Z A D A N I A S P R A W D Z A J 
C E
1. W trzech naczyniach znajdujÄ… siÄ™: CO , H , O . MajÄ…c do dyspozycji z
ródło ognia i
2 2 2
łuczywko zaproponuj sposób ustalenia w którym naczyniu znajduje się który gaz.
2. Studentka umieściła w probówce 0.56 g szczawianu żelaza(II). Probówkę ogrzewała w
płomieniu palnika do momentu aż szczawian żelaza(II) zmienił barwę z żółtej na szarą.
Następnie energicznie wysypała zawartość probówki obserwując spalanie się szarego
produktu. Zapisz równania zachodzących reakcji. Jakie ilości produktów powstały na
każdym etapie przy założeniu, że każda reakcja zachodziła z 80% wydajnością (dla
substancji stałej podaj masę, dla gazów objętość w przeliczeniu na warunki normalne)?
3. Uzupełnij poniższą tabelkę:
Równanie/równania reakcji
Substraty Obserwacje Produkty [cząsteczkowe oraz (jeśli możliwe)
jonowe]
Gaz zebrany do probówki spala się
z charakterystycznym  świstem .
Po umieszczeniu oczyszczonego
kawałka metalu w probówce z wodą
reakcja nie zachodzi. Po lekkim
pogrzaniu probówki można
zaobserwować pęcherzyki
wydzielajÄ…cego siÄ™ gazu.
Fenoloftaleina dodana do roztworu
barwi siÄ™ na malinowo.
Zn, HCl
Cu, HCl
Przepuszczenie wydzielajÄ…cego siÄ™
gazu przez wodÄ™ wapiennÄ…
powoduje pojawienie się białego
osadu.
S, O
2
MgO
H SO
2 3
P O
2 5
(P O )
4 10
Fe(OH)
3
H SiO
2 3
Po dodaniu wodnego roztworu
wodorotlenku sodu wytrÄ…ca siÄ™
biały, kłaczkowaty osad
rozpuszczalny w nadmiarze
odczynnika.
FeCl ,
3
KSCN
NH Ä™!
3
ZnS + 2HCl ZnCl + H SÄ™!
2 2
Na SO ,
2 3
H SO
2 4,stężony
CaCO ,
3
CO Ä™!
2
Powstaje biały osad. Powstały osad
Å‚atwo rozpuszcza siÄ™ w
rozcieńczonym kwasie azotowym.
Biały osad ciemniej pod wpływem
światła.
4. Dla wszystkich reakcji redox z zadania 4 wskazać reduktor i utleniacz, zaznaczyć ich
stopnie utlenienia oraz zapisać schemat przenoszenia elektronów.
5. Ile moli MgO może powstać w reakcji spalania magnezu, jeżeli użyto 73 g magnezu i
3.74 dm3 tlenu (warunki normalne)? Jaka będzie wydajność względna w przypadku, gdy
powstanie 0.5 mola MgO?
6. Oblicz objętość wodoru (w przeliczeniu na warunki normalne) powstałego w reakcji 2 g
metalicznego sodu z wodÄ….
7. Uzupełnij następujący cykl reakcji, dodaj obserwacje:
Reakcja Obserwacje
& .... Al + & ..... Hg2+ & .......... + & ...............
& .... Al + & ............. & ........... + & ... H Ä™!
amalgamat 2
& ................... + & ............ Al O
2 3
8. Zaproponuj trzy sposoby otrzymania dwutlenku węgla. Zapisz te reakcje.
9. Zaproponuj sposób wyizolowania AgCl z mieszaniny chlorku srebra, chlorku ołowiu i
węglanu srebra.
10. Uzupełnij tekst:
Student wlał do rozdzielacza 10 cm3 wodnego roztworu jodu o kolorze ...........................
i 10 cm3 roztworu chlorku niklu(II) o kolorze .............................., a następnie 5 cm3
chloroformu, który był koloru .......................... Ostrożnie wytrząsał zawartość rozdzielacza.
Zauważył, że warstwa chloroformowa, która była warstwą ...................................
