Mądry Polak
Mądry Polak
przed budową
przed budową
Moderniznizacja
acja
Moder
budynków
budynków
współfinansowana
współfinansowana
ze środków
ze środków
UniUnii Europejski
i Europejskiejej
Sprawdz
, czy możesz uzyskać dofinansowanie termo-
modernizacji budynku z Funduszy Unii Europejskiej.
Broszura informuje o tym, jakie warunki muszą spełnić
właściciele budynków (użyteczności publicznej, produkcyj-
nych, handlowo-usługowych i mieszkalnych wielorodzin-
program edukacyjno-informacyjny nych) i jak powinni się przygotować do realizacji moderni-
www.domprzyjazny.org zacji budynku z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej.
ZESZYT 11
Spis treści
1. 0gólne zasady finansowania przedsięwzięć z udziałem środków Unii Europejskiej 1
2. Klasyfikacja budynków i definicja modernizacji budynków wg. polskich przepisów 3
3.1 Modernizacja budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego w programach
wsparcia Unii Europejskiej 4
3.1.1 W ramach Programu 0peracyjnego Infrastruktura i Środowisko 5
3.1.2 W Regionalnych Programach 0peracyjnych 6
3.2 Modernizacja budynków przemysłowych i handlowo-usługowych w Programie
0peracyjnym Innowacyjna Gospodarka i w Regionalnych Programach 0peracyjnych 7
3.3 Modernizacja wielorodzinnych budynków mieszkalnych w Regionalnych
Programach 0peracyjnych 12
4. Działania beneficjenta związane z uzyskaniem dofinansowania unijnego 14
4.1. Ramy ogólne 14
4.2 0pracowanie wniosku o dofinansowanie 16
4.2.1 Budżet projektu 16
4.2.2 0kreślenie celu projektu 17
4.2.3 Trwałość projektu 18
4.2.4 Dokumenty towarzysząc wnioskowi 19
4.3 Studium wykonalności 20
4.4 Plan promocji projektu 21
4.5 0cena składanych wniosków 22
4.6 Umowa dotycząca realizacji projektu 23
4.7 Termin realizacji projektu 23
4.8 Kontrola realizacji projektu 24
5. Przykłady zrealizowanych projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej 24
5.1 Modernizacja budynku użyteczności publicznej własności samorządowej 24
5.2 Modernizacja budynku usługowego należącego do przedsiębiorcy 26
5.3 Modernizacja wielorodzinnych budynków mieszkalnych pod hasłem rewitalizacja
obszarów kryzysowych w miastach 27
Ważne adresy 33
Dla ułatwienia czytelnikowi korzystania z poradnika, w poniższej tabeli
opisano, kogo najbardziej zainteresują poszczególne rozdziały.
Rodzaj beneficjenta Numery rozdziałów
Właściciele dużych budynków użyteczności publicznej o wartości 3.1.1
modernizacji powyżej 5 000 000 euro 5.1
Właściciele małych i średnich budynków użyteczności publicznej o 3.1.2
wartości modernizacji do 5 000 000 euro 5.1
Przedsiębiorcy będący właścicielami budynków przemysłowych i 3.2
handlowo-usługowych 5.2
Właściciele budynków mieszkalnych wielorodzinnych 3.3
5.3
Wszyscy 1,2,3 (wstęp),4
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
1
1. Ogólne zasady finansowania okresach, co sprawia, że z góry
przedsięwzięć z udziałem wiadomo ile środków i w jakim
środków Unii Europejskiej okresie czasu może otrzymać
dany kraj członkowski.
Członkostwo w Unii Europejskiej daje W Polsce cały czas bory-
Polsce oraz pozostałym 26 krajom wie- kamy się z jednorocznym
le możliwości. Jedną z podstawowych, budżetowaniem, co wielu
z punktu widzenia zrównoważonego roz- beneficjentom korzystającym
Euro są bardziej
woju całej Wspólnoty, jest możliwość ko- z unijnych dotacji przysparza
wymowne
niż manna
rzystania z funduszy strukturalnych. ogromnych problemów, po-
nieważ środki np. z rezerwy celowej budżetu
Fundusze strukturalne są instrumentami państwa, które beneficjenci otrzymają w da-
Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich nym roku, w tym samym roku powinny zo-
zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji stać spożytkowane. Jeżeli tak się nie stanie,
i modernizacji gospodarek krajów UE. Ist- należy je zwrócić, a w kolejnym roku można
nieją cztery Fundusze strukturalne: ewentualnie starać się o nie ponownie.
1) Europejski Fundusz
Polityka spójności jest podstawową polityką Wspólnot Europejskich. Za-
Społeczny
sada ta została zapisana już w Traktacie Rzymskim i potwierdzana była w
2) Europejski Fundusz
kolejnych traktatach. Dlatego też działania na rzecz spójności gospodarczej,
Orientacji i Gwarancji
społecznej i przestrzennej są jedną z podstawowych sfer interwencji. Polityka
Rolnej
spójności przynosi wszystkim krajom UE, korzyści w postaci szybszego wzro-
3) Europejski Fundusz
stu gospodarczego i zwiększonej konkurencyjności.
Rozwoju Regionalnego
4) Finansowy Instrument Udział środków Unii Europejskiej należy
Orientacji Rybołówstwa rozumieć, jako współfinansowanie (dofi-
nansowanie, dotacja, pomoc europejska),
Należy jednak zdać sobie sprawę z tego, w drodze refundacji poniesionych kosztów,
że pozyskanie i wykorzystanie środków określonej części nakładów danego projek-
z funduszy strukturalnych nie należy do ła- tu sformułowanego w oparciu o wytyczne
twych zadań. Dowodem na to są doświad- z danego programu operacyjnego.
czenia naszego kraju w zakresie realizacji
Dotacja czasem jest uznawana za synonim słowa dofinansowanie. Przy pro-
projektów współfinansowanych z unijnych
jektach unijnych najczęstszym rodzajem dotacji są środki z funduszu struktu-
dotacji, w perspektywie finansowej na lata
ralnego, czyli kwota z budżetu Unii Europejskiej, jaką może otrzymać bene-
2004-2006. Obecne problemy z pełnym wy-
ficjent na podstawie umowy o dofinansowanie projektu. Najczęstszą formą
korzystaniem środków unijnych wskazują na
wypłaty dotacji jest refundacja, czyli zwrot kosztów uprzednio poniesionych
to, że będzie to jeszcze trudniejsze w kolejnej
przez beneficjenta. Refundacja może nastąpić na podstawie zapłaconych fak-
perspektywie finansowej na lata 2007-2013.
tur lub innych dokumentów o równoważnej wartości
Istnieją znaczne różnice pomiędzy zasada- W przypadku współfinansowania pro-
mi finansowania przedsięwzięć z udziałem jektów z funduszy strukturalnych zasadą
środków europejskich i zasadami korzystania jest, że najpierw należy ponieść koszty
z publicznych środków krajowych. Przede a następnie można ubiegać się o ich refun-
wszystkim Unia Europejska planuje środki na dację, pod warunkiem, że są to koszty kwa-
realizację polityki spójności w siedmioletnich lifikowane.
1
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
2
W nowej perspektywie finansowej na
lata 2007-2013 realizowane będą 4 wy-
Projekt to rodzaj przedsięwzięcia realizowanego przez beneficjenta w ramach
dzielone programy operacyjne, z których
decyzji albo działania, będącego przedmiotem umowy o dofinansowanie pro-
mogą być przeznaczane środki na dofi-
jektu między beneficjentem a instytucją zarządzającą, instytucją wdrażającą
albo działającą w imieniu instytucji zarządzającej instytucją pośredniczącą. nansowanie realizacji różnorodnych pro-
jektów:
Niestety nie ma zamkniętego katalogu l� Infrastruktura i Środowisko z Europejskie-
wydatków kwalifikowanych (bo nie jest go Funduszu Spójności i Europejskiego
to możliwe), tym samym każdy program Funduszu Rozwoju Regionalnego
operacyjny może określać inne rodzaje l� Kapitał Ludzki z Europejskiego Funduszu
kosztów kwalifikowanych. Czym innym jest Spójności
kwalifikowalność podmiotów, czym innym l� Innowacyjna Gospodarka z Europejskie-
projektów, a jeszcze inną rzeczą jest kwalifi- go Funduszu Rozwoju Regionalnego
kowalność wydatków. l� Rozwój Polski Wschodniej z Europej-
skiego Funduszu Rozwoju Regionalne-
go oraz 16 Regionalnych Programów
Wydatki kwalifikowane to wydatki lub koszty poniesione przez beneficjenta
Operacyjnych (w każdym regionie po
w związku z realizacją projektu w ramach programu operacyjnego, zgodnie
jednym) z Europejskiego Funduszu Roz-
z zasadami dotyczącymi danego funduszu strukturalnego oraz zasadami
określonymi w wytycznych instytucji zarządzającej danym programem ope- woju Regionalnego1.
racyjnym. Wydatki w ramach projektu kwalifikują się do otrzymania dofi-
W Unii Europejskiej (UE) obowiązują siedmioletnie okre-
nansowania w trybie określonym w umowie o dofinansowanie projektu.
sy programowania  perspektywy finansowe. Polska
weszła do UE w trakcie perspektywy finansowej na lata
Jeśli myślimy o skorzystaniu z unijnej
2000-2006, natomiast od początku będzie uczestniczyć
pomocy musimy najpierw sprawdzić, do
w kolejnej, tzw. nowej perspektywie finansowej na lata
którego programu operacyjnego możemy
2007-2013. Na poszczególne lata każdej perspektywy
składać swój wniosek wraz z odpowiedni-
finansowej Unia Europejska przyznaje odpowiednią pulę
mi załącznikami i z jakiego priorytetu/dzia-
środków, które służą realizacji polityki regionalnej i poli-
łania można by uzyskać refundację ponie- tyki spójności UE.
sionych kosztów.
Każdy z powyższych programów ope-
Program operacyjny jest sporządzany przez Państwo członkowskie a zatwier- racyjnych ma swój własny system wdra-
dzany przez Komisję Europejską. Zawiera on m.in. opis priorytetów, w ramach żania i system instytucjonalny, co sprawia,
których mogą być współfinansowane poszczególne projekty wraz z limitami że początkującemu wnioskodawcy ubie-
środków określonymi na dany priorytet i cały program. Każdy program zawiera gającemu się o refundację poniesionych
od kilku do kilkunastu priorytetów (osi priorytetowych, które dzielą się z kolei kosztów dość ciężko jest się poruszać
na działania). Czasem niektóre działania mogą być też dzielone na poddziała- w gąszczu programów, priorytetów, dzia-
nia. Każdy projekt musi odpowiadać celowi lub celom danego działania aby łań, przepisów i wytycznych nieodłącznie
mógł uzyskać dofinansowanie. Cel jest najczęściej utożsamiany z efektem/re- związanych z funduszami strukturalnymi.
zultatem danego projektu, działania, osi priorytetowej, czy programu. Np. Ogólne ramy postępowania przy realizacji
celem projektu polegającego na modernizacji z
ródła ciepła w budynku, może projektu z dofinansowaniem z funduszy
być zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. strukturalnych przedstawiono w poniższej
tabeli.
1
Szczegółowe opisy każdego z wymienionych programów operacyjnych są dostępne na stronie internetowej
www.funduszestrukturalne.gov.pl
www.domprzyjazny.org
2
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
3
Etap
Należy zaznaczyć, że Instytucje Zarzą-
1. Określenie typu budynku
dzające poszczególnymi programami ope-
2. Sprawdzenie zgodności planowanej modernizacji budynku z celami
racyjnymi dokonują samodzielnie wyboru
danego programu operacyjnego
priorytetów, na podstawie sporządzanych
3. Opracowania audytu energetycznego budynku
4. Wykonanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej
strategii, i nie są zobowiązane do brania
5. Opracowanie studium wykonalności projektu
pod uwagę wszystkich typów budynków
6. Opracowanie wniosku o dofinansowanie projektu
w ramach danej klasy przy ustalaniu list be-
7. Złożenie w terminie wniosku o dofinansowanie projektu
neficjentów pomocy unijnej.
8. Uzyskanie decyzji o dofinansowaniu projektu
9. Podpisanie umowy o dofinansowanie projektu
Modernizacja budynku nie jest ściśle
10. Rozpisanie przetargu na wykonawców robót
zdefiniowana prawem budowlanym, ale
11. Wybór wykonawców
w kontekście niniejszego poradnika i zapisów
12. Podpisanie umów z wykonawcami
poszczególnych programów operacyjnych
13. Realizacja prac
14. Zakończenie prac  odbiór techniczny
należy przez to rozumieć: rozbudowę, nad-
15. Zakończenie projektu  rozliczenie kosztów
budowę obiektu budowlanego, jak również
16. Monitoring projektu
jego przebudowę  w odróżnieniu od re-
montu, którego celem jest jedynie odtworze-
2. Klasyfikacja budynków i de-
nie stanu pierwotnego
finicja modernizacji budyn-
budynku7. W odniesieniu
ków wg. polskich przepisów
do tej definicji należy
Dla potrzeb niniejszego poradnika spo- uznać, że wszelkie przed-
rządzono klasyfikację budynków, których sięwzięcia modernizacyj-
modernizacja może być przedmiotem do- ne budynku, związane
finansowania ze środków funduszy struktu- z poprawą jego jakości
ralnych, po spełnieniu wymagań stawianych energetycznej8 (w tym
w poszczególnych programach operacyj- przedsięwzięcia termo-
nych. Klasyfikację przedstawiono w poniż- modernizacyjne, takie jak
szej tabeli. modernizacja systemu
l.p. Klasa budynku Typ budynku
1. Budynek użyteczności publicznej2 przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświa-
ty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu,
gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym,
morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz inny ogól-
nodostępny budynek przeznaczony do pełnienia podobnych funkcji, w tym także budynek biurowy i socjalny
2. Budynek zamieszkania zbiorowego3 należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pen-
sjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki,
budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu popraw-
czego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom dziecka, dom
rencistów i dom zakonny
3. Budynek przemysłowy i magazynowy (klasa 12514) budynki przeznaczone na produkcję i magazynowanie produktów
4. Budynek handlowo-usługowy (klasa 12305) centra handlowe, sklepy i butiki hale używane do targów, aukcji i wystaw, targowiska pod dachem,
stacje paliw, stacje obsługi itp.
5. Budynek mieszkalny wielorodzinny (klasa 11226) budynek o trzech i więcej mieszkaniach
2
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r Nr 75, poz. 690 z póz
. zm.)
3, 5, 6
ibidem
4
ROZPORZ
DZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB)
(Dz. U. z dnia 31 grudnia 1999 r. Nr 112 poz. 1316 z póz
zm.)
7
USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r Prawo budowlane Dz. U. nr 89 poz. 414 z póz
. zm.
8
Konieczność poprawy jakości energetycznej budynków wynika z Dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
16 grudnia 2002 w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Dz.U. UE L 1 z 4.1.2003, str. 65 71
3
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
4
grzewczego, izolacja przegród zewnętrznych, a poniżej 5 000 000 euro ze środków Regio-
wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz nalnych Programów Operacyjnych (RPO).
zastosowanie odnawialnych z
ródeł energii
w budynkach9), wchodzą w ten zakres. Modernizacja budynków przemysłowych
i handlowo-usługowych, należących do
3. Programy operacyjne Unii przedsiębiorców, jako towarzysząca pro-
Europejskiej, z których moż- jektom służącym wzrostowi innowacyjności
na otrzymać dofinansowanie przedsiębiorstw i ich konkurencyjności, może
do modernizacji budynków być dofinansowana z Programu Operacyjne-
Europejskie Fundusze: Spójności, Roz- go Innowacyjna Gospodarka, jeśli wartość
woju Regionalnego i Społeczny, dają duże projektu waha się pomiędzy 2 000 000 euro
możliwości uzyskania środków do współfi- a 28 000 000 euro. Natomiast dla projektów
nansowania remontów budynków, których o wartości do 2 000 000 euro, właściwe są Re-
funkcje związane są z rozwojem regional- gionalne Programy Operacyjne.
nym i lokalnym, zwiększeniem konkuren- Budynki zbiorowego zamieszkania
cyjności przedsiębiorstw i z poprawą wa- stanowiące element regionalnej (woje-
runków bytowych mieszkańców. wódzkiej) lub lokalnej (powiatowej, gmin-
Uzyskanie dofinansowania do moderniza- nej) infrastruktury społecznej mogą być
cji każdego z typów budynków: użyteczności modernizowane z wykorzystaniem środ-
publicznej, zamieszkania zbiorowego, prze- ków funduszy strukturalnych w ramach
mysłowych, handlowo-usługowych i miesz- Regionalnych Programów Operacyjnych.
kalnych wielorodzinnych z reguły wymaga Minimalne i maksymalne wartości dofi-
ubiegania się o te środki na drodze konkursu nansowania są różne w poszczególnych
wniosków, które powinny być opracowane województwach.
według określonych zasad i ocenianie są Modernizacja budynków mieszkalnych
zgodnie z określonymi kryteriami. Wyjątkiem wielorodzinnych może być elementem do-
są projekty kluczowe. finansowania jedynie ze środków Regional-
nych Programów Operacyjnych, w ramach
Projekty kluczowe to projekty wybierane poza procedurą konkursową. Aby
kompleksowych projektów rewitalizacji
projekt mógł zostać uznany za kluczowy musi spełniać odpowiednie wymaga-
zdegradowanych obszarów miejskich, dla
nia, a przede wszystkim musi być bardzo istotny dla regionu, czy wręcz kraju,
w zależności od tego czy będzie realizowany w ramach programów regional- których wartości minimalne i maksymal-
nych, czy wdrażanych na poziomie krajowym (w nowej perspektywie dotyczy
ne nie są aktualnie określone. Z uwagi na
to PO Infrastruktura i Środowisko oraz PO Innowacyjna Gospodarka).
złożoność takich projektów, poszczególne
Biorąc pod uwagę wielkość projektu, województwa mogą ustalać własne linie
który może uzyskać dofinansowanie, istot- demarkacyjne dla wartości takich pro-
na jest granica wartości projektu, która jektów, aczkolwiek maksymalny budżet
decyduje, do którego programu operacyj- dofinansowania modernizacji budynków
nego należy złożyć wniosek o dofinanso- mieszkalnych wielorodzinnych nie może
wanie. przekroczyć 3% budżetu danego RPO.
