych ................................................ 10
3.1. Wdrażanie działań psychoprofilaktycznych i psychoedu-
kacyjnych Kz1 ................................................................. 10
3.2. Wdrażanie usług w zakresie terapii Kz2 ......................... 11
3.3. Monitorowanie, ewaluowanie i autoanalizowanie pracy
Kz3 .................................................................................. 12
3.4. Kompetencje społeczne KzS .......................................... 12
4. Profil kompetencji kluczowych ................................................ 13
5. SÅ‚ownik ....................................................................................... 14
3
1. Dane identyfikacyjne zawodu
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach
Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy
(KZiS 2010):
228907 Specjalista terapii uzależnień
Grupa wielka 2  Specjaliści (w Międzynarodowej Klasyfikacji Stan-
dardów Edukacyjnych ISCED 2011  poziom 7).
Grupa elementarna 2289  Specjaliści ochrony zdrowia gdzie in-
dziej niesklasyfikowani (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfika-
cji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 2269 Health professionals not
elsewhere classifield).
Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):
Sekcja Q. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna, Dział 86. Opieka
zdrowotna Grupa 86.9. Pozostała działalność w zakresie opieki
zdrowotnej.
1.2. Notka metodologiczna i autorzy
Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie:
analizy z
ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe)
oraz głównie wyników badań analitycznych na 15 stanowiskach pracy
w 5 przedsiębiorstwach (średnie  1, mikro  4, w tym usługowe  5),
przeprowadzonych w marcu 2013 r.
Zespół Ekspercki:
" Marta Kulesza  Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie,
" Bronisław Paweł Rosik  NZOZ Centrum Interwencji Kryzysowej
Stowarzyszenia KARAN w Rzeszowie,
" Elżbieta A
yczewska  Miejskie Gimnazjum im. Stefana Kardynała
Wyszyńskiego w Zielonce,
" Elżbieta Sałata  Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny
w Radomiu.
4
Ewaluatorzy:
" Mariusz Jędrzejko  Mazowieckie Centrum Profilaktyki Uzależ-
nień w Milanówku,
" Marek Rudziński  Krajowe Centrum Edukacji Rolniczej w Brwi-
nowie.
Recenzenci:
" Dorota Rybczyńska Abdel Kawy  Dolnośląska Szkoła Wyższa
we Wrocławiu,
" Zdzisław Sawaniewicz  Mazowieckie Samorządowe Centrum
Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie.
Komisja Branżowa (zatwierdzająca):
" Krystyna Grzywińska (przewodnicząca)  Stowarzyszenie dla
Rodzin Zespół Psychologiczno Terapeutyczny,
" Urszula Michalska  Federacja Związków Zawodowych Pracow-
ników Ochrony Zdrowia i Pomocy Społecznej w Warszawie,
" Elżbieta Nalewczyńska-Kulińska  Federacja Związków Praco-
dawców Zakładów Opieki Zdrowotnej w Warszawie.
Data zatwierdzenia:
" 17.10.2013 r.
5
2. Opis zawodu
2.1. Synteza zawodu
Specjalista terapii uzależnień wykonuje działania diagnostyczno-
analityczne, terapeutyczne, profilaktyczne, psychoedukacyjne i psycho-
społeczne osób uzależnionych w celu realizacji założeń terapeutycznych.
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,
obszary występowania zawodu
Specjalista terapii uzależnień jest zawodem z obszaru ochrony
zdrowia, wymagajÄ…cym przede wszystkim wiedzy psychoterapeutycz-
nej, ale również wiedzy medycznej, psychologicznej i pedagogicznej.