(górną/dolną) zabarwiła się na kolor ........................... Na szkiełko zegarkowe pobrał kilka
kropel warstwy wodnej, która była koloru ........................ i sprawdził, czy zawiera ona
jeszcze jod, dodając ............................... Dla porównania przeprowadził tą reakcję na
oddzielnym szkiełku używając wodnego roztworu jodu. Zauważył, że w obecności jodu
pojawia siÄ™ & .......................... zabarwienie.
11. Student otrzymał do oczyszczenia przez krystalizację kwas benzoesowy zanieczyszczony
drobinkami szkła, piaskiem i chlorkiem sodu. Dodatkowo otrzymany kwas benzoesowy
miał barwę brązową zamiast białej. Wskaż etapy, na których następuje oddzielenie
poszczególnych zanieczyszczeń oraz narysuj schematycznie zestaw do ogrzewania pod
chłodnicą zwrotną i zestaw do sączenia pod zmniejszonym ciśnieniem.
12. Student wlał do rozdzielacza 10 cm3 wodnego roztworu jodu o stężeniu 0.1 mol/dm3 oraz
5 cm3 wodnego roztworu chlorku sodu o stężeniu 0.2 mola/dm3. Następnie student
przeprowadził ekstrakcję 4 cm3 chloroformu. Wiedząc, że w wyniku tej ekstrakcji do
warstwy chloroformowej przeszło 98% jodu oraz 0% chlorku sodu, wylicz współczynnik
podziału dla jodu. Jaki kolor będzie miała czysta warstwa wodna po całkowitym usunięciu
z niej jodu?
13. Z roztworu, który zawierał 0.05 mola AgNO i 0.08 mola Pb(NO ) , strącono osad chlorków
3 3 2
za pomocą AlCl o stężeniu 0.15 mola/dm3. Oblicz objętość AlCl potrzebną do
3 3
stechiometrycznego strącenia chlorków ołowiu i srebra.
14. Rozpuszczalność FeCl w temp. 20 oC wynosi 92 g/100 g wody, natomiast w temp. 80 oC
3
wynosi 537 g/100 g wody. Oblicz: a) Ile gramów FeCl użyto do sporządzenia 100 g
3
roztworu nasyconego w temp. 80 oC; b) Ile gramów soli wydzieliło się po ochłodzeniu tego
roztworu do 20 oC; c) Jaka była wydajność względna krystalizacji.
15. Studentka biologii w ramach ćwiczeń z chemii ogólnej miała za zadanie sporządzić 500 cm3
roztworu kwasu siarkowego o stężeniu 2 mola/dm3 z roztworu o stężeniu 96% i gęstości
1.96 g/cm3. Aby sprawnie przeprowadzić ćwiczenie nakreśliła sobie jego plan. Oblicz
potrzebną objętość stężonego kwasu i popraw błędy w planie studentki :
PLAN:
1. Odmierzyć obliczoną objętość (12 cm3) stężonego kwasu siarkowego przy pomocy
cylindra miarowego.
2. Odmierzoną objętość przelać do zlewki i powoli wstępnie rozcieńczyć wodą dodając jej
małe porcje do zlewki przy intensywnym mieszaniu
3. Cylinder miarowy przepłukać wodą, którą należy dodać do zlewki zawierającej już
wstępnie rozcieńczony kwas (Przenoszenie ilościowe!)
4. Wstępnie rozcieńczony roztwór przenieść do kolby miarowej i pozostawić do
ostygnięcia.
5. Po ostygnięciu uzupełnić roztwór w kolbie miarowej tak, aby górna część menisku
dotykała kreski miarowej.
6. Starannie wymieszać roztwór.
16. W ramach przygotowania do matury z chemii licealista sporządzał roztwór nadmanganianu
I
potasu. W pierwszym etapie miał sporządzić roztwór I o stężeniu C a następnie
m
II
rozcieńczyć go pięciokrotnie uzyskując roztwór II o stężeniu C . Niestety koleżanka wylała
m
na jego zeszyt laboratoryjny swój roztwór, przez co przebieg eksperymentu został
częściowo utracony. Odtwórz brakujące dane:
DANE:
Masa naczyńka wagowego : 15.6789g
Masa naczyńka wagowego z próbką KmnO : ..................................