Linia demarkacyjna wyznacza granice możliwości współfinansowania
Projekty dotyczące modernizacji budyn-
projektów przez odpowiednie instrumenty, np. linia demarkacyjna pomię-
ków użyteczności publicznej o wartości
dzy programami operacyjnymi polityki spójności, Wspólnej Polityki Rolnej
powyżej 5 000 000 euro, mogą uzyskać
i Wspólnej Polityki Rybackiej. Kolejnym przykładem są projekty budowy au-
dofinansowanie ze środków Programu tostrad, które nie mogą być realizowane w ramach Regionalnych Programów
Operacyjnych, a mogą w ramach PO Infrastruktura i Środowisko.
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko,
9
USTAWA z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych Dz. U. nr 162 poz. 1121
www.domprzyjazny.org
4
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
5
3.1 Modernizacja budynków 3. państwowe szkoły wyższe, instytuty PAN,
użyteczności publicznej instytuty resortowe, jednostki badaw-
i zamieszkania zbiorowego czo-rozwojowe
w programach wsparcia 4. samodzielne publiczne zakłady opieki
Unii Europejskiej zdrowotnej
5. ZUS, KRUS, NFZ
Modernizacje takich budynków o war- 6. organizacje pozarządowe i ich związki
tości projektów powyżej 5 000 000 euro 7. kościoły i związki wyznaniowe
mogą być dofinansowane z Programu W zakresie kwalifikowalności wydatków
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, związanych z modernizacją budynków uży-
a poniżej 5 000 000 euro z Regionalnych teczności publicznej warto wymienić dwa
Programów Operacyjnych. wyjątki:
1. nie będą kwalifikowane wydatki na moder-
nizację budynków użyteczności publicz-
3.1.1 W ramach Programu Opera-
cyjnego Infrastruktura nej, w których ponad 15% powierzchni
i Środowisko służy prowadzeniu działalności gospodar-
czej lub celom mieszkaniowym
W ramach tego programu, w odniesieniu 2. wydatki związane z modernizacją ponie-
do modernizacji budynków użyteczności sione na odtworzenie elementów obiek-
publicznej, możliwe będzie ubieganie się tów o wartości artystycznej i zabytków
o dofinansowanie w ramach następują- będą kwalifikowane do kwoty, która nie
cych osi priorytetowych: przekracza przeciętnych kosztów odtwo-
l� Oś Priorytetowa X Infrastruktura energe- rzenia podobnych elementów o wartości
tyczna przyjazna środowisku  wspar- jedynie użytkowej.
cie dla termomodernizacji obiektów Istotny jest również okres kwalifikowa-
użyteczności publicznej, w tym zmiany nia wydatków: od 1 stycznia 2007 r. (rów-
wyposażenia obiektów w urządzenia nież dla wniosków złożonych póz
niej) do
o najwyższej uzasadnionej ekonomicz- 31 grudnia 2015 r.
nie klasie efektywności energetycznej
Okres kwalifikowalności to okres, w trakcie którego wydatki poniesione na dany
l� Oś Priorytetowa XII Kultura i dziedzictwo
projekt będą mogły zostać uznane za kwalifikowane i uzyskać unijne wsparcie.
kulturowe  rozbudowa, przebudowa
Np. w nowej perspektywie finansowej wydatki kwalifikują się już od 1 stycznia
instytucji kultury (muzea, galerie, teatry,
2007r. a końcową datą kwalifikowalności będzie 31 grudnia 2015r.
i instytucje muzyczne), modernizacja pla-
cówek szkolnictwa artystycznego (sztuki) Projekty będą oceniane pod względem
l� Oś Priorytetowa XIV Infrastruktura szkol- formalnym i merytorycznym według na-
nictwa wyższego  w ramach działań stępujących kryteriów:
związanych z polepszeniem infrastruktu-
ry dydaktycznej na kierunkach ścisłych 0cena formalna
Beneficjentami pomocy z tego programu l� zgodność projektu z celami działania
operacyjnego mogą być jednostki sektora fi- l� uprawnienie wnioskodawcy do składa-
nansów publicznych, w tym w szczególności: nia wniosku
1. jednostki samorządu terytorialnego i ich l� spójność studium wykonalności z wy-
związki (związki gmin) tycznymi
2. organy władzy publicznej, w tym admi- l� spójność audytu energetycznego wszyst-
nistracji rządowej, kontroli państwowej kich obiektów z wytycznymi
i ochrony prawa, oraz sądy i trybunały l� dotrzymanie udziału dofinansowania
5
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
6
z UE nie przekraczającego maksymalne- dostarczone przed podpisaniem umowy:
go limitu przewidzianego w Programie l� studium wykonalności
Operacyjnym  tj. 85% l� audyt energetyczny
l� ustalenie wartości projektu zgodnej l� statut beneficjenta, aktualny wyciąg z KRS
z wymaganiami dla działania  tj. mini- lub innego dokumentu rejestrowego,
mum 5 000 000 euro pełnomocnictwa do podpisania umowy
l� dotrzymanie terminu realizacji nie prze- o dofinansowanie projektu
kraczającego 2015 r. l� dokumenty finansowe beneficjenta
0cena merytoryczna l� oświadczenie o nie znajdowaniu się bene-
Kryteria wyboru projektów, tj. poszczegól- ficjenta w stanie likwidacji lub upadłości
ne wagi i przedziały punktowe, nie zostały l� zaświadczenie o nie zaleganiu benefi-
jeszcze dopracowane. Aktualna (16.4.2007 r.) cjenta z uiszczeniem podatków, opłat lub
propozycja Ministerstwa Gospodarki przed- składek na ubezpieczenia społeczne lub
stawia się następująco: zdrowotne
l� Specyfikacja Istotnych Warunków Zamó-
Kryteria i wagi oceny merytorycznej wienia SIWZ (jeżeli istnieje wymóg udzie-
 propozycja lania zamówień publicznych)
l� stopień gotowości projektu l� oświadczenie o nie poddaniu projektu
do realizacji 30% znaczącej modyfikacji przez okres 5 lat od
l� zmniejszenie zapotrzebowania daty przekazania beneficjentowi płatności
na ciepło 30% końcowej
l� koszt uzyskania jednostkowej l� dokumenty poświadczające istnienie
oszczędności ciepła 30% prawa własności/dysponowania przez
l� wykorzystanie energii ze z
ródeł beneficjenta w odniesieniu do wszystkich
odnawialnych 5% obiektów w ramach projektu.
l� wykorzystanie energii }
z kogeneracji 5% 3.1.2 W Regionalnych Progra-
mach Operacyjnych
Procedura wyboru wniosków odbędzie
się dwuetapowo (nie dotyczy projektów Modernizacja budynków użyteczno-
kluczowych): ści publicznej o wielkości wydatków do
l� preselekcja projektów (obejmuje ocenę 5 000 000 euro może zostać dofinansowana
formalną i merytoryczną wniosków)  na ze środków alokowanych w regionalnych
tym etapie nie jest wymagane przedsta- programach operacyjnych. Możliwe są tu,
wienie wszystkich wymaganych doku- np. w ramach celu:  Poprawa stanu środo-
mentów, wiska przyrodniczego, lepsze wykorzystanie
l� w następnym etapie wnioski są ocenia- jego zasobów i walorów w rozwoju społecz-
ne na podstawie pełnej dokumentacji, no-gospodarczym , dwa typy projektów:
a wydanie decyzji o udzieleniu dofinan- l� przekształcenie istniejących systemów
sowania jest uzależnione od oceny for- ogrzewania obiektów użyteczności pu-
malnej, merytorycznej oraz gotowości blicznej, w szczególności ograniczenie
technicznej i organizacyjno-instytucjo-  niskiej emisji (z wyłączeniem obiektów
nalnej, w tym komplementarności wnio- administracji publicznej np. budynków
sku, studium wykonalności i załączników, urzędów gmin czy miast),
jak i wykonalności finansowej projektu. l� kompleksowa termomodernizacja grup
Wykaz dokumentów, które powinny być obiektów użyteczności publicznej, po-
www.domprzyjazny.org
6
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
7
łączona także z przebudową z
ródeł wy- ziemi, przyroda, krajobraz) oraz na środowi-
twarzania energii (z wyłączeniem obiek- sko widziane jako całość. Będzie to osiągane
tów administracji publicznej). poprzez ograniczanie emisji (strat) energii,
eliminowanie z obiegu gospodarczego sub-
Każde województwo ma prawo do okre- stancji szczególnie szkodliwych dla środowi-
ślenia własnej listy typów budynków, których ska i zdrowia ludzkiego, ograniczanie ilości
modernizacja może być kwalifikowana do odpadów trudnych do recyklingu, odzysku
dofinansowania z Funduszy Strukturalnych. i unieszkodliwiania, zmniejszanie zapotrze-
Ostateczne wielkości budżetów na ten cel, bowanie na nieodnawialne zasoby, a także
warunki dofinansowania, listy potencjalnych ograniczanie, a co najmniej racjonalizację
beneficjentów znajdą się w Regionalnych wykorzystywania energii.
Programach Operacyjnych, dokumentach Z kolei, w RPO, w ramach priorytetów
wymagających negocjacji i zatwierdzenia związanych ze wzrostem konkurencyjności
przez Komisję Europejską na jesieni 2007 r. przedsiębiorstw, wspierane będą inwesty-
Szczegółowe wytyczne do opracowywania cje w małe i średnie przedsiębiorstwa m.in.
wniosków o dofinansowanie będą zawarte w zakresie dostosowywania do wymogów
w tzw.  Uszczegółowieniach do RPO , któ- wynikających z prawa krajowego i unijne-
re będą się pojawiały na przełomie 2007 go w zakresie ochrony środowiska. Nato-
i 2008 r. w każdym z województw. miast, w rozwoju otoczenia biznesowego
(inkubatory przedsiębiorczości, centra do-
3.2 Modernizacja budynków radztwa dla MŚP itp.) preferowane będą
przemysłowych i handlo- projekty polegające na wykorzystaniu bu-
wo-usługowych w Progra- dynków poprzemysłowych, wymagających
mie Operacyjnym Innowa- remontów i modernizacji, w celu świadcze-
cyjna Gospodarka nia tego rodzaju usług. Warto, aby optyma-
i w Regionalnych Progra- lizowanie zużycia energii przez budynki,
mach Operacyjnych o których tu mowa, następowało z wyko-
rzystaniem audytu energetycznego.
W odniesieniu do budynków przemy-
słowych i handlowo-usługowych należą- W przypadku programów wsparcia dla
cych do przedsiębiorców, niewykluczone przedsiębiorców, modernizacja obiektów
jest kwalifikowanie wydatków związanych już posiadanych czy tych nabywanych w ra-
z ich modernizacją zarówno w ramach Pro- mach planowanego projektu inwestycyjne-
gramu Operacyjnego Innowacyjna Gospo- go, może być jedynie częścią (elementem)
darka (PO IG) jak i ze środków alokowanych większej inwestycji, której podstawowym
w Regionalnych Programach Operacyjnych celem będzie rozwój przedsiębiorstwa, mie-
(RPO). rzony poprawą wyników ekonomicznych,
Z Osi Priorytetowej IV PO IG pn.  Inwe- oraz wprowadzenie nowych produktów lub
stycje w innowacyjne przedsięwzięcia , usług przy wykorzystaniu innowacyjnych
przewiduje się możliwość wspierania takich rozwiązań technologicznych czy organiza-
projektów innowacyjnych, które koncentro- cyjnych. Dodatkowo modernizacja budyn-
wać się będą na zmianach modeli produkcji ków musi być ściśle związana i niezbędna
lub konsumpcji, a tym samym przyczynią (co należy szczegółowo uzasadnić) dla całe-
się bezpośrednio lub pośrednio do zmniej- go procesu projektu inwestycyjnego, który
szenia presji na poszczególne komponenty będzie przedmiotem dofinansowania ze
środowiska (powietrze, wody, powierzchnia środków UE.
7
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
8
Dlatego właśnie, przedsiębiorcy planu- dów trudnych do recyklingu, odzysku i uniesz-
jący taką modernizację, powinni wkompo- kodliwiania, zmniejszanie zapotrzebowanie na
nować jej realizację oraz koszty w większy nieodnawialne zasoby, a także ograniczanie,
projekt, którego elementem będzie np. a co najmniej racjonalizację wykorzystywania
zakup innowacyjnych maszyn produkcyj- energii.). Wszędzie tam gdzie jest to osiągalne,
nych, które dodatkowo przyczynią się do oczekuje się, że innowacyjne zmiany w dotych-
zmniejszenia szkodliwego oddziaływania czas wykorzystywanych instalacjach i urządze-
na środowisko. niach wiązać się będą ze zmniejszeniem jed-
Oś priorytetowa IV PO IG , która będzie nostkowych wskaz
ników presji na środowisko
z
ródłem dotacji UE w tym zakresie, precy- (w przeliczeniu na jednostkę produktu lub
zuje cele szczegółowe wsparcia w sposób usługę), natomiast nowe przedsięwzięcia
następujący: produkcyjne lub usługowe projektowane
i realizowane będą tak, aby spełniać wyma-
Dofinansowanie będą mogły uzyskać gania w zakresie ochrony środowiska i efek-
projekty przedsiębiorstw zarówno z sektora tywności wykorzystywania zasobów, w tym
produkcyjnego, jak i usługowego w zakresie zwłaszcza energii.
realizacji nowych inwestycji obejmujących Z przytoczonych informacji jasno wynika,
nabycie innowacyjnych rozwiązań tech- że przedsięwzięcia modernizacyjne budyn-
nologicznych (w tym prowadzących do ków przemysłowych i handlowo-usługo-
zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na wych dobrze wpisują się w cele Programu
środowisko m. in.: ograniczenia energo-, ma- Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
teriało- i wodochłonności produktów i usług, Jednak same w sobie nie mogą stanowić
zastosowania oceny cyklu życia na wszyst- przedmiotu projektu dofinansowanego
kich etapach projektowania procesów tech- przez Unie Europejską. Zawsze muszą sta-
nologicznych) lub organizacyjnych. Z uwagi nowić niezbędną część projektu inwestycyj-
na komplementarne wsparcie w ramach nego o znaczącej w przypadku PO IG warto-
RPO, działania w ramach PO IG będą musiały ści (nie mniej niż 2 000 000 euro i nie więcej
charakteryzować się wysokim poziomem in- niż 28 000 000 euro ). W przypadku realizacji
nowacyjności stosowanych rozwiązań oraz projektu mniejszego, którego częścią będzie
stosunkowo wysoką wartością projektu. modernizacja budynku, należy aplikować
o dofinansowanie w ramach Regionalnych
oraz dodatkowo: Programów Operacyjnych (RPO), przygoto-
wanych przez poszczególne województwa.
