SPIS RZECZY

Opis ilustracji

Słowo wstępne ........................

Pasterze ludu Bożego ......................

Grecki Wschód i łaciński Zachód: koniec jedności śródziemnomorskiej
Kościoły
i Kościół Miejsce biskupów w Kościele Wybory biskupów Dwa
skrajnie od-
mienne przypadki elekcji: Damazego i Ambrożego Co z biskupami, których
ich
owieczki nie chciały Pochodzenie społeczne biskupów Rośnie rola
prezbiterów
Kariery diakonów Kler niższy Cursus honorom kleru Problem
wstrzemięźli-
wości seksualnej kleru Relacje między Kościołami Komu przypadała
hegemonia
w kościelnym świecie Powstanie sieci metropolitalnej Synody i sobory
Trud-
ności z definicją symonii Starożytny Kościół dziedzicem antycznego systemu
spra-
wowania władzy i związanej z nim mentalności )

Wielkie stolice kościelnego świata .....!............

Struktury ponadmetropolitalne Emocje towarzyszące studiom nad dziejami
Kościo-
ła rzymskiego Na czym polegał prymat Rzymu w pierwszych wiekach
Pozycja
biskupa Rzymu w czasach Konstantyna Wielkiego Zmiany w okresie
pontyfikatu
Juliusza Damazy i przełom w dziejach Kościoła rzymskiego: zaczyna się
historia
papiestwa Specyficzna struktura Kościoła egipskiego: dominacja Aleksandrii
nad
Egiptem i Libią Antiochia: najsłabszy partner wielkich stolic Trudna droga
bis-
kupa Jerozolimy do godności patriarszej Nieświetne początki patriarchatu
Konstan-
tynopola Decyzje soboru 381 r. w materii struktur kościelnych
Konstantynopol
na drugim miejscu po Rzymie

Nawrócenia .........................

Źródła powolności procesu chrystianizacji imperium Ilu było chrześcijan w
przede-
dniu prześladowań Decjusza Gdzie i jak poganin mógł zetknąć się z
chrześcijań-
stwem Droga intelektualisty do Kościoła Trudności współżycia
mieszanych mał-
żeństw Religia pogańska w odwrocie po Konstantynie: od niechętnej tolerancji
do
represji Rola przemocy w chrystianizacji imperium Nie należy wstydzić się
za
nietolerancję Dlaczego Kościoły późno podjęły działalność misyjną
Nawrócenie
kaukaskich Iberów Początki chrześcijaństwa w Etiopii i w Jemenie
Nawrócenie
Gotów Szerzenie się chrześcijaństwa a bariery cywilizacyjne Początki
kościelne-
go paternalizmu wobec ludów spoza cywilizowanej oikoumene

6 Spis rzeczy

Prześladowania ........................

Chrześcijaństwo religią zabobonu i bezbożnictwa Skandaliczna nowość wiary
chrze-
ścijańskiej Skazywać na śmierć, ale nie wyszukiwać Urzędnicy
prowincjonalni
wobec pogromów chrześcijan Wielkie prześladowania III w. Ilu byto
męczenni-
ków Kto padał ofiarą prześladowań Ilu chrześcijan załamało się w czasie
prześla-
dowań Zwykli ludzie w obliczu prześladowań: jak nie popełnić apostazji i
zachować
życie Konflikty między rygorystami a oportunistami nazajutrz po
prześladowaniach

Zwyczajna gmina, zwyczajny biskup w III wieku .............

Zwyczajny biskup zwyczajnej gminy w III w. Chrześcijanin na ulicy i w łaźni
Jak
winni ubierać się chrześcijanie Kogo wybrać na biskupa Porządek na mszy

Gospodarka kościelnym majątkiem Prześladowania z perspektywy przeciętnej
gmi-
ny Co chrześcijanin czytać powinien Dlaczego taka zwykła gmina i jej
pasterz są
godni szczególnej uwagi

Cesarze a Kościół ........... -, ............

Skąd się bierze moda na badanie relacji między cesarzami a Kościołami
Religijne
podstawy władzy cesarskiej w świecie pogańskim Stosunek chrześcijan do
Konstan-
tyna Wielkiego Konstantyn na soborze nicejskim Kłócący się biskupi i
cesarskie
interwencje Spór między katolikami a donatystami "Cóż ma cesarz do
Kościo-
ła?" po raz pierwszy Rola Konstantyna w początkowej fazie kontrowersji
ariańskiej

Atanazy przeciwko Konstantynowi Biskupia natura władzy Konstantyna
Sto-
sunek następców Konstantyna Wielkiego do Kościoła: Konstancjusz II, betę
noire
kościelnej historiografii, Nowa polityka Teodozjusza Wielkiego: można już
narzu-
cać siłą i chrześcijańską wiarę, i ortodoksję "Cóż ma cesarz do Kościoła?" po
raz
wtóry Cesarz jest w Kościele, a nie ponad Kościołem: czy sądzili tak wszyscy

Kontrowersje doktrynalne na Wschodzie (l): arianizm ...........

Zdziwienie Konstantyna w obliczu sporów teologicznych Dlaczego
chrześcijaństwo
przyznawało tak ważne miejsce teologii Różnice między filozoficzną
(pogańską)
a teologiczną (chrześcijańską) refleksją nad bóstwem Prehistoria kontrowersji
ariań-
skiej Podstawy biblijne obu zwalczających się doktryn Arianie
konserwatyści
i nicejczycy innowatorzy Społeczny i geograficzny zasięg kontrowersji
Źródła
herezji: szatan czy zły charakter Styl doktrynalnych polemik Kłopotliwi
rygoryśd
Dobre (własne) i złe (cudze) gwałty Falowanie opinii publicznej

Kontrowersje doktrynalne na Wschodzie (2): pierwsza faza sporów
chrystologicznych .

Przedmiot sporów chrystologicznych Tradycje antiocheńska i aleksandryjska
Ne-
storiusz, przyszły arcyheretyk, i jego opory przed nazwaniem Marii Panny
Theotokos
- Cyryl, jego pobożność i jego gwałty Przebieg soboru efeskiego w 431 r.
Dalsze
losy Nestoriusza po klęsce Warunki kompromisu między Aleksandrią i
Antiochia
"Faraon" Dioskoros i próba jego obrony "Rozbój" w Efezie w 449 r., czyli
jak
manipulowano zgromadzeniami biskupimi

Kontrowersje doktrynalne na Wschodzie (3): sobór w Chalcedonie .......

Apel papieża Leona Wielkiego i jego rola w sporach na Wschodzie Teolodzy
V w.
boją się samodzielnie myśleć Odwrócenie sytuacji: zwołanie nowego soboru
w 451 r.

Legaci papiescy w czasie obrad Dzieło soboru chalcedońskiego
Konflikt mię-
dzy Leonem Wielkim a soborem o pozycję patriarchy Konstantynopola
Natura

Spis rzeczy 7

i zasięg oporu przeciwko soborowi na Wschodzie Pyrrusowe zwycięstwo
papieża
Hormisdasa Apologia wschodniej polityki papieży: rozwój doktryny Piętrowej
po
Damazym

Małżeństwo i seks w kościelnej teorii i w praktyce ............ 254

Kazania Cezarego z Aries: religijne minimum VI w. Współżyj z żoną tylko dla
pło-
dzenia dzieci Potępienie aborcji i regulacji urodzin Pogańscy bogowie
wciąż
w sercach ludzkich Pijackie toasty na cześć świętych i aniołów Płacić
dziesięcinę
Jak interpretować słowa Chrystusa o oddaleniu niewiernej żony Program
małżeń-
skiej moralności Bazylego z Cezarei Zalecenia kościelne a realia
demograficzne:

młodzi wdowcy i młode wdowy Ustawodawstwo rozwodowe
chrześcijańskich cesa-
rzy Rzeczywistość daleka od kościelnych nakazów: świadectwo papirusów
Czy
surowość kościelnego programu wynikała z rozwiązłości pogan Moralność
małżeń-
ska pogan i chrześcijan Skąd się brała odraza starożytnego chrześcijaństwa
wobec
cielesności, a zwłaszcza wobec seksu

Kościół a kobiety . ... ... .... . . . . . . . ... . . . . ..281

Aktualność tematu Listy korpusu Pawiowego o miejscu kobiet w Kościele
Pozy-
cja kobiety w społecznościach żydowskich Pozycja kobiety w
społecznościach po-
gańskich Kobiece próby wyjścia poza bariery ustanowione przez tradycję
Rola
kobiet w ruchach heterodoksyjnych Wdowy: ich funkcje w Kościele i ich
ambicje
Czas wdów, czas dziewic Diakonisy Miejsce kobiet w ruchu
monastycznym
Wrażliwość kobiet na posłanie Ewangelii

Cuda ........................... 300

Chrześcijaństwo bez cudów: filozoficzne i kulturowe podłoże słabnięcia wiary w
cuda
w nowoczesnym świecie Znaczenie cudów w religijności ludzi antyku, pogan
i chrześcijan Typologia cudów: uzdrowienia w sanktuarium św.św. Jana i
Kyrosa
oraz w świątyni Asklepiosa w Epidauros, cuda karzące pogańskich i
chrześcijańskich
niedowiarków, cuda jako znak Bożej woli, cuda towarzyszące śmierci wielkich
grzesz-
ników i ludzi świętych Cuda i cudowność

Kult świętych ......................... 318

Próba definicji Kiedy zaczął się kult świętych: świadectwo Męczeństwa
Polikarpa
Pożytki dla zmarłego z bliskości grobu męczennika Święci pogańscy
Socjologicz-
na interpretacja genezy kultu świętych Zmiany w pojmowaniu świętości na
prze-
strzeni wieków Początki badań nad dziejami świętych Konflikt między
hiszpań-
ską inkwizycją a bollandystami Cześć dla świętych w wersji bollandystów
Do
czego służy kultura historyczna .

Posłowie .......................... 337

Zamiast bibliografii ....................... 342

Tablice chronologiczne ..................... 358

Indeks osób ......................... 398

Indeks nazw geograficznych i etnicznych ................ 410