Góra Wżar w Kluszkowcach
Lokalizacja:
województwo małopolskie
powiat nowotarski
gmina Kluszkowce
miejscowoS
ć Kluszkowce
Rejon geograficzny:
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Beskidy Zachodnie
5480
Gorce
Jednostka geologiczna:
Karpaty Zewnętrzne
płaszczowina magurska
warstwy szczawnickie
andezyty Wżaru
4450 4452
Góra Wżar (Wdżar) usytuowana w południowej częS
ci intruzywne. Podczas tworzenia się dajki w strefie aktywnego
Gorców przy granicy fliszowej jednostki magurskiej z uskoku przesuwczego doszło do powstania stref brekcji 1
pienińskim pasem skałkowym, pomiędzy Kluszkowcami tektoniczno-wulkanicznej zbudowanej z roztartej masy skały
i Czorsztynem, cechuje się niezwykle interesującą bu- wulkanicznej i fragmentów otaczających skał fliszowych.
dową geologiczną. W kilku nieczynnych kamieniołomach i W wielu miejscach zobaczyć też można produkty kontak-
odsłoniętych wychodniach skalnych, tworzących miejscami towego metamorfizmu wywołane głównie oddziaływaniem 2
nagromadzenia o charakterze gołoborzy, widoczne są an- wysokiej temperatury. Skały fliszowe w bezpoS
rednim
dezyty  magmowe skały wulkaniczne wieku mioceńskiego. otoczeniu intruzji są na jasno przebarwione, wyrax
nie
Stanowią one zachodni kraniec pasa intruzji andezytowych  spieczone rozpadają się kostkowo.
ciągnących się z północnego zachodu na południowy wschód, W kamieniołomie południowym widocznym z drogi 3
na odcinku około dwudziestu kilometrów pomiędzy Klusz- Nowy Targ  KroS
cienko odsłania się pionowa dajka an-
kowcami a Jaworkami położonymi w Małych Pieninach. Intru- dezytu amfibolowo-augitowego. Ma on charakterystyczną
zje występują w obrębie fliszowych utworów płaszczowiny szaroniebieskawą barwę, a na powierzchniach S
wieżych
magurskiej oraz fliszowej jednostki Grajcarka należącej do przełamów dobrze widoczne są czarne prakryształy
struktury pienińskiego pasa skałkowego. Góra Wżar jest słupkowego amfibolu, izometrycznych augitów i blaszkowych
jednym z trzech miejsc (obok zlokalizowanych dalej na biotytów. Oprócz nich liczne są szare prakryształy skaleni,
wschód Bryjarki i Jarmuty) występowania różnych typów głownie plagioklazów. Niewielka iloS
ć bezpostaciowej, afani-
żył andezytowych. towej masy skalnej S
wiadczy o głębszych, subwulkanicznych
Andezyty góry Wżar występują w formie stromo warunkach krzepnięcia stopu magmowego. W jednym z
zapadających żył niezgodnych  tzw. dajek, reprezentujących bloków grzędy skalnej ciągnącej się powyżej wyrobiska 4
dwie generacje intruzji. Andezyty starszej generacji tworzą w można przy pomocy kompasu zapoznać się z interesującym
antyklinalnej strukturze fliszowej szereg radialnie ustawionych zjawiskiem anomalnego pola magnetycznego. Igła kompasu w
dajek, o prawie równoleżnikowym przebiegu, poprzecinanych zależnoS
ci od miejsca zbliżenia do skały wychyla się nawet do
i przemieszczonych systemem poprzecznych uskoków prze- położenia odwróconego. Zjawisko to wiąże się najczęS
ciej
suwczych. Młodszą generację tworzy poprzeczna do nich, dajka z uderzeniami piorunów lub z lokalnym, znacznym wzbo-
andezytowa utworzona w strefie jednego z takich uskoków. gaceniem andezytu w magnetyt.
W obrębie starszej generacji wyróżniane są różne odmiany Przebiegające selektywnie procesy wietrzenia i erozji,
andezytu amfibolowego (magnetytowy, skaleniowy, plagiokla- szybciej i efektywniej działające na wychodniach mniej
zowy) i młodszy od niego andezyt amfibolowo-augitowy. Ten odpornego fliszu, poprzez wypreparowane, sterczące w
drugi typ magmy andezytowej pojawił się ponownie podczas morfologii góry grzędy i ciągi skałek znaczą rozmieszczenie
powstawania drugiej, młodszej generacji intruzji będącej na żył andezytowych w jej wnętrzu.
Wżarze głównym przedmiotem eksploatacji. Procesy te dato- Na jednej z nich, u południowego podnóża góry Wżar
wane są na S
rodkową częS
ć trzeciorzędowej epoki mioceńskiej znajdują się tzw.  organy Hasiora , pomnik partyzantów
i obejmują okres od 13,5 do 10,8 mln lat temu. autorstwa tego znanego rzex
biarza. Ze szczytu góry roz-
Magma przemieszczając się z głębokiego ogniska tacza się wspaniała, pełna panorama na Beskid Sądecki,
wykorzystywała strefy tektonicznie rozlux
nione i w systemie Gorce, Kotlinę Nowotarską, Pieniny z Trzema Koronami i
radialnych spękań ciosowych fałdowej, antyklinalnej struk- z jeziorem czorsztyńskim i szczególnie piękna na południe,
tury Wżaru utworzyła po zastygnięciu opisane wyżej formy gdy widoczne są Tatry Bielskie i Wysokie.
82
Nowy Targ
Szczawnica
Kluszkowce
Góra Wżar jest obecnie atrakcyjnym, wielosezonowym, of both the sedimentary rocks and the older generations of
oS
rodkiem turystycznym, bardzo popularną stacją narciarską i andesites. This variety was mined in quarries of the Wżar
oS
rodkiem paralotniarstwa. Głębokie wyrobisko o wysokich, Mt. as construction and road stones.
pionowych S
cianach, wykorzystywane jest także przez szkołę Quarry developed in the slopes of the Wżar Mt. provides
wspinaczkową. Dogodny układ komunikacyjny, parkingi, exposures of vertical andesite dyke with well-developed, hori-
rozbudowana baza noclegowa i gastronomiczna w sąsiednich zontal joint system arranged transversally to the dyke body.
wsiach sprawiają, iż rejon góry Wżar jest obiektem geotury- Andesite is grey, locally bluish, with distinct phenocrystals of
stycznym najwyższej rangi. Popularyzacji sprzyja położenie augite and black amphibole embedded within matrix rich in
w pobliżu Pienińskiego Parku Narodowego i pobliskie, po- feldspars. On both walls, from a dozen to over 20 meters high,
wszechnie odwiedzane, ruiny zamku czorsztyńskiego. Walory whitish, bedded, calcareous sandstones and marly shales of the
naukowe łączą się tutaj z wyjątkową rangą dydaktyczną. Szczawnica Formation are visible with black and bluish-black
streaks. These rocks were thermally altered by the intrusions.
The Wżar (Wdżar) Mt. in Kluszkowce
At the top of the mountain small ridges occur composed of
Andesites from the Wżar Mt. form two generations of older-generation andesites. Local magnetic anomalies detected
intrusions. The older generation are parallel, W-E-trending, in two of these ridges originate from thunderbolt strikes.
steeply dipping dykes cut by transversal faults. Several variet- The quarry is located in the Wżar Mt., in the vicinity of
ies are known: the oldest, feldspatic-amphibolitic, younger Kluszkowce village. Before the partisan monument visitor
 magnetitic and youngest  amphibolitic with augite. These must turn right taking the road to the quarry gate. Passing
andesites ascended in the Miocene from a magma chamber by a small andesite mound with the monument atop, the
located at considerable depth along the joint system cutting entrance to the deep, abandoned quarry appears.
the anticline composed of the Magura Beds. In the central The Kluszkowce area provides numerous tourist attractions:
part of the Wżar Mt., the tectonic breccia was formed along the Czorsztyn reservoir, the ski center, the castles in Niedzica
the tectonic line, enabling the intrusion of the youngest, and Czorsztyn as well as mountain ranges: the Gorce and the
amphibolitic-augitic andesite. Breccia contains fragments Pieniny Clippen Belt with numerous hike and bike trails.
1 2
3 4
Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego:
E. Słomka, T. Słomka (2006)
Wybrana literatura: 46, 47, 48, 278, 279, 437
Autor fotografii: A. Joniec
83