Celem jego pracy jest diagnoza zaburzeń psychicznych i zaburzeń
zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych
(zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdro-
wotnych ICD-10), prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej, działa-
nia psychoedukacyjne, psychospołeczne i profilaktyczne wobec osób
uzależnionych, współuzależnionych oraz ich środowiska życia. Specja-
lista terapii uzależnień przygotowuje analizy i diagnozy, programy profi-
laktyczne i psychoedukacyjne skierowane do osób z obszaru niskiego
i wysokiego ryzyka, dzieci, młodzieży i dorosłych oraz wdraża je. Spe-
cjalista terapii uzależnień prowadzi diagnozę zaburzeń psychicznych
i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psy-
choaktywnych w celu określenia zagrożeń i następstw w wymiarze
indywidualnym i społecznym. Na tej podstawie opracowuje indywidual-
ny program terapii. Realizuje terapię z użyciem metod, technik i narzę-
dzi adekwatnych do typu uzależnienia. Jest odpowiedzialny za dobór
metod, technik i narzędzi diagnostyczno-analityczno-terapeutycznych
oraz motywacyjno-wspierajÄ…cych. W pracy obowiÄ…zujÄ… go zasady
etyczne i dbałość o standard wykonywanych usług. Do jego zadań
należy ocena i ewaluacja bieżących efektów pracy z pacjentem/klien-
tem oraz dbanie o samodoskonalenie.
2.3. Åšrodowisko pracy (warunki pracy, maszyny
i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)
Miejscem pracy specjalisty terapii uzależnień są: poradnie leczenia
uzależnień i współuzależnień, ośrodki pobytu stacjonarnego i dzienne-
go, specjalistyczne oddziały dla osób uzależnionych, osób używających
szkodliwie lub w sposób ryzykowny substancji psychoaktywnych, pla-
6
cówki oświatowe i edukacyjne, ośrodki szkolno-wychowawcze i opie-
kuńczo-wychowawcze oraz inne placówki, w których przebywają osoby
uzależnione, osoby używające szkodliwie lub w sposób ryzykowny
substancji psychoaktywnych. Z zawodem specjalisty terapii uzależnień
związane są zagrożenia dla zdrowia spowodowane: obciążeniami psy-
chicznymi i kontaktem z sytuacjami stresogennymi, zachowaniami kom-
pulsywnymi i ryzykownymi pacjentów/klientów, w tym agresją, niebez-
pieczeństwami zarażenia chorobami zakaz
nymi (HIV, HCV i inne).
Z tego względu ważne jest uczestniczenie w superwizji grupowej lub
indywidualnej. Praca specjalisty terapii uzależnień może się odbywać
w systemie zmianowym. Specjalista jest samodzielnym pracownikiem
zobowiÄ…zanym do uczestniczenia w zebraniach klinicznych. Praca te-
rapeuty uzależnień ma charakter długoterminowego kontaktu z pacjen-
tem/klientem z wysokim ryzykiem przerwania terapii. Obciążenia psy-
chiczne i kontakt z sytuacjami stresogennymi wiążą się ze zwiększonym
ryzykiem wypalenia zawodowego.
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu
Wykonywanie zawodu specjalisty terapii uzależnień wymaga wysokie-
go poziomu opanowania emocjonalnego, umiejętności komunikacji
w sytuacjach trudnych, umiejętności pracy w zespole, odporności na stres i
wypalenie zawodowe, wysokiej odporności na przemęczenie, umiejętności
współpracy i prowadzenia pacjenta (grupy), rozpoznawania zachowań
werbalnych i niewerbalnych, motywowania i wspierania, autoanalizy, pre-
cyzji w dokumentowaniu terapii, nawiązywania kontaktów, budowania
relacji terapeutycznej. Bardzo ważne są: zdolność koncentracji, uwagi,
pamięć, odporność na sytuacje krytyczne, szacunek i otwarcie na drugiego
człowieka, wrażliwość na kwestie kulturowe, cierpliwość, empatia. Specyfi-
ka zawodu wymaga kreatywności i elastyczności. Specjalista terapii uza-
leżnień wykonuje swoją pracę najczęściej w pozycji siedzącej, co generuje
typowe zagrożenia dla układu mięśniowo-szkieletowego.
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie
Do podjęcia pracy w zawodzie specjalista terapii uzależnień wyma-
gane jest wyższe wykształcenie, ukończenie szkolenia w dziedzinie
uzależnień, zgodnie z programem wybieranym przez Krajowe Biuro do
Spraw Przeciwdziałania Narkomanii lub Państwową Agencję Rozwią-
zywania Problemów Alkoholowych oraz uzyskanie pozytywnego wyniku
egzaminu.
