Rozdział 4. Farby, emalie, lakiery
1. Co to są farby i lakiery ?
Farby- produkty malarskie, powłokotwórcze, kryjące, zawierające dyspersyjny pigment w postaci zawiesiny. Nakładane na powierzchnię w stanie ciekłym; po wyschnięciu tworzą powłokę ochronną lub dekoracyjną. Nazwa obejmuje: farby olejne, żywiczne jak i klejowe, wodne, emulsyjne itp. Lakierroztwór substancji błonotwórczej (powłokotwórczej) w rozpuszczalniku, nie zawiera pigmentu w postaci zawiesiny i nie ma zdolności krycia; bezbarwny lub barwny (barwnik jest rozpuszczony w powłoce lakieru). Emalia -lakier kryjący (z pigmentem dyspersyjnym) spełniający zadanie dekoracyjne.
2. Co to są emalie ?
Emalie- 1.powłoki ceramiczne szkliste nakładane na metalową powierzchnię, której zadaniem jest poprawa wyglądu przedmiotu lub zabezpieczenie przed korozją; 2. lakiery kryjące spełniające takie samo zadanie. Emalie ceramiczne nakłada się na gorąco. W zależności od rodzaju temp. zmienia się w granicach 550°C÷1000°C. Powstają przez stopienie składników zawierających kwarc, skaleń, sodę, potas, boraks, saletrę, a także pigmenty i substancje zmętniające. Powierzchnię metalową pokrywa się sproszkowaną emalią, po czym wypala w piecu. Emalie artystyczne jubilerskie nakłada się jednokrotnie a techniczne co najmniej dwa razy. Wymagania- szczelność, gładkość, połysk, a w przypadku naczyń - nietoksyczność. Ceramicznymi pokrywa się: urządzenia sanitarne, laboratoryjne i chemiczne, a artystycznymi - wyroby jubilerskie, medale i przedmioty dekoracyjne.
3.Jakie składniki wchodzą w skład farb (lakierów, emalii) ?
Główny składnik to substancja błonotwórcza rozpuszczona w odpowiednim rozpuszczalniku, po wyschnięciu tworząca twardą i szczelną powłokę stanowiącą o trwałości farby. Farba zawiera też pigmenty nadające barwę (nierozpuszczalne), napełniacze, przyspieszacze wysychania (sykatywy) i plastyfikatory. Dodatki te stanowią zawiesinę w substancji błonotwórczej. Rozcieńczalniki nadają farbie odpowiednią lepkość.
4. Jakie właściwości powinna mieć farba ochronna ?
Musi tworzyć twardą, wytrzymałą ale ciągliwą powłokę, odporną na czynniki atmosferyczne i erozję, słabe kwasy, oleje, paliwa płynne, a niekiedy na podwyższona temperaturę, nie ulegającą starzeniu i możliwie tanią; musi mieć odpowiednią lepkość, zdolność krycia, wygląd zewnętrzny, adhezję.
5. Jakie są rodzaje substancji błonotwórczej ?
Oparte na: 1) olejach roślinnych, 2) żywicach naturalnych i syntetycznych, 3) pochodnych celulozy,4) bitumitach.
6. Jakie oleje mogą być wykorzystywane w charakterze substancji błonotwórczych ?
1) wysychające (lniany, konopny, tungowy), 2) półwysychające (słonecznikowy, bawełniany), 3) niewysychające (oliwkowy, kastorowy).Stosuje się chemiczne sposoby intensyfikacji wysychania przez wprowadzenie niedużej ilości substancji zwanych przyspieszaczami lub sykatywami.
7. Żywice stosowane jako substancje błonotwórcze ?
Są to żywice, dla których jest dostępny odpowiedni rozpuszczalnik. Do naturalnych zaliczamy bursztyn, kopal (smoła naturalna), szelak, kalafonię. Do syntetycznych: fenolowo-formaldehydowe, poliestrowe, akrylowe, silikonowe, epoksydowe, PCW, ftalowe i inne.
8. Jakie substancje błonotwórcze są oparte na pochodnych celulozy ?
Można tu wymienić nitrocelulozę, acetylocelulozę, acetylocelulozę, benzylocelulozę.
9. Co to są bitumy ?
Nazwa ta obejmuje grupę kopalin, w których składzie dominuje węgiel i wodór. Zaliczamy: woski, asfalty naturalne, asfaltyty, także asfalty ponaftowe, smoły i paki uzyskiwane podczas przeróbki cieplnej paliw stałych i łupków bitumicznych.
10. Wymień rozpuszczalniki stosowane do farb i lakierów?
Rozpuszczalniki to bezbarwne ciecze organiczne, w których rozpuszcza się substancja błonotwórcza. Dla pokostów są to benzyny, terpentyna, spirytus. Do lakierów celulozowych stosuje się octany butylu, amylu, etylu, metyloetyloketon i inne. Rozcieńczalniki; alkohole i węglowodory aromatyczne.
11. Co to są pigmenty i jakie są ich rodzaje ?
Drobno zmielone barwne proszki tlenków, soli lub metali nie rozpuszczalne, nadające farbie wymaganą barwę. Jest pożądane, aby poprawiały także właściwości antykorozyjne wpływając na metal pasywująco (np. pył cynkowy, minia ołowiana). Mogą być pochodzenia naturalnego lub syntetyczne, nieorganiczne lub organiczne. Kolor: biały- biel cynkowa, ołowiowa lub tytanowa; żółty-związki ołowiu, cynku, kadmu, niebieski - ultramarynę (glinokrzemian sodu), zielony - tlenek chromu, brąz - minia żelazna, czarny - sadzę.
12. Co to są napełniacze; jaka jest ich rola i rodzaje ?
Są to sproszkowane substancje dodawane do farb i emalii w celu obniżenia kosztów, poprawy właściwości mechanicznych powłoki i lepszego krycia. Stosuje się kredę, gips, kaolin, talk, tlenek magnezu, stearyniany wapnia i cynku i inne.
13. Co to są plastyfikatory; jaka jest ich roli i rodzaje ?
Plastyfikatory (zmiękczacze) to substancje wprowadzane do farb, emalii i lakierów w niewielkich ilościach w celu obniżenia twardości i zwiększania plastyczności powłoki. Dzielą się na rozpuszczalne (związki organiczne) i nierozpuszczalne w osnowie (np. olej kastorowy).
14. Jakie właściwości farb i lakierów podlegają badaniom kontrolnym ?
Lepkość, krycie, rozchód, czas wysychania, zewnętrzny wygląd, suchą pozostałość, grubość błonki, twardość, elastyczność, własności adhezyjne, odporność na temperaturę, wodę, oleje i paliwa płynne oraz na działanie atmosfery.
I5. Jak przeprowadza się badanie poszczególnych właściwości wymienionych w pytaniu 14 ?
Według norm. Lepkość (dostosowaną do sposobu nanoszenia farby, emalii, lakieru na powierzchnię), bada się za pomocą wiskozymetru Englera. Polega to na przeciekaniu określonej ilości płynu przez znormalizowany otwór przy temp. 20°C. Miarą lepkości jest czas w sekundach. Krycie to minimalne zużycie farby koniecznej do pokrycia (niewidoczności) podłoża pomalowanego w szachownicę lub płytki szklanej. Rozchód określa się w kg farby koniecznej do pokrycia m2 powierzchni. Czas wysychania mierzy się do momentu, w którym ustaje chwytanie pyłu lub do całkowitego wyschnięcia. Kryterium stanowi przywieranie włókien po przyłożeniu tamponu z waty. Wygląd zewnętrzny: wizualnie sprawdzając kolor, połysk i czystość oraz porównywanie ze skala wzorców. Sucha pozostałość jest to % wyjściowej masy farby po jej całkowitym wyschnięciu. Grubość błonki: mikroskopowo. Twardość powłoki: za pomocą przyrządu wahadłowego przez porównanie liczby wahań wahadła opartego na kulce położonej na szkle, a następnie na powłoce. Elastyczność: przez przeginanie pomalowanego paska blachy na wałkach o średnicy 20÷1 mm. Właściwości adhezyjne: wykonując na powłoce krzyżowe nacięcie i wywierając nacisk za pomocą prasy. Określa się siłę, przy której następuje odprysk powłoki. Odporność na 1. temp. ustala się prowadząc ww. badania przy różnych temp. (podwyższonych lub obniżonych); 2. wilgoć, benzyny i oleje określa się zanurzając próbki z powłoką farby do odpowiedniego medium na określony czas, a następnie przeprowadzając oględziny, badanie twardości, elastyczności i innych właściwości; 3. działanie atmosfery bada się w warunkach rzeczywistych przez okres 1=3 lat lub w warunkach symulowanych za pomocą specjalnego urządzenia w ciągu 48 godzin.
16. Jak można sklasyfikować materiały malarskie ?
Na materiały podstawowe, tj. lakiery i emalie stosowane do wykańczającego pokrywania i pomocnicze, służące do przygotowania powierzchni, jak grunty, szpachlówki, podkłady (mają na celu poprawić adhezję i zniwelować nierówności, niekiedy działają pasywująco (antykorozyjnie) na podłoże), oraz rozpuszczalniki i rozcieńczalniki.. Podstawą podziału może być rodzaj substancji błonotwórczej, warunki suszenia powłoki (na zimno lub gorąco), przeznaczenie farby (do drewna lub metalu).
17. Rodzaje olejnych materiałów malarskich i ich cechy ?
Grunty złożone z pokostu i pigmentu (do 40%) mające na celu lepsze połączenie powłoki z podłożem i poprawę ochrony antykorozyjnej; szpachlówki, których zadaniem jest wyrównanie powierzchni. Zawierają one więcej pigmentu i napełniacza (do 80%) i mniej rozpuszczalnika. Niekiedy do gruntów i szpachlówek dodaje się pył aluminiowy, cynkowy lub minię ołowianą, które poprawiają właściwości antykorozyjne. Farby: podkładowe (do pierwszego krycia) o powierzchni półmatowej oraz farby powierzchniowe do drugiego krycia o po-wierzchni błyszczącej. Czas ich wysychania wynosi ok. 24 godzin; stosowane głównie do malowania drewna. Najczęściej zawierają olej lniany, ewentualnie tungowy, żywice naturalne (kopale), żywice fenolowe lub alkidowe, estry kalafonii i sykatywy (przyspieszacze) w ilości do 1%, którymi są związki organiczne Pb, Co, Mn, Ca. Wadą olejnych materiałów malarskich jest ich powolne wysychanie i mała odporność na podwyższoną temperaturę.
18. Co to są lakiery nitrocelulozowe ?
Są to roztwory azotanu celulozy w rozpuszczalniku (alkohol bezwodny, estry, ketony) z dodatkiem pigmentów i plastyfikatorów. Dodaje się też żywice naturalne i syntetyczne, przez co uzyskuje się grubsze powłoki i lepszy połysk. Najczęściej stosuje się damarę, szelak, estry kalafonii, żywice alkidowe, mocznikowe, melaminowe i inne. Nanosi się je przez rozpylanie lub pędzlem. Zalety: szybkie wysychanie, wada mała trwałość.
19. Jakie materiały malarskie wytwarza się na bazie nitrocelulozy ?
Nitroszpachle. Są to gęste masy, w skład których wchodzą też smoły, plastyfikatory, pigmenty napełniacze i rozpuszczalniki. Służą do wyrównywania powierzchni. Zalety: szybkie wysychanie.
20. Wymień materiały malarskie pomocnicze ich cechy i cel stosowania?
Zaliczamy tu materiały służące do przygotowania powierzchni do nałożenia emalii zewnętrznej. Są to płyny zmywające: różne zanieczyszczenia, jak smary, smoły itp., starą powłokę (np. nitrocelulozową), szpachlówki, grunty, farby podkładowe, a także rozpuszczalniki i rozcieńczalniki. Czasem trzeba stosować metody mechaniczne (szczotki, papier ścierny, pumeks, piaskowanie). Nierówności powierzchni wyrównuje się za pomocą szpachlówek, które zawierają więcej pigmentu i napełniacza i mniej rozpuszczalnika. Olejowe szpachlówki schną długo, krócej - syntetyczne np. chlorowinylowe stosowane do metali, a najszybciej nitrocelulozowe. Cechą farb gruntujących i podkładowych jest wytwarzanie powłoki pośredniej między powierzchnią malowana i zewnętrzną. Wymaga się od nich lepszej adhezji i w przypadku metali, właściwości antykorozyjnych (pasywujących), nieistotne są cechy dekoracyjne. Zawierają mniej pigmentów i napełniaczy niż szpachlówki oraz (w farbach do metali) dodatki pasywujące (pył cynkowy, minia ołowiana itp.). Mogą być olejowe, olejowo-żywiczne lub żywiczne, np. chlorowinylowy z pyłem cynkowym do stali, polibutylmetakrylowy z pyłem cynkowym - szybkoschnący, o dużej adhezji, stosowany do stopów aluminium, poliuretanowy stosowany do stopów magnezu lub epoksydowy, cechujący się dużą odpornością chemiczną i adhezją, o średniej szybkości twardnienia (ok. 24 h, a po podgrzaniu do 60°C - 7 h).
21. Jak przygotowuje się powierzchnie do pokrycia farbą ?
Zależnie od rodzaju materiału. Zawsze trzeba zwracać uwagę, aby powierzchnia była czysta, nie zanieczyszczona smarami. smołami itp. Należy usunąć stare powłoki farby, zwłaszcza spękane i źle przylegające (łuszczące się). Drewno: przy pierwszym malowaniu najpierw należy wyrównać nierówności przez szpachlowanie, a następnie pokryć powierzchnię farbą gruntującą lub podkładową. Dobrą metodą usuwania jest opalanie za pomocą lampy lutowniczej. Metale: najpierw należy usunąć rdzę i produkty korozji, następnie zmyć smary i zanieczyszczenia i wyrównać nierówności przez szpachlowanie (po wyschnięciu szlifować papierem ściernym i nakładać farbę podkładową, niekiedy dwukrotne).
22. Co to są farby emulsyjne ?
Są to emulsje wodne polioctanu winylu lub kopolimeru styrenu i butadienu z pigmentami i innymi dodatkami. Po wyschnięciu tworzą trwałe matowe i nie ścierające się powłoki, odporne na czynniki atmosferyczne. Służą do pokrywania ścian, murów, drewna, a także metali (po uprzednim pokryciu farbą olejną). W Polsce pod nazwą Polinit, Polwinit, Polinak.
23. Co to są farby przeciwrdzewne ?
Zawierają substancje błonotwórcze-olejne lub syntetyczne i pigmenty wpływające pasywująco na stal. Są farby podkładowe i nawierzchniowe. Podkładowe zawierają minię (40÷100%), a także pył cynkowy, ołowiany, brązu aluminiowego, czerwień żelazową, związki cynku lub ołowiu. Nakłada się na oczyszczoną powierzchnię 1 lub 2 warstwami. Nawierzchniowe składają się z osnowy olejowej (lniany, tungo-wy) lub syntetycznej z dodatkiem bieli cynkowej i czerni. Dla dobrego zabezpieczenia stosuje się dwie warstwy.
24. Co to są farby ognioochronne ?
Zabezpieczają drewno przed paleniem. Składają się z substancji błonotwórczej niepalnej (np. metyloceluloza, polimery winylowe lub mocznikowe), pigmentów (brąz aluminiowy) i substancji wydzielających podczas palenia gazy niepalne.
25. Co to są lakiery i emalie piecowe ?
Materiały powłokowe na bazie żywic syntetycznych, w których polimeryzacja (twardnienie powłoki) następuje przy pod-wyższonej temp. Mogą to być żywice alkidowe, rezolowe, melaminowe, mocznikowe, epoksydowe, fenolowe lub olejno -asfaltowe i inne. Suszenie odbywa się w czasie 0,5÷2 godzin przy temp. 60÷180°C. Powłoki piecowe cechują się większą twardością i odpornością na uszkodzenia niż zwykłe. Stosowane w przemyśle motoryzacyjnym.
26. Co to są lakiery bitumiczne ?
Materiały powłokowe oparte na bitumach np. asfaltach ponaftowych, woskach mineralnych, smołach, pakach (drzewnym i węglowym) i innych. Wprowadza się do nich oleje wysychające, żywice naturalne i syntetyczne, pigmenty, napełniacze i sykatywy. Są bardzo odporne na działanie czynników atmosferycznych i chemicznych i są tanie. Dzięki tym zaletom są one szeroko stosowane do zabezpieczania antykorozyjnego metali, drewna i betonu, np. do pokrywania dachów, statków, podwozi samochodów itp.
27. Co to są lakiery elektroizolacyjne ?
Stosowane do wytwarzania izolacji elektrycznej różnych urządzeń. Dzieli się je na klasy w zależności od odporności cieplnej. Można stosować <180°C. Oparte na żywicach syntetycznych. Służą do nasycania uzwojeń i tkanin, pokrywania drutów nawojowych i obudów urządzeń elektrycznych, a także do klejenia laminatów itp.
28. Co to są lakiery silikonowe ?
Roztwory żywic silikonowych (najczęściej metylofenylo-silikonowych) w rozpuszczalnikach organicznych (toluen, cykloheksanon). Dobra odporność na czynniki atmosferyczne i chemiczne oraz podwyższoną temp., duża rezystywność. Po naniesieniu przez zanurzenie lub natrysk -suszenie lakieru przy temp. 100÷140°C, po czym powtórne lakierowanie i utwardzanie w ciągu 2÷8 godz. przy temp. 200÷250°C. Lakier sili-konowy stosuje się do powlekania uzwojeń elektrycznych i elementów pracujących przy podwyższonych temperaturach. Wytrzymuje temp. <600°C w ciągu 20÷30 godz. i 500°C w ciągu 100 godz. W Polsce pod nazwą Silak.
29. Co to są wyroby malarskie spirytusowe ?
Lakiery lub emalie o substancji błonotwórczej opartej na żywicach naturalnych, rozpuszczalnych w alkoholu (kalafonia, szelak, kopale, żywice tropikalne i sztuczne (ftalowe, fenolowe-nowolaki). Tanie, ale mało trwałe, stosowane do malowania dekoracyjnego lub do impregnacji (lakiery bezbarwne). Zaliczamy tu politury szelakowe stosowane w przemyśle meblarskim.
30. Co to są wyroby malarskie ftalowe ?
Oparte na żywicach ftalowych modyfikowanych olejami roślinnymi, ewentualnie z udziałem żywic melaminowych, fenolowych lub innych (stosowanych np. w emaliach piecowych). Mogą być podkładowe lub nawierzchniowe. Cechują się dobrą odpornością na czynniki atmosferyczne. Powszechnie stosowane w gospodarstwach domowych.
31. Co to są wyroby malarskie chlorokauczukowe ?
Oparte na kauczuku chlorowanym. Mogą być modyfikowane olejami wysychającymi lub żywicami ftalowymi. Stosuje się jako farby podkładowe, nawierzchniowe i szpachle. Nakłada się zwykle pędzlem. Czas wysychania 12 godzin. Rozpuszczalnikiem jest ksylen. Właściwości chemoodporne i odporne na czynniki atmosferyczne, rozcieńczone kwasy i zasady, wodę morską, oleje mineralne i benzyny. Twardość i elastyczność zmieniają się w szerokich granicach w zależności od wprowadzonych dodatków. Stosowane do malowania zbiorników, statków, maszyn rolniczych, znaków na jezdniach.
Rozdział 5 Kleje
1. Co to są kleje ?
Koloidalne lepkie roztwory o właściwościach sklejających, tworzące błonki o znacznej wytrzymałości i adhezji stosowane do trwałego łączenia ze sobą materiałów tego samego rodzaju lub różnych. Mogą być organiczne lub nieorganiczne.
2. Jakie są zalety i wady połączeń klejonych ?
Zalety: równomierny rozkład naprężeń, większa wytrzymałość na wibracje, możliwość wytwarzania lekkich konstrukcji z cienkich blach, eliminacja otworów na nity, szybki montaż, duża wytrzymałość klejonych konstrukcji, obniżenie ciężaru, hermetyczność połączenia, eliminacja korozji szczelinowej, możliwość wytwarzania laminatów i kompozytów. Wady: mała odporność termiczna, mała wytrzymałość złącza na odrywanie, zależność wytrzymałości złącza od przygotowania powierzchni klejonych i od sposobu klejenia, konieczność podgrzewania złącz do temp. 60°C w przypadku niektórych klejów, pogorszenie się właściwości złącza w miarę upływu czasu (starzenie się kleju).
3. Jakie są podstawowe właściwości klejów ?
Lepkość, małe napięcie powierzchniowe, adhezja i kohezja, ciągliwość, trwałość, odporność na wilgoć i temp, wytrzymałość złącza. Lepkość można określić, tak jak w przypadku lakierów (rozdz. 4, pyt. 15), trwałość jest to okres czasu, w którym są zachowane początkowe właściwości klejonego złącza, odporność na wilgoć jest to zmiana właściwości wytrzymałościowych po wytrzymaniu w wodzie przez 20 godz. przy temp. 20°C, odporność na temp. to temp, od której rozpoczyna się gwałtowny spadek wytrzymałości złącza, wytrzymałość złącza bada się za pomocą maszyny wytrzymałościowej. Klejone złącza wykazują dobrą wytrzymałość na ścinanie, gorszą na odrywanie. Wytrzymałość złącza bywa większa niż klejonego materiału.
4. Jaka jest klasyfikacja klejów ?
Pod względem pochodzenia dzielimy na: a) naturalne nieorganiczne-siarka, tlenochlorek magnezu, krzemian sodu (szkło wodne), borany. b) naturalne organiczne-skrobia, dekstryny, gumy roślinne, białkowe (zwierzęce, rybne, albuminowe, kazeinowe). c) syntetyczne-oparte na żywicach; termo- lub chemoutwardzalne -fenolowe, aminowe (mocznikowe i melaminowe), epoksydowe, poliestrowe, silikonowe i inne lub termoplastyczne -np. celulozowe, kauczukowe, winylowe. W zależności od temp. utwardzania kleje dzielimy na utwardzalne na zimno, ciepło (40÷100°C) i gorąco (>100°C). Pod względem przeznaczenia kleje na: do drewna, papieru, skóry, metali, ceramiki lub uniwersalne.
5. Co to jest klej skrobiowy ?
Klajster, wytwarza się ze skrobi, najczęściej ziemniaczanej, różnymi metodami. Możliwe dodatki mydła lub albuminy. Do klejenia papieru, dykty, tapetowania. Jest stosowany w introligatorstwie. Nie odporny na wilgoć.
6. Co to jest klej dekstrynowy ?
Klej roślinny będący roztworem dekstryn z dodatkami ułatwiającymi wiązanie (np. boraks lub krzemian sodu), zwiększającymi płynność (np. chlorek magnezu lub mocznik) oraz wytrzymałość (aldehyd mrówkowy) i plastyfikatorów (np. cukier lub gliceryna). Wiele gatunków w postaci proszków (rozpuszczalnych w wodzie) lub płynnej o różnej konsystencji i barwie (od żółtej do popielatej). Stosowane do papieru (zwłaszcza kopert, znaczków, etykiet), skóry, drewna i tkanin. Nie są odporne na wilgoć.
7. Co to są kleje kazeinowe ?
Są z kazeiny (produktu zwierzęcego, wytwarzanego z mleka). Znane są pod nazwą Certus. Kazeinę miesza się z wapnem gaszonym, fluorkiem sodu, zasadowymi solami sodu i naftą; jest rozpuszczalna w zimnej wodzie. Tężeje w ciągu kilku godzin ( z tego względu klej musi być szybko zużyty). Stosowany do drewna (meble, sklejki). Wadą jest ciemnienie drewna i mała odporność na gorącą wodę. Z tego powodu jest zastępowany klejami syntetycznymi.
8. Co to są kleje albuminowe ?
Są wytwarzane z albuminy, która jest substancją białkową otrzymywaną z produktów roślinnych lub zwierzęcych (najczęściej z krwi), jest rozpuszczalna w wodzie (ścina się po podgrzaniu). Klej powstaje przez dodanie mleka wapiennego (2÷3%). Do drewna, wyrobu sklejek wodoodpornych. Obecnie zastępowany klejami syntetycznymi. Albumina z cementem może być wykorzystana do klejenia szkła i porcelany.
9. Co to są kleje kostne (zwierzęce) ?
Są wyrabiane z kości, skóry, ryb. Należą do klejów białkowych. Sprzedawane są w postaci granulek, tabliczek lub proszku, a skórne w płynie. Do klejenia drewna. Nakładane w postaci gorącego roztworu wodnego lub zawiesiny w wodzie. Twardnienie na skutek żelowania i odprowadzenia wody. Były stosowane w przemyśle meblarskim, obecnie wypierane przez kleje syntetyczne (poliwinylowe). Wada: mała odporność na wodę.
10. Co to są kleje żywiczne ?
Oparte na żywicach syntetycznych, których jest bardzo dużo. Można wymienić kleje: akrylowe, fenolowe, winylowo-chloroprenowe, poliuretanowe, poliestrowe, epoksydowe, epoksydowo-fenolowe lub poliamidowe, aminowo-epoksydowe, poliwinylowe, silikonowe i inne. Dobra odporność na wilgoć i czynniki atmosferyczne oraz słabe chemiczne. Niezbyt odporne (z wyjątkiem silikonowych) na podwyższone temp. Mogą być wzmacniane za pomocą włókien.
11. Co to są kleje kauczukowe ?
Oparte na kauczuku naturalnym lub kauczukach syntetycznych, modyfikowane żywicami syntetycznymi. Stosowane są np. kleje oparte na roztworze kauczuku naturalnego w benzynie z dodatkami, a także na bazie kauczuków modyfikowanych np. tlenokauczuku, chlorokauczuku czy fenylokauczuku. Przedstawicielem kleju opartego na kauczuku syntetycznym jest Butapren. Stosowane kleje tego typu, np. kleje butadienowo-styrenowe do przyklejania płytek PCW lub klej OBT-III (roztwór kauczuku chloroprenowego i żywicy orga-nicznej+dodatki) używany do klejenia skór, gumy i tkanin.
12. Co to są kleje aminowe ?
Oparte na niemodyfikowanych żywicach aminowych, częściowo rozpuszczalnych w wodzie. Są stosowane różne rodzaje: mocznikowe (karbamidowe), mocznikowo - formaldehydowe, melaminowo - formaldehydowe lub cyjano-amidowo -formaldehydowe (kleje Didi-Leime). Są odporne na wodę, rozpuszczalniki, czynniki atmosferyczne i biologiczne. Do klejenia drewna i wyrobów celulozowych (papier, płyty wiórowe i paździerzowe, drewno).
13. Co to są kleje fenolowe ?
Oparte na żywicach fenolowo-formaldehydowych lub innych (fenolowych). Wytwarza się wiele gatunków o różnym składzie w postaci proszków, roztworów i błon. Do klejenia drewna, papieru i tkanin, niektóre także do metali i tworzyw sztucznych. Zastosowanie w przemyśle lotniczym, samochodowym i budownictwie.
14. Co to są kleje poliestrowe ?
Oparte na żywicy poliestrowej termoutwardzalnej lub termoplastycznej. Sprzedawane w zestawach dwuskładnikowych do zmieszania przed sklejaniem. Tańsze od epoksydowych. Do budowy i napraw łodzi, samochodów i innego sprzętu. Są mocne, odporne na uderzenia, zmęczenie i wilgoć, a także na łagodne czynniki chemiczne i rozpuszczalniki.
15. Co to są kleje epoksydowe ?
Oparte na żywicach epoksydowych z dodatkiem plasty-fikatorów i rozcieńczalników. Stosowane kleje twardniejące przy temp. pokojowej lub podwyższonej. Jednoskładnikowe twardnieją pod wpływem podgrzania, dwuskładnikowe polimeryzują przy temp. pokojowej (podgrzanie przyspiesza twardnienie). Duża adhezja do metalu, ceramiki (porcelany, szkła, kamienia). Przed klejeniem powierzchnie muszą być wygładzone i odtłuszczone, a po nałożeniu kleju mocno ściśnięte. W Polsce pod nazwa Epidian.
16. Co to są kleje poliuretanowe ?
W ich skład wchodzą żywice alkidowe i poliizocyjaniany. Właściwości zależą od składu. Czas twardnienia dochodzi do 10 godzin. Wytwarzane pod różnymi nazwami firmowymi (Desmocall, Coheralt, Polystol). Do klejenia metali, kauczuku, tworzyw sztucznych, skóry i in. Klejenie nie wymaga ścisłego dopasowania powierzchni.
17. Co to są kleje poliwinylowe ?
Oparte na polioctanie winylu. Są roztworem żywicy w rozpuszczalnikach (estry kwasu octowego, toluen, aceton) z dodatkiem żywic alkidowych. Do sklejania różnych materiałów z metalami i szkłem, do naklejania etykiet. W użyciu klej polieterowinylowy: roztwór żywicy w benzenie, estrach lub emulsją wodną. Klei drewno, papier, skórę. tekstylia i metale. Rzadziej stosuje się kleje polichlorowinylowe (do klejenia elementów z PCW), polialkoholowinylowe do nakładania powłok ochronnych na metalach lub inne.
18. Co to są kleje silikonowe ?
Oparte na żywicach silikonowych. Duża adhezja do metali, betonu, drewna, tworzyw sztucznych i in., szybkie wysychanie i dość dobra stabilność właściwości (do roku). Niektóre gatunki są odporne na wysokie temp. (nawet do 800°C).
19. Co to są kleje lateksowe ?
Są roztworem lateksu z dodatkiem siarki i substancji napełniających i zwiększających przyczepność i trwałość. Do klejenia metali, skóry, fibry, kauczuku. Zaleta: dobra elastyczność.
20. Co to jest Butapren ?
Butapren to popularny klej kauczukowy złożony z kauczuku syntetycznego chloroprenowego z dodatkiem żywicy synte-tycznej, środka wulkanizującego i rozpuszczalników organicznych. Ma kilka odmian. Do skóry naturalnej i sztucznej, gumy, tkanin i różnych tworzyw sztucznych ze sobą lub w różnych wzajemnych kombinacjach, a także do gumy z metalem. Gumę przed klejeniem należy schropowacić papierem ściernym, a następnie pokryć klejem i ścisnąć. Skórę i tkaniny pokrywa się klejem dwukrotnie (z odstępem 25 min.). Ścisłe przestrze-ganie instrukcji klejenia istotne dla wytrzymałości złącza.
2l. Co to są kleje hermetyzujące ?
Są stosowane do hermetyzacji połączeń wykonanych innymi metodami (nitowe, spawane). Wymagana jest duża adhezja i ciągliwość kleju oraz jego odporność na medium stykające się ze złączem (woda, olej, paliwa płynne, tłuszcze itp.). Są dostarczane w postaci taśm, sznurów, past, płynów. Pod względem składu są to żywice syntetyczne lub kleje kauczukowe twardniejące przy temperaturze pokojowej lub podwyższonej.
22. Jakie kleje stosuje się do klejenia metali ?
Kleje epoksydowe i poliuretanowe, ale także poliwinylowe, silikonowe, lateksowe, fenolowe i inne. Bardzo ważne dla wytrzymałości złącza jest przygotowanie powierzchni klejonych, a zwłaszcza ich odtłuszczenie..
23Jakie kleje stosuje się do klejenia tworzyw sztucznych ?
Termoplastyczne, mające rozpuszczalniki mogą być klejone roztworem danego tworzywa w rozpuszczalniku,np. Plexiglas klei się dwuchloroetanem, polistyren benzenem lub trójchloroetylenem (TRI), a celuloid acetonem. Duroplasty, które nie mają rozpuszczalników, mogą być klejone klejami stosowanymi do metali.