4
Masa naważki KMnO4 : ................................. .
Masa molowa KMnO4 : 158,0 g/mol
Pojemność kolby miarowej I : 50 cm3
Objętość roztworu I pobrana pipetą : 10 cm3
Pojemność kolbki miarowej II : & ..............................
Stężenie molowe roztworu I: _,_ _ " 10.... mol/dm3
Stężenie molowe roztworu II: 1,75" 10-4 mol/dm3
17. Przygotuj dokładny i możliwie efektywny plan sporządzenia dwóch roztworów
nadmanganianu potasu o stężeniu 4.00" 10-4 M oraz 1.00" 10-4 M.
18. Próbkę roztworu H PO (roztwór I) o objętości ............................ rozcieńczono do objętości
3 4
50 cm3 otrzymując roztwór II, którego stężenie jest 10-krotnie mniejsze niż roztworu I. Do
miareczkowania pobierano próbki 0.1 M roztworu Ca(OH) o objętości 10cm3 każda. Na
2
zmiareczkowanie próbki roztworu Ca(OH) zużyto następujące objętości rozcieńczonego
2
H3PO4 (roztwór II):
v = 7.8 cm3 v = 7.5 cm3 v =7.5 cm3 v = 7.3cm 3 v = 7.4 cm3
1 2 3 4 5
Objętość średnia wynosiła: ........................cm3 . W trakcie miareczkowania zachodziła
następująca reakcja: & ....................................... & ...................................................................
Korzystając z wyników miareczkowania oblicz: a) stężenie molowe H PO w roztworze II
3 4
b) stężenie molowe i procentowe H PO roztworze I (założyć, że gęstość kwasu wynosi
3 4
1.0123g/cm3)
19. W czterech probówkach znajdują się następujące substancje: NaCl, Na CO , Na SO ,
2 3 2 3
BaSO . Zaproponuj sposób identyfikacji tych substancji. Zaproponowany sposób zilustruj
4
odpowiednimi równaniami reakcji (jonowymi).
20. Zilustruj amfoteryczny charakter wodorotlenku glinu odpowiednimi równaniami reakcji.
21. Do roztworu, który zawierał 0.1 mola NaHCO , dodano 0.2 mola MgCl , a następnie
3 2
roztwór zagotowano. Po ostudzeniu dodano 0.2 mola CH COOAg. Jakie jony będą obecne
3
w roztworze nad osadem? Oblicz ich ilość (podaj liczbę moli).
22. Celem zaliczenia ćwiczeń każdy ze studentów pobierał od prowadzącego roztwór
2- 2-
zawierajÄ…cy nieznane aniony z grupy: SO , CO , Cl-, SCN-. Jedna ze studentek w toku
4 3
analizy uzyskała następujące dane:
" po dodaniu do części analitu Ba2+ strącił się biały osad rozpuszczalny w rozcieńczonym
kwasie azotowym
" po dodaniu Ag+ powstał biało-żółty osad, po dodaniu rozcieńczonego kwasu azotowego
część osadu rozpuściła się i pozostał tylko biały osad ciemniejący pod wpływem światła
" po dodaniu Fe3+ pojawiło się intensywne czerwone zabarwienie
Jakie aniony wykryła studentka? Swoje wnioski zilustruj odpowiednimi jonowymi
równaniami reakcji.
23. Podaj po 10 przykładów elektrolitów mocnych, słabych i nieelektrolitów. Podaj cząstki
obecne w ich wodnych roztworach (tylko dla elektrolitów!).
24. Student w ramach kary za przepisywanie sprawozdania od koleżanki miał porównać
względne przewodzenie prądu przez roztwory. Do dyspozycji miał elektrody węglowe,
miernik uniwersalny, autotransformator, stały NaCl, 50% kwas octowy (d=1.022 g/cm3),
0.1 M NaOH, 1 M HCl, 0.5 M NH Cl, 96% H SO (d=1.9611 g/cm3), 2 M NH (aq), 15%
4 2 4 3
roztwór fruktozy (d=1.0002 g/cm3), wódkę (40% etanolu, d = 0.9952 g/cm3) i wodę
destylowanÄ…. Zaplanuj dla niego eksperyment. Wykonaj konieczne obliczenia.
