QRP HOBBY
Taurus  transceiver QRP SSB/20m
Po Wodniku Byk
Układ został skonstruowany
W ŚR 9/05 został zaprezentowany prosty transceiver telegraficzny QRP
w dwóch blokach (rozdzielone
 Aquarius. Duże zainteresowanie projektem Aquariusa zmobilizowało
tory odbiornika i nadajnika) i tak
Włodka SP5DDJ do zaprojektowania i wykonania kolejnego transceive-
opracowany, aby uniknąć zasto-
ra QRP o mocy 4W, tym razem w wersji SSB na pasmo 20m. Urządzenie
sowania kosztownych elementów
z zachowaniem przyzwoitych pa-
zostało uruchomione w styczniu tego roku, choć prototyp odbiornika za-
rametrów.
działał już w paz
dzierniku 2004. Sporo jednak czasu zajęło konstruktorowi
Zastosowany został, podobnie
dopracowanie układu, w tym VFO oraz filtrów.
jak w Aquariusie, układ MC3362P,
który - choć nieprodukowany od
1998 roku - nadal jest bez większych w szereg z potencjometrem wielo- scalonego. Częstotliwość układu
trudności osiągalny w niskiej cenie zwojowym. wyznacza piąty rezonator kwarco-
u wielu dystrybutorów. W części Do odczytu częstotliwości trans- wy 10MH z szeregową cewką oraz
nadawczej, w układzie formowania ceivera konstruktor używał uprosz- trymerem (dla łatwiejszej regulacji).
sygnału SSB użyto m.in. dwóch czonych skal, m.in. w postaci kitów Sygnał p.cz. jest następnie skie-
układów SA612, zaś w stopniu koń- AVT. rowany na wzmacniacz p.cz. i dalej
cowym - taniego tranzystora CB Sygnał wyjściowy z mieszacza na detektor iloczynowy.
- 2SC2078. 10MHz (jako częstotliwość pośred- Wyjściowy sygnał m.cz. z nóż-
Transceiver składa się z dwóch nia, będąca różnicą częstotliwości ki 5 poprzez potencjometr siły
płytek: odbiornika (RX) o wymia- doprowadzonej do wejścia ukła- głosu (VOLUME) jest podany na
rach 70x90mm i nadajnika (TX) du i częstotliwości generatora) jest wzmacniacz LM386 i skierowany
o wymiarach 70x110mm. Wraz skierowany do filtra kwarcowego do gniazdka zasilającego głośnik
z odczytem cyfrowym transceiver SSB. Filtr drabinkowy jest zestawio- lub słuchawki.
Taurus mieści się w typowej obu- ny z czterech rezonatorów kwarco- Sygnał m.cz. sprzed potencjo-
dowie metalowej T-53 o wymiarach wych X1...X4 o jednakowych warto- metru siły głosu podlega wzmoc-
160x160x60mm. ściach 10MHz. nieniu na tranzystorze 2N3904,
W skład generatora BFO wcho- a następnie, po wyprostowaniu
dzą zewnętrzne elementy dołą- w układzie podwajacza diodowego
Część odbiorcza
czone do końcówek 3 i 4 układu (2x1N4148), jest podany na układ
Schemat ideowy układu odbior-
nika jest pokazany na rysunku 1.
Na wejściu odbiornika są włącza-
ne dwuobwodowe filtry pasmowe.
Cewki L1-L2 wraz z kondensato-
rami tworzą obwody rezonansowe
filtru na pasmo 20m. Odfiltrowany
sygnał w paśmie 20m jest następ-
nie wzmacniany w podwójnym
stopniu z niskoszumowymi tranzy-
storami FET typu J310. W drugim
stopniu jest zastosowany obwód
rezonansowy z cewką L3. Odfiltro-
wany i wzmocniony sygnał w.cz.
jest podany na nóżkę 24 układu
scalonego MC3362.
W skład generatora przemiany
częstotliwości wchodzą elementy
zewnętrzne układu, dołączone do
nóżek 21-22, oraz pojemności we-
wnętrzne układu scalonego.
Częstotliwość pracy generatora
wyznacza indukcyjność LVFO wraz
ze współpracującymi kondensato-
rami i dodatkową diodą pojemno-
ściowej BB104.
Strojenie VFO odbywa się po-
tencjometrem 47k (10-obrotowym),
zapewniającym około 25kHz na ob-
rót. Zakres przestrajania generatora
jest ograniczony za pośrednictwem
potencjometrów 47k włączonych Dwa  byczki - na pasmo 20 i 80m
Świat Radio Paz
dziernik 2005
49
HOBBY QRP
choć można także użyć sygnału
BFO z MC3362.
Równoważenie modulatora za-
pewnia potencjometr 1M włączony
w obwody wejściowej polaryzacji
SA612.
Na wyjściu modulatora jest włą-
czony drabinkowy filtr kwarcowy
nadajnika SSB, również zestawiony
z czterech rezonatorów 10MHz.
Drugi SA612 jest wykorzystany jako
mieszacz sygnału SSB. Sygnał VFO
z układu odbiornika MC3362 jest
skierowany na wejście układu po-
przez separator na tranzystorze FET
J310.
Sygnał wyjściowy w paśmie 20m
jest odfiltrowany w obwodzie rezo-
nansowym z cewką L4, a następnie
jest skierowany na wzmacniacz li-
niowy nadajnika. Kolejna filtracja
Rys. 1. Schemat ideowy odbiornika sygnału nadawanego jest uzyskana
z obwodu rezonansowego w obwo-
polaryzacji bramki tranzystora jest wzmacniany w układzie opera- dzie kolektorowym transformatora
wejściowego J310. Odbiornik jest cyjnym 741, który ma w pętli włą- drugiego tranzystora 2N3904. Na-
zasilany napięciem 6V poprzez sta- czony potencjometr 47k do regula- stępny transformator TR1 dopaso-
bilizator 7806. cji poziomu sygnału wyjściowego. wuje sygnał do PA z tranzystorem
Tak powstały odbiornik pracuje Wzmacniacz mikrofonowy jest do- końcowym.
w zakresie 14100kHz  14350kHz stosowany zarówno do mikrofonów Stopnie nadawcze z tranzystora-
z wystarczającą czułością i selektyw- dynamicznych, jak i pojemnościo- mi 2N3904 oraz 2N2219 i 2SC2078
nością, a dzięki prostemu układowi wych (dobrze spisują się tu m.in. zostały zaprojektowane z pew-
automatyki pozwala uniknąć prze- tanie zestawy mikrofon-słuchawki, nym zapasem mocy. Zastosowany
sterowania od silnych sygnałów lo- powszechnie stosowane w kompu- popularny tranzystor mocy w PA
kalnych stacji (dla tych, którzy mają terach osobistych). wymaga małego radiatora umiesz-
sąsiadów - krótkofalowców). Sygnał m.cz. jest skierowany na czonego wewnątrz urządzenia lub
pierwsze wejście modulatora DSB przykręcenia tranzystora (z prze-
układu SA612, zaś na drugie wej- kładką izolacyjną) do tylnej ścianki
Część nadawcza
ście dochodzi sygnał z generatora obudowy. Uzyskana moc wyjścio-
W układzie formowania sygna- 10MHz z tranzystorem 2N3904. wa dla napięcia zasilania 13,8V
łu SSB użyto m.in. dwóch ukła- Konstruktor zdecydował się tutaj przy pobieranym prądzie maksy-
dów SA612. Sygnał z mikrofonu na oddzielny generator fali nośnej, malnym około 1,4A kształtuje się
na poziomie 3-4W.
Na wyjściu układu znajduje się
dwustopniowy filtr dolnoprzepu-
stowy z cewkami L6, L7 pracujący
tylko podczas nadawania.
Wersja na pasmo 80m
Układ można bez większego tru-
du zmontować na inne niż 14MHz
pasmo, a odczyt cyfrowy to tani kit
AVT-135 (nadal dostępny w sprze-
daży) z dodatkowymi LED ustawio-
nymi na stałe, np.  14 .
Na stronie autora projektu znaj-
duje się także opis modyfikacji
transceivera Taurus do pracy w pa-
śmie 80m.
Przerobienie układu na pasmo
80m wiąże się z następującymi
zmianami:
zastosowanie częstotliwości po-

