TYCZENIE SYTUACYJNO-WYSOKOŚCIOWE OBIEKTU BUDOWLANEGO
Kolejność czynności pomiarowych w terenie jest następująca:
a) Wstępne wytyczenie punktów budynku w pierwszym położeniu lunety teodolitu (odłożenie kąta i odległości
z otrzymanego szkicu tyczenia).
b) Kontrola dokładności tyczenia poprzez niezależny pomiar kątów poziomych i odległości do wytyczonych punktów
(np. stanowisko 101, cel: 105, 11, 12).
c) Obliczenie poprawek do położenia wstępnie wytyczonych punktów (po długości i po kącie), a następnie
przesunięcie szpilek do poprawionego położenia.
d) Kontrola wzajemnej odległości punktów 11 12 obiektu budowlanego, poprzez pomiar długości boku budynku.
Wyniki pomiaru wpisuje się na otrzymanym szkicu tyczenia obok miary teoretycznej wydrukowanej na szkicu.
e) Obliczenie projektowanych rzędnych (wysokości) punktów obiektu budowlanego (na podstawie teoretycznych
wymiarów obiektu i zadanego przez projektanta spadku), a następnie wpisanie tych rzędnych do kolumny H
w tabelce na szkicu tyczenia.
f) Odczyt z łaty wstecz na reperze Rp. rob. (H = 119,800 m), obliczenie danych do wytyczenia projektowanej
wysokości punktów budynku i wytyczenie tych wysokości na tyczkach geodezyjnych.
Przykład do pkt. c).
Aby wytyczyć punkt nr 1 budynku, należało odłożyć od kierunku nawiązania (od pkt. 102) zgodnie ze szkicem tyczenia
kąt �=68,8083g i odległość 8,500 m. Z pomiaru kontrolującego dokładność wstępnego tyczenia (patrz pkt b) otrzymano
kąt �2 =68,9245g i długość 8,490 m. Zatem poprawka jaką należy dodać do faktycznie wytyczonego kąta wynosi � - �2 =
-0,1162g = -1162cc. Obliczamy, jaka będzie długość łuku o kącie środkowym
1162cc i promieniu 8,490 m (zamieniamy poprawkę kątową na radiany
i mnożymy przez długość promienia) czyli: 0,001825265rad � 8490 mm =
15,5 mm. Skoro wstępnie odłożony kąt był za duży (a poprawka ma znak
ujemny) to należy wytyczony punkt przesunąć o 15,5 mm w kierunku
zaznaczonym na rysunku (prostopadle do osi celowej instrumentu, w lewo
patrząc od obserwatora przy teodolicie). Aby wprowadzić poprawkę do
wstępnie wytyczonej odległości należy jeszcze punkt nr 1 przesunąć do tyłu o 1
cm (na kierunku celowej, oddalając się od instrumentu). W ten sposób
korygujemy niedokładności wstępnego tyczenia również dla drugiego punktu
budynku (wynikające z tyczenia tylko w jednym  pierwszym, położeniu
lunety). W kolejnym kroku przechodzimy do kontroli wzajemnego położenia
punktów obiektu budowlanego - pkt d).
Przykład do pkt. e).
Spadek zaprojektowanego odcinka AB wynosi iA,B = -5% = -0,05.
"H
HB A
A,B - H
Długość odcinka dA,B = 4,00 m. Zatem z przekształcenia
iA,B = tgą = =
dA,B d
A,B zamieszczonego obok wzoru obliczyć można, że przewyższenie
(przyrost wysokości) "HA,B = -0,20 m. Wiedząc, że
HB = H + "H
A A,B
oraz znając wysokość projektową punktu A: HA=119,350 m,
obliczymy projektowaną wysokość punktu B wynoszącą
HB = 119,150 m.
Przykład do pkt. f).
Jeżeli odczyt wstecz na reperze wynosi t = 1400, a wysokość reperu
wynosi 119,491 m to wysokość osi celowej niwelatora wyniesie:
119,491+1,400 = 120,891 m. Jeżeli od tego odejmiemy projektowaną
wysokość punktu 1, to otrzymamy szukany odczyt na łacie w przód: p =
1541. W trakcie tyczenia wbijamy palik w ziemię i po każdym uderzeniu
młotka stawiamy łatę na paliku i kontrolujemy odczyt w przód. Jeżeli
w pewnym momencie uzyskamy obliczony odczyt to wówczas góra
palika została wytyczona na projektowaną wysokość. W przypadku zbyt
głębokiego wbicia palika, zaczynamy wbijać od początku inny palik,
starego nie można już wyciągać, byłby niestabilny.