25. SporzÄ…dz
schematycznie wykres przedstawiający zmianę natężenia prądu w trakcie
miareczkowania kwasu solnego wodorotlenkiem baru. Jakie jony będą odpowiadać za
przewodnictwo przed PR, w PR oraz po PR. Jakie było stężenie kwasu solnego jeżeli PK
osiągnięto po dodaniu 12.5 cm3 wodorotlenku baru o stężeniu 15% i gęstości 1.0013g/cm3.
Do miareczkowani pobrano 30 cm3 kwasu solnego.
26. Do 25 cm3 0.5 M Ba(OH) dodano 5 cm3 0,1 M HNO . Do tak otrzymanego roztworu
2 3
dodano 5 cm3 0.05 M roztworu NaHCO . Oblicz molowe stężenia wszystkich jonów,
3
obecnych w otrzymanym roztworze.
27. Nazwij poniższe wyposażenie laboratorium i wyjaśnij do czego ono służy.
28. Poniżej przedstawiono wyniki pomiaru natężenia prądu w zależności od stężenia dla
wodnych roztworów wodorotlenku sodu i amoniaku. Jakie natężenie prądu zostanie
zarejestrowane w roztworach tych substancji o stężeni 2 mole/dm3? Jakie jony odpowiadają
za przewodnictwo elektryczne tych roztworów?
Natężenie prądu [A]
C [mol/dm3] NaOH NH
m 3
0,005 0,730 0,059
0,025 0,765 0,091
0,05 0,809 0,114
0,1 0,896 0,148
0,25 1,159 0,214
0,5 1,596 0,289
1 2,471 0,394
29. Poniżej przedstawiono natężenie prądu płynącego przez roztwór wodorotlenku baru podczas
miareczkowania kwasem siarkowym(VI). SporzÄ…dz
wykres obrazujÄ…cy miareczkowanie,
wyznacz PR. Zaznacz na wykresie jakie jony odpowiadajÄ… za przewodzenie prÄ…du w
poszczególnych jego częściach. Oblicz stężenie wyjściowego roztworu wodorotlenku baru
jeśli do miareczkowania pobrano 25 cm3 tej zasady a kwas siarkowy(VI) miał stężenie
0.1 M.
V(H2SO4) [cm3] natężenie prądu [A]
0,0 0,608
1,0 0,561
2,0 0,543
3,0 0,441
4,0 0,422
5,0 0,330
6,0 0,259
7,0 0,216
8,0 0,204
9,0 0,130
10,0 0,202
11,0 0,248
12,0 0,312
13,0 0,408
14,0 0,448
15,0 0,572
16,0 0,664
17,0 0,690
18,0 0,790
19,0 0,856
20,0 0,925
21,0 1,030
30. Na ćwiczeniach laboratoryjnych studentka pierwszego roku chemii podstawowej miała
wyznaczyć wzór hydratu chlorku sodu poprzez prażenie w płomieniu palnika. Wszystkie
dane skrupulatnie notowała w tabelce. Wykonaj niezbędne obliczenia i zaproponuj możliwy
powód rozbieżności pomiędzy wynikiem otrzymanym przez studentkę a wzorem
rzeczywistym hydratu.
masa tygla 12,34 g
masa tygla z solÄ… uwodnionÄ… 12,81 g
masa soli uwodnionej & ..............
masa tygla po I-szym prażeniu 12,61 g
masa tygla po II-gim prażeniu 12,59 g
masa soli bezwodnej & ..............
masa wody krystalicznej & ..............
masa molowa soli bezwodnej & ..............
liczba moli wody w próbce & ..............
liczba moli soli bezwodnej w próbce & ..............
wyznaczony wzór hydratu & ..............
rzeczywisty wzór hydratu NaCl·2H O
2
31. W ramach przygotowania do matury z chemii licealista oznaczał wzór hydratu chlorku
kobaltu(II) poprzez prażenie na łaz
ni piaskowej. Niestety koleżanka w tym czasie ponownie
sporządzała poprzednio rozlany roztwór nadmanganianu potasu i ponownie wylała go na
jego nowiutki zeszyt laboratoryjny. Przebieg eksperymentu znów został częściowo utracony.