W ramach PO IG przewiduje się możliwość Każdy z takich programów zawiera prioryte-
wspierania takich projektów innowacyjnych, ty oraz działania dla przedsiębiorców, w ra-
które koncentrować się będą na zmianach mo- mach których istnieje możliwość złożenia
deli produkcji lub konsumpcji, a tym samym wniosków o dofinansowanie projektów
przyczynią się bezpośrednio lub pośrednio do inwestycyjnych oraz otrzymania dotacji na
zmniejszenia presji na poszczególne kompo- wykonanie modernizacji budynków.
nenty środowiska (powietrze, wody, powierzch-
nia ziemi, przyroda, krajobraz) oraz na środo- Dostępne środki
wisko widziane jako całość. Będzie to osiągane Analiza opublikowanego w kwietniu 2007
poprzez ograniczanie emisji (strat) energii, eli- r. dokumentu  Szczegółowy opis prioryte-
minowanie z obiegu gospodarczego substan- tów PO IG, 2007-2013 pozwala na wstępne
cji szczególnie szkodliwych dla środowiska scharakteryzowanie dostępnych środków
i zdrowia ludzkiego, ograniczanie ilości odpa- oraz sposobów aplikowania o nie. Dokład-
www.domprzyjazny.org
8
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
9
ne informacje w tym zakresie znajdą się działania objęte zakresem pomocy z innego
w dokumencie wytycznych do PO IG, który funduszu. Wartość tego rodzaju wydatków
zostanie opublikowany przez Ministerstwo nie może stanowić, co do zasady, więcej niż
Rozwoju Regionalnego. 10% finansowania wspólnotowego każdej
Właściwym programem dla aplikowania osi priorytetowej programu operacyjnego.
o dotację na realizację projektów, których
częścią może być modernizacja budyn- Dodatkowym oczekiwanym efektem
ków, będzie Działanie 4.4  Nowe inwesty- realizacji danego projektu będzie wprowa-
cje o wysokim potencjale innowacyjnym, dzenie nowych rozwiązań organizacyjnych,
realizowane w ramach osi priorytetowej prowadzących do poprawy produktywno-
IV PO IG. ści i efektywności (w tym np. marketingo-
wych, logistycznych, w zakresie dystrybucji,
Jako przykładowe rodzaje projektów systemów informacyjnych oraz zarządza-
kwalifikujących się do wsparcia w tym dzia- nia), zakupu środków trwałych, wartości
łaniu wymienia się projekty inwestycyjne niematerialnych i prawnych, niezbędnych
(w tym niezbędne działania szkoleniowe do wprowadzenia zmian organizacyjnych.
i doradcze w ramach 10% cross-finan-
cingu) w zakresie zastosowania nowych Katalog kosztów kwalifikowanych (bę-
rozwiązań technologicznych w produkcji dących przedmiotem dofinansowania do-
i usługach (zakup niezbędnych środków tacją UE) nie został jeszcze dokładnie zde-
trwałych oraz wartości niematerialnych finiowany, jednak z całą pewnością będzie
i prawnych, związanych bezpośrednio zawierał listę wszelkich materiałów i robót
z zakupem i eksploatacją środków trwa- budowlanych stosowanych w procesie
łych), w tym prowadzących do zmniejszenia modernizacji budynków.
szkodliwego oddziaływania na środowisko
(m.in.: ograniczenia energo-, materiało- Sposób aplikowania i ocena projektów
i wodochłonności produktów i usług, zasto- Podstawową zmianą w stosunku do
sowania oceny cyklu życia na wszystkich procedur obowiązujących w poprzed-
etapach projektowania procesów technolo- nim okresie wykorzystywania środków
gicznych), dotyczące wprowadzenia nowych, strukturalnych UE (lata 2004-2006) bę-
dodatkowych produktów lub zasadniczej dzie preselekcja składanych wniosków.
zmiany dotychczasowego procesu produk- Jej wprowadzenie jest wyjściem naprze-
cyjnego. ciw oczekiwaniom beneficjentów i ich
doświadczeniom. Częstym przedmiotem
Cross-financing - to zasada elastycznego finansowania. Jeśli instytucja za- krytyki był fakt, że beneficjenci ponosi-
rządzająca dopuści taką możliwość i wymaga tego realizacja danego projek- li zazwyczaj ogromne koszty związane
z przygotowaniem wniosku, który był
tu, EFRR i EFS mogą finansować, w sposób komplementarny, działania objęte
odrzucany z przyczyn natury technicz-
zakresem pomocy z innego funduszu. Wartość tego rodzaju wydatków nie
nej czy formalnej. Preselekcja ograniczy
może stanowić, co do zasady, więcej niż 10% finansowania wspólnotowego
to niebezpieczeństwo, gdyż przewiduje
każdej osi priorytetowej programu operacyjnego.
możliwość uzupełnienia wniosku po reko-
Cross-financing  to zasada elastycznego mendowaniu go do realizacji na podsta-
finansowania. Jeśli instytucja zarządzająca wie oceny merytorycznej, gdy uzyskanie
dopuści taką możliwość i wymaga tego re- dofinansowania jest już pewniejsze.
alizacja danego projektu, EFRR i EFS mogą W przypadku Działania 4.4 PO IG pre-
finansować, w sposób komplementarny, selekcja składanych wniosków odbywać
9
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
10
się będzie z wykorzystaniem tzw. fiszek 1. wniosek aplikacyjny
projektowych. Wnioskodawca może przy- 2. biznes plan
gotować fiszkę samodzielnie, w oparciu 3. promesę kredytową/dokumentację finan-
o instrukcję wypełniania fiszki, lub z po- sową.
mocą promotora projektu (pracownika PARP potwierdzi spójność wszystkich zło-
Instytucji Otoczenia Biznesu (IOB) zrzeszo- żonych przez wnioskodawcę dokumentów
nej w Krajowym Systemie Innowacji (KSI)). i fiszki projektowej zarejestrowanej w syste-
Fiszka projektowa zawiera: mie PARP, a następnie przystąpi do oceny
l� opis planowanego przedsięwzięcia, w tym merytorycznej wniosku, przeprowadzanej
m.in. cel realizacji projektu, dane przedsię- przez ekspertów. Eksperci mogą prosić
biorstwa wnioskodawcę o dodatkowe informacje
l� opis kluczowych środków trwałych/ i wyjaśnienia. Proces oceny merytorycznej
usług (w tym usług doradczych) plano- będzie trwał ok. 30 dni. W przypadku pozy-
wanych do nabycia tywnej oceny projekt zostanie umieszczo-
l� opis rozwiązania technologicznego ny na liście projektów do wsparcia. Zespół
(produkt, proces produkcyjny) lub orga- zatwierdzający zatwierdzi listę projektów
nizacyjnego, lub przedmiot prac badaw- do wsparcia, a następnie PARP opublikuje
czo-rozwojowych (B+R) ją na stronie internetowej.
l� oczekiwane rezultaty projektu
l� wstępny budżet wraz z wyszczególnie- W ostatniej fazie prac PARP poinformu-
niem kategorii wydatków kwalifikowa- je beneficjentów o przyznaniu wsparcia.
nych i z
ródłami finansowania. W przypadku objęcia przedsięwzięcia po-
Fiszka projektowa przesyłana będzie do mocą, PARP przekazuje dokumenty do
IOB drogą elektroniczną. Ostateczne za- Regionalnej Instytucji Finansującej (RIF)
twierdzenie fiszki projektowej (rejestracja właściwej z punktu widzenia siedziby wnio-
przez promotora w odpowiednim modu- skodawcy. RIF przygotowuje umowę o do-
le centralnego systemu Polskiej Agencji finansowanie. Wnioskodawca dopiero na
Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)) ozna- tym etapie złoży dokumenty niezbędne do
cza potwierdzenie, że projekt, co do zasa- podpisania umowy (np. dokument rejestro-
dy, kwalifikuje się do wsparcia ze środków wy, zaświadczenia z Urzędu Skarbowego,
danego działania PO IG. Od tego momen- ZUS, oświadczenie o uzyskanej pomocy
tu zacznie się kwalifikowalność kosztów publicznej i inne), które zostaną zweryfiko-
i wnioskodawca będzie mógł rozpocząć wane przez RIF. Podpisanie umowy przez
realizację projektu. beneficjenta nastąpi w siedzibie odpowied-
Wydatki w ramach projektu będą wów- niej RIF. Cały proces, od przesłania przez
czas ponoszone na wyłączną odpowiedzial- wnioskodawcę do PARP kompletu doku-
ność wnioskodawcy, do momentu podpi- mentów dotyczących projektu (wniosek
sania umowy na dofinansowanie realizacji aplikacyjny, biznes plan) do chwili podpisa-
projektu. nia umowy, będzie trwał około 3 miesięcy.
Po zaakceptowaniu fiszki projektowej przez Kryteria oceny projektów
promotora projektu, wnioskodawca prześle Ocena merytoryczna składanych wnio-
do PARP dokumenty, w wersji papierowej sków odbywa się z wykorzystaniem dwóch
i na nośniku elektronicznym, niezbędne do rodzajów kryteriów:
przeprowadzenia oceny zgodnie z przyjęty- 1.  kryteria wejścia , z których wszystkie po-
mi kryteriami, tj.: winny zostać spełnione
www.domprzyjazny.org
10
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
11
2. kryteria oceny projektu stosowane do projektu 3 lata po jego zakończeniu wy-
oceny merytorycznej celu, zakresu, trwa- niesie powyżej 20%;
łości i oddziaływania projektu. l� dodatkowym efektem projektu jest wpro-
wadzenie nowych rozwiązań organizacyj-
Kryteria wejścia (obowiązkowe do speł- nych, prowadzących do poprawy produk-
nienia): tywności i efektywności;
l� projekt dotyczy inwestycji początkowej l� projekt zakłada wdrożenie technologii
(związanej z utworzeniem nowego za- znanej i stosowanej na świecie krócej niż 3
kładu, rozbudową istniejącego zakładu, lata, technologia użyta w projekcie zosta-
dywersyfikacją produkcji zakładu po- nie objęta działaniami mającymi na celu
przez wprowadzenie nowych dodat- ochronę praw własności przemysłowej;
kowych produktów, zasadniczą zmia- l� projekt wykorzystuje elementy prowadzo-
ną dotyczącą całościowego procesu nych lub zakupionych przez przedsiębior-
produkcyjnego istniejącego zakładu), cę wyników prac B+R;
związanej z zastosowaniem nowych l� w wyniku realizacji projektu nastąpi utwo-
rozwiązań technologicznych, prowa- rzenie własnego działu B+R lub nawiąza-
dzących do powstania nowego lub nie trwałej współpracy z jednostką ba-
znacząco ulepszonego produktu lub dawczo-rozwojową;
usługi; l� wnioskodawca posiada doświadczenie
l� przeprowadzone badania rynku wska- we wdrażaniu rozwiązań innowacyjnych
zują istnienie popytu na produkt/usługę (np. udział w konkursie PPP, członkostwo
będącą wynikiem inwestycji; w klubie innowacyjnych przedsiębiorstw,
l� wnioskodawca posiada finansową zdol- rejestracja projektu w banku technologii
ność do wdrożenia projektu; i wyrobów);
l� wnioskodawca dysponuje zasobami l� wnioskodawca posiada: patent na wynala-
umożliwiającymi realizację projektów, zek lub prawo ochronne na wzór użytkowy
(np. know-how, doświadczenie pracow- lub prawo z rejestracji wzoru przemysłowe-
ników, potencjał ekonomiczny); go lub prawo z rejestracji topografii układów
l� wnioskodawca dysponuje licencjami, scalonych, jakie stosowane są w ramach
pozwoleniami oraz koncesjami niezbęd- nowej inwestycji w Rzeczypospolitej Pol-
nymi do realizacji inwestycji; skiej lub w innym państwie (w przypadku
l� wykorzystane rozwiązania są stosowane podmiotu mającego co najmniej 51%
w Polsce w danej branży przez okres nie udziałów lub akcji w przedsiębiorstwie
dłuższy niż 3 lata; wnioskodawcy, patent na wynalazek,
l� projekt jest zgodny z politykami hory- prawo ochronne na wzór użytkowy itd.
zontalnymi UE w zakresie: ochrony śro- będzie wykorzystywane w ramach reali-
dowiska, równości szans, konkurencyj- zowanego projektu);
ności. l� wnioskodawca pomyślnie zrealizował
co najmniej jeden projekt finansowany
Kryteria oceny projektu: ze środków publicznych na przestrzeni
l� w wyniku realizacji inwestycji zostanie trzech lat poprzedzających złożenie wnio-
wprowadzony produkt/usługa nieznana sku;
na rynku międzynarodowym dłużej niż l� wnioskodawca należy do sektora MŚP
3 lata; (Małe i Średnie Przedsiębiorstwa);
l� procentowy przyrost przychodów z eks- l� wnioskodawca posiada certyfikaty jakości
portu towarów/usług w wyniku realizacji w przedsiębiorstwie;
11
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
12
l� wnioskodawca posiada: akredytowany osób porzucających szkołę,
certyfikat systemu zarządzania środowi- 5. wysoki poziom przestępczości,
skiem, zgodny z wymaganiami normy 6. szczególnie zniszczone otoczenie,
ISO 14001 lub z rozporządzeniem EMAS, 7. niski poziom aktywności gospodarczej,
lub system nie certyfikowany, np. w ra- 8. wysoki udział imigrantów, grup etnicz-
mach programu czystszej produkcji; nych i mniejszościowych oraz uchodz
-
l� projekt ma pozytywny wpływ na ochro- ców,
nę środowiska lub równość szans lub 9. porównywalnie niższy poziom warto-
rozwój społeczeństwa informacyjnego ści zasobu mieszkaniowego,
lub na BHP 10. niski standard energetyczny bu-
dynków
3.3 Modernizacja wielorodzin-
nych budynków miesz- Obszar wsparcia, na którym mieszkal-
kalnych w Regionalnych nictwo może być beneficjentem pomocy
Programach Operacyjnych unijnej, powinien spełniać co najmniej trzy
kryteria z podanej wyżej listy, z których dwa
Modernizacja wielorodzinnych budyn- muszą odnosić się do wymiaru społeczne-
ków mieszkalnych może uzyskać wsparcie go, tj. zawierać się w katalogu od 1 do 9.
Unii Europejskiej wyłącznie w przypadku Natomiast, przedmiotowo, zakres wsparcia
budynków wielorodzinnych znajdujących jest ograniczony do części wspólnych wie-
się na tzw. obszarach kryzysowych, których lorodzinnych budynków mieszkalnych, któ-
wyznaczenie wymaga opracowania Lokal- rych właścicielami są gminy, spółdzielnie
nych Programów Rewitalizacji. mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe
i Towarzystwa Budownictwa Społecznego
Rewitalizacja to równoczesne podejmowanie działań w sferze przestrzennej,
oraz osoby prywatne.
gospodarczej i społecznej w celu ożywienia obszarów kryzysowych w miastach,
Działania w budynkach wielorodzinnych,
zdegradowanych obszarów poprzemysłowych czy powojskowych, przywróce-
które mogą być współfinansowane z EFRR
nia im dawnych funkcji oraz stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju.
zostały ujęte w szczegółowym katalogu,
Wielkość przeznaczonych na ten cel środ- który obejmuje:
ków w regionalnych programach operacyj-  renowację wspólnych elementów kon-
nych nie może przekroczyć 3% ich budże- strukcyjnych budynku: dachy, okna, fasa-
tu10. Kryteria11 dla wyznaczania obszarów dy budynków mieszkalnych, klatki scho-
wsparcia, na których mogą być realizowane dowe, windy, schody, korytarze, przejścia
działania z zakresu mieszkalnictwa to: podziemne, naziemne bądz
nadziemne
1. wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia, łączące poszczególne elementy budyn-
2. wysoki poziom długotrwałego bezro- ków mieszkalnych, wejścia do budyn-
bocia, ków,
3. niestabilne trendy demograficzne,  usprawnienie (wymiana/remont) wszel-
4. niski poziom edukacji, znaczące braki kich instalacji technicznych budynku,
w umiejętnościach i wysoki odsetek  działania podnoszące efektywność
10
Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego
11
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporzą-
dzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europej-
skiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
www.domprzyjazny.org
12
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
13
energetyczną budynku (termomoder- pejski Bank Inwestycyjny instrumentu jest
nizacja). możliwość wykorzystania dostępnych do-
Wydatkiem kwalifikowanym w nowej tacji według wyżej wymienionych kryteriów
perspektywie finansowej będzie również nie na refundację kosztów poniesionych
przygotowanie do użytkowania nowocze- w pojedynczych projektach, a ulokowanie
snych socjalnych budynków mieszkalnych ich w funduszu (Fundusz Rozwoju Miasta)
dobrego standardu, poprzez renowację o charakterze odnawialnym (rewolwingo-
i adaptację budynków istniejących, stano- wym). JESSICA działa w następujący sposób:
wiących własność władz publicznych lub l� dane województwo może zapisać w Re-
własność podmiotów działających w spo- gionalnym Programie Operacyjnym chęć
sób niekomercyjny. wykorzystania dotacji zarówno na indy-
widualne projekty, jak i na zasilenie fun-
Wsparcie dla wymienionych przedsięwzięć duszu;
może się odbywać zasadniczo w formie do- l� jeśli taki fundusz zostanie założony w da-
tacji, tj. refundacji poniesionych kosztów, nym województwie, to może być on za-
do wysokości ustalonej dla danej kategorii silony wyżej wymienioną dotacją i środ-
beneficjentów w Regionalnym Programie kami z rynku finansowego krajowego,
Operacyjnym. Istnieje jednak możliwość wy- lokalnego i międzynarodowego;
korzystania nowego instrumentu, a raczej l� fundusz ten może oferować środki
sposobu współfinansowania modernizacji dla beneficjentów (zgodnie z zasadami
sektora komunalno-bytowego, zwanego udzielania wsparcia) w postaci udziałów
JESSICA. Istotą promowanego przez Euro- kapitałowych lub pożyczek niskoopro-
13
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
14
centowanych na realizację projektów komplementarna do innych inicjatyw
będących częścią Zintegrowanego Pla- i z
ródeł finansowania już działających
nu Zrównoważonego Rozwoju Urbani- w krajach członkowskich. Udział sektora
stycznego12. prywatnego podlega jednak ogranicze-
niom wynikającym z zasad pomocy pu-
Zastosowanie instrumentu JESSICA może blicznej.
