Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Miniaturowy
2330
odbiornik
FM stereo
W moich artykułach zamieszczanych
na łamach Elektroniki dla Wszystkich za-
wsze odżegnywałem się od jakichkolwiek
kontaktów z radiotechniką. Bałem się jak
diabeł święconej wody nawijania cewek,
strojenia obwodów w.cz. i p.cz., dopaso- nych czynności i obecnie wykonanie pro- nej głowicy w.cz. Cisnąłem ten  odbiornik
wywania anten i innych czynności po- stego odbiornika radiowego o przyzwoi- FM do kosza i nie dotarłem nawet do
wszechnie nielubianych przez elektroni- tych parametrach technicznych jest krytycznego momentu strojenia dekode-
ków. Niestety, było to trochę chowanie sprawą dziecinnie prostą. Pamiętam je- ra stereo. Tylko z relacji kolegów wiem,że
głowy w piasek, które spowodowało szcze moje pierwsze, oczywiście nieuda- była to ongiś czynność bardzo skompliko-
przegapienie oczywistego faktu: przy o- ne próby wykonania odbiornika FM: za- wana i rzadko w warunkach amatorskich
becnym stanie rozwoju technologii pół- kończyły się one totalną klęską już na eta- uwieńczana sukcesem.
przewodnikowej nie ma już potrzeby wy- pie stopnia pośredniej częstotliwości, po- Obecnie wszystko się zmieniło, przy-
konywania tych wszystkich niecierpia- mimo zastosowania fabrycznej, zestrojo- najmniej w przypadku budowy prostych
Rys. 1 Schemat ideowy
R
y
s
.
1
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 9
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
odbiorników radiowych o niezbyt Każdy nowoczesny tuner (odbiornik ra- strajania odbiornika, który w momencie
 wyśrubowanych parametrach. Propo- diowy pozbawiony układów wyjścio- odebrania sygnału stacji jest przerywany
nowany dzisiaj układ będzie zawierał wych) musi składać się z następu przez sygnały pochodzące z układu
tylko jedną strojoną indukcyjność: fabry- jących elementów: wyciszania -  mute . Następnie jest uru-
cznie wykonaną cewkę, którą zestroić 1. Układu wejściowego zawierającego chamiany układ ARCz, utrzymujący war-
będziemy mogli  na słuch , starając się obwód antenowy i wzmacniacz w.cz. tość napięcia przestrajającego na poziomie
uzyskać maksymalną liczbę odbieranych 2. Układu generatora lokalnego (hete- odpowiadającym dostrojeniu do tej właś-
stacji. Drugim elementem strojeniowym rodyny) generującego częstotliwość nie stacji. Stan ten trwa do momentu po-
będzie potencjometr montażowy służący równą częstotliwości fali nośnej odbiera- nownego naciśnięcia przełącznika urucha-
do wyregulowania dekodera stereo. Tak- nej stacji radiowej powiększoną lub pom- miającego układ poszukiwania stacji. Po-
że tę czynność będziemy mogli z powo- niejszoną o wartość częstotliwości poś- ziom napięcia na kondensatorze ograniczo-
dzeniem wykonać bez jakichkolwiek ko- redniej. ny jest do zakresu 0...1,8V, co jest wartoś-
sztownych przyrządów pomiarowych, 3. Układu mieszacza i wzmacniacza cią znacznie niższą od minimalnego napię-
kierując się jedynie oceną jakości odbie- p.cz. (pośredniej częstotliwości), którego cia zasilania całego układu. Dioda pojem-
ranego sygnału stereofonicznego. zadaniem jest zmieszanie ze sobą prze- nościowa powinna być tak dobrana, by u-
A teraz wielka prośba do moich Czytel- biegu pochodzącego z radiostacji z prze- możliwiała przestrojenie całego zakresu
ników: nie patrzcie jeszcze na rysunek biegiem tworzonym przez generator lo- VHF przy zmianie napięcia w przedziale
przedstawiający płytkę obwodu drukowa- kalny, a następnie wzmocnienie sygnału 0...1,8V. Naciśnięcie przełącznika zerujące-
nego naszego odbiornika FM stereo i cier- będącego efektem zdudnienia dwóch go układ poszukiwania stacji powoduje roz-
pliwie wysłuchajcie, co mam Wam do po- częstotliwości. ładowanie kondensatora i rozpoczęcie
wiedzenia. Proponowany układ wykonany 4. Mniej lub bardziej skomplikowane- przeszukiwania od dołu pasma. Pewnym
jest z wykorzystaniem trzech układów go układu przestrajania generatora lokal- mankamentem układu TDA7088 jest fakt,
scalonych, w tym z dwóch zrealizowa- nego. że nie jest on w stanie zapamiętać częstot-