Postaraj się odtworzyć brakujące dane i podaj trzy możliwe przyczyny takiej rozbieżności
pomiędzy wzorem wyznaczonym i rzeczywistym.
masa tygla 12,34 g
masa tygla z solÄ… uwodnionÄ… & ................
masa soli uwodnionej & ................
masa tygla po prażeniu & ................
masa soli bezwodnej & ................
masa wody krystalicznej & ................
masa molowa soli bezwodnej & ................
liczba moli wody w próbce 0,0372 mola
liczba moli soli bezwodnej w próbce 0,00691 mola
wyznaczony wzór hydratu & ................
rzeczywisty wzór hydratu CoCl2·6H O
2
32. Podczas prażenia próbki hydratu o wzorze KCl" 8H O wydzieliło się 1.5 cm3 pary wodnej
2
(warunki normalne). Oblicz liczbę moli hydratu w próbce.
33. Podczas prażenia próbki 2 g hydratu o wzorze CaCl " nH2O wydzieliło się 0.5 cm3 pary
2
wodnej (warunki normalne). Wyznacz wzór hydratu.
34. 2.750 g mieszaniny węglanu baru i wodorotlenku żelaza(III) o stosunku molowym
składników 2:3 prażono do uzyskania tlenku baru i tlenku żelaza(III). Oblicz masy
produktów. (Wskazówka! Jeśli ktoś nie wie jak to policzyć nich sobie wyobrazi tą
mieszaninÄ™ jako 2BaCO ·3Fe(OH) )
3 3
35. Zaproponuj sposoby rozdziału następujących substancji oraz wyjaśnij jakie ich właściwości
wykorzystasz w zaproponowanym sposobie rozdziału: (a) kwas benzoesowy i NaCl
(b) Ag CO i AgCl (c) PbCl i BaSO (d) jod i Na SiO , obie substancje rozpuszczone
2 3 2 4 2 3
w wodzie (e) pył Zn zmieszany z pyłem Cu (f) Al(OH) i Fe(OH)
3 3
36. Określ czy dane stwierdzenie jest prawdziwe (P) czy fałszywe (F):
1. kamyczki wrzenne obniżają temperaturę wrzenia cieczy P / F
2. chłodnica zwrotna jest niezbędnym elementem aparatury wykorzystywanej
do destylacji P / F
3. stężony kwas należy zawsze wlewać do wody P / F
4. skrobia w obecności jodu barwi się na różowo P / F
5. substancję można usunąć poprzez ekstrakcję z jej roztworu wodnego jeśli współczynnik
podziału K jest mniejszy niż 1 P / F
6. chlorek srebra jest nierozpuszczalny w ciepłej wodzie P / F
7. w procesie oczyszczania poprzez krystalizację dodajemy węgla aktywnego aby pozbyć
się zanieczyszczeń nierozpuszczalnych w rozpuszczalniku P / F
8. niedostateczne wyprażenie hydratu CaSiO · nH O sprawi, że wyznaczone  n bÄ™dzie
3 2
zawyżone P / F
9. podczas sączenia pod zmniejszonym ciśnieniem płuczka stanowi naczynie
zabezpieczajÄ…ce P / F
10. wodorotlenek żelaza ma właściwości amfoteryczne P / F
11. wodorowęglan wapnia jest nierozpuszczalnych P / F
12. metaliczny glin w kontakcie z powietrzem ulega pasywacji P / F
13. chlorek rtęci(II) jest słabym elektrolitem P / F
14. tylko na wadze analitycznej nie wolno ważyć ciepłego tygla, na wadze technicznej jest
to dozwolone P / F
15. cynk wrzucony do kwasu solnego ulega reakcji dysproporcjonowania
16. tlenek magnezu jest substancją stałą P / F
17. chlorowodór jest gazem o charakterystycznym zapachu  zgniłych jaj P / F
18. kolba miarowa jest kalibrowana na wylew P / F
19. do miareczkowania używamy pipety jednomiarowej P / F
20. gęstość kwasu rośnie wraz z jego stężeniem P / F
21. wszystkie węglany są rozpuszczalne w kwasie azotowym P / F
22. wszystkie azotany sÄ… rozpuszczalne P / F
37. Uzupełnij poniższy tekst (3p):
Studentka miała za zadanie oznaczyć stężenie kwasu solnego. W tym celu pobrała pipetą
jednomiarową 10 cm3 badanego roztworu kwasu i przeniosła je do kolby miarowej o
pojemności & ...................... uzyskując 10-krotne rozcieńczenie wyjściowego roztworu.