przynieść danemu regionowi następujące
korzyści: W Polsce kilka województw rozważa
l� 0dnawialność funduszy  wydane możliwość przekierowania części środków
przez fundusz, a zwrócone przez benefi- alokowanych dotychczas na bezpośrednie
cjentów środki mogą być przeznaczone wsparcie mieszkalnictwa w formie dotacji
na finansowanie następnych projektów do funduszu odnawialnego tworzonego
bez konieczności ich oddawania do bu- pod parasolem JESSICA. Najważniejszą
dżetu Unii Europejskiej. korzyścią dla tych regionów, po podjęciu
l� Dz
wignia inwestycyjna  ważna za- decyzji o utworzeniu funduszu odnawial-
letą schematu JESSICA jest potencjalna nego, będzie stworzenie instrumentu
zdolność do przyciągnięcia do takiego trwałego, wykraczającego poza okres pro-
funduszu sektora prywatnego. Spełnio- gramowania budżetu Unii Europejskiej,
ny byłby w takim przypadku warunek uwolnionego od uznaniowości przyzna-
udziału różnych z
ródeł finansowania, wania dotacji, który może swoim działa-
wymagany przy wykorzystaniu Fundu- niem znacznie przyspieszyć modernizację
szy Strukturalnych. Ważniejsze przy tym zasobów mieszkaniowych i rewitalizację
jest, że fundusze JESSICA nie są trakto- obszarów kryzysowych.
wane jako dług publiczny mimo faktu
przekształcenia dotacji w inwestycje 4. Działania beneficjenta
zwrotną. związane z uzyskaniem
l� Elastyczność  zasady stosowania in- dofinansowania unijnego.
strumentu są bardziej elastyczne, gdyż
dzięki nim można rozszerzyć listę kosz- 4.1. Ramy ogólne.
tów kwalifikowanych i udostępniać środ-
ki funduszu w formie udziału kapitałowe- Zasadniczą kwestią jest wybór programu
go, pożyczki lub gwarancji. operacyjnego oraz priorytetu i konkretne-
l� 0kres wydatkowania  zastosowanie go działania, w ramach którego można
mechanizmu JESSICA oznacza, że Fun- ubiegać się o dofinansowanie moder-
dusze Strukturalne nie muszą być wyda- nizacji danego typu budynku. Jeżeli np.
ne natychmiast pod presją krajów człon- przedmiotem projektu ma być budowa,
kowskich. Harmonogram wydatkowania przebudowa, rozbudowa lub moderniza-
może być dostosowany do harmonogra- cja budynku, z zapisów dotyczących od-
mów realizacji projektów i nieograniczo- powiedniej części programu operacyjnego
ny rocznym budżetowaniem Funduszy lub części, która stanowi jego uszczegóło-
Strukturalnych. wienie (np. podręcznik wydany przez Insty-
l� Kreatywność  JESSICA może być sto- tucje Zarządzającą) musi wynikać, że unijne
sowana na obszarach miejskich o sła- wsparcie może być przeznaczone na tego
bych strukturach i dlatego może być rodzaju inwestycję.
12
Dotychczas nie ma ścisłej definicji tego Planu. W praktyce, mogą to być programy rewitalizacji, tworzone w Polsce.
www.domprzyjazny.org
14
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
15
Następnie należy przystąpić do sporządze- zyko związane z jego realizacją. Przy użyciu
nia wniosku o dofinansowanie oraz dokumen- weryfikowalnych wskaz
ników i z
ródeł we-
tacji towarzyszącej, tj. studium wykonalności, ryfikacji matryca dostarcza szkielet, według
dokumentacji projektowo-kosztorysowej i którego będzie monitorowany i oceniany
audytu energetycznego budynku. Opraco- postęp w realizacji projektu13.
wanie audytu energetycznego budynku, Przygotowane dokumenty należy zło-
choć nie musi być wymagane przez Instytu- żyć do właściwej instytucji, którą można
cję Zarządzającą Programem Operacyjnym, wyszukać za pośrednictwem właściwego
jest jednak wskazane, jeśli przedmiotem pro- Urzędu Marszałkowskiego lub Ministerstwa
jektu ma być termomodernizacja budynku. Rozwoju Regionalnego. Niektóre wnioski
Zgodnie z Ustawą o wspieraniu przedsięwzięć będą przyjmowane bezpośrednio przez
termomodernizacyjnych z 18 grudnia 1998 r. Instytucje Zarządzające, inne przez Instytu-
audyt energetyczny stawia założenia dla cje Pośredniczące w Zarządzaniu, a jeszcze
projektu termomodernizacji i równocze- inne przez Instytucje Wdrażające. Obecnie
śnie stanowi podstawę do ubiegania się trwają prace nad szczegółowym określe-
o premię termomodernizacyjną do kredy- niem zakresu funkcji i odpowiedzialności
tu zaciągniętego przez beneficjenta na ten poszczególnych instytucji zaangażowa-
cel. Kredyt ten, o ile nie zmienią się warunki nych w proces wdrażania funduszy struk-
udzielania premii termomodernizacyjnej, turalnych. Instytucje te zostaną wymie-
może być dogodnym z
ródłem finansowania nione w uszczegółowieniach programów
pomostowego termomodernizacji budynku. operacyjnych. Zbiorcza informacja na ten
temat powinna być dostępna na stronie
Przed przystąpieniem do pracy nad www.mrr.gov.pl.
wnioskiem nasz projekt powinien być
dokładnie rozplanowany, choćby w opar- Jeżeli zamierzony projekt będzie do-
ciu o polecaną przez Komisję Europejską tyczył modernizacji obiektu, którego
matrycę logiczną projektu. Powinna ona działanie ma zasięg nie większy niż re-
przedstawić związek pomiędzy działania- gionalny, np. projekt dotyczący regio-
mi a celami projektu, których realizacji one nalnego centrum kultury, z dużą dozą
służą. Matryca logiczna służy nie tylko do prawdopodobieństwa można założyć,
syntetycznego przedstawienia projektu, że instytucją, do której powinien zo-
ale również sama w sobie jest narzędziem stać złożony komplet dokumentów,
podnoszenia jego jakości. Wypełniając ma- będzie Urząd Marszałkowski w woje-
trycę, przyszli beneficjenci zmuszani są do wództwie, w którym będzie realizowa-
powtórnej analizy swojego pomysłu i do ny ten projekt. Tak więc programem,
zaplanowania działań w taki sposób, aby w ramach którego można by współfinan-
związek przyczynowo-skutkowy między sować taki projekt, będzie Regionalny
działaniami a ich efektami był jak najbar- Program Operacyjny. Warto jednak pa-
dziej oczywisty i prawdopodobny. Matryca miętać, że RPO, których będzie 16 (w każ-
wyznacza logikę interwencji projektu (jeśli dym województwie jeden) mogą się od
podejmowane są działania to wówczas siebie różnić co do szczegółowych zasad
osiągane będą rezultaty i zamierzenia pro- i priorytetów udzielania wsparcia, w za-
jektu itd.) oraz opisuje ważne założenia i ry- leżności od decyzji zarządu wojewódz-
13
z
ródło: Podręcznik  Zarządzanie cyklem projektu, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, maj 2004  pod egidą Komisji Europej-
skiej, Biuro Współpracy Europaid
15
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
16
twa, czyli instytucji zarządzającej RPO, 4.2.1 Budżet projektu
i od decyzji odpowiedniego komitetu
monitorującego. Zarządy województw Trzonem wniosku, jest budżet projektu.
nie mają jednak całkowitej dowolności Budżet jest zawsze szczegółowo oceniany
przy określaniu powyższych zasad. Muszą i ma kolosalne znaczenie w trakcie realizacji
kierować się Ustawą o zasadach prowadze- projektu. Od dobrego zaplanowania budże-
nia polityki rozwoju z 6 grudnia 2006r. (Dz. tu zależy w dużym stopniu sukces projektu.
U. Nr 227, poz.1658): Każdy budżet projektu powinien składać się
zarówno z kosztów kwalifikowanych jak i nie-
Minister Rozwoju Regionalnego bę- kwalifikowanych, określonych w odpowied-
dzie wydawał tylko wytyczne istotne nich kategoriach wydatków i w okresie kwa-
z punktu widzenia koordynacji wszyst- lifikowalności wydatków. Z reguły kategorie
kich programów operacyjnych w Pol- te podawane są w kosztach netto, natomiast
sce. Natomiast kwestie szczegółowe, jeżeli podatek VAT jest wydatkiem kwalifiko-
takie jak zakres kwalifikowania robót wanym, to pod każdą kategorią wydatków
związanych z modernizacją budynków, powinna się pojawić kwota wydatków łącznie
mogą być przedmiotem wytycznych po- z podatkiem VAT. Instrumentem ułatwiającym
szczególnych instytucji zarządzających tworzenie budżetu projektu jest tzw. genera-
i pośredniczących. Katalogi kosztów kwa- tor wniosków, dostępny aktualnie na stronie
lifikowanych będą też określone w uszcze- internetowej Ministerstwa Finansów www.
gółowieniach programów operacyjnych. mf.gov.pl w zakładce Unia Europejska/SIMIK.
Okres kwalifikowalności to okres, w trakcie którego wydatki poniesione na dany
4.2 Opracowanie wniosku
projekt będą mogły zostać uznane za kwalifikowane i uzyskać unijne wsparcie.
o dofinansowanie
Np. w nowej perspektywie finansowej wydatki kwalifikują się już od 1 stycznia
2007r. a końcową datą kwalifikowalności będzie 31 grudnia 2015r.
Dobre opracowanie wniosku o dofinanso-
wanie jest często podstawą sukcesu projektu Dużym problemem dla każdego benefi-
i otwiera mu drzwi do uzyskania unijnych cjenta jest określenie, które z poniesionych
środków. Dobry wniosek to taki, który jest przez niego kosztów realizacji projektu
realny, rzetelny i wraz z odpowiednimi załącz- mogą kwalifikować się do dofinansowa-
nikami ma szansę uzyskania maksymalnej nia, a które zostaną uznane za niekwalifi-
liczby punktów przyznawanych przez eks- kowane. Przygotowując wniosek należy
pertów. zapoznać się dokładnie z uszczegółowie-
niem danego programu operacyjnego,
Podstawą sukcesu jest wypełnienie w którym będą wymienione rodzaje kosz-
wniosku na odpowiednim formularzu. Każ- tów kwalifikowanych do zwrotu poniesio-
dy program operacyjny może mieć inny nych wydatków.
wzór wniosku. Mało tego, czasem można
spotkać różne wnioski dla poszczególnych Zwrot poniesionych wydatków nastę-
priorytetów, a niekiedy wręcz dla poje- puje na podstawie wniosku o płatność,
dynczych działań. Wybór formularza jest w którym umieszcza się wyłącznie wydatki
narzucony przez instytucję zarządzającą, na koszty kwalifikowane. Wyjątek stanowią
a beneficjent musi się do tego dostosować. faktury, które jednocześnie opiewają na
Wzory wniosków powinny być dostępne wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane.
na stronie internetowej instytucji zarządza- W takim przypadku, w formularzu wnio-
jącej programem operacyjnym. sku o płatność umieszcza się oba rodzaje
www.domprzyjazny.org
16
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
17
wydatków. Wzór wniosku o płatność, jak Beneficjent powinien samodzielnie wy-
do tej pory, był jednakowy dla każdego brać własną listę wskaz
ników, która posłuży
programu operacyjnego realizowanego do opisu celu projektu. W zasadzie wystar-
w ramach perspektywy finansowej 2004- czy wybrać 2-3 wskaz
niki produktu i tyle
-2006. Mimo to duża liczba wniosków samo wskaz
ników rezultatu. Zwiększenie
o płatność zawierała błędy, często czysto for- liczby wskaz
ników jest ryzykowne z punk-
malne, co doprowadziło do sytuacji, w któ- tu widzenia możliwości realizacji projektu.
rej dopuszczono możliwość korygowania Każdy wskaz
nik powinien zostać osiągnię-
oczywistych błędów przez pracowników ty w stu procentach i poddany monitoro-
weryfikujących te wnioski. Analogiczna sy- waniu. Ten element wniosku jest również
tuacja dotyczy również sprawozdań moni- przedmiotem oceny każdej komisji ocenia-
toringowych  pracownicy oceniający taki jącej projekty. Koszty monitorowania pro-
dokument mają możliwość jego poprawy, jektu mogą być uznane za kwalifikowane
w przypadku stwierdzenia oczywistego do refundacji poniesionych wydatków.
błędu natury formalnej. W takim przypadku
beneficjent jest zobligowany do dokonania Komisja Europejska dużą rolę przywią-
tej samej poprawki na zuje do tzw. polityk wspólnotowych, do
swoim egzemplarzu których odniesienie powinno znalez
ć się
dokumentu. Na kolejną w każdym wniosku o dofinansowanie.
perspektywę finansową Możemy mieć do czynienia z wieloma
Ministerstwo Rozwoju politykami, a do każdej z nich beneficjent
Regionalnego opraco- powinien ustosunkować się osobno. Pod-
wuje inny wzór wniosku stawowymi politykami wspólnoty są:
o płatność, który praw- l� równość szans
dopodobnie będzie l� zamówienia publiczne
stanowił połączenie l� ochrona środowiska
części wniosku ze spra- l� konkurencja
wozdaniem z realizacji l� społeczeństwa informacyjne.
projektu. Praktycznie nie ma projektów, któ-
re byłyby niezgodne z którąkolwiek
4.2.2 Określenie celu projektu z unijnych polityk. Dzieje się tak dlatego, że
wykazanie negatywnego wpływu na jakąś
Po skonstruowaniu budżetu należy politykę automatycznie powinno wykluczyć
sprecyzować cele wydatkowania środ- wniosek z uzyskania dofinansowania ze środ-
ków. Najlepszym narzędziem do tego są ków Unii Europejskiej. Wiedząc to, beneficjen-
wskaz
niki monitoringowe. Na poziomie ci powinni dążyć do tego, aby ich projekty
konkretnego projektu mamy do czynie- miały pozytywny lub przynajmniej neutralny
nia z dwoma rodzajami tych wskaz
ników, wpływ na te polityki. Sformułowania określają-
mianowicie  wskaz
nikami produktu i re- ce unijne polityki obejmują często wiele zna-
zultatu. Na poziomie działania, priorytetu czeń. I tak na przykład polityka równości szans
i programu dochodzą wskaz
niki oddziały- nie odnosi się jedynie do równości szans po-
wania. Katalogi wskaz
ników znajdują się między mężczyznami i kobietami, ale również
w każdym uszczegółowieniu programu do równości pod względem wyznania, rasy
operacyjnego i powinny być automatycz- i orientacji seksualnej oraz równości dostępu
nie dostępne z elektronicznego generato- osób niepełnosprawnych do produktów/
ra wniosków. efektów danego projektu.