nych w technologii SMD! Wiem, że nie- 5. ARCz (automatycznej regulacji liwości odebranych stacji i każde przeszuki-
których z Was ogarnęło przerażenie, ale częstotliwości), którego zadaniem jest wanie zakresu UKF rozpoczyna się od po-
zupełnie niesłusznie. Z pewnością każdy z stabilizacja częstotliwości pracy genera- czątku. Jednak ta wada może być także i
Was poradzi sobie z przylutowaniem tych tora lokalnego. zaletą, np. w przypadku kiedy często zmie-
dwóch układów, oczywiście pod warun- 6. Demodulatora, którego zadaniem niamy miejsce pobytu, a tym samym prze-
kiem przestrzegania zawartych w dalszej jest odtworzenie z sygnału p.cz. sygnału mieszczamy się pomiędzy obszarami za-
części artykułu wskazówek. Nie odwróci- o częstotliwościach akustycznych sięgu różnych stacji nadawczych. Za każ-
my biegu czasu i postępu w technologii W  klasycznych konstrukcjach radio- dym razem nasz odbiornik będzie odnajdy-
budowy układów elektronicznych: mon- odbiorników do zrealizowania wszystkich wał stacje możliwe do odebrania, bez kło-
taż w technice SMD istnieje, staje się co- tych funkcji stosowano kilka układów potliwego ich programowania.
raz bardziej popularny i prędzej czy póz
niej scalonych, wiele strojonych indukcyjnoś- W naszym układzie wykorzystujemy
musimy się nim zająć! Starałem się ci i pojemności oraz dużą liczbę elemen- wszystkie możliwości oferowane przez
zresztą za pierwszym razem  oszczędzić tów dyskretnych. W naszym układzie TDA7088. Cewka L2 wraz z kondensato-
moich Czytelników i zastosowałem tylko wszystkie wymienione wyżej funkcje rem C14 i diodą pojemnościową D1
te dwa układy scalone w technologii realizuje jeden, wyspecjalizowany układ tworzą obwód strojony generatora lokal-
SMD. Pozostała część układu będzie scalony - kostka TDA 7088 nego. Obwód wejściowy został zbudowa-
montowana tradycyjnie, pomimo że spo- Zdemodulowany sygnał akustyczny ny z pojemności C21, C11, C10 i C23 oraz
wodowało to znaczne zwiększenie wy- przechodzący przez układ automaty- indukcyjności L1 (cewka utworzona ze
miarów płytki obwodu drukowanego. cznego wyciszania, przy braku sygnału ścieżek na płytce obwodu drukowanego).
Opracowany przeze mnie układ odbior- trafia do wyprowadzenia 2 układu Istotną rolę podczas użytkowania na-
nika FM jest, poza wspomnianymi wyżej TDA7088. szego odbiornika pełnią dwa przyciski:
elementami SMD, bardzo łatwy w monta- Cechę szczególną układu TDA7O88T RESET i SEARCH. Naciśnięcie przycisku
żu i nie wymaga jakiegokolwiek urucha- stanowi wygodne przestrajanie. Układ po- RESET powoduje rozładowanie konden-
miania. Dlatego też jego wykonanie mogę szukiwania stacji z automatyczną regulacją satora C8 i automatyczne rozpoczęcie
z czystym sumieniem polecić nawet zu- częstotliwości (ARCz) jest uruchamiany przeszukiwania zakresu. Po odebraniu
pełnie początkującym elektronikom, któ- przez naciśnięcie przełącznika SEARCH, wystarczająco silnego sygnału FM prze-
rzy powinni być dumni z pierwszego włas- połączonego z wyprowadzeniem 15 ukła- szukiwanie zostaje wstrzymane aż do
noręcznie wykonanego radioodbiornika. du. Powoduje to podanie dodatniego im- momentu naciśnięcia przycisku
pulsu na wejście ustawiające układu po- SEARCH, które spowoduje ponowne roz-
Opis szukiwania. Rozpoczyna się ładowanie poczęcie przeszukiwania  w górę pas-
Schemat elektryczny układu odbiorni- kondensatora dołączonego do wyprowa- ma UKF.
r
y
s
u
n
k
u
ka FM stereo został pokazany na rysunku dzenia 16 układu. Narastające powoli na- Przejdz
my teraz do opisu kolejnego blo-
1. Możemy podzielić go, podobnie jak pięcie na kondensatorze jest podawane na ku funkcjonalnego odbiornika FM - deko-
1
schematy większości odbiorników radio- diodę pojem-
Tabela 1
T
a
b
e
l
a
1
wych, na trzy bloki funkcjonalne: blok tu- noś c i ową
nera UKF zrealizowany na układzie scalo- wchodzącą w
Parametr Wartość
nym TDA7088, blok dekodera sygnału skład genera-
Min Typ Maks
stereo wykonany w oparciu o układ tora sterowa-
Napięcie zasilania 1,8V 6V
TDA7040 i wzmacniacz wyjściowy, które- nego napię-
Prąd zasilania 3mA
go rolę pełni podwójny scalony wzmac- ciem (VCO).