Następnie miareczkowała badany kwas przy użyciu 0.010 M roztworu KOH: pobierała 10
cm3 rozcieńczonego HCl, umieszczała je w zlewce i dodawała fenoloftaleiny. Następnie
powoli z biurety dodawała roztworu KOH aż do momentu & .................................. się
fenoloftaleiny ( odbarwienia lub  zabarwienia ). W pierwszym miareczkowaniu ustaliła,
że PR wystąpił po dodaniu 10.2 cm3 KOH, w drugim po dodaniu & ..............................
KOH, a w trzecim po dodaniu 9.8 cm3 KOH. Zatem średnia objętość KOH zużyta do
miareczkowania wyniosła 10.0 cm3. Zapisała równanie zachodzącej reakcji:
....................................................................................................................................................
Po przeprowadzeniu niezbędnych obliczeń stwierdziła, że stężenie HCl w wyjściowym
roztworze wynosi................................mol/dm3.
38. Poniżej znajduje się wpis studenta do dziennika laboratoryjnego opisujący sporządzenie
przez niego roztworu. Wskaż i popraw błędy popełnione przez studenta. Jak na końcowe
stężenie roztworu wpłynąłby każdy z błędów jeśli byłby on jedynym popełnionym?
1. Na wadze technicznej odważono 0.1234 g tlenku wapnia
2. Naważkę przesypano przez suchy lejek do kolby miarowej o pojemności 500 cm3. Kolbę
napełniono do połowy wodą i mieszano do rozpuszczenia całej naważki.
3. Następnie kolbę uzupełniono wodą w taki sposób, że dolna część menisku dolnego
dotykała kreski i starannie wymieszano powstały roztwór
4. Pipetę jednomiarową o pojemności 10 cm3 trzykrotnie przepłukano tak powstałym
roztworem i za jej pomocą przeniesiono 10 cm3 roztworu do kolby miarowej o pojemności
100 cm3 starannie wytrząsając z pipety do kolby całą jej zawartość
5. Kolbę miarową o pojemności 100 cm3 uzupełniono wodą w taki sposób, że dolna część
menisku dolnego dotykała kreski i starannie wymieszano powstały roztwór.
39. Zaproponuj sposoby otrzymania następujących gazów, zapisz odpowiednie równania
reakcji: (a) O ; (b) CO ; (c) HCl; (d) H ; (e) SO ; (f) H S
2 2 2 2 2
40. Dysponując szczawianem żelaza(II), metalicznym glinem, metaliczną miedzią, wodnym
roztworem chlorku rtęci(II), azotanem potasu, etanolem oraz wodą zaproponuj sposób
otrzymania Fe O oraz H . Propozycje zilustruj odpowiednimi równaniami reakcji.
3 4 2
41. Narysuj zestawy i opisz ich elementy: (a) ogrzewania pod chłodnicą zwrotną; (b) ekstrakcji;
(c) sączenia pod zmniejszonym ciśnieniem; (d) destylacji prostej; (e) prażenia w płomieniu
palnika; (f) otrzymywania tlenu; (g) oznaczania temperatury topnienia; (h) prażenia na łaz
ni
piaskowej
42. Zapisz równania reakcji chemicznych, które przeprowadzisz w celu otrzymania:
1. O z H O
2 2 2
2. H z H O
2 2
3. Hg z HgCl
2
4. AgCl z Ag CO
2 3
5. Mg(OH) z Mg
2
6. BaSO z BaCl
4 2
7. PbI z (CH3COO) Pb
2 2
8. HSO z S
3
9. Mg (PO ) z P
3 4 2 4
10. H z H SO
2 2 4