17
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
18
Najbardziej kontrolowana jest realizacja mówić o istotnej modyfikacji projektu, musi
polityk w zakresie zamówień publicznych dojść do związku przyczynowo-skutkowego
i szeroko rozumianej konkurencji na ryn- pomiędzy pewnymi czynnościami i efektami.
ku. We wniosku o charakterze infrastruk- Na przykład pomiędzy zmianą właściciela
turalnym powinno się określić liczbę pla- przedmiotu a wpływem na charakter projek-
nowanych postępowań przetargowych tu. W praktyce oznacza to, że po zakończeniu
a póz
niej je realizować. Całe postępowanie projektu, beneficjent może przekazać jego
powinno być zgodne z ustawą Prawo zamó- przedmiot innemu podmiotowi, ale pod
wień publicznych14, co na etapie kontroli re- warunkiem, że ten inny podmiot nie zmieni
alizacji projektu na pewno będzie wnikliwie charakteru projektu, czyli np. z budynku, któ-
sprawdzane. Bez względu na to, które z po- ry miał być inkubatorem przedsiębiorczości
lityk dany projekt będzie realizował, należy nie zrobi komercyjnej restauracji.
traktować je z należytą powagą. Ich spełnie-
nie może być elementem oceny wniosku W odpowiedniej rubryce wniosku o do-
oraz weryfikacji przez służby kontrolne. finansowanie należy określić w jaki sposób
zapewnimy trwałość projektu po jego
4.2.3 Trwałość projektu zakończeniu. W kolejnej perspektywie fi-
nansowej na lata 2007-13, planowana jest
Każdy projekt współfinansowany z Euro- zmiana polegająca na liczeniu okresu trwa-
pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego nia projektu od momentu zakończenia
musi być odpowiednio trwały. Nie chodzi operacji (a nie jak dotychczas od daty za-
tutaj o to, aby budynek, który zmodernizuje- warcia umowy), czyli faktycznie się wydłu-
my za unijne środki, miał solidne fundamen- ży. W tym okresie należy zagwarantować,
ty, nowe okna, fasady z izolacją termiczną, że nie zmieni się zakres projektu, nawet jeśli
nowy dach, nowe z
ródło ciepła (choć i to zmieni się jego dysponent.
jest istotne), ale o to, żeby nie doszło do zna-
czącej modyfikacji przedmiotu projektu. Przykładowo, jeżeli po zakończeniu re-
alizacji projektu, dojdzie tylko do zmiany
Trwałość projektu to niepoddanie projektu znaczącej modyfikacji przez okres:
właściciela produktu projektu, nie będzie-
- 5 lat od podpisania umowy o dofinansowanie (perspektywa 2004-2006),
my mogli mówić o naruszeniu zasady
- 5 lat od zakończenia projektu (perspektywa 2007-2013)
trwałości projektu przez beneficjenta. Speł-
Co oznacza znacząca modyfikacja pro- nione muszą zostać jednak pewne warunki
jektu?  zmiana ta nie może mieć negatywnego
wpływu na dalszą realizację projektu lub
Znacząca modyfikacja oznacza jednoczesne spełnienie co najmniej jednego wa-
zmienić charakteru projektu, nie może też
runku z pkt 1) i jednego z pkt 2):
spowodować uzyskania nieuzasadnionej
1) modyfikacja mająca wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub
przewagi konkurencyjnej przez podmiot,
powodująca uzyskanie nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub
który będzie dysponował projektem. Wy-
podmiot publiczny,
nika z tego, że zmodernizowany w ramach
2) modyfikacja wynikająca ze zmiany charakteru własności elementu infra-
projektu budynek, może zostać przekazany
struktury albo z zaprzestania działalności produkcyjnej.
przez beneficjenta, którym jest np. gmina,
Zasada ta budzi wiele wątpliwości i cza- na rzecz innego podmiotu, którym może
sem jest wręcz mylnie interpretowana. Aby być np. spółka prawa handlowego tej gmi-
14
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1163, Nr 170, poz. 1217 i Nr 227, poz.
1658 oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 427 i Nr 82, poz. 560)
www.domprzyjazny.org
18
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
19
ny, o ile budynek ten nie zmieni swojej 8. audyt energetyczny w formie i zakre-
funkcji, charakteru itp. sie wymaganymi prawem16, jeśli jego
opracowanie jest wymagane przez
4.2.4 Dokumenty towarzyszące dany program operacyjny;
wnioskowi 9. oświadczenie o za-
bezpieczeniu środków
Wniosek składany do unijnego dofinan- własnych niezbędnych
sowania musi zawierać odpowiednią liczbę do realizacji projektu.
wymaganych załączników według nastę- Jeżeli beneficjentem jest
pującego katalogu: np. organizacja społeczna,
1. studium wykonalności jest podstawo- samo oświadczenie nie jest
wym załącznikiem, dokument ten jest wystarczające, dodatkowo niezbędne
zazwyczaj dość obszerny, a jego opraco- jest złożenie statutu i odpowiedniej
wanie kosztowne i czasochłonne; uchwały organu stanowiącego;
2. ocena oddziaływaniu na środowisko 10. oświadczenie beneficjenta doty-
jest wymagana, jeśli planowane przed- czące możliwości zwrotu podatku
sięwzięcie może znacząco oddziaływać VAT. Dzięki temu oświadczeniu oce-
na środowisko; w praktyce punkt ten niający mogą p otwierdzić czy VAT
dotyczy projektów modernizacji z
ródeł w projekcie powinien być kosztem
ciepła znajdujących się w budynkach; kwalifikowanym czy nie.
3. dokumenty dotyczące zagospoda- 11. dokument określający rolę po-
rowania przestrzennego; w zależ- szczególnych podmiotów w reali-
ności od rodzaju projektu może to być: zacji projektu. Zdarza się, że projekt
l� kopia decyzji o warunkach zabudowy jest realizowany przez więcej niż jedne-
i zagospodarowania terenu, go beneficjenta. Wówczas do wniosku
l� kopia decyzji o ustaleniu lokalizacji in- dołącza się wzajemne zobowiązania
westycji celu publicznego, stron oraz odpowiedzialność wobec
l� wypis i wyrys z miejscowego planu za- dysponenta unijnych środków. Doku-
gospodarowania przestrzennego; mentem tym może być np. umowa lub
4. kopia ważnego pozwolenia na bu- porozumienie zawierane pomiędzy
dowę; wszystkimi stronami;
5. oświadczenie o prawie do dyspo- 12. bilans za ostatni rok, sporządzony
nowania nieruchomością na cele zgodnie z przepisami ustawy o rachun-
budowlane; kowości. Jeżeli beneficjentem projektu
6. projekt i opis techniczny przedsię- jest jednostka samorządu terytorial-
wzięcia modernizacyjnego; nego to jednostka ta powinna zadbać
7. Dla każdej modernizacji budynku, wyma- o dołączenie do wniosku opinii Re-
gane jest opracowanie dokumentacji gionalnej Izby 0brachunkowej
projektowo-kosztorysowej zgodnie o sprawozdaniu z wykonania budżetu
z prawem budowlanym, uregulowane za rok poprzedni. Liczba załączników
odpowiednimi przepisami15; może się zwiększyć w przypadku, gdy
15
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2.09.2004 t. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej,
specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-przestrzennego (Dz.U. Nr 202 z
dnia 16.09.2004 r. poz. 2072)
16
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15.01.2002 w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego (Dz.
U. Nr 12 z dnia 10.01.2002, poz. 114)
19
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
20
projekt realizuje kilka podmiotów, w przypadku pojawienia się problemów
ponieważ każdy z nich będzie musiał z realizacją projektu.
dołączyć bilans oraz rachunek zysków Kolejnymi elementami, które muszą się
i strat, jeżeli ich to dotyczy; znalez
ć w studium wykonalności są:
13. oświadczenie o zachowaniu zgod- l� założenia techniczne,
nych z wnioskiem o dofinansowa- l� analiza finansowa i ekonomiczna,
nie celów projektu, w ciągu 5 lat l� analiza kosztów i korzyści związanych
od daty zakończenia realizacji pro- z planowaną inwestycją,
jektu; l� analiza funkcjonalna i wariantowa,
14. wypis z Krajowego Rejestru Sądo- l� harmonogram wdrażania projektu,
wego lub Ewidencji Działalności l� wskaz
niki, które pozwolą zobrazować
Gospodarczej. Jeśli reguły programu osiągnięcie celu projektu.
operacyjnego tego wymagają, benefi-
cjent musi złożyć też kopię dokumentu Podstawowym elementem, na który
rejestrowego świadczącą, że benefi- zwracają uwagę eksperci podczas oceny
cjent nie działa w celu osiągania zysku. studium wykonalności, jest jego spój-
ność z wnioskiem o dofinansowanie. Na-
Katalog wyżej wymienionych załączni- leży pamiętać, że spójność ta, w każdym
ków może być rozszerzany w zależności od przypadku jest absolutnie niezbędna.
specyfiki danego projektu oraz wymogów Elementy projektu zawarte w studium
programu operacyjnego. mogą być ujęte w sposób bardziej szcze-
gółowy niż we wniosku, ale nigdy nie
4.3 Studium wykonalności mogą być z nim rozbieżne. Brak spójno-
ści pomiędzy tymi dwoma dokumentami
Sukces lub porażka projektu współfi- może w skrajnym przypadku przekreślić
nansowanego z Unii Europejskiej zależy cały projekt. Eksperci oceniający projekty
w dużym stopniu od właściwego przepro- współfinansowane przez Unię Europejską
wadzenia i analizy danych technicznych, przywiązują dużą wagę do tego porów-
technologicznych, finansowych i ekono- nania. Sprawdzana jest również sytuacja
micznych oraz związanych z otoczeniem finansowa beneficjenta  czy dysponuje
projektu. Te wszystkie dane powinny zostać on odpowiednimi środkami by zrealizo-
usystematyzowane właśnie w studium wy- wać projekt oraz jak zapewni finansowa-
konalności, które powinno stanowić pod- nie projektu po jego zakończeniu. Wiele
stawę do podjęcia decyzji inwestycyjnej projektów nie uzyskało dofinansowania
i ubieganiu się o dotację unijną. po wnikliwej analizie wyliczonego w stu-
Zakres studium wykonalności opraco- dium wykonalności znaczącego zysku
wanego pod kątem wymagań funduszy netto. Niestety wyliczanie tego zysku
unijnych różni się przeważnie od zakresu przez beneficjentów jest w niektórych
studium przygotowywanego np. dla ban- przypadkach nieprawidłowe.
ku. Studium przygotowywane pod kątem
wymagań funduszy strukturalnych zawiera Zgodnie z zasadą dotyczącą określania
dość obszerną diagnozę stanu, opis/iden- zysku netto, przyjętą w Polsce w okre-
tyfikację projektu oraz warianty realizacji. sie programowania 2004-2006, jeżeli
Wariantowość realizacji projektu, w do- z wyliczeń w studium wynikało, że pro-
brze opracowanym studium wykonalno- jekt osiągnie znaczący zysk netto, jego
ści, może być dla beneficjenta ratunkiem dofinansowanie musiało zostać dość
www.domprzyjazny.org
20
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
21
radykalnie zmniejszone, tj.
z maksimum sięgającego 75% 4.4 Plan promocji projektu
do 50%. Ten element projek-
tu był i będzie poddawany Każdy projekt współfinansowany z bu-
skrupulatnej analizie. Zgod- dżetu Unii Europejskiej powinien być od-
nie z Rozporządzeniem Komisji powiednio promowany i oznakowany.
(WE) nr 1828/2006 z 8 grudnia Obowiązki beneficjenta dotyczące pro-
2006r. ustanawiającym szcze- mocji projektu wynikają z Rozporządzenia
gółowe zasady wykonania Komisji Europejskiej (WE) nr 1159/2000 z 30
rozporządzenia Rady (WE) nr maja 2000r. w sprawie środków informa-
1083/2006 ustanawiającego cyjnych i promocyjnych stosowanych przez
przepisy ogólne dotyczące Eu- Państwa Członkowskie odnośnie pomocy
ropejskiego Funduszu Rozwoju z funduszy strukturalnych. Natomiast dla
Regionalnego, Europejskiego projektów realizowanych w ramach nowej
Funduszu Społecznego oraz perspektywy finansowej 2007-2013 m.in.
Funduszu Spójności oraz rozporządzenia w zakresie promocji i informacji powinno
(WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europej- być stosowane tak zwane rozporządze-
skiego i Rady w sprawie Europejskiego nie szczegółowe (podpisane przez polską
Funduszu Rozwoju Regionalnego, w latach Komisarz Danutę H�bner), czyli Rozporzą-
2007-2013 powinno zmienić się podej- dzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z 8 grud-
ście do wyliczania tego zysku. Nadal bę- nia 2006r. ustanawiające szczegółowe za-
dzie istniał obowiązek wyliczania zysku sady wykonania rozporządzenia Rady (WE)
ex-ante (zanim projekt się rozpocznie). nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogól-
W dalszym ciągu wyliczenia będą doty- ne dotyczące Europejskiego Funduszu Roz-
czyły wielu lat po realizacji projektu, tak woju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
zwanych okresów referencyjnych. Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz
rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamen-
Okresy referencyjne  to okresy bezpośrednio związane z wyliczaniem znaczące- tu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskie-
go zysku netto dla projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych.
go Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Okresy referencyjne  to okresy bez-
pośrednio związane z wyliczaniem
znaczącego zysku netto dla projektów
współfinansowanych z funduszy struk- Bardzo ważne jest, aby logo Unii Euro-
turalnych. pejskiej oraz odpowiednie logo programu
operacyjnego, w ramach którego reali-
Jeżeli analiza przeprowadzona w stu- zowany jest projekt, znajdowało się prak-
dium wykaże, że projekt przyniesie dochód, tycznie na wszystkich dokumentach doty-
powinien on automatycznie zostać odliczo- czących realizacji projektu. Dokumentami
ny od kwoty dofinansowania. Dochód jest tymi są np.:
rozumiany jako każdy przychód beneficjen- l� specyfikacja istotnych warunków zamó-
ta. Przykładowo, jeżeli w wyniku realizacji wienia,
projektu zostanie rozebrana jakaś stalowa l� umowy z wykonawcami,
konstrukcja, a beneficjent odda ją na złom, l� protokoły odbioru robót itp.
za który uzyska środki, to wartość tych środ- Informacja o współfinansowaniu projektu
ków powinna pomniejszyć refundację. przez fundusze Unii Europejskiej powinna
21
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
22
każdorazowo znalez
ć się również na stronie ją się fachowcy dobierani w zależności od
internetowej beneficjenta. Gdy taka infor- dziedziny, której dotyczy projekt. W per-
macja na stronie się pojawi, warto ją wydru- spektywie finansowej 2004-2006 ocenę tę
kować i zachować do ewentualnej kontroli. przeprowadzały komisje oceny projektów
W chwili rozpoczęcia projektu, na miejscu lub panele ekspertów, a eksperci ci powin-
jego realizacji beneficjent musi umieścić ni byli legitymować się odpowiednim wy-
tablicę informacyjną o minimalnych wymia- kształceniem, wiedzą oraz doświadczeniem
rach 70 x 90 cm. Po zakończeniu realizacji w odpowiedniej dla projektu dziedzinie.
tablica ta powinna być zastąpiona tablicą
pamiątkową17. Tylko projekty wysoko ocenione mogą
Jeżeli całkowita wartość projektu prze- przejść do następnego etapu. Przykłado-
kracza 3 mln euro, zamiast tablicy informa- wo, dla największego i najbardziej skom-
cyjnej, na miejscu realizacji umieszcza się plikowanego programu operacyjnego
billboard o wymiarach 2 x 2,5m. realizowanego w perspektywie finansowej
W przypadku modernizacji budynków, 2004-2006, czy-
wystarczy, że odpowiednia tablica jest na li Zintegrowa-
trwałe przymocowana do tego budynku, nego Programu
ale musi ona zostać umieszczona w wi- Operacyjnego
docznym miejscu, najlepiej przy wejściu Rozwoju Re-
do budynku. gionalnego, na
Także inny sprzęt zakupiony ze środków tym etapie pro-
Unii Europejskiej powinien być oznakowa- jektem zajmo-
ny logiem Unii Europejskiej18 i logiem da- wał się Regio-
nego programu operacyjnego. Dokładność nalny Komitet
wykonania loga jest przedmiotem kontroli. Sterujący (RKS).
Poza wyżej wymienionymi wymaganiami, Komitet ten
Który z wniosków jest naj...?
beneficjenci mogą zastosować inne formy rekomendował Zarządowi Województwa
promocji jak np. foldery promocyjne z opi- projekty, rozpatrując je pod kątem zgodno-
sem projektu, filmy czy artykuły prasowe. ści ze strategią województwa. W perspek-
Koszty takich zadań mogą być również uję- tywie finansowej 2007-2013, w przypadku
te w kosztach promocji projektu. Regionalnych Programów Operacyjnych,
decydujące zdanie w sprawie wyboru pro-
4.5 Ocena składanych wniosków jektów do dofinansowania będzie miał Za-
rząd Województwa.
Aby projekt mógł otrzymać unijne do-
finansowanie, musi zostać oceniony pod 4.6 Umowa dotycząca realizacji
względem formalnym oraz merytorycz- projektu
nym. Oceną formalną (w zależności od pro-
gramu operacyjnego) zajmują się z reguły Po wyborze projektu do dofinansowa-
pracownicy instytucji, do której składany nia, instytucja zarządzająca przystępuje się
jest wniosek. Oceną merytoryczną zajmu- do podpisania umowy o dofinansowanie.
17
Jeżeli tablica informacyjna zawiera te same informacje co pamiątkowa oraz jest odpowiednio trwała (na okres przynajmniej pięciu
lat) istnieje możliwość odstąpienia od wymiany tablicy informacyjnej na pamiątkową.
