20mld lat temu  powstanie układu planetarnego (teorie - ewolucji i katastrofalne, ..., model homo i heterogeniczny).
6 mld lat temu  utworzenie Słońca 4,6 mld lat  wiek Ziemi 4,6  4,2  okres stopienia Ziemi  Hadaik 4,2 - najstarsze skały jakie udało się datować.
archaik + proterozoik
archaik(mln lat) prot.dolny prot.środkowy prot.górny
granica 4200 - 2500 2500 - 1700 1700  900 900 - 590
dolna
formowanie się kratonów Kratony całkowicie uformowane.
Wzmożona działalność diastroficzna.
Powstanie atmosfery. Największe ślady zlodowaceń. Rozpad Pangen na kontynenty N i S.
Pierwsze oceany  intensywne skraplanie i Pierwsze ślady deszczu(1800 formacja 1700 formacja gunflint(sinice, bakterie 700 600mln lat rozpad kontynentów N -
deszcze przez kilka milionów lat. waterberg) i lodowców. Powstają wysokie USA); formacja blecher(stromatolity, laurentia i baltika odgrodzone oceanem
łańcuchy górskie i płytkie morza bakterie Kanada). iapetus. Ocean arabski odgradza baltike i
Pierwsze formy życia3,8(beztlenowe, niektóre
epikontynentalne. syberię. Chiny, Tybet, Kazachstania.
ze zdolnością fotosyntezy)  teoria 1500 pierwsze eucariota(pierwsze zapisy
pochodzenia pozaziemskiego i ziemskiego. rozwoju płciowego  eksplozja kombinacji 700 600mln pierwsze zwierzęta tkankowe
genetycznych). Australia.
Ślady życia:formacja ISSUA(Grenlandia)| Orogenezy:
formacja onerwacht RPA|formacja 1400mln lat pierwsze Metazoa ok 600 pierwsze uskorupione
svekofenicka(2,5-1,8 np.Szwecja)
warawoona Australia|formacja bulanaya (wielokomórkowe) - igły gąbek, odciski (Brachiopoda-Linguella).
Rodezja|formacja suden iron Amer_N i meduz.
karielska(2,3-1,8 np.Finlandia-tereny już
2 duże cykle glacjalne- 80% lądów.
W_Grenlandia
usztywnione)
Powstaje superkontynent Pangen.
Pierwsze złoża ropy naftowej i gazu i
zapisana strefowość klimatyczna.
Praatmosfera ( He, H) Atmosfera pierwotna(80%
Atmosfera(N_75%, CO2_20%). Pod koniec Orogeneza gotyjska, formacja Jotnicka Pod koniec tworzą się pierwsze złoża
paraWodna, CO2, CO, SO2, CH4, NH3,N2,gazy
Proterozoiku ilość tlenu gwałtownie spada (tworzą się molasy), orogeneza ewaporatów(gips, anhydryt) głównie z
szlach, pary kwasu solnego)AtmosferaWłaściwa(3,4-
przez łączenie się go z rudami. Dalslandzka. ewaporacji mórz śródlądowych słonych
3,3mld lat)pkt UREYA(3,3mld lat, 0,001%tlenu)pkt
jezior. Pierwsze złoża ropy naftowej i gazu
PASCALA(2,5mld lat, 0,1%tlenu;atmosfera
Życie organiczne  prokariota: liczne
powstałe w obszarach szelfowych -
utleniająca)
organizmy prymitywne, stromatolity(we
świadectwo bujnego życia organicznego.
Atmosfera:1700mln lat(0,1%_O2);
wszystkich kratonach), oolity i onkoidy
(C, O, N, H)+energia(procesów
900mln lat(1%_O2); 1000mln(0,03%
(świadectwo falowania i pływów morskich), Po raz pierwszy zapisana strefowość
wulkanicznych+elektrycznych+prom.
_CO2).
akritarchy(kleista forma incerte sedis). klimatyczna(polarna, umiarkowana,
krótkiego) = łączyły się w związki, aż po
ciepła).
aminokwasy, a w końcu białka. 1.faza
przebiotyczna(koacerwaty-prosta działalność
enzymatyczna)2.faza protabiotyczna Chemizm wód morskich:brak soli
(ewolucja koacerwatów i początek przemiany (Na,K,Mg,Ca);gazowe produkty erupcji
materii)3.faza biotyczna(od momentu wulkanicznych_C,Br,J,S;woda o char.
zdolności reprodukcji).fazy(1,2,3)200-300mln redukcyjnym;brak wolnego O2.
lat.
4,2mld lat  granity, Australia 4,0-3,9  pierwsze
skały osadowe, także wielkie bombardowanie
meteorytowe(nasilony wulkanizm, wypływy arealne,
metamorfizm-łańcuchy zieleńcowe, niesfałdowane o
miąższości do 20km) 3,8 mld lat datowane skały
osadowe formacja ISSUA
1
www.olafbujak.prv.pl  opracowanie na licencji BEERWARE (stawiasz Olafowi browara), z pewnością jest mnóstwo nieścisłości i błędów za które oczywiście nie odpowiada ;)
paleozoik
kambr ordowik sylur dewon karbon perm
granica 590  500 500  440 440  410 410  360 360  270 270 - 245
dolna
Ekspansja organizmów Pojawienie się graptolitów B. niewyraz
na na podstawie Na podstawie graptolita Wyraz
na na podstawie zony
szkieletowych. pojawienia się graptolita Monograptus Uniformis amonitowej Wocklumena.
Dictyonema flabeliforma.
Akidograptus Ascensus. (Czechy).
ortostraty trylobity(70%fauny), graptolity(gwałtowna graptolity, graptolity, goniatyty, goniatyty, goniatyty,
graficzne robaki, ewolucja), klimenie,
parastraty archeocjaty, akritarchy, trylobity, ramienionogi, trylobity, małżorączki, ramienionogi, trylobity, otwornice, małże, korale, otwornice, ramienionogi,
graficzne ramienionogi konodonty, ramienionogi, tentakulity, małżorączki, tentakulity, ramienionogi, konodonty, małże, konodonty,
konodonty, konodonty,
paleogeog Wielka transgresja(Kdolny, Ruch płyt na E. Gondwana Zamknięty Iapetus. Początek to okres Transgresja  linia Uformował się super
rafia maxKśrodkowy); przechodzi przez biegun. Na Powstanie dużego lądu  geokratyczny - regresji Lublin_Wa-wa_Kołobrzeg. kontynent Pangei. Powstaje
terenach obecnej Sahary Old Red. Okres morskiej, znaczne obszary Znaczna regresja morza basen środkowoeuropejski.
520-410mln 1faza
rozwój lodowców, potem ich teokratyczny. Tworzy się lądowe. pod wpływem ruchów Z końcem Permu wszystkie
orogenezy Kaledońskiej i
topnienie-transgresja-okres ocean Reński. Zderzenie orogenezy hercyńskiej. kontynenty łączą się i
stopniowe zamykanie W górnym Dewonie
talasokratyczny. Zamykanie Laurentii i Balticy. powstaje Pangea oblana
oceanu Iamperus. transgresja - 75% pod
oceanu Iapetus. przez Panthalasa.
powierzchnią wody  okres
Fałdowanie gór Irlandii, Szkocji,
Pod koniec wielka regresja. parakratyczny.
Sudety, Świętokrzyskie, Walii,
Skandynawskich
facje, Prowincje  atlantycka, Prowincje trylobitowe: Facją charakterystyczną Magnafacja Old Red  Facja Verucano w morzu
prowincje, pacyficzna, chińska. bathuridowe(AzjaN- dolnego Syluru są łupki b.mało skamieniałości, ląd Cechsztyńskim? Prowincja -
formacje E,AmerykaN,Norwegia), graptolitowe. bogactwo skał wylewnych.
Magnafacja Reńska- liczne,
osapheusara(EuropaN),
morskie
selenopeltisowa
(EuropaS,AfrykaN),
Strefy sedymentacji:
asaphopisowa
hercyńska, Old
(Australia,AmerykaS),
Red,subhercyńska,renoherc
remopleuridowa(reszta),
yńska,saksoturyńska,
noldanburska,
Strefowość klimatyczna; Prowincje graptolitowe: Klimat ciepły wilgotny, a od Podział Dewonu dolnego: Pierwsze gady i bellemnity. Pierwsze miłorzębowe.
ociepla się co sprzyja kanadyjsko syberyjska, górnego Syluru jego Ogromne widłaki, skrzypy i
standard: żedyn, zigen,
tworzeniu formacji chińsko-australijska, oszuszenie. paprocie - powstawanie złóż
ems,
węglanowych. andyjska, węgla.
Pierwsze rośliny lądowe 
czeski:lochkow, prag,
Po raz pierwszy zapisana Wyraz
na strefowość widłaki i psylofity.
zlichow, dalej,
magnetyczność Ziemi  klimatyczna.
Pierwsze ryby - z płytkami
pole magnetyczne i jego
dla osad lądowych:dauton,
2wielkie wyraz
ne baseny na głowie lub z łuskami.
polarność.
ditton, brehon,
sedymentacyjne.
forlow,Pierwsze skrzypy i
Śr. Ordowik- nagonasienne. W morzach
charakterystyczne ciemne dominacja glonów.
łupki graptolitowe. Pojawiają się pajęczaki i
owady.
2
www.olafbujak.prv.pl  opracowanie na licencji BEERWARE (stawiasz Olafowi browara), z pewnością jest mnóstwo nieścisłości i błędów za które oczywiście nie odpowiada ;)
kenozoik+trzeciorzęd+czwartorzęd
trias jura kreda trzeciorzęd czwartorzęd
granica 245  210mln lat temu 210  140 140  70 70  1,8 Bardzo trudne: dane
paleomagnetyczne, lodowce,
dolna
Bardzo wyraz
na  wymieranie w Wymieranie amonitów. Wyraz
na Wyraz
na  związana z wielką Całkowite wymieranie amonitów,
zmiany fauny i flory(większe ssaki
świeci organicznym. w facjach morskich. regresją morską i wymieraniem bellemnitów, inoceramów.
i poziomy otwornicowe).
amonitów Berriasella Grandis. Pojawienie się otwornicy
Globigerina.
ortostraty amonity, konodonty, amonity, belemnity, amonity, otwornice,
graficzne
parastraty ramienionogi, małże, otwornice, otwornice, małżorączki, belemnity, małże, otwornice, małże, ślimaki, szkarłupnie,
graficzne liliowce, ramienionogi, kalpionelle, kalpionelle, kokkolity, kokkolity,
paleogeog Regresja, transgresja, regresja. Dalszy rozbieżny ruch Tworzy się Ocean Atlantycki i ryft Rozkład oceanów i kontynentów
rafia kontynentów. Gondwana zaczyna (rozdział Afryki i Amer_S). niewiele odbiegający od
Pangea zaczyna się rozpadać.
się rozpadać. Oddzielają się Indie, dzisiejszego. Ostatecznie
Rozwija się Tetyda. Rozbieżny Pod koniec podział Australii i
Australia, Antarktyda i tworzy się zamknięty praocean Tetyda.
ruch kontynentów  Laurazja na Antarktydy-powstają także tatry.
system ryftów  Afryka/Amer_S. Dekan(indie) zderzył się z Azją.
N, Gondwana na S. Wokół
Rozwija się Tetyda  początek Australia odrywa się od
Cała Krada to transgresja.
kontynentów liczne geosynkilny.
tworzenia się Oceanu Indyjskiego. Antarktydy. Tworzy się Przesmyk
Panamski. Silne ruchy
Okres spokoju tektonicznego.
górotwórcze: Alpy, Karpaty,
Himalaje, Kaukaz.
facje, Facje: Verrucano, Halsztackie, Facja Amonitico Rosso. Facje Europy:
prowincje, Hauptdolomit; germańska,
Prowincje: medyterańska weld  płytkomorskie, brachiczne
formacje alpejska.
(tetydzka), borealna;
urgon  organogeniczne wapienie
portlandzka, wołżańska,
Tytońska.
gault  ciemne iły z konkrecjami
greensand  żwirowo-piaszczyst,
glaukonit, krzeminie i czerty
Utwory Tetydy-urgon.
Prowincje zoogeograficzne:
- tropikalna alpejska
(medyterańska, tetydzka)
- chłodna borealna
Pierwsze ssaki, dinozaury(z Gady opanowały wszystkie Klimat ciepły bez zróżnicowania. Ewolucja człowieka. Człowiek rozumny.
mięsożernych tekodontów) i środowiska. Pierwsze ptaki i Pierwsze ssaki łożyskowe i
Kimat dużo cieplejszy niż
lądowe krokodyle i zółwie. okrzemki. stekowce. Wymieranie
obecnie; wyraz
na strefowość.
dinozaurów  teoria zderzenia
Neogen  najintensywniejsze
Klimat od suchego po wilgotny,
(iryt).
osady fitogeniczne.
do suchego.
3
www.olafbujak.prv.pl  opracowanie na licencji BEERWARE (stawiasz Olafowi browara), z pewnością jest mnóstwo nieścisłości i błędów za które oczywiście nie odpowiada ;)
 największe wymieranie: perm/trias  rapa-kivi to: intruzywne granity pegmatytowe 1700-
MISZMASZ:
 saga rossa: basen alpejski 1500mln lat, granity o różowo zabarwionych skaleniach
 Japetus pomiędzy Balticą, a Laurencją.
 Transgresja morza epikontytnentalnego w kambrze
 paleogeografia na podst:paleomagnetyzmu, analizy
 Rheic pomiędzy Gondwaną i Laurazją.
rozpoczęła się na początku kambru, a regresja z końcem
facjalnej, paleobiogeografii
 brachiopody = ramienionogi
dolnego kambru
 korelacja stratygraficzna służy do identyfikowania warstw
 krynoidy = liliowce
 facją reńska: głębokomorska facja detrytyczna
jednowiekowych
 amonity = głowonogi
 geosynklina kaledońska: zbiornik który pojawił się na
 korelacja metodą litologicznych poziomów przewodnich
 gr. prakambr/fanerozoik  544mln lat
początku kambru
opiera się na wyróżnieniu
 utwory paraliczne to: utw. środowisk przejściowych
 transgresja ordowicka dotarła do strefy wału scytyjskiego i
 szungit to prekambryjski węgiel
morsko-lądowe, utwory niedotlenione o ciemnych barwach
z końcem orodowiku morze nie wycofało się
 efekt Urey'a to zjawisko fotodysocjacji wody zachodzące
 cykl transgresywny rozpoczyna się od osadów
 wał scytyjski po raz pierwszy został przekroczony w
pod wpływem promieniowania ultrafioletowego
gruboziarnistych(lądowych), zlepieńce
dolnym sylurze
 skały prekambryjskie występują głównie w centrach
 osady charakterystyczne w jurze(węglany i okruchowe) i
kontynentów w obszarach kratonicznych i w strukturach
kredzie: łupki graptolitowe, węglanowe, moilica?
zwanych platformami
 Osady Kambru w Polsce: klastyczne i węglanowe
 wczesne etapy rozwoju Ziemi: protoplanety, odgazowania
 kaukaz i apeniny: orogeneza waryscyjska
 ^STOP ...
płaszcza, powstania hydrosfery, pojawienia się wolnego O2
4
www.olafbujak.prv.pl  opracowanie na licencji BEERWARE (stawiasz Olafowi browara), z pewnością jest mnóstwo nieścisłości i błędów za które oczywiście nie odpowiada ;)