Współczynnik zawartości harmonicznych 0,3%
niacz mocy TDA7050. Omówimy teraz W ten sposób
Stosunek sygnału do szumu 70dB
kolejno działanie poszczególnych bloków, odbywa się
Separacja kanałów 40dB
rozpoczynając od tunera. proces prze-
10 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Tabela 2 ponieważ bu-
T
a
b
e
l
a
2
dowę naszego
Parametr Wartość
odbiornikatrzeba
Min Typ Max
rozpocząć od wy-
Napięcie zasilania 1,6V 6V
konania nietypo-
Całkowity prąd spoczynkowy (3V) 3,2mA
wej dotąd czyn-
Moc wyjściowa dla Robc = 32W
ności: przylutowa-
przy zasilaniu 3V (na kanał) 35mW
nia dwóch ukła-
Moc wyjściowa dla Robc = 32W
dów scalonych
przy zasilaniu 4,5V (na kanał) 75mW
SMD do spodniej
Separacja kanałów 40dB
strony płytki. Po-
Napięcie szumów na wyjściu 100mV
została część
montażu jest już
dera sygnału stereo. Ten skomplikowany i  typowa i wielokrotnie opisywana .
przysparzający niegdyś konstruktorom Zmontowany układ nie wymaga jakie-
Rys. 2 Schemat montażowy
R
y
s
.
2
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
wielu kłopotów układ został zrealizowany gokolwiek uruchamiania, ale jedynie pro-
z wykorzystaniem zaledwie jednego oś- stej regulacji. Do układu dołączamy słu-
miokońcówkowego układu scalonego, kil- chawki, a także wskazane jest podłącze- wy, który nie bardzo mieścił się w obudo-
ku elementów dyskretnych i jednego ele- nie napięcia zasilania o wartości 3 ... 6V wie. Dlatego też w kicie dostarczany będzie
mentu regulacyjnego - potencjometru Procedura strojenia jest prosta i nie wy- miniaturowy podwójny potencjometr su-
montażowego PR1. W tabeli 1 zebrano maga specjalnych narzędzi ani przyrządów wakowy, który należy zamocować na je-
podstawowe dane techniczne tej kostki. pomiarowych. Tylko dwa elementy wyma- dnej z bocznych ścianek obudowy.
Zbigniew Raabe
Z
b
i
g
n
i
e
w
R
a
a
b
e
Jak widać, układ TDA7040 charaktery- gają regulacji - L2 i PR1. Strojenie należy roz-
zuje się całkiem przyzwoitymi parametra- począć od cewki, pamiętając, że każde uru-
Wykaz elementów:
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
:
mi, nie kwalifikującymi go wprawdzie do chomienie układu poszukiwania stacji po-
klasy Top HiFi, ale zupełnie wystarcza- woduje przestrojenie odbiornika na wyższą
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
jącymi do zastosowania go w amator- częstotliwość, a wyzerowanie - powrót do
C1, C7, C8, C17, C27 100nF
C2, C15 22nF
skim odbiorniczku radiowym. dolnej części pasma. Rdzeń L2 należy po-
C3 180pF
Ostatnim blokiem funkcjonalnym ukła- czątkowo ustawić pośrodku karkasu.