średniej 8MHz
korekcja pracy VFO w taki spo-

sób, aby osiągnąć zakres 4,4-
-4,2MHz
użycie tłumika sygnału wejścio-

Wnętrze Taurusa na 80m wego
Świat Radio Paz
dziernik 2005
50
wymiana obwodów LC odbiorni-

ka i nadajnika
Szczegółowe zmiany dotyczące
części TX i TX są podane w kolej-
nych punktach uszeregowanych
zgodnie z kolejnością montażu.
Prawidłowo zmontowany i ze-
strojony transceiver umożliwia na-
wiązywanie łączności europejskich
przy użyciu anteny dipolowej lub
GP oraz łączności DX-owych przy
antenach z zyskiem energetycznym
(Quad, Beam itp.). Układ, po wy-
mianie cewek w obwodach odbior-
nika i nadajnika, daje się łatwo ada-
ptować na inne pasma amatorskie.
Płytki drukowane i modyfikacje
transceivera
Po opublikowaniu pierwszej in- Rys. 1. Schemat ideowy nadajnika
formacji o Taurusie wielu kolegów
wyraziło chęć odwzorowania trans- można polepszyć, np. usuwając użycie przypadkowych konden-

Opublikowana na stronie
ceivera. Stało się to bodz
cem do oba dławiki 12uH. Ponadto projekt satorów zamiast ceramicznych
internetowej
wyprodukowania pewnej liczby SP6IFN zawiera dodatkową płytkę użycie niesprawdzonych omo- www.sp5ddj.prv.pl

instrukcja montażu
płytek drukowanych, a także spo- CW (szczegóły na stronie www.qsl. mierzem rezystorów i (niestety)
i uruchomienia tego
rządzenia szczegółowej instrukcji net/sp6ifn). nieznajomość kodu paskowego
transceivera zawiera:
uruchamiania urządzenia. Z kolei Piotr SP9LVZ zapropono-
błędy w nawijaniu cewek i (szcze-
1. Opis urządzenia
 Wsród kolegów, którzy już za- wał kilka interesujących dodatków gólnie) transformatorów TR1 i parametry.
2. Przygotowanie do
częli montaż Taurusa, jest sporo i modyfikacji do Taurusa (szczegóły i TR2
montażu.
nowych znaków oraz kilkanaście na jego stronie www.republika.pl/ użycie niesprawdzonych tranzy-