7
2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/
/walidacji kompetencji
Specjalista terapii uzależnień zobligowany jest do uczestniczenia
w regularnych superwizjach. Rekomendowane jest również doskonale-
nie umiejętności w obszarze psychoterapii, uczestnictwo w szkoleniach,
konferencjach naukowych oraz stałe pogłębianie wiedzy teoretycznej
z obszaru uzależnień. Czynnikiem wspierającym jakość wykonywanej
pracy jest również uczestnictwo we własnej psychoterapii.
2.7. Zadania zawodowe
Z1. Planowanie i organizowanie pracy z uwzględnieniem przepisów
prawa pracy, BHP zasad ergonomii oraz zasad etycznych (nie-
zbędne kompetencje: Kz1, Kz2, Kz3, KzS).
Z2. Konstruowanie programów profilaktycznych spójnych z progra-
mem terapii uzależnień (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).
Z3. Prowadzenie zajęć psychochedukacyjnych i profilaktycznych
uzależnień (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).
Z4. NawiÄ…zywanie kontaktu terapeutycznego z pacjentem/klientem
(niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).
Z5. Diagnozowanie na potrzeby opracowania planu terapii/leczenia
(niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).
Z6. Opracowywanie celów i planów terapii uzależnień dostosowa-
nych do potrzeb pacjenta/klienta (niezbędne kompetencje: Kz2,
KzS).
Z7. Prowadzenie pracy terapeutycznej grupowej i/lub indywidualnej
oraz dobieranie odpowiednich metod, technik i narzędzi pracy
(niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).
Z8. Prowadzenie dokumentacji merytorycznej/leczniczej (niezbędne
kompetencje: Kz3, KzS).
Z9. Monitorowanie, ocenianie efektów realizowania planów terapeu-
tycznych uzależnień (niezbędne kompetencje: Kz3, KzS).
Z10. Autoanalizowanie pracy podczas superwizji (niezbędne kompe-
tencje: Kz3, KzS).
8
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych
Kz1  Wdrażanie działań psychoprofilaktycznych i psychoedukacyjnych
(potrzebne do wykonania zadań: Z1, Z2, Z3).
Kz2  Wdrażanie usług w zakresie terapii (potrzebne do wykonania
zadań: Z1, Z4, Z5, Z6, Z7).
Kz3  Monitorowanie, ewaluowanie i autoanalizowanie pracy (potrzeb-
ne do wykonania zadań: Z1, Z8, Z9, Z10).
KzS  Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonania zadań:
Z1÷Z10).
2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi
a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK
Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w za-
wodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 7
właściwym dla wykształcenia wyższego drugiego stopnia (studia magi-
sterskie) w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest
uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów
i specjalności (grupa wielka 2 i jej odpowiednik w ISCED 2011).
Osoba wykonująca zawód specjalisty terapii uzależnień:
1) w zakresie wiedzy: w pogłębiony sposób zna fakty, teorie i metody,
techniki oraz narzędzia w zawodzie specjalisty terapii uzależnień;
zna i rozumie złożone zależności między nimi, a także w powiązaniu
z innymi dziedzinami związanymi ze zjawiskiem uzależnień 
współuzależnień oraz z wykonywaniem zawodu specjalisty terapii
uzależnień;
2) w zakresie umiejętności: potrafi wykonywać zadania oraz formuło-
wać i rozwiązywać problemy z wykorzystaniem nowej wiedzy, także
z innych dziedzin w zawodzie specjalisty terapii uzależnień; samo-
dzielnie planować własne uczenie się przez całe życie i ukierunko-
wywać innych w tym zakresie; komunikować się ze zróżnicowanymi
kręgami odbiorców oraz odpowiednio uzasadniać prezentowane
stanowisko; świadoma istoty uzależnienia potrafi asertywnie pod-
chodzić do problemów i oczekiwań pacjenta/klienta.
9
3. Opis kompetencji zawodowych
Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefinio-
wanych w badaniach na stanowiskach pracy.
Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3 wymaga posiadania
kompetencji zawodowych Kz1.