C4 3,3nF
du naszego radioodbiornika jest stopień Włączyć odbiornik - po kilkakrotnym urucho-
C5 3,9nF
C6 330pF
wyjściowy mocy zrealizowany na ukła- mieniu układu poszukiwania (przycisk
C9 470pF
dzie TDA7050. Z tą  mocą to trochę SEARCH) zostanie odebranych kilka stacji
C10 68pF
przesadziłem, układ może dostarczyć jej FM. Jeśli tak nie jest, należy dokładnie
C11 82pF
do obciążenia 32&! zaledwie 35mW, co sprawdzić montaż i usunąć wszelkie błędy. C12 150pF
C13, C18, C19 220nF
jednak w zupełności wystarcza do zasila- Jeśli odbiornik działa, należy wyzerować u-
C14 680pF
nia typowych słuchawek stosowanych w kład poszukiwania stacji (przycisk RESET) i
C16 47nF
przenośnym sprzęcie audio. W tabeli 2 tak dostroić (przy pomocy narzędzia z two- C20 100�F
C21 220pF
zamieszczono wybrane parametry układu rzywa sztucznego) indukcyjność L2, by ode-
C23 10pF
TDA7050, a konstruktorów zaintereso- brać sygnał stacji, której częstotliwość leży
C24, C25 8,2nF
wanych poznaniem budowy we- pomiędzy 87MHz a 88MHz. Strojenie to u-
C26 220�F
wnętrznej tego układu odsyłam do biule- stala początek zakresu. Regulacja PR1, czy-
Rezystory 0,125W
R
e
z
y
s
t
o
r
y
0
,
1
2
5
W
tynu USKA. li dekodowania sygnału stereo jest jeszcze
PR1 100k&!
Sygnał stereo pobierany z wyjść deko- prostsza: po dostrojeniu odbiornika do stacji
P1, P2 potencjometr obrotowy 2x47k&!/B
dera IC2 przekazywany jest na wejścia u- emitującej program stereofoniczny należy
R1 10k&!
R2 18k&!
kładu TDA7050, wzmacniany i następnie regulować PR1 do momentu usłyszenia w
R3, R6 120k&!
kierowany do słuchawek stereofoni- słuchawkach efektu stereofonicznego. W
R4 5,6k&!
cznych dołączonych do wyjścia PHONE. przypadku słabiej słyszalnych stacji może to
R5 4,7k&!
Indukcyjności L3, L4 i L15 umożliwiają sprawiać kłopoty, a jedynym efektem może R7, R8 30&!
wykorzystanie słuchawek jako anteny. być wzrost poziomu szumu w słuchaw-
Półprzewodniki
P
ó
ł
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
Jeden z kontaktów gniazda PHONE jest kach. Procedurę strojenia dekodera stereo
D1 dioda pojemnościowa BB105 (z
połączony za pośrednictwem kondensa- należy powtórzyć dla kilku stacji.
zieloną kropką)
tora C23 z wejściem antenowym układu Płytka obwodu drukowanego została IC1 TDA7088T (SMD)
IC2 TDA7040 T (SMD)
TDA7O88. Dławiki zapobiegają zwarciu zwymiarowana pod obudowę typu KM 22,
IC3 TDA7050 (DIL)
sygnału wysokiej częstotliwości przez w której mieszczą się doskonale także dwie
wyjście układu IC3 lub do masy przez baterie (akumulatory) R6. Jedyny problem
Pozostałe
P
o
z
o
s
t
a
ł
e
kondensator C20, kierując sygnał poprzez powstanie z regulacją siły głosu. Można L1 wykonana na płytce obwodu dru-
kowanego
kondensator C23 na wejście układu IC1. zastosować potencjometr obrotowy lub
L2 filtr 216
suwakowy - zależności od obudowy.
L3, L4, L5 dławik 10uH
Montaż i uruchomienie Można też, posiadając słuchawki z wbu- S1, S2 przycisk typu RESET
r
y
s
u
n
k
u
2
Na rysunku 2 została przedstawiona mo- dowaną regulacją siły głosu, zrezygnować z
Płytka AVT-2330 (w kicie 2330/B z przylu-
P
ł
y
t
k
a
A
V
T
-
2
3
3
0
(
w
k
i
c
i
e
2
3
3
0
/
B
z
p
r
z
y
l
u
-
zaika ścieżek płytki obwodu drukowanego jakiegokolwiek potencjometru. Wtedy w
towanymi układami scalonymi)
t
o
w
a
n
y
m
i
u
k
ł
a
d
a
m
i
s
c
a
l
o
n
y
m
i
)
wykonanego na laminacie jednowarstwo- miejsce P1, P2 wlutowujemy dwa rezysto-
wym oraz rozmieszczenie na niej elemen- ry 47k&! a wejście TDA7050 dołączamy do
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
ł
ó
w
z
p
ł
y
t
k
ą
j
e
s
t
tów. Tym razem nie użyję stereotypowej kondensatorów C18/C19 (pin 2 TDA7050
d
o
s
t
ę
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
formuły, że montaż przeprowadzamy w do C18, pin 3 do C19). W układzie modelo- dostępny w sieci handlowej AVT
jako kit AVT-2330
j
a
k
o
k
i
t
A
V
T
-
2
3
3
0
 typowy i wielokrotnie opisywany sposób wym zastosowałem potencjometr obroto-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 11
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
12 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99