3. Montaż i uruchomie-
bardzo  świeżych licencji. To bar- sp9lvz w sekcji  Homebrew ). storów o bardzo dużej  becie ,
nie części odbiorczej.
dzo cieszy, że młodzież nie zaczyna Niezwykle interesujący jest też szczególnie drivera (2N2219A)
4. Montaż i uruchomie-
od kupowania transceivera, ale od projekt realizowany przez Boba występowanie mikrozwarć po- nie części nadawczej.

nauki radiotechniki z książek, In- WB6KWT, który jest na finiszu między punktami lutowniczymi 5. Przygotowanie do
uruchomienia trans-
ternetu i własnych doświadczeń składania swojego Taurusa (szcze- i tzw.  zimnych lutów
ceivera.
konstruktorskich. Nie ma bowiem góły na jego stronie www.wb6kwt. montaż z pominięciem kroków

6. Strojenie transceivera.
nic przyjemniejszego dla HAM a com). omówionych w instrukcji
7. Pomiary i zakoń-
jak moment, w którym ożywa jego Włodek SP5DDJ udzielając po- Ale te błędy to tylko szkoła kon-
czenie.
radio i ktoś odpowiada na to pierw- rad on line, stwierdził, że urucho- struowania i niezbędna wiedza
sze wywołanie... . mienie części odbiorczej Taurusa praktyczna, bez której trudno my-
Z bogatą historią rozwoju Tau- właściwie nie stwarza problemów śleć o samodzielnym konstruowa-
rusa i opisami jego budowy przez nawet bardzo początkującym ko- niu radiostacji.
wielu kolegów można zapoznać legom. Natomiast część nadawcza Również wiele ciekawych inno-
się w  Dzienniku Taurusa . Jest to stanowi pewien kłopot, szczególnie wacji na temat tego i innych urzą-
też miejsce, gdzie są umieszczone gdy zastosuje się nieodpowiednie dzeń QRP można znalez
ć ma nowo
wszystkie spostrzeżenia i modyfi- elementy i nie przestrzega zasad powstałym Portalu QRP  www.
kacje transceivera zgłoszone przez montażu opisanych w instrukcji. sp-qrp.pl. Twórcą portalu i jego ad-
autora i kolegów. Z biegiem czasu Na początek konstruktor propo- ministratorem jest A
ukasz SQ2DYL,
powstała galeria fotografii i, kto nuje, aby wypróbować następujące a materiałów dostarczają sami za-
wie, może w przyszłości  Klub Tau- modyfikacje: interesowani koledzy. Okazało się
rus ? 1. Podłączenie wskaz
nika nadawa- bowiem, że przestarzałą formułę
Z dziennika wynika między in- nia i S-metra. klubu zainteresowań można zastą-
nymi, że pierwszy Taurus urucho- 2. Podłączenie skali cyfrowej. pić wygodną i niezobowiązującą
mił w paśmie 80m Radek SP3OKU 3. Eksperymenty z różnymi tranzy- aktywnością przy udziale dobro-
(kolejne Taurusy 80m są autorstwa storami mocy, np. BD139 (najtań- dziejstw komputerów i Internetu.
Jarka SP2FNC i Romka SP5OBJ). szy), 2SC1971, 2SC1970, 2SC1971, Portal ma już (od czerwca 2005)
Taurus, jak każde urządzenie inne... ponad dwustu zarejestrowanych
amatorskie, jest polem do popisu 4. Uruchomienie Taurusa na innych uczestników i liczba ta systematycz-
dla eksperymentatorów. Pierwsze pasmach, niż 20m, np. 80m, 40m nie rośnie. Następuje więc niezwy-
modyfikacje do Taurusa przesłał au- lub 6m (?) kle wartościowy powrót do korzeni
torowi Ryszard SP6IFN (AQ #018), Do najczęściej występujących radioamatorstwa, w czasach, gdy
który bardzo dokładnie przeanali- błędów u początkujących konstruk- łatwiej jest radio kupić, niż je same-
zował sprawę obu filtrów kwarco- torów można zaliczyć: mu zrobić.
wych. Posługując się fachowymi ob-
Opracowano w redakcji
zbyt długie przewody łączące
liczeniami oraz doskonałym oprzy- płytki na podstawie www.sp5ddj.prv.pl
Uniwersalny odbiornik
rządowaniem, sprawdził pasmo brak ekranowanych przewodów i zdjęć SP5DDJ CW/SSB na układzie

MC3362 jest dostępny
przepustowe filtrów i stwierdził, że łączących VFO, mikrofon i połą-
w AVT jako kit AVT-2756
charakterystykę filtru nadawczego czenia antenowe
Świat Radio Paz
dziernik 2005
51