18
Emblemat w formie niebieskiej prostokątnej flagi, której szerokość stanowi półtorej długości wysokości tego prostokąta. Dwana-
ście złotych gwiazd rozmieszczonych w równych odstępach tworzy niewidzialny okrąg, którego środek jest punktem przecięcia się
przekątnych prostokąta
www.domprzyjazny.org
22
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
23
Umowa ta daje beneficjentowi gwarancję Nie wystarczy zatem rozpocząć samej
otrzymania środków w określonej wysoko- procedury przetargowej, aby móc mówić
ści pod pewnymi warunkami: o dochowaniu terminu rozpoczęcia reali-
l� projekt będzie realizowany według jej zacji projektu. Przykładowo, można sobie
postanowień, wyobrazić postępowanie przetargowe, któ-
l� do refundacji będą przedstawiane wy- re trwa np. rok i kończy się fiaskiem, ponie-
łącznie koszty kwalifikowane, waż nie wyłoniono wykonawcy. Procedura
l� na koncie instytucji, która ma wypłacać przewiduje możliwość rozwiązania umowy
środki, będzie znajdować się odpowied- o dofinansowanie, w przypadku gdy be-
nia suma środków finansowych. neficjent nie rozpocznie realizacji projektu
Każdy projekt, który ma podpisaną umo- w terminie określonym w umowie. Wszyst-
wę o dofinansowanie jest monitorowany ko po to, aby nakłonić beneficjentów do
przez cały czas jego realizacji. Beneficjenci przykładania szczególnej wagi do szybkiego
zobowiązani są do cyklicznego sporządza- rozstrzygnięcia przetargu20.
nia sprawozdań z realizacji swoich projek-
tów, które następnie są oceniane i jeżeli nie Za termin rzeczowego zakończenia re-
zawierają błędów, są akceptowane przez alizacji projektu uznaje się datę końcowego
odpowiednie instytucje wdrażające, po- odbioru robót lub wystawienia Świadectwa
średniczące lub zarządzające. W każdym Wykonania. Tej daty nie należy mylić z finan-
takim sprawozdaniu beneficjent powinien sowym zakończeniem projektu, którym
np. wykazać w jakim stopniu osiągnął dany jest data poniesienia ostatniego wydatku
wskaz
nik produktu. w projekcie, czyli np. data zapłaty za ostatnią
fakturę, czy inny dokument o równoważnej
4.7 Termin realizacji projektu wartości dowodowej. Ta data jest jednocze-
śnie zakończeniem całego projektu.
Niezmiernie ważnym elementem przy
realizacji projektów dotowanych przez Można rozpocząć realizację projektu
Unię Europejską jest przestrzeganie termi- przed podpisaniem umowy dotacji, ale
nów określonych w umowie o dofinanso- jest to obarczone ryzykiem beneficjenta,
wanie. Standardowy wzór umowy zawiera gdyż przed złożeniem wniosku i jego zaak-
trzy podstawowe terminy: ceptowaniem nie ma żadnej gwarancji, że
l� rozpoczęcia realizacji projektu, jego projekt uzyska dofinansowanie. Wy-
l� zakończenia rzeczowego realizacji pro- datki dla perspektywy finansowej 2007-13
jektu, są kwalifikowane już od 1 stycznia 2007
l� zakończenia finansowego realizacji pro- roku, więc jeżeli projekt będzie wybrany
jektu. do dofinansowania a wydatki uznane za
Za datę rozpoczęcia realizacji projek- kwalifikowane, beneficjent może ubiegać
tu infrastrukturalnego najczęściej uznaje się o ich póz
niejszą refundację. Wyjątkiem
się datę podpisania umowy z wykonawcą jest polska pomoc publiczna, ponieważ
projektu, który przeważnie wybierany jest projekty objęte tą zasadą nie mogą rozpo-
w drodze procedury przetargowej19. cząć się przed złożeniem wniosku o dofi-
nansowanie.
19
Instytucja zarządzająca może ustalić inną datę rozpoczęcia realizacji projektu, np. datę przekazania placu budowy
20
Problem jednak w tym, że przewlekłość postępowań przetargowych często wynika z niedoskonałości polskiego prawa w dzie-
dzinie zamówień publicznych, a nie z winy beneficjenta. Kolejna nowelizacja ustawy Prawo Zamówień Publicznych powinna
umożliwić przyspieszenie procesu wyboru wykonawcy projektów realizowanych ze środków publicznych.
23
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
24
Cała pomoc UE nie będzie traktowana dernizacja wraz z termorenowacją budyn-
jako pomoc publiczna, a tylko pewne ob- ku szkoły podstawowej w miejscowości
szary nią objęte. O pomocy publicznej mo- Potępa w gminie Krupski Młyn. W ramach
żemy mówić wtedy, gdy projekt m.in. na- projektu rozszerzono funkcję budynku
rusza równowagę konkurencyjną na rynku. o przedszkole.
Obecnie trwają pracę nad określeniem, Wykonanie prac termomodernizacyjnych
jakie obszary pomocy UE będą tą pomocą w budynku zostało poprzedzone opraco-
objęte. Konsekwencje z tego tytułu będą waniem audytu energetycznego (zgodnie
bardzo dotkliwe, ponieważ projekty objęte z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury
pomocą publiczną mogą otrzymać dofi- z 15.01.2002 w sprawie szczegółowej formy
nansowanie maksymalnie do 40%. i zakresu audytu energetycznego). Doku-
mentację projektową wykonano zgodnie
4.8 Kontrola realizacji projektu z założeniami z audytu energetycznego.
Wszystkie póz
niejsze prace zostały zrealizo-
Beneficjenci, którzy korzystają z unij- wane zgodnie z wytycznymi audytu ener-
nych dotacji są zobowiązani do podda- getycznego i dokumentacją projektową, co
wania się kontroli, (może się zdarzyć, że potwierdził projektant modernizacji.
wielokrotnej i dokonywanej przez różne
podmioty). Jedną z zasad dotyczących Termomodernizacja miała na celu przede
finansowania przedsięwzięć z udziałem wszystkim zmniejszenie zużycia ciepła
środków Unii Europejskiej jest koniecz- w budynku. Cel ten osiągnięto poprzez
ność utrzymania pięcioletniej trwałości docieplenie przegród zewnętrznych, wy-
projektu. Tak więc, nie tylko w trakcie mianę stolarki okiennej i drzwiowej, oraz
realizacji, ale również w okresie 5 lat od modernizację części instalacji centralnego
podpisania umowy o dofinansowanie ogrzewania.
projektu, beneficjent może spodziewać
się kontroli, która sprawdzi m.in. czy nie Zakres projektu obejmował:
doszło do znaczącej modyfikacji projektu. 1. prace modernizacyjne:
Gdyby kontrola nie wypadła pomyślnie, l� budowa nowej klatki schodowej biegną-
beneficjent może być zobowiązany do cej w nowo projektowanym przedszkolu,
zwrotu uzyskanej dotacji. l� doświetlenie sal lekcyj-
nych dzięki zamontowaniu
5. Przykłady zrealizowanych dodatkowych okien,
projektów współfinanso- l� wyburzenie niektórych
wanych ze środków Unii ścian działowych,
Europejskiej l� pogłębienie posadzki
piwnic,
5.1 Modernizacja budynku l� modernizacja instalacji
użyteczności publicznej centralnego ogrzewania
własności samorządowej oraz wodno-kanalizacyjnej.
2. prace termomodernizacyjne
Projekt został zrealizowany w ramach l� wymiana okien na nowe (o współczyn-
Zintegrowanego Programu Operacyjnego niku przenikania ciepła =1,1),
Rozwoju Regionalnego (poddziałanie 3.5.1 l� wymiana drzwi wejściowych do budyn-
Lokalna infrastruktura edukacyjna i sporto- ku na nowe (o współczynniku przenika-
wa). Przedmiotem tego projektu była mo- nia ciepła =2,8),
www.domprzyjazny.org
24
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
25
l� ocieplenie ścian zewnętrznych materia- w dostępie do edukacji pomiędzy uczniami
łem izolacyjnym o grubości 12 cm, z obszarów wiejskich i miejskich. Dzięki
l� ocieplenie połaci dachu materiałem izo- projektowi, dzieci chodzące do przedszkola
lacyjnym o grubości 16 cm, i szkoły mogą się integrować, a wychowan-
l� wymiana części instalacji centralnego kowie i pracownicy mają lepsze warunki
ogrzewania (kompletna wymiana bez zdrowotne. Zyskują nie tylko uczniowie
z
ródła ciepła  rurki miedziane, zawory  społeczność lokalna ma teraz np. lepszy
termostatyczne i grzejniki płytowe). dostęp do podstawowej infrastruktury spor-
towej. W długim okresie czasu inwestycja
Efekty projektu będzie miała przełożenie na rozwój społecz-
l� poprawił się komfort cieplny budynku, no-gospodarczy Gminy Krupski Młyn.
a koszty ogrzewania obniżyły się rocznie A
ączny koszt tego projektu szacowany
o 9.780,57 zł, był na 712 925 zł brutto. Wartość projektu,
l� polepszyła się funkcjonalność budynku, po postępowaniu przetargowym wynio-
l� pomieszczenia stały się bardziej este- sła 739 800 zł, z czego dofinansowanie ze
tyczne, środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
l� dzięki adaptacji niewykorzystanych po- Regionalnego wyniosło w efekcie 72,27%
mieszczeń znajdujących się w części kosztów kwalifikowanych, czyli prawie 535
piwnicznej, zwiększyła się powierzchnia 000 zł. Beneficjent uzyskał również 10%
użytkowa obiektu; znajdują się tam te- dofinansowania ze strony rezerwy celo-
raz: pomieszczenie magazynowe i kon- wej budżetu państwa, w wysokości prawie
serwatorskie, szatnia przedszkola, część 71 300 zł. Resztę środków beneficjent zmo-
klatki schodowej, pomieszczenia gospo- bilizował z budżetu gminy.
darcze i magazyn sportowy,
Dofinansowanie z rezerwy celowej
l� sale zostały doświetlone dzięki zwiększe-
71.292,50
budżetu państwa
niu ilości okien (z 21 do 24),
Środki własne beneficjenta
l� mieszkanie funkcyjne znajdujące się
(w tym umorzenie 111.000,00 z pożycz-
w budynku zostało dostosowane do
ki zaciągniętej w narodowym Funduszu 133.813,75
potrzeb jednoodziałowego przedszkola
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
z nową klatką schodową,
na termomodernizację)
l� wewnętrzny i zewnętrzny system ko-
Wsparcie z funduszy UE 534.693,75
munikacyjny poprawił się dzięki nowej
Całkowity koszt realizacji projektu 739.800,00
klatce schodowej dla przedszkola oraz
odrębnemu wejściu do kuchni, Przedmiotem oceny projektu były nastę-
l� zwiększył się komfort wychowanków pujące wskaz
niki:
przedszkola, uczniów, nauczycieli i per- 1. Wskaz
niki planowanych produktów:
sonelu administracyjnego, l� kubatura obiektu,
l� powstała atrakcyjna placówka edukacyj- l� powierzchnia użytkowa,
na dla potencjalnych, nowych mieszkań- l� ilość zmodernizowanych pomieszczeń.
ców Potępy; pomysł zagospodarowania 2. Wskaz
niki planowanych rezultatów:
okolicznych terenów pod budownictwo l� łączna liczba osób korzystających ze
mieszkaniowe (jednorodzinne) wzbudza zmodernizowanych pomieszczeń.
spore zainteresowanie. 3. Wskaz
niki planowanego oddziaływania:
Zrealizowany projekt niesie ze sobą tak- l� zmniejszenie zużycia ciepła,
że liczne korzyści długofalowe. Wpisuje się l� zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych
doskonale w ideę wyrównywania szans połączonych placówek oświatowych,
25
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
26
l� liczba utrzymanych miejsc pracy 3-5 lat l� unowocześnienie wyposażenia niezbęd-
po realizacji projektu. nego do prowadzenia działalności go-
spodarczej firmy.
Szczegółowy przebieg projektu został Do kosztów kwalifikowanych projektu
opisany przez beneficjenta i zamieszczony można było zaliczyć :
na stronie internetowej Gminy Krupski Młyn l� nabycie lub wytworzenie środków trwa-
http://www.bip.krupskimlyn.pl/index.asp łych ściśle związanych z realizacją projek-
tu, takich jak budowle, budynki i lokale
5.2 Modernizacja budynku oraz ich wyposażenie związane z pro-
usługowego należącego do wadzeniem działalności gospodarczej,
przedsiębiorcy w tym w szczególności maszyny i urzą-
dzenia, narzędzia, przyrządy i aparatura,
Projekt inwestycyjny, którego elementem wyposażenie biurowe i infrastruktura
była rozbudowa oraz termomodernizacja techniczna;
budynku usługowego Centrum Medycz- l� nabycie wartości niematerialnych i praw-
nego został zrealizowany z wykorzysta- nych polegających na uzyskaniu patentu,
niem dotacji Unii Europejskiej w ramach nabyciu licencji lub nieopatentowanego
Zintegrowanego Programu Operacyjnego know-how, w tym wdrożenia systemu
Rozwoju Regionalnego ZPORR (działanie zarządzania jakością;
3.4 Mikroprzedsiębiorstwa). l� nabycie środków transportu drogowe-
go, jeżeli przedsiębiorca nie należy do
Program przeznaczony był dla mikro- sektora transportowego i zapewni, że
przedsiębiorstw prowadzących działalność nabyty środek transportu będzie służył
gospodarczą krócej niż 3 lata. Wartość wyłączenie celom związanym z realiza-
wsparcia z funduszy strukturalnych nie cją projektu; celem projektu nie może
mogła być większa niż 50 000 euro przy być działalność transportowa;
poziomie dofinansowania do 65%. Program l� nabycie niezabudowanej nieruchomo-
przewidywał przyznanie dofinansowania ści bezpośrednio związanej z celami
na różne cele: projektu objętego wsparciem; wydatki
l� rozbudowa przedsiębiorstwa, na nabycie tej nieruchomości nie mogą
l� utworzenie nowego przedsiębiorstwa, stanowić więcej niż 10% wydatków kwa-
l� rozszerzenie zakresu działalności przed- lifikowalnych projektu;
siębiorstwa, l� koszty związane z realizacją postano-
l� rozbudowa istniejącego przedsiębior- wień umowy o dofinansowanie projektu
stwa lub zaangażowanie w działalność (m.in. koszty zabezpieczeń, koszty ra-
wymagającą zasadniczej zmiany w wy- chunku bankowego, itd.).
twarzanym produkcie lub procesie pro-
dukcyjnym istniejącego przedsiębiorstwa, Zakres zrealizowanej inwestycji obej-
w szczególności poprzez racjonalizację, mował rozbudowę i termomodernizację
dywersyfikację lub modernizację, budynku przychodni centrum medyczne-
l� zmiana wyrobu lub usługi, w tym także go oraz zakup sprzętu diagnostyczno-za-
zmiana w zakresie sposobu świadczenia biegowego. Inwestycja przyczyniła się do
usług, rozszerzenia zakresu działalności centrum
l� przejęcie przedsiębiorstwa, które zostało medycznego, poprzez spełnienie wyma-
zamknięte lub, które zostałoby zamknię- gań Ministra Zdrowia przy zmianie statusu
te jeżeli nie zostałoby kupione, prawnego na Niepubliczny Zakład Opie-
www.domprzyjazny.org
26
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
27
ki Zdrowotnej. Powierzchnia przychodni 5.3 Modernizacja wielorodzin-
zwiększyła się, rozszerzono i unowocze- nych budynków mieszkal-
śniono zasoby sprzętu potrzebnego do nych pod hasłem rewitaliza-
prowadzenia działalności diagnostycznej cja obszarów kryzysowych
i zabiegowej. Znacząco wzrosła ilość ofe- w miastach
rowanych, poprawiła się też ich jakość.
Termomodernizacja budynku wpłynęła na- W Warszawie za obszar kryzysowy wyma-
tomiast na znaczącą oszczędność energii gający podjęcia działań rewitalizacyjnych
cieplnej (60%). uznano znaczną część Śródmieścia, Woli, Pra-
Rozbudowa i modernizacja centrum me- gi Północ i Pragi Południe. Granice obszaru,
dycznego została zrealizowana przy uży- zidentyfikowane problemy oraz kierunki dzia-
ciu materiałów i technologii przyjaznych łań priorytetowych zostały określone w Lokal-
środowisku. Przedmiotem prac budowla- nym Uproszczonym Programie Rewitalizacji
nych, poza rozbudową, było docieplenie m. st. Warszawy na lata 2005 -201321.
budynku, wymiana stolarki okiennej oraz
Rewitalizacja obejmuje obszary kryzysowe w miastach, zdegradowane tereny
częściowa wymiana instalacji centralnego
poprzemysłowe oraz powojskowe. Polega na podejmowaniu równoczesnych
ogrzewania.
działań w sferze przestrzennej, gospodarczej i społecznej. Jej celem jest ożywie-
nie tych obszarów, przywrócenie im dawnych funkcji oraz stworzenie warun-
Projekt został zrealizowany w okresie
ków do ich dalszego rozwoju.
