Rozdział 12
Działanie agresywne: zachowanie, którego celem jest spowodowanie psychicznej lub fizycznej szkody
Agresja wroga: akt agresji poprzedzony uczuciem gniewu, którego celem jest zadanie bólu lub zranienie
Agresja instrumentalna: akt agresji służący osiągnięciu innego celu poza zadaniem bólu czy zranieniem
Eros: instynkt życia, pojęcie występujące w teorii Freudowskiej
Tanatos: zgodnie z teorią Freudowską — instynkt śmierci, popęd odpowiedzialny za agresywne skłonności człowieka
Teoria hydrauliczna: teoria, zgodnie z którą nie ujawnione emocje ulegają kumulacji i wywołują stan napięcia ustępujący w chwili, gdy dojdzie do ekspresji stłumionych emocji
Do ujawnienia agresji dochodzi w wyniku złożonych interakcji takich czynników, jak: wrodzone popędy, opanowane sposoby kontroli zachowania, cechy sytuacji społecznej.
Procesy neuronalne i chemiczne jako przyczyna agresji
Ciało migdałowate: obszar w korze mózgowej mający związek z przejawami agresji
Testosteron: hormon mający związek z przejawami agresji
Istnieją pewne dowody pozwalające przypuszczać, że różnice w nasileniu agresji związane z płcią mają swoje biologiczne podstawy.
Alkohol znosi nasze hamulce i rozluźnia kontrolę
Ból i niewygoda jako przyczyny agresji
Jeśli zwierzę doświadcza bólu i nie może uciec od jego źródła, to prawie zawsze podejmie atak
Długie, gorące lato. Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się częstotliwość występowania rozruchów ulicznych i aktów przemocy
Sytuacje społeczne prowadzące do agresji
Frustracja jako przyczyna agresji
Teoria frustracji-agresji: teoria, zgodnie z którą przeszkody występujące na drodze do osiągnięcia upragnionego celu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji agresywnych
Deprywacja relatywna: poczucie jednostki (albo grupy społecznej), że posiada mniej niż zasługuje lub umiej niż pozwolono jej oczekiwać lub też mniej niż posiadają ludzie do niej podobni
Bezpośrednia prowokacja i odwet
Obecność przedmiotów kojarzonych z agresją jako przyczyna agresji
Bodziec wyzwalający agresję: przedmiot kojarzony potocznie z działaniami agresywnymi (np. rewolwer); sama jego obecność zwiększa prawdopodobieństwo ystąpienia aktów agresji
Teoria społecznego uczenia się: teoria, zgodnie z którą uczenie się społecznych achowań następuje poprzez obserwację i naśladownictwo innych ludzi
Przemoc w telewizji a agresja. Oglądanie przemocy na ekranach telewizorów nasila u dzieci zachowania agresywne
Cztery przyczyny są odpowiedzialne za nasilenie tendencji agresywnych w wyniku kontaktu z przemocą poprzez środki masowego przekazu:
1. Jeśli oni mogą to robić, to ja też mogę. Oglądanie bohaterów telewizyjnych zachowujących się agresywnie może osłabić przyjętą przez nas w dzieciństwie normę, nakazującą kontrolowanie impulsów agresywnych.
2. Ach, więc tak to się robi! Oglądanie agresywnych działań może dostarczać pomysłów, jak ujawnić własne agresywne odczucia.
3. Myślę, że to, co czuję, to właśnie agresja. Oglądanie przemocy sprawia, że lepiej uświadamiamy sobie własną złość i szybciej uruchamiamy działania agresywne.
Łatwo możemy posunąć się do przesady, błędnie interpretując zaledwie lekkie poirytowanie jako złość i wyładowując ją w aktach agresji.
4. Ale lipa, znowu się tłuką, a co jest na innym kanale? Oglądanie wielu krwawych scen likwiduje nasze przerażenie i wstręt na widok przemocy i zmniejsza współczucie wobec ofiary. Sprawia, że łatwiej nam zaakceptować istnienie przemocy.
Katharsis: pojęcie określające zjawisko uwalniania nagromadzonej agresywnej energii poprzez wysiłek fizyczny, obserwację zachowań agresywnych innych ludzi lub dopuszczenie się samemu czynu noszącego znamiona agresji. Takie „wypuszczenie pary" obniża prawdopodobieństwo podjęcia agresywnych działań w przyszłości
Ekspresja agresji nie hamuje tendencji agresywnych. Wręcz odwrotnie, sprzyja ich wzrostowi, nawet jeśli celem ataku nie jest człowiek bez zarzutu.
Tak jak stykanie się z agresją za pośrednictwem ekranu telewizyjnego, tak też udział w wojnie powoduje: a) zniesienie oporu obywateli przed dokonywaniem aktów agresji; b) wyzwolenie procesu naśladowania zachowań agresywnych; c) zwiększenie dostępności reakcji agresywnych; d) osłabienie wrażliwości na okrucieństwo, co zmniejsza współczucie wobec ofiar agresji.
Jak radzić sobie z gniewem
- Rozładowanie a samoświadomość
- Przeprosiny jako sposób na rozładowanie gniewu
- Modelowanie nieagresywnego zachowania
- Trening umiejętności komunikacyjnych i strategii rozwiązywania problemów
- Rozwijanie empatii (Kiedy odczuwamy empatię, przejawiamy mniejszą skłonność do zachowań agresywnych.)
- dehumanizacja: proces polegający na pozbawieniu ofiary cech ludzkich i deprecjonowaniu jej wartości (np. gdy słowo „człowiek" zastępujemy określeniem „żółtek"). Dehumanizacja obniża opór przed dokonywaniem aktów agresji i sprawia, że raz podjęta agresja ułatwia następne zachowania tego typu i znacznie zwiększa prawdopodobieństwo ich wystąpienia