ZWI
ZEK ZGODY
Związek zgody to takie połączenie składniowe, w którym człon określający
upodobnia do członu określanego wszystkie możliwe cechy gramatyczne.
Są to połączenia:
�� Podmiot + orzeczenie,
�� Przydawka + rzeczownik.
PODMIOT SZEREGOWY
Podmiot szeregowy z reguły wymaga użycia liczby mnogiej orzeczenia.
Jeśli elementem podmiotu jest zaimek pierwszej osoby, przyjmuje ją również
orzeczeniem,
np. I my, i oni poszliśmy tam.
Jeśli elementem podmiotu jest zaimek drugiej osoby, przyjmuje ją również
orzeczeniem,
np. I ty, i on musicie to zrobić.
Jeśli elementy podmiotu szeregowego spajają  lub, ani, albo , to orzeczenie
przybiera formę liczby pojedynczej, o ile czynność wykonuje jeden desygnat,
np. Kasia albo Basia pójdzie do pani dyrektor.
Jeśli podmiotem są osoby dwóch płci, to zaleca się użycie orzeczenia w liczbie
mnogiej rodzaju męskoosobowego,
np. Ani Kasia, ani Tomek nie poszli do kina.
Jeśli podmiotem są rzeczowniki abstrakcyjne, to akceptowalne jest użycie liczby
pojedynczej (choć lepiej liczby mnogiej),
np. Miłość i nienawiść przychodzi niespodziewanie.
Miłość i nienawiść przychodzą niespodziewanie.
Jeśli podmiot towarzyszący dorównuje hierarchicznie mianownikowemu, to
nadaje się orzeczeniu liczbę mnogą, a jeśli nie  pojedynczą,
np. Premier z małżonką udał się na galę.
Mama z tatą poszli do kina.
1
Jeśli podmiot ma rozbudowę wtrącenia, to o formie orzeczenia decyduje
pierwszy człon,
np. Jaki środek, kaucja czy aresztowanie, będzie lepszy dla przebiegu śledztwa.
Przy rzeczownika w liczbie pojedynczej oznaczających zbiorowość stosuje się
formę orzeczenia w liczbie pojedynczej. Wyjątek stanowią rzeczowniki
określające pary małżeńskie lub grupy rodzinnej,
np. Społeczeństwo wybrało prezydenta.
Wujostwo przyszli na kolację.
Kuzynostwo udali się do kina.
Przy połączeniu rzeczownika rodzaju żeńskiego l. poj. i rzeczownik rodzaju
męskonieosobowego l. poj. orzeczenie przybiera rodzaj męskoosobowy,
np. Kobieta i pies przeszli przez jezdnię.
Przy połączeniu rzeczownika rodzaju żeńskiego l. m. i rzeczownik rodzaju
męskonieosobowego l. poj.  orzeczenie przybiera rodzaj męskoosobowy,
np. Kobiety i dziecko przeszli przez jezdnię.
Przy połączeniu rzeczownika rodzaju żeńskiego l. poj. i rzeczownik rodzaju
męskonieosobowego l. m.  orzeczenie przybiera rodzaj męskoosobowy lub
niemęskoosobowy,
np. Kobieta i dzieci przeszli przez jezdnię.
Kobieta i dzieci przeszły przez jezdnię.
Przy połączeniu rzeczownika rodzaju żeńskiego l. m. i rzeczownik rodzaju
męskonieosobowego l. m.  orzeczenie przybiera rodzaj niemęskoosobowy,
np. Kobiety i dzieci przeszły przez jezdnię.
Przy połączeniu rzeczownika rodzaju żeńskiego i rzeczownik rodzaju nijakiego 
orzeczenie przybiera rodzaj niemęskoosobowy lub rodzaju nijakiego i
męskonieosobowego orzeczenie przyjmuje formę niemęskoosobową,
np. Futro i torebki leżały na stole.
Pistolet i kobieta leżały na łóżku.
2
ORZECZENIE IMIENNE
Jeśli orzecznik jest rzeczownikowy, to przybiera formę narzędnika,
np. Asia jest lekarzem.
Jeśli orzecznik jest przymiotnikowy, to przybiera formę mianownika,
np. Asia jest miła.
Wyjątki:
1) Jeśli w łączniku użyto zaimka  to , to orzecznik rzeczownikowy przyjmuje
formę mianownikową,
np. Asia jest to lekarz.
2) Formuła prezentacyjna,
np. Jestem Zuzanna A
apa.
3) Nacechowanie emocjonalne,
np. Jesteś bydlak.
4) Konstrukcje paralelne,
np. Gdy się jest leniwym, to się jest biednym.
5) A
ączniki  stawać się, zdawać się, okazywać się  poprawne formy i
mianownikowe i narzędnikowe,
np. Uczniowie LO okazali się najlepsi. Uczniowie LO okazali się
najlepszymi.
6) Konstrukcja  On nie jest ani + rzeczownik, ani + przymiotnik.  albo obie
formy mianownikowe, albo obie formy narzędnikowe,
np. On nie jest ani katolik, ani niewierzący. On nie jest ani katolikiem,
ani niewierzącym.
PRZYDAWKA
Przydawka przymiotna odnosząca się do dwóch rzeczowników:
1) Jeśli rzeczowniki mają ten sam rodzaj, to przydawka występuje w tymże
rodzaju w l. poj.,
np. Hetycka kuchnia i kultura
2) Jeśli rzeczowniki mają inny rodzaj, to używamy przydawki dwukrotnie, w
odpowiednim rodzaju,
np. Niemiecka kuchnia i niemiecki film.
3
Właściwe jest używanie liczby pojedynczej rzeczownika, kiedy wymieniamy po
nim przydawki odnoszące się do niego,
np. Omówimy punkt pierwszy, drugi i trzeci.
Jeśli używamy formy liczby mnogiej rzeczownika, należy poprzedzić przydawki
dwukropkiem,
np. Omówimy punkty: pierwszy, drugi, trzeci.
Przydawka rzeczowna nazw geograficznych  odmieniamy oba człony:
np. do miasta Kalisza, nad rzeką Prosną.
SKRÓTOWCE
Przy dostosowywaniu formy orzeczenia do podmiotów w formie skrótowców
można:
1) Rozwinąć skrót i do tej wersji dostosować formę orzeczenia,
np. PKP podjęły decyzję. (Polskie Koleje Państwowe podjęły decyzję)
2) Traktować skrót jako autonomiczny wyraz o własnym rodzaju,
np. PKP podjęło decyzję.
Określanie rodzaju:
�� Męski  zakończone fonetycznie spółgłoską, np. KUL, BUW,
�� Żeński  zakończone fonetycznie samogłoską  a, np. FIFA, SGH,
�� Nijaki  zakończone fonetycznie na  e, -i, -o, -u, niektóre
zakończone  a, pn. PKO, PZU, AK.
Zuzanna A
apa
4