01.03.2005  31.10.2005, a jego budżet
przedstawiał się w sposób następujący: Podstawą do wyznaczenia granicy ob-
szaru była znaczna koncentracja niżej wy-
mienionych problemów:
Przygotowanie projektu wykonawczego
2.000,00
l� krytyczny stan budynków mieszkalnych,
rozbudowy przychodni.
l� degradacja obiektów zabytkowych,
Wybór wykonawcy robót budowlanych
250,00
l� brak ładu i estetyki w przestrzeni publicz-
oraz dostawców sprzętu medycznego.
nej,
Rozbudowa i termomodernizacja przy-
122.660,00
chodni Centrum Medycznego l� nawarstwienie problemów społecznych:
 ubóstwo,
Zakup aparatu USG 102.000,00
 bezrobocie,
Zakup aparatu Lipotonic 10.000,00
 przestępczość i chuligaństwo,
 patologie społeczne.
Zakup lasera terapeutycznego 10.000,00
Suma 246.910,00
Do Programu wpisano też konkretne pro-
jekty, których realizacja ma przyczynić się do
Wsparcie z funduszy UE 122.000,00
osiągnięcia celu, jakim jest ożywienie spo-
łeczno-gospodarcze obszarów kryzysowych
Warto zaznaczyć, że w opisywanym pro- w mieście. Wpisanie danego projektu do
jekcie wartość prac budowlanych, w tym Lokalnego Programu Rewitalizacji umożliwia
termomodernizacyjnych, wyniosła blisko ubieganie się o dotacje unijne ze środków Eu-
50% kosztów kwalifikowanych projektu. ropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Zintegrowanego Programu Opera-
cyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-200622.
21
Aktualna obowiązująca wersja Programu przyjęta uchwałą Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 28 paz
dziernika 2005 roku,
Nr LXI/1733/2005
22
Priorytet 3  Rozwój lokalny, działanie 3.3.  Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe, poddziałanie 3.3.1
 Rewitalizacja obszarów miejskich
27
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
28
W latach 2004-2006 dotację ze środków Rewitalizacji objęto prawie połowę obsza-
unijnych można było otrzymać jedynie dla ru dzielnicy. Granice wyznacza rzeka Wisła,
projektów dotyczących zabytkowych lub Most Gdański, ul. Starzyńskiego, tory ko-
historycznych budynków mieszkalnych. lejowe stanowiące jednocześnie granicę
W latach 2007-2013 środki z Europejskie- między dzielnicami miasta: Targówkiem
go Funduszu Rozwoju Regionalnego będą i Pragą Południe. Powierzchnia wyzna-
rozdysponowane na ten cel w ramach Re- czonego terenu wynosi 670 ha, zamiesz-
gionalnych Programów Operacyjnych23. kuje go prawie 70 tysięcy mieszkańców
W nowym okresie programowania do- Dzielnicy Praga Północ. W ramach tego
puszcza się udzielenie dotacji na odnowę rejonu wybrano obszar pilotażowy , gdzie
zasobów mieszkaniowych także w budyn- w pierwszej kolejności postanowiono
kach z tzw.  wielkiej płyty , jeśli oprócz nie- skoncentrować działania rewitalizacyjne.
korzystnych zjawisk społecznych występuje To okolice ulic: Ząbkowskiej, Białostockiej,
niski poziom wartości zasobów mieszkanio- Markowskiej, Radzymińskiej.
wych lub niska efektywność energetyczna W ubiegłych latach wprowadzono na
budynków. tym obszarze system monitoringu, zmo-
dernizowano ulicę Ząbkowską przywraca-
Nie każdy zgłoszony projekt został wpi- jąc jej historyczny wygląd, wybudowano
sany do Programu Rewitalizacji. Aby projekt nowe budynki komunalne przy ul. Ząb-
został wybrany, musi spełniać następujące kowskiej (odtworzono w nich historyczny
kryteria: wygląd pierzei ulicy), rozpoczęto remonty
l� nieruchomość jest położona w wyzna- pierwszych kamienic. Fragment ulicy Ząb-
czonym obszarze kryzysowym, kowskiej (od Targowej do Brzeskiej) został
l� cele projektu są zgodne z celami zapisa- wpisany do rejestru zabytków i podlega
nymi w Programie Rewitalizacji, ochronie konserwatorskiej. Prace w całości
l� projektodawca należy do grupy benefi- były wykonywane ze środków własnych
cjentów wymienionych w przepisach, m. st. Warszawy, będących w dyspozycji
l� nieruchomość, której projekt dotyczy ma Dzielnicy Praga Północ. Także w tym wy-
charakter historyczny lub zabytkowy, padku podstawą do wyznaczenia granic
l� projekt jest odpowiedzią na zgłaszane obszaru była koncentracja następujących
zapotrzebowanie społeczne, problemów:
l� projekt jest komplementarny względem l� ubóstwo i trudne warunki mieszkanio-
innych projektów, we,
l� istnieje możliwość przeprowadzenia l� zły stan obiektów zabytkowych,
robót inwestycyjnych w budynkach l� przestępczość i nasilenie patologii spo-
mieszkalnych bez konieczności wysie- łecznych,
dlania mieszkańców, l� wysokie bezrobocie,
l� projekt można prowadzić równolegle l� niski poziom edukacji dzieci i młodzieży,
z pozostałymi projektami, l� niska aktywność przedsiębiorców.
l� przygotowana jest dokumentacja tech- Prace ukierunkowano przede wszystkim
niczna, na poprawę warunków mieszkaniowych,
l� projektodawca dysponuje nieruchomo- nie zapomniano jednak o działaniach
ścią w celu realizacji projektu. w kierunku poprawy bezpieczeństwa, wy-
W Dzielnicy Praga Północ, Programem równania szans edukacyjnych dzieci z ro-
23
Dla Województwa Mazowieckiego w ramach priorytetu 5  Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu
www.domprzyjazny.org
28
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
29
Koszt całkowi- Kosztniekwa- Koszt kwalifi-
dzin ubogich i patologicznych, stworzenia
ty w złotych lifikowany kowany
warunków do rozwoju sztuki, propagowa-
w złotych w złotych
nia turystyki, a także pielęgnowania trady- Sektor publicz- 1.919.410,47 611.054,26 1.308.356,21
ny w tym: 100% 100% 100%
cji i ochrony dziedzictwa kulturowego.
fundusze 850.431,53 0,00 850.431,53
 Renowacja kamienic praskich o zna-
strukturalne 44,3% 0% 65%
czeniu historycznym wraz z adaptacją
budżet pań- 130.835,62 0,00 130.835,62
pomieszczeń na cele społeczne  to pro- stwa 6,8% 0% 10%
samorząd 938.143,32 611.054,26 327.089,06
jekt, z którym w 2005 roku m. st. Warszawa,
terytorialny 48,9% 100% 25%
Dzielnica Praga Północ wystąpiła o dofi-
Razem 1.919.410,47 611.054,26 1.308.356,21
nansowanie z funduszy unijnych. 100% 31,8% 68,2%
Wnioskowana 850.431,53 0,00 850.431,53
Projekt został wysoko oceniony przez eks-
kwota dotacji 44,3% 0% 65%
pertów (otrzymał 51,96 punktów na 52 możli-
z EFRR
we do uzyskania). Umowa o dofinansowanie
ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Z powyższego zestawienia wynika, ze
Regionalnego oraz z budżetu państwa została projekt uzyskał łącznie dotację w wysoko-
podpisana w paz
dzierniku 2006 roku. ści 51,1 % kosztów całkowitych.
Całkowita wartość projektu wynosi Zakres rzeczowy projektu
1 919 410,47 zł, z czego m. st. Warszawa Na projekt składają się cztery zadania in-
pokrywa koszt w wysokości 938 143,32 westycyjne:
zł. Dofinansowanie z Europejskiego Fun-
duszu Rozwoju Regionalnego wynosi nie 1. Remont i renowacja kamienicy przy
więcej niż 850 431,53 zł, a dofinansowa- ulicy Ząbkowskiej 4 wraz z przyległym
nie z budżetu państwa wynosi nie więcej podwórzem.
niż 130 835,62 zł. Przyznana dotacja z Unii Zadanie to przewiduje kompleksowy
Europejskiej i z budżetu państwa ma cha- remont elewacji budynku, wymianę sto-
rakter refundacji, gdyż realizacja projektu larki okiennej i drzwiowej, remont balko-
rozpoczęła się przed zawarciem umowy nów, klatek schodowych i schodów we-
o dofinansowanie, a projekt jest na ukoń- wnętrznych, remont dachu z częściową
czeniu. Pozyskane w ten sposób środki wymianą konstrukcji, remont nawierzch-
zostaną wykorzystane na modernizację ni i odwodnienie podwórza, oraz zbudo-
kolejnych kamienic. W ramach projek- wanie altanki śmietnikowej.
tu oprócz prac, które są dofinansowane
(tzw. koszty kwalifikowane), wykonano 2. Remont i adaptacja lokali nr 45 i 45a w bu-
też inne roboty niezbędne do osiągnię- dynku przy ulicy Ząbkowskiej 4 na potrzeby
cia zakładanych celów projektu lecz nie świetlicy socjoterapeutycznej dla dzieci.
podlegające dofinansowaniu ze strony W zakres prac wchodzi częściowa wy-
Unii Europejskiej czy budżetu państwa miana stropu i tynków, ocieplenie stro-
(tzw. koszty niekwalifikowane). Strukturę pu nad piwnicami, posadzek i ścianek
finansowania projektu przedstawia po- działowych, wykonanie instalacji wodno-
niższa tabela: -kanalizacyjnej, grzewczej i elektrycznej,
dostosowanie pomieszczeń dla osób nie-
Tab. 1. Struktura finansowania projektu pełnosprawnych (w tym montaż windy),
 Renowacja kamienic praskich o znacze- adaptacja części piwnic na pomieszcze-
niu historycznym wraz z adaptacją po- nia techniczno-gospodarcze dla świetlicy,
mieszczeń na cele społeczne wyposażenie lokalu.
29
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
30
3. Remont i renowacja kamienicy przy Jakiekolwiek prace wykonane w mieszka-
ulicy Ząbkowskiej 36. niach w latach 2004-2006 stanowiły koszt
Kompleksowy remont elewacji budynku, niekwalifikowany i nie podlegały dotowaniu
wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, z funduszy unijnych. Częściowo zmieniło się
remont balkonów, remont dachu, klatek to w okresie 2007-2013. Zakłada się, że w ko-
schodowych, wymiana instalacji elek- lejnych latach, dofinansowaniu będzie pod-
trycznej i wodno-kanalizacyjnej. legać wymiana okien, remont wszystkich in-
stalacji oraz roboty budowlane prowadzone
4. Adaptacja i remont lokalu nr 2 w bu- w częściach wspólnych budynków.
dynku przy ulicy Ząbkowskiej 36 na Z uwagi na ograniczone możliwości fi-
potrzeby punktu informacji turystycz- nansowe dzielnicy (wykonanie tych prac
nej i kulturalnej. również byłoby kosztem niekwalifikowanym
W zakres robót wchodzi wykonanie insta- w okresie 2004-2006), w trakcie remontu nie
lacji elektrycznej, sanitarnej, wentylacyj- przeprowadzono modernizacji budynków
nej, grzewczej, izolacja ścian, stropu i po- poprzez ich doposażenie w windę czy in-
sadzek oraz budowa ścianek działowych. stalację centralnego ogrzewania. Nie był też
przeprowadzany audyt energetyczny.
Wyremontowane lokale zostaną na 5 lat Obecnie na obszarze Pragi Północ ponad
przekazane w najem organizacjom poza- 70 budynków komunalnych kwalifikuje
rządowym, prowadzącym tego typu dzia- się do kapitalnego remontu lub rozbiórki
łalność. Organizacje te zostaną wyłonione z uwagi na zużycie techniczne. Rozpo-
w drodze przetargu ograniczonego. Tak częcie ewentualnych remontów jest uza-
długi okres wynajmu pozwoli na zacho- leżnione od wybudowania lokali zamien-
wanie trwałości projektu przez wymagany nych. Ponad setka budynków znajduje się
przepisami termin. Głównym kryterium w podobnie złym stanie technicznym co
przy wyborze najemcy nie będzie wysokość kamienice przy ulicy Ząbkowskiej, a ich re-
zaproponowanego czynszu, lecz przede mont wymagałby poniesienia ogromnych
wszystkim doświadczenie i przedstawiony kosztów. Z tych powodów remont bu-
program prowadzenia działalności. dynków objętych projektem rewitalizacyj-
nym miał zakres ograniczony, był przede
Dzięki takiemu zaplanowaniu działań, wszystkim ukierunkowany na zahamowa-
projekt łączy w sobie elementy społeczne nie dalszej degradacji budynków, a nie na
i infrastrukturalne. Ma charakter zintegro- ich modernizację.
wany, gdyż osiągnięcie zakładanych rezul-
tatów zależy nie tylko od realizacji projek- Podstawowe informacje o budynkach
tu przez beneficjenta, ale też od tego, jak Obie kamienice zostały wybudowane na po-
w wyremontowanych lokalach będą pro- czątku XX wieku i znajdują się pod opieką konser-
wadzić działalność wybrane w przetargu watora zabytków. Zgodnie z wymogami konser-
organizacje pozarządowe. watorskimi, w ramach renowacji elewacji dodano
elementy ozdobne, co znacząco zwiększyło koszty
Prace remontowe nie obejmowały swo- projektu. Przeprowadzono boniowanie partii co-
im zakresem poszczególnych mieszkań kołowej wraz z pierwszym piętrem (podkreślonym
(poza wymianą okien, remontem balkonów, gzymsami), dodano detale i elementy dekoracyj-
wymianą stolarki drzwi zewnętrznych czy ne w przestrzeniach podokiennych, wzbogacono
pracami związanymi z wymianą pionów in- elewację pilastrami. Renowacji zostały poddane
stalacji wodno-kanalizacyjnej i elektrycznej). także balustrady balkonowe, które osadzono
www.domprzyjazny.org
30
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
31
w nowych płytach. Wszystkie okna wymieniono Projekt rewitalizacyjny obejmuje także
na drewniane (zespolone, otwieralno-uchylne realizację innych celów niż remont czy mo-
w kolorze białym), zachowując ich istniejący po- dernizacja budynku. Cele te muszą wynikać
dział. W ramach remontu podwórza skuto istnie- ze zidentyfikowanych problemów społecz-
jącą nawierzchnię asfaltową, wykonano wyprofi- nych czy gospodarczych występujących w
lowanie podwórza i położono kostkę granitową. najbliższej okolicy.
W ten sposób przywrócono historyczny wygląd
posesji. Problemy występujące na terenie nieru-
chomości i w najbliższej okolicy, do których
W kamienicach tych nigdy wcześniej nie rozwiązania, wyeliminowania lub ograni-
był przeprowadzany remont. Jedynie pod czenia przyczyni się realizacja projektu.
koniec lat dziewięćdziesiątych, z uwagi 1. Zły stan techniczny budynków, stano-
na istniejące zagrożenie, przeprowadzono wiący zagrożenie dla zdrowia i życia
wymianę instalacji gazowej i wentylacyj- mieszkańców oraz przechodniów.
nej. Oba budynki nie były wyposażone w Elewacja budynków była w bardzo złym
instalację centralnego ogrzewania. W ka- stanie, naruszona również była konstrukcja
mienicy przy ulicy Ząbkowskiej 4, w latach balkonów. Odpadające fragmenty tynku
2003-2004 wykonano wymianę instalacji i balkonów zagrażały mieszkańcom i prze-
elektrycznej i wodno-kanalizacyjnej, w chodniom. Instalacja elektryczna w budyn-
związku z czym remont tych instalacji nie ku przy ulicy Ząbkowskiej 36 nie spełniała
został ujęty w ramach projektu. Budynki norm bezpieczeństwa  w wielu miejscach
stanowią własność m. st. Warszawy, w lo- zwisały niezaizolowane kable elektryczne,
kalach mieszkają osoby niezamożne, które co groziło porażeniem czy nawet pożarem.
płacą miesięcznie czynsz regulowany na Dach obydwu budynków nie zapewniał
poziomie ok. 2 zł/m� powierzchni użytko- stosownej izolacji cieplnej i wilgociowej,
wej, który nie pokrywa kosztów utrzymania częściowo naruszona była także konstruk-
budynków. Znaczna liczba mieszkańców cja więz
by dachowej. Niesprawna instalacja
korzysta z pomocy finansowej w formie wodno-kanalizacyjna narażała użytkowni-
dodatków mieszkaniowych czy zasiłków ków lokali na częste awarie.
z pomocy społecznej. Podstawowe dane 2. Brak możliwości wykorzystania istnie-
liczbowe dotyczące powierzchni i kubatury jącej powierzchni użytkowej na działal-
budynków, liczby lokali i ilości osób z nich ność gospodarczą i społeczną.
korzystających zawiera poniższa tabela: Lokale w budynku przy ulicy Ząbkowskiej
4 były tak zdewastowane, że bez prze-
Tab. 2. Dane liczbowe dotyczące prowadzenia gruntownego remontu nie
budynków objętych projektem nadawały się do użytku. Standard lokalu
przy ulicy Ząbkowskiej 36 także był bardzo
Ząbkow- Ząbkow-
A
ącznie
ska 4 ska 36
niski  nie było w nim nawet podstawowej
powierzchnia użytko-
instalacji sanitarnej. Lokale stały opuszczo-
2294m� 874m� 3168m�
wa budynków
ne od wielu lat i nie nadawały się do zago-
kubatura budynków 13669mł 5078mł 18747mł
spodarowania ani na cele gospodarcze,
liczba lokali w tym: 51 21 72
ani na cele społeczne. Efektem tego jest
l� mieszkalnych 42 18 60
bardzo ograniczona liczba miejsc pracy na
l� usługowych 9 3 12
tym obszarze, a w konsekwencji, wysokie
liczba mieszkańców 108 37 145
powierzchnia lokali bezrobocie. Lokale po wyremontowaniu
119m� 40m� 159m�
do adaptacji
muszą być wykorzystywane na cele wska-
31
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
32
zane w projekcie przez okres co najmniej Ograniczony jest dostęp do fachowych
5 lat. Póz
niej możliwa będzie zmiana ich instytucji społecznych, które mogłyby
funkcji i wynajem w celach komercyjnych. resocjalizować dzieci i młodzież z rodzin
3. Degradacja obiektów o znaczeniu hi- patologicznych. Społeczność zamiesz-
storycznym i architektonicznym dla kująca zdegradowane budynki nie jest
 Praskiej Starówki . zachęcana do dbania o swoje najbliższe
Układ urbanistyczny ulicy Ząbkowskiej otoczenie. W kamienicach nie ma jakich-
objęty jest ochroną konserwatorską. kolwiek form organizacji czy integracji
Zaniedbane obiekty dziedzictwa kultu- mieszkańców, ludzie pozostają więc
rowego uniemożliwiają bierni, a negatywne wzorce zachowań
wyeksponowanie wa- utrwalają się.
lorów turystycznych tej 5. Brak wiedzy o zabytkach, obiektach
dawniej reprezentacyjnej wartych zwiedzania oraz wydarzeniach
ulicy. Ograniczony roz- kulturalnych na Pradze wśród miesz-
wój turystyki w obszarze kańców i turystów.
zawężał możliwości two- Wielu mieszkańców Warszawy i Pragi to
rzenia nowych miejsc ludność napływowa. Nie znają oni historii
pracy, np. związanych miasta, niewiele wiedzą o jego zabytkach.
z obsługą ruchu tury- W ostatnich latach na Pradze osiedliło
stycznego. Zdewastowa- się wielu artystów, otwierają tu swoje
ne kamienice znacznie pracownie i galerie. Działają tu także
obniżały estetykę przestrzeni publicznej. teatry, usytuowane często w dawnych
Budynki będące przedmiotem projektu, obiektach poprzemysłowych. Ofer-
wskutek wieloletniej dewastacji, utraciły ta kulturalna Pragi nie była wcześniej
swoją wartość zabytkową. Dzięki reno- znana ani mieszkańcom Warszawy, ani
wacji, kamienica przy ul. Ząbkowskiej 4 przybywającym do stolicy turystom.
została w 2006 roku wpisana do rejestru Nie było tu wcześniej punktu informa-
zabytków. cji turystycznej i kulturalnej (także dla
4. Koncentracja problemów społecznych, obcokrajowców), w którym można by
w tym także: niski poziom edukacji było dostać nieodpłatne foldery, ulotki
i rozwoju emocjonalnego wśród dzieci czy przewodniki informujące o dzie-
i młodzieży. dzictwie kulturowym Pragi (zabytkach,
Okolica ulicy Ząbkowskiej przez lata była galeriach i centrach artystycznych),
obszarem o wysokim poziomie przestęp- gdzie można by kupić bilety do te-
czości, na którym często występowały atru czy na koncert, dowiedzieć się
zjawiska przemocy w rodzinie czy pijań- o lokalach gastronomicznych, wol-
stwa. W kamienicach objętych projektem nych miejscach w hotelach, obiektach
zamieszkuje dużo ubogich rodzin (także rekreacyjnych, a także adresach nie-
patologicznych). Dzieci z okolicy nie mają których instytucji (jak policja, szpitale,
w sąsiedztwie placów zabaw czy obiek- przychodnie, ambasady, banki lub inne
tów kierujących nieodpłatną i ciekawą punkty usługowe).
ofertę spędzania czasu wolnego. Dzieci
przesiadują więc na klatkach schodowych Przebieg realizacji projektu
i często przyczyniają się do ich dewasta- Prace przygotowawcze rozpoczęto
cji. Wiele z nich sprawia w szkole proble- w 2004 roku. Wykonano dokumentację tech-
my wychowawcze i ma kłopoty z nauką. niczno-projektową, uzgodniono wygląd
www.domprzyjazny.org
32
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
Finansowanie termomodernizacji ze środków Unii Europejskiej
33
elewacji z konserwatorem zabytków, wystą- przez beneficjenta wnioski
piono o pozwolenie na budowę. Realizację o płatność. Zdarzają się
projektu rozpoczęto w czerwcu 2005 roku, opóz
nienia w wypłacie
a więc jeszcze przed zawarciem umowy środków, co może spowo-
o dofinansowanie ze środków unijnych. Do dować nawet chwilową
końca 2005 roku przeprowadzono renowa- utratę płynności finanso-
cję w obydwu kamienicach. W 2006 wyko- wej, stąd bardzo istotne jest
nano adaptację lokalu przeznaczonego na prawidłowe sporządzenie
punkt informacji turystycznej, wyłoniono harmonogramu rzeczowo-
w drodze przetargu organizację, która już -finansowego.
prowadzi w lokalu działalność. W 2007 roku
lokale przeznaczone na świetlicę socjote-
rapeutyczną są adaptowane i wyposaża- Dodatkowe informacje o projekcie moż-
ne, trwa także proces zawierania umowy na znalez
ć na stronie internetowej http://
najmu z wybraną w przetargu organizacją www.um.warszawa.pl/rewitalizacja/in-
pozarządową. Realizacja projektu powinna dex.php?id=155
zakończyć się we wrześniu 2007 roku.
Pierwotnie planowano ukończenie pro-
jektu w roku 2006. Opóz
nienie wynikło Ważne adresy
z konieczności częściowej wymiany stro-
pów w jednym z lokali. Wiązała się z tym www.mrr.gov.pl
konieczność wykwaterowania rodziny Strona internetowa ministerstwa rozwoju
zamieszkującej nad lokalem. Beneficjent regionalnego  instytucji koordynującej
miał także trudności z wyłonieniem wyko- cały proces absorpcji unijnych środków
nawcy robót (trzykrotne przeprowadzana w latach 2007-2013
była procedura o udzielenie zamówienia www.mf.gov.pl
publicznego). Długi okres rozpatrywania Strona ministerstwa finansów. Można
wniosku o dofinansowanie (11 miesię- z niej ściągnąć np. generator wniosków,
cy), wymagał też zabezpieczenia całości generator wniosków płatniczych, procedu-
środków na realizację projektu. Przyzna- rę uruchamiania środków w ramach rezer-
na dotacja ma więc charakter refundacji wy celowej budżetu państwa, zapoznać się
już poniesionych wydatków. Całość środ- ze stanem zaawansowania prac nad syste-
ków na realizację projektu zabezpieczy- mem SIMIK itp.
ło w swoim budżecie miasto stołeczne www.zporr.gov.pl
Warszawa. Strona poświęcona największemu i najbar-
Znaczna część beneficjentów korzysta dziej skomplikowanemu programowi reali-
z tzw. prefinansowania, czyli korzystne- zowanemu w latach 2004-2006 w Polsce.
go kredytu. Niestety jego obsługa nie jest www.funduszestrukturalne.gov.pl
kosztem kwalifikowanym. Istotnym faktem Strona dotycząca wdrażania wszystkich
jest, że już na etapie składania wniosku be- funduszy strukturalnych (programów ope-
neficjent musi zabezpieczyć środki własne, racyjnych) dostępnych dla Polski w latach
co najmniej w wysokości 25% kosztów pro- 2004-2006 oraz w kolejnej perspektywie
jektu. Dofinansowanie jest przekazywane finansowej na lata 2007-2013. Ze strony
w ramach postępu robót (wydatkowania tej można pobrać dokumenty programów
i dokumentowania co najmniej 25% kosz- i ich uszczegółowienia.
tów kwalifikowanych), w oparciu o zgłoszone
33

Do do on d ó
P b o n oń d m
n 00 o ód n
n m o ób po o b p
Po n S d m o o n T n
ż� I i
ż� i i i i Ii i i i
ż� i I i Ii II
ż� I i
i Vi
Odd iałŻ S udiu ie ię en ra h o o e nej Te hniki Gr e ej fir Ż ie ann
e Wro ła iu Ż ło i a h ia e nie o naniu ora Gdań ku i ZieIonej Gór e
m nn d p eI 032 22 20 360 e- aiI akade ia vie ann pI
 Ciepło jest ulotne...
Stowarzyszenie
Stowarzyszenie  Kominy Polskie jest inicjatorem ogól-
nopolskiej akcji informacyjnej  CIEPA
O JEST ULOTNE... . Ak-
cja popularyzuje ideę bezpieczeństwa wśród użytkowników
 K0MINY P0LSKIE
i producentów instalacji grzewczych oraz kominowych i prowa-
dzona jest we współpracy z kluczowymi instytucjami branżowymi,
Stowarzyszenie  Kominy Polskie jest ogólnopolską organi-
ogólnopolskimi mediami oraz ośrodkami szkoleniowo-badawczy-
zacją non profit. Powstało w 1999 roku z inicjatywy czołowych
mi. Podczas akcji SKP przypomina podstawy bezpiecznego użyt-
producentów wyrobów kominowych. Podstawowymi celami
kowania instalacji odprowadzania spalin:
SKP jest integracja polskiej branży kominowej oraz popularyza-
cja wiedzy o bezpiecznym i skutecznym odprowadzaniu spalin
dopiero dobry komin zapewni bezpieczeństwo Twojemu domowi,
z urządzeń grzewczych.
pamiętaj, że dobry komin to komin optymalnie dobrany do warunków
Cele SKP
eksploatacji,
Stowarzyszenie zabiega o utrwalenie wizerunku branży jako
wybieraj systemy kominowe wykonane wyłącznie z materiałów niepal-
aktywnego partnera zmian służących poprawie jakości życia i
nych,
bezpieczeństwa użytkowników pomieszczeń mieszkalnych i prze-
pamiętaj, by kontrole systemów kominowych zlecać regularnie
mysłowych. Integruje środowisko, reprezentuje jego stanowiska
i tylko uprawnionym kominiarzom,
i kluczowe racje. Organizacja opiniuje rozwiązania legislacyjne i
użytkując właściwy system kominowy przyczyniasz się do ochrony
technologiczne. Propaguje przepisy obowiązujące w zakresie pro-
środowiska,
jektowania, produkcji, instalacji i użytkowania instalacji grzewczych,
wybieraj atestowane systemy kominowe, posiadające krajowe lub eu-
kominowych i wentylacyjnych.
ropejskie oznaczenia.
Cele Stowarzyszenia realizowane są poprzez specjalistyczne
Więcej informacji na temat bieżących działań Stowarzyszenia, zasad członkostwa
doradztwo, seminaria informacyjne, szkolenia oraz instruktaże
oraz przebiegu akcji  Ciepło jest ulotne... na stronach eksperckiego serwisu informa-
adresowane zarówno do producentów, jak i ostatecznych użyt-
cyjnego SKP pod adresem: www.kominypolskie.com.pl
kowników.
Adres siedziby: Adres korespondencyjny:
Stowarzyszenie  Kominy Polskie Stowarzyszenie  Kominy Polskie
ul. Wzgórze 4 ul. Górnośląska 1
43-300 Bielsko-Biała 43-200 Pszczyna
ciepło jest ulotne&
Jesteśmy organizacją osób zawodowo zajmujących
się zagadnieniami wentylacji w budownictwie.
Naszym celem jest upowszechnianie stosowania skutecznych i efektywnych
sposobów wentylowania budynków. Nasze działania propagujące wiedzę
o jakości powietrza w budynkach zmierzają do podnoszenia świadomości
społecznej na temat właściwej wentylacji.
W Stowarzyszeniu można uzyskać pomoc w rozwiązaniu problemów z wentylacją.
www.wentylacja.info.pl
Europen Extruded Polystyrene Insulation Board Association 
Europejskie Stowarzyszenie Producentów Polistyrenu Ekstrudowanego
zostało założone w latach dziewięćdziesiątych. Stowarzyszenie repre-
zentuje producentów XPS, których łączne moce produkcyjne stanowią
ponad 85% całego europejskiego potencjału produkcyjnego. Stowa-
rzyszenie działa w ramach Europejskiego Stowarzyszenia Producentów
Branży Chemicznej CEFIC (European Chemical Industry Council).
Misja ta będzie realizowana poprzez: l� współpracę ze środowiskiem na-
EXIBA Polska
l� działania marketingowe mają- ukowym w zakresie prowadzenia
ce na celu promocję korzyści badań i prac dotyczących pro-
wynikających ze stosowania duktów XPS i ich zastosowań;
produktów XPS dla projektan- l� działalność w zakresie przygo-
W styczniu 2005 Zarząd
tów, wykonawców i inwestorów towywania projektów oraz opi-
EXIBA EUR0PE powołał
w budownictwie; niowania przepisów prawnych
l� promocję nowoczesnych tech- na terenie Polski pozostających
grupe EXIBA Polska.
nologii budowlanych, w których w obszarze zainteresowania
wykorzystuje się produkty XPS, producentów XPS;
pozwalających uzyskać speł- l� zbieranie, analizowanie i wymia-
Misją EXIBY jest propago-
nienie wymagań dotyczących ne danych istotnych z punktu
wanie wiedzy na temat izolacji
oszczędność energii i izolacyjno- widzenia rozwoju rynku produk-
termicznych XPS (polistyrenu
ści cieplnej; tów XPS.
esktrudowanego) oraz ich wyko-
l� reprezentowanie interesu produ- EXIBA
rzystania do izolacji termicznej
centów XPS, zrzeszonych w sto- ul. Domaniewska 50A
w budownictwie na rynku pol-
warzyszeniu EXIBA, w kontak- 02-672 Warszawa
skim.
tach z organizacjami rządowymi email: [e-mail]
i pozarządowymi; www.exiba.pl
Stowarzyszenie Producentów
Wełny Mineralnej:
Szklanej i Skalnej
MIWO - Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej  istnieje od 1995 roku. MIWO jest
organizacją branżową, skupiającą czołowych polskich producentów bezpiecznych dla zdrowia człowieka oraz
środowiska, niepalnych wyrobów izolacyjnych z wełny mineralnej: skalnej (kamiennej) i szklanej. MIWO prowa-
dzi działalność informacyjną oraz szkoleniową, której celem jest propagowanie i podnoszenie poziomu stanu
wiedzy o wykorzystywaniu wełny mineralnej jako materiału izolującego w zakresie ochrony cieplnej, ogniowej
oraz akustycznej.
MIWO prowadzi stałą współpracę z organizacjami, m.in. Polskim Komitetem Naukowym, oraz instytucjami na-
ukowymi. Stowarzyszenie jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Materiałów Izolacyjnych
(EURIMA) skupiającego inne stowarzyszenia krajów UE oraz czołowych producentów wełny mineralnej.
Zapraszamy na nasze strony internetowe, na których znajdziecie Państwo szczegółowe informacje na temat
wełny mineralnej  w blokach tematycznych skierowanych do inwestorów, projektantów i wykonawców.
MIW0 - Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej
00-490 Warszawa, ul. Wiejska 20 lok. 88
tel. [phone]; fax [phone]
kontakt mailowy - [e-mail]
Mądry Polak przed budową
program edukacyjno-informacyjny
Modernizacja budynków
współfinansowana
ze środków Unii Europejskiej
Patronat:
Ministerstwo Budownictwa,
Departament Procesu Budowlanego
Narodowa Agencja Poszanowania Energii
Zrzeszenie Audytorów Energetycznych
Stowarzyszenia i organizacje współpracujące:
Akademia Viessmann
Stowarzyszenie Kominy Polskie
Stowarzyszenie Polska Wentylacja
Stowarzyszenie Producentów Betonów
Stowarzyszenie Producentów Styropianu Ekstrudowanego
Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej:
Szklanej i Skalnej
Dystrybucja:
Poczta Polska
Autorzy:
zespół pod kierownictwem mgr Andrzeja Rajkiewicza
mgr inż. Jerzy Bagiński
mgr Halina Książyk
mgr Rafał Solecki
Wydawca:
Narodowa Agencja Poszanowania Energii
www.nape.pl
program edukacyjno-informacyjny
ISBN 978-83-60824-00-9
www.domprzyjazny.org