3.1. Wdrażanie działań psychoprofilaktycznych
i psychoedukacyjnych Kz1
Wiedza  w pogłębiony sposób Umiejętności  potrafi wykonywać
zna fakty, teorie i metody, techniki zadania oraz formułować i rozwią-
oraz narzędzia w zawodzie spe- zywać problemy z wykorzystaniem
cjalisty terapii uzależnień do nowej wiedzy zakresu profilaktyki
wdrażania działań profilaktycz- i psychoedukacji, a także z innych
nych i psychoedukacyjnych oraz dziedzin w zawodzie specjalisty
metody i zasady pracy indywidu- terapii uzależnień; w szczególności
alnej i grupowej, w szczególności potrafi:
zna:
- przestrzegać zasad i przepisów
- zasady i przepisy BHP, zasady BHP, ergonomii, kodeksu pra-
ergonomii, kodeks pracy cy w prowadzeniu działań profi-
w prowadzeniu działań profi- laktycznych i psychoedukacyj-
laktycznych i psychoedukacyj- nych;
nych;
- nawiązywać kontakt z jednost-
- techniki pracy z grupÄ… terapeu- kÄ… i grupÄ… terapeutycznÄ…;
tycznÄ…;
- rozwiązywać konflikty i trudne
- strategie profilaktyczne w tera- sytuacje w grupie terapeutycz-
pii uzależnień; nej;
- zasady i standardy konstru- - wdrażać wypracowane narzę-
owania strategii profilaktycz- dzia profilaktyczne w terapii
nych w terapii uzależnień; uzależnień;
- mechanizmy przebiegu po- - skutecznie działać w sytuacjach
szczególnych typów uzależ- wysokiego ryzyka i obciążenia
nień; psychofizycznego w terapii uza-
- metody i zasady pracy indywi- leżnień;
dualnej i grupowej w obszarze - konstruować programy profilak-
profilaktyki społecznej. tyczne;
- planować pracę grupy w ob-
szarze profilaktyki społecznej.
10
Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z4, Z5, Z6, Z7 wymaga posia-
dania kompetencji zawodowych Kz2.
3.2. Wdrażanie usług w zakresie terapii Kz2
Wiedza  w pogłębiony sposób Umiejętności  potrafi wykony-
zna fakty, teorie i metody, techniki wać zadania oraz formułować
oraz narzędzia w zawodzie spe- i rozwiązywać problemy z wyko-
cjalisty terapii uzależnień do rzystaniem nowej wiedzy z wdra-
wdrażania usług w zakresie tera- żania usług w zakresie terapii oraz
pii; zna różnorodne, złożone uwa- komunikować się ze zróżnicowa-
runkowania i aksjologiczny kon- nymi kręgami odbiorców i odpo-
tekst prowadzonej działalności wiednio uzasadniać prezentowane
w zawodzie specjalisty terapii stanowisko, w szczególności po-
uzależnień, w szczególności zna: trafi:
- zasady i przepisy BHP, zasady - przestrzegać zasad i przepi-
ergonomii, kodeks pracy w pro- sów BHP, ergonomii, kodeks
wadzeniu usług w zakresie te- pracy w prowadzeniu usług
rapii; w zakresie terapii;
- przepisy prawne dotyczące - stosować przepisy prawne
narkotyków i narkomanii oraz dotyczące narkotyków i nar-
alkoholizmu, a także innych komanii oraz alkoholizmu, jak
uzależnień; również innych uzależnień;
- zasady etyczne w terapii uza- - postępować zgodnie z zasa-
leżnień; dami etyki w terapii uzależnień;
- klasyfikację uzależnień oraz - prowadzić terapię z wykorzy-
metod terapeutycznych; staniem różnych narzędzi, do-
- narzędzia diagnostyczne sto- pasowując je do sytuacji;
sowane w terapii uzależnień; - dokumentować przebieg pro-
- klasyfikację zaburzeń psy- cesu terapeutycznego;
chicznych i zaburzeń zacho- - planować terapię uzależnień;
wania spowodowanych uży- - diagnozować pacjentów w za-
waniem substancji psychoak- kresie trudności zachowań be-
tywnych oraz neurobiologiczne hawioralnych, poznawczych,
mechanizmy uzależnień; emocjonalnych i społecznych
- systemy pomocy osobom uza- związanych z uzależnieniem;
leżnionym; - przedstawiać propozycje doty-
- typologię uzależnień. czące możliwej pomocy oso-
bom uzależnionym.
11
Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z8, Z9, Z10 wymaga posiadania
kompetencji zawodowych Kz3.
3.3. Monitorowanie, ewaluowanie i autoanalizowanie
pracy Kz3
Wiedza  w zaawansowanym Umiejętności  w innowacyjny
stopniu zna fakty, teorie i metody, sposób potrafi dokonać monitoro-
techniki oraz narzędzia służące do wania, ewaluacji i autoanalizy
monitorowania, ewaluacji i auto- pracy, rozwiązywać złożone i nie-
analizy pracy, w szczególności typowe problemy w zmiennych
zna: i mało przewidywalnych warun-
- jakościowe i ilościowe narzę- kach oraz komunikować się ze
dzia ewaluacyjne w terapii uza- zróżnicowanymi kręgami odbior-
leżnień; ców, w szczególności potrafi:
- techniki monitoringowe w tera- - stosować wybrane narzędzia
pii uzależnień; ewaluacyjne i monitorujące
- współzależności między pracą w terapii uzależnień;
własną a efektywnością terapii - wypracowywać wnioski płynące
uzależnień; z działań ewaluacyjnych i moni-
- zasady sporządzania raportów toringowych w terapii uzależ-
ewaluacyjnych w terapii uza- nień;
leżnień. - dokonywać analizy własnej pra-
cy;
- sporządzać raporty ewaluacyj-
ne w terapii uzależnień.
Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań
zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.
3.4. Kompetencje społeczne KzS:
- jest świadomy społecznej wagi pracy specjalisty terapii uzależnień,
- tworzy i rozwija wzory właściwego postępowania w terapii uzależ-
nień,
- podejmuje decyzje i ponosi odpowiedzialność za działania o cha-
rakterze profilaktycznym, psychoedukacyjnym, pschychospłecz-
nym, diagnostycznym oraz terapeutycznym na rzecz osób uzależ-
nianych i ich środowiska życia,
- krytycznie ocenia swoje działania wykonywane w ramach współ-
pracy zespołowej oraz przyjmuje odpowiedzialność za ich skutki.
12
4. Profil kompetencji kluczowych
Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu specjalisty te-
rapii uzależnień przedstawia rys. 1.
Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu
stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Doro-
słych - projekt PIAAC (OECD).
Rozwiązywanie problemów
Współpraca w zespole
Komunikacja ustna
Wywieranie wpływu/przywództwo
Serie1
Planowanie i organizowanie pracy
Sprawność motoryczna
Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania
Umiejętności matematyczne
Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu
1 2 3 4 5
Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne
Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 228907 Specjalista terapii
uzależnień
13
5. SÅ‚ownik
Zawód - zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecz-
nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji
i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych)
zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi z
ródło dochodów.
Specjalność - jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część
czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną
funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub do-
datkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego
szkolenia lub praktyki.
Zadanie - logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraz
nie okre-
zawodowe
ślonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub
sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym
celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją.
Kompetencje - wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowied-
zawodowe
nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane sÄ… trzema zbiorami: wie-
dzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych.
Wiedza - zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie
uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalno-
ści zawodowej.
Umiejętności - zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właści-
wych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Kompetencje - zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu
społeczne
zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzględnieniem kontekstu etycznego.
Kompetencje - wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne
kluczowe
do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.
Standard - norma opisujÄ…ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania
kompetencji
zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana
zawodowych
przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, praco-
dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
Kwalifikacja - zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompe-
tencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwier-
dzone przez uprawnionÄ… instytucjÄ™.
Europejska - przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,
Rama
umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych
Kwalifikacji
krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów
kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią
one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.
Polska Rama - opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-
Kwalifikacji
go rejestru kwalifikacji w Polsce.
Krajowy - ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji
System
(potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości.
Kwalifikacji
14