Segment |
I filar |
II filar |
III filar |
|
SYSTEM PODSTAWOWY |
CZĘŚĆ DODATKOWA |
|
Obligatoryjność |
obowiązkowy |
obowiązkowy |
dobrowolny |
Metoda |
repartycyjny |
kapitałowy |
kapitałowy |
Dziedziczenie |
nie |
tak |
tak |
Opodatkowanie |
nie |
nie |
tak |
Opodatkowanie |
tak |
tak |
nie |
Forma gromadzenia |
Fundusz |
Otwarte |
Oszczędności |
Zarządzający |
Zakład |
Powszechne |
Pracownicze Banki |
Zreformowany system emerytalny - odporność na zagrożenia Typ zagrożenia |
umowa pokoleniowa |
system kapitałowy |
|
starzenie się społeczeństwa |
nieodporny |
odporny |
|
wzrost bezrobocia |
nieodporny |
odporny |
|
spadek płac i produkcji |
nieodporny |
odporny |
|
przetargi polityczne |
nieodporny |
odporny |
|
załamanie na giełdach |
odporny |
nieodporny |
|
długotrwała inflacja |
odporny |
nieodporny |
• Ma pomnażać obowiązkowe składki emerytalne, przyczyniając się do:
- wyższych emerytur niż w systemie repartycyjnym (zusowskim)
- przyspieszenia wzrostu gospodarczego poprzez dostarczanie kapitału dla inwestorów na rynku kapitałowym
Podstawowe założenia
• Kapitałowa część podstawowego systemu emerytalnego
• Obowiązkowe uczestnictwo
• Możliwość wyboru funduszu
• Prywatne zarządzanie funduszami
• Wzrost kapitału emerytalnego poprzez kumulowanie składek oraz inwestowanie ich na rynku kapitałowym
• Emerytura wypłacana po osiągnięciu wieku emerytalnego
• Specjalne regulacje w przypadku śmierci lub rozwodu uczestnika
Instytucje
• Otwarte Fundusze Emerytalne
• Powszechne Towarzystwa Emerytalne
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Depozytariusz wybrany przez Otwarty Fundusz Emerytalny
• Instytucje rynku kapitałowego
• Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)
• Zakłady Emerytalne (w projekcie)
Otwarte Fundusze Emerytalne
• Odrębne podmioty o osobowości prawnej
• Gromadzą składki członków Funduszu transferowane za pośrednictwem ZUS
• Prowadzą indywidualne konta członków Funduszu
• Wypełniają obowiązki informacyjne wobec członków Funduszu i nadzoru
• Poprzez inwestycje wypracowują kapitał, który ma zapewnić ok. 35% emerytury z systemu obowiązkowego
• Przenoszą zgromadzony kapitał emerytalny do Zakładu Emerytalnego w chwili przejścia na emeryturę
*nie ma wewnętrznego organu kontroli, jest nim nadzór ubezpieczeniowy
*członkowie OFE nie odpowiadają za zobowiązania OFE
*PTE zarządza środkami OFE we własnym imieniu ale na rachunek członków OFE
Tworzenie: *nadanie statutu PTE; *umowa z depozytariuszem o przechowywanie aktywów OFE; *wpis do rejestru OFE; *otrzymanie zezwolenia na utworzenie OFE przez PTE
Likwidacja: *ogłoszenie upadłości; *likwidacja PTE; *przejęcie OFE w drodze umowy z innym PTE; *przejęcie ustawowe, po decyzji organu nadzorczego; *przejęcie OFE przez PTE o najwyższej stopie zwrotu; *przejęcie wymaga zezwolenia nadzoru; *przejęcie tymczasowe zarządzania funduszem przez depozytariusza - przejście OFE do innego PTE przez członków OFE
Obowiązki OFE wobec członków: *publikacja prospektu informacyjnego; *przesyłanie każdemu członkowi informacji o stanie środków; *co miesiąc informacja o aktywach
Zasady działalności OFE: *lokowanie aktywów przy zapewnieniu maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności; *limity inwestycyjne; *minimalna wymagana stopa zwrotu nie niższa niż 50% od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich funduszy lub niższa o 4pp od tej średniej; *niedobór stopa zwrotu z funduszy niższa od minimalnej wymaganej stopy zwrotu
Średnia ważona - okres ostatnich 36 m-cy tych funduszy
Pokrycie i powstanie niedoboru; *środki depozytariusza; *środki rezerwy PTE; *środki funduszu gwarancyjnego PTE; *środki własne PTE; *środki SP (połowa kwoty z 36 m-cy) 15%; *zawiadamianie organu nadzoru o likwidacji PTE - pozostałe środki funduszu gwarancyjnego PTE
Nadzór nad OFE
-KNF: działalność operacyjna; *uprawnienia kontrolne, zwoływanie posiedzenia rady zarządzających, kary dla OFE i PTE; *prowadzi rejestr agentów OFE; *monitoring spraw; *współpraca z NBP i ZUS
-depozytariusz: *realizacja dyspozycji funduszu; *występowanie w imieniu członków funduszu z powództwa funduszu; *informowanie o naruszenia przepisów prawa i funduszu
Zasady członkowstwa w funduszu:
ze względu na wiek:*urodzeni przed 01.01.1949 nie mogą; *po 31.12.1948 dobrowolnie; *po 01.01.1969 muszą.
Ze względu na tytuł ubezpieczenia: obowiązkowe emerytalne lub dobrowolne
Powstanie członkostwa w OFE
*zawarcie umowy z OFE (forma pisemna, zakaz selekcji, nie można być w 2 OFE)
*losowanie OFE przez ZUS (nie musi być umowy, informacyjne obowiązku ZUS)
*otwarcie rachunku przez małżonka - w stanie ustania wspólnoty małżeństwa, rozwód, unieważnienie, zgon
Obowiązki członka OFE - zmiany stanu cywilnego, danych, OFE
Zmiana funduszu:
*4 razy do roku(2, 5, 7, 11), opłata za zmianę przed 2 latami max 20%wynagrodzenia z wyj. Likwidacji OFE, opłata transferowa za przelew
*zmiana decyzji zewnętrznej - wybór funduszu przez członka bez opłat
Ustanie członkowstwa: *wiek emerytalny; *zgon - wypłata transferu 50% na rzecz współmałżonka, reszta dla innych wskazanych przez zmarłego
Powszechne Towarzystwa Emerytalne
• Podmioty prywatne w formie spółki akcyjnej
• Tworzą Otwarte Fundusze Emerytalne
• Dokonują wyboru depozytariusza
• Zarządzają Otwartymi Funduszami Emerytalnymi
• Prowadzą działalność inwestycyjną Funduszy
• Posiadają minimum 5 mln EURO kapitału własnego
• Akcjonariusze Towarzystw cieszą się dobrą reputacją
• Każde PTE może zarządzać tylko jednym Funduszem
*niekaralność akcjonariuszy
*nie mogą mieć innej działalności niż zarządzanie OFE
Depozytariusze agenci KDPW
• Przechowują aktywa Funduszy
• Kontrolują, czy inwestowanie aktywów jest zgodne z przepisami prawa i statutem Funduszu
• Wybrane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne
• Depozytariuszem może być:
- bank o minimalnym kapitale 100 milionów EURO, spełniający warunki ustawy
- Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.
*rozdzielanie funkcji zarządzania OFE
*gwaranci właściwej realizacji zadań OFE
*agenci transferowi - czynności techniczne
*KDPW - zadania izby rozliczeniowej do OFE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Prowadzi Centralny Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych
• Przeprowadza losowania dla osób, które nie wybrały Funduszu
• Przekazuje składki do funduszy
• Przekazuje informacje o wysokości składek przesłanych do funduszy
ZUS - losowania
• Dotyczy ubezpieczonych, którzy mimo obowiązku nie dokonali wyboru Funduszu
• Odbywają się dwukrotnie w ciągu roku - w końcu stycznia i w końcu lipca
• W losowaniu biorą udział Otwarte Fundusze Emerytalne które:
- uzyskały stopy zwrotu wyższe niż średnia ważona stopa zwrotu wszystkich funduszy
w ciągu dwóch ostatnich okