Tydzień na Wschodzie - biuletyn analityczny OSW Page 1 of 2
Numer 48 ANALIZY, KOMENTARZE 16 Kwietnia 2008
Władimir Putin na czele Jednej Rosji
15 kwietnia podczas zjazdu partii Jedna Rosja ustępujący prezydent Władimir Putin przyjął zaproszenie jej
kierownictwa do objęcia przywództwa w partii. Putin zyskuje obecnie formalną kontrolę nad największą rosyjską
partią, liczącą blisko 2 miliony członków i dysponującą przeszło 3/4 miejsc w parlamencie.
Decyzja Putina o objęciu formalnego przywództwa w Jednej Rosji wpisuje się w szereg działań odchodzącego
prezydenta, mających wzmocnić jego pozycję polityczną w obliczu rysującej się przyszłej dwuwładzy (zło\
onej, z
jednej strony, z premiera Władimira Putina, a z drugiej z prezydenta Dmitrija Miedwiediewa). Celem Putina
wydaje się przy tym być pozbawienie przyszłego prezydenta tradycyjnych narzędzi, z których korzystał sam -
kontroli nad największą partią, parlamentem, mediami i częściowo strukturami siłowymi.
Konsekwencje decyzji Putina
Podczas drugiego dnia zjazdu partii władzy Jedna Rosja prezydent Władimir Putin ogłosił w bardzo podniosłej
atmosferze swoją decyzję o przyjęciu stanowiska przewodniczącego partii po tym, jak na prezydenta zostanie
zaprzysię\
ony Dmitrij Miedwiediew. Putin nie wstąpi jednak równocześnie do partii (umo\
liwiają to poprawki do
statutu Jednej Rosji wprowadzone poprzedniego dnia). Prezydent elekt Dmitrij Miedwiediew równie\
nie przyjął,
zło\
onej mu w ostatnich dniach, propozycji wstąpienia do partii (wcześniej lider partii Borys Gryzłow publicznie
stwierdził, \
e nie widzi Miedwiediewa w partii).
Decyzja prezydenta Putina będzie prowadziła do formalizacji jego kontroli nad partią i jej frakcją, dominującą w
Dumie Państwowej (315 na 450 deputowanych). Kontrola nad parlamentem mo\
e się okazać bardzo istotnym
narzędziem Putina, równowa\
ącym uprawnienia prezydenta Miedwiediewa. Parlament, od wielu lat powolny
Kremlowi, przejdzie de facto pod kontrolę premiera Putina i mo\
e być wykorzystywany m.in. do blokowania
inicjatyw legislacyjnych prezydenta Miedwiediewa. Ponadto według konstytucji prezydent musi uzyskać zgodę
parlamentu na wiele decyzji kadrowych, m.in. mianowanie premiera (co za rządów prezydenta Putina było
formalnością).
Działania wzmacniające pozycję Putina
Objęcie przez Władimira Putina przewodnictwa w partii wpisuje się w sekwencję działań, obliczonych na
umocnienie jego pozycji w powyborczym systemie władzy. Do najwa\
niejszych podjętych dotąd działań nale\
ała
decyzja o tym, by stanąć na czele listy wyborczej partii w wyborach parlamentarnych w grudniu 2007 roku.
Decyzja prezydenta wprawdzie umo\
liwiła partii zdecydowane zwycięstwo i zdobycie 3/4 miejsc w Dumie, jednak
wzmocniła przede wszystkim samego prezydenta, okrzykniętego "liderem narodowym". Wcześniej, w listopadzie,
powołano ruch społeczny "Za Putina!", który propagował ideę przywództwa Putina nawet po jego odejściu z
Kremla.
Obecnie trwają prace grup roboczych, mających opracować nowy podział kompetencji pomiędzy organami władzy
wykonawczej. Na razie o wyniku tych prac nie informuje się. Jak mo\
na jednak przypuszczać, nie będą to zmiany
konstytucyjne, natomiast mogą dotyczyć ustaw regulujących działalność rządu i prezydenta. Jednocześnie w
mediach pojawiły się zapowiedzi, i\
struktury pełnomocnych przedstawicieli prezydenta w regionach zostaną
podporządkowane tak\
e premierowi. Media sugerowały, \
e Putin zamierza utrwalić kontrolę nad telewizją
(szefostwo nad holdingiem medialnym WGTRK mo\
e objąć szefowa wydziału słu\
by prasowej Kremla Natalia
Timakowa). Ponadto od dłu\
szego czasu media spekulują, i\
po objęciu przez Putina stanowiska szefa rządu
zostanie powołany superorgan śledczy - Federalna Słu\
ba Śledcza - skupiający piony śledcze wszystkich struktur
siłowych, podporządkowany bezpośrednio premierowi. Sam pomysł powołania takiej struktury wywołuje jednak
ju\
teraz liczne kontrowersje i głosy niezgody w środowisku struktur siłowych.
Perspektywa: czasowa dwuwładza ze wskazaniem na premiera?
Podejmowane przez Władimira Putina działania wskazują, i\
w Rosji mo\
e wykształcić się dwuwładza zło\
ona, z
jednej strony, z ośrodka prezydenckiego (Dmitrij Miedwiediew), a z drugiej z ośrodka skupionego wokół szefa
rządu (Putina). Obserwacje skłaniają do przypuszczeń, i\
przynajmniej w najbli\
szych miesiącach silniejszą
http://www.osw.waw.pl/pub/BiuletynOSW/2008/0804/080416/TnW01.htm 2008-04-18
Tydzień na Wschodzie - biuletyn analityczny OSW Page 2 of 2
pozycję w politycznym tandemie będzie miał premier Putin, dysponujący większymi wpływami w elitach (w tym
nieformalnymi wpływami w strukturach siłowych) oraz kontrolujący parlament i media.
Jednocześnie charakter działań podejmowanych przez Putina wydaje się wskazywać, i\
dwuwładza ta jest
obliczona na ograniczony czas. Nie zainicjowano bowiem konstytucyjnych zmian uprawnień prezydenta i premiera
(Putin niejednokrotnie podkreślał, \
e do takich zmian nie dojdzie), podejmowane działania mają charakter
nieformalny (ruchy poparcia Putina) lub personalny (przywództwo w partii) i mogą w przyszłości zostać
odwrócone z inicjatywy Putina. Jeśli w najbli\
szej przyszłości nie zostaną wprowadzone głębsze zmiany ustrojowe,
mo\
na będzie wnioskować, \
e obecna elita na czele z Putinem nie jest zainteresowana trwałym osłabieniem
urzędu prezydenta, a strategią Putina jest powrót na Kreml po pełnej bądz
skróconej kadencji prezydenckiej
Dmitrija Miedwiediewa. Jako przygotowanie opinii publicznej do takiego rozwiązania mogą być traktowane
pojawiające się w mediach pogłoski o tym, \
e Miedwiediew mo\
e ustąpić jeszcze przed końcem swojej kadencji.
Jadwiga Rogo\
a
TnW - Archiwum Nr 48 w wersji pdf
http://www.osw.waw.pl/pub/BiuletynOSW/2008/0804/080416/TnW01.htm 2008-04-18