Może się coś zmienić w moim życiu
Odpowiedzi na kilka istotnych pytań odnośnie terapii Dorosłych Dzieci Alkoholików udzielił nam
Edward Buzun, psychoterapeuta pracujący w Instytucie Psychologii Zdrowia Polskiego
Towarzystwa Psychologicznego w Warszawie.
-Jak długo zajmujesz się pomaganiem ludziom?
Edward Buzun: Tu w instytucie jestem od dwóch i pół roku. Wcześniej przez trzy lata pracowałem
na oddziale dziennym, dokąd trafiały osoby z rozpoznaniem schizofrenii.
-Wśród osób, które zgłaszają się do tego ośrodka są również DDA czyli Dorosłe Dzieci
Alkoholików. Z jakimi problemami trafiają tutaj takie osoby?
E.B.: Można powiedzieć o trzech sferach życia, w których DDA mają trudności:
1.Kontakty z innymi ludz
mi. DDA mają trudności w bliskich, intymnych związkach;
2.Problemy dotyczące siebie. Chodzi tu głównie o problemy z przeżywaniem emocji, szczególnie
lęku, złości, ale też wstydu, co widoczne jest zwłaszcza na pierwszej rozmowie, która bywa dla
tych osób bardzo trudna. Jeżeli są to osoby, które nie korzystały dotąd z pomocy psychoterapeuty,
to przełamanie bariery milczenia wymaga od nich sporego wysiłku. Do tej grupy problemów, z
jakimi DDA przychodzą na terapię należy też negatywny obraz samego siebie.
3.Problemy związane z sytuacją życiową. U młodych osób mogą to być trudności z
wyprowadzeniem się z domu, od rodziców, trudności ze znalezieniem pracy itd.
-W jaki sposób pracujesz z DDA?
E.B.: Podczas pierwszego spotkania moim zadaniem jest dowiedzieć się, czy pacjent korzystał już
z pomocy, czy ma problemy innego rodzaju niż DDA, np. problemy z nadużywaniem alkoholu bądz

problemy innych uzależnień albo zaburzenia psychiczne, ponieważ wówczas potrzebna jest mu
pomoc innego rodzaju niż psychoterapia. Następnie próbuję ustalić, w jakiej dziedzinie pacjent ma
problem i co chciałby zmienić. To jest bardzo ważne. Takie precyzyjne sformułowanie celu czy
problemu na samym początku jest szczególnie istotne dla przebiegu terapii, ponieważ pozwala to
pacjentowi w łatwy sposób sprawdzać, czy ma jakieś efekty, a poza tym pomaga mu to cały czas
widzieć cel przed sobą, co jest terapeutyczne już samo w sobie. Zależnie od tego, jaki cel zostanie
sformułowany, dobieram odpowiednią metodę pracy.
-Jak działa terapia grupowa DDA? Czego się można po niej spodziewać? Chciałbym, żebyś
przybliżył to dla osób, które się wahają, czy iść na terapię czy nie iść. Co może je spotkać na
terapii?
E.B.: Jeśli chodzi o sam syndrom DDA, charakteryzuje się m.in. tym, że emocje u Dorosłego
Dziecka Alkoholika uwięzione są w środku i rzutują na jego funkcjonowanie, zarówno na własny
stosunek do siebie, jak i na życie w społeczeństwie.
Podczas terapii istnieje możliwość dotarcia do tych emocji, możliwość ponownego ich przeżycia -
co też nie zawsze oznacza jakąś gwałtowną ekspresję. To właśnie powoduje zmianę w
zachowaniu pacjenta: nie musi on już tak dużo sił poświęcać na to, żeby tłumić trudne dla niego
uczucia. I tak też dzieje się w grupie. Ponieważ DDA są najczęściej obciążone dużym wstydem,
stąd najpierw zajmujemy się opisem tego, co się działo w domu u poszczególnych osób.
Opowiedzenie o własnych doświadczeniach oraz przyjrzenie się temu, jak było u innych, pomaga
pokonać barierę milczenia.
Zwykle jest tak, że na początku istnieją różne, naturalne zresztą, wahania i obawy przed
otworzeniem się. Jest to tym bardziej zrozumiałe, że w domu rodzinnym DDA nie wolno było
mówić o swoich przeżyciach. Na terapii zaczynamy od nauki mówienia o uczuciach. Nie trzeba od
razu poruszać jakichś głębokich problemów, ale wystarczy powiedzieć o tym, co się dzieje właśnie
w tym momencie w grupie, np. że obawiam się mówić albo z kolei że super coś powiedziałem.
Rolą terapeuty jest dobranie sposobu pracy z poszczególną osobą i z całą grupą. Niektórzy
potrzebują np. nauczyć się sposobów powstrzymywania złości czy agresji, a inni wręcz odwrotnie -
pozwolić sobie na nie. To jest już specyficzna praca zależąca od osób w grupie. Natomiast pod
koniec terapii następuje też taki moment, w którym można planować zmiany w swoim życiu, czyli:
jeżeli zadziały się jakieś zmiany i pacjent to zauważa, to może się wówczas zastanowić, jak
przełożyć te zmiany na swoje dalsze życie.
-Czyli w skrócie: człowiek, który trafia na terapię grupową, uczy się rozpoznawać swoje, często
powstrzymywane, uczucia i przy pomocy terapeuty próbuje bądz
to uwalniać je, bądz
wyrażać w
inny sposób.
E.B.: W skrócie tak.
-Czy taka grupa to jest jedno spotkanie, które trwa pięć dni, czy może kilka spotkań w dłuższym
okresie czasu?
E.B.: Jest i tak i tak. W cyklu pięciodniowym organizujemy cztery spotkania, natomiast jest też
możliwość wzięcia udziału w grupie ambulatoryjnej, wówczas zajęcia odbywają się w każdym
tygodniu przez okres około pół roku. Ogólnie przyjmuje się, że terapia grupowa powinna trwać
około 150 godzin.
-Z różnych opowieści moich przyjaciół i znajomych wiem, że niektórzy trafiają na
pseudoterapeutów, którzy oferują im pomoc, a tak naprawdę po krótkim czasie związek, który miał
być terapeutyczny, leczniczy okazuje się krzywdzący i ludzie wychodzą z takiej relacji pełni złości i
zranień. Co możesz poradzić osobom szukającym terapii? O co mają się spytać, czego
dowiedzieć? Jak odróżnić dobrego terapeutę od złego?
E.B.: Ważne jest na pewno, czy osoba, do której przychodzimy ma odpowiednie wykształcenie,
doświadczenie w pracy, ważne jest czy ta osoba brała udział w szkoleniach, czy ma za sobą
własną terapię, po prostu czy jest terapeutą, czy też uważa siebie za terapeutę. Osoba ze średnim
wykształceniem, która skończyła swoją terapię nie jest terapeutą. To tyle odnośnie kwalifikacji.
Natomiast jeśli mówisz o tym, czy to jest dobry czy zły terapeuta, to w grę wchodzą tutaj różne
czynniki. Może się na przykład zdarzyć, że osoba, która bierze jakiś czas udział w terapii, nie jest
zadowolona z tego, co aktualnie dostaje od terapeuty i stąd jej ocena. Ale to nie musi oznaczać,
że ten terapeuta jest zły.
-Pewna mądra osoba powiedziała mi, że warto się dowiadywać, czy terapeuta ma swoją
superwizję.
E.B.: Tak, to należy do kwalifikacji. Terapeuci właściwie przez cały czas uprawiania zawodu
powinni korzystać z superwizji.
-Superwizja czyli?...
E.B.: Superwizja to dalszy ciąg własnego szkolenia. Jest ono bardzo osobiste, ponieważ na
superwizji istnieje możliwość omawiania konkretnych przypadków z własnej pracy. Superwizja
stanowi wielką pomoc. Terapeuta jest też człowiekiem, może czegoś nie dostrzegać, dlatego
pomoc osoby trzeciej, innego terapeuty, jest tu tak ważna.
-Co możesz powiedzieć, żeby zachęcić osoby, które się wahają, obawiają, żeby coś zrobić w
swoim życiu?
E.B.: Nie zawsze rozwiązanie leży w pójściu na terapię. Są jeszcze inne kroki. Ale jeśli chodzi o
terapię DDA, z doświadczenia wiem, że takie wahania dotyczą zwykle samego skorzystania z
pomocy. Są to obawy, że trochę jakby oddaję się w ręce innej osoby i tracę kontrolę nad tym, co
się ze mną dzieje. Podobne wahania są często konsekwencją przekonań wyniesionych z domu i z
pewnością stanowią duże utrudnienie w korzystaniu z terapii. Myślę, że wtedy najlepiej jest
popatrzeć uczciwie na swoją sytuację i zastanowić się, co mnie będzie więcej kosztowało: ten
moment przejścia przez obawy i lęk czy pozostawanie dalej w tej samej sytuacji, która jakiś czas
trwa i ma określone konsekwencje. Bo to będzie ten jeden moment.
-Warto pamiętać, że taka osoba ma zawsze możliwość wyjścia z terapii. Umawiam się na
konsultację, ale jeśli coś się stanie, zawsze będę miał prawo się wycofać.
E.B.: Tak, to jest kwestia umowy. Oczywiście jest możliwość, żeby terapię przerwać. Z tym że jeśli
podejmujemy taką decyzję, warto o tym poinformować terapeutę, bo może to być znaczący z
punktu widzenia terapii moment, jakieś ważne przeżycie. W trakcie tarapii zaleca się w ogóle
podejmować decyzje z pewnym odroczeniem czasowym i nie działać pod wpływem chwilowych,
silnych emocji.
- Od czego zależy powodzenie terapii z puntu widzenia pacjenta?
E.B.: Na pewno ważna jest motywacja pacjenta, a przede wszystkim, czy to jest jego własna
motywacja. Czasem przychodzą osoby kierujące się taką motywacją: "ach, pójdę już na terapię,
niech mama ma spokój". Ale to tak naprawdę jest motywacja, żeby nie tyle pomóc sobie, ile żeby
mamie było lepiej. To też dotyczy żony, dzieci, otoczenia... Jeśli pacjent nie ma własnej woli, to w
trakcie terapii nic się nie zadzieje. Terapeuta nie jest w stanie zmienić życia pacjenta bez jego
własnego w tym udziału. Tak naprawdę terapia czy terapeuta może tu tylko pomóc. Ważna jest też
nadzieja, że może się coś zmienić w moim życiu. Z drugiej strony ludzie, którzy przychodzą na
terapię, pewien poziom nadziei już w sobie mają. I to jest bardzo pozytywne.
pytał Wojtek
Warszawa, 2000
http://dda.bhd.pl/index2.php?option=com_content&task=view&id=36&Itemid=66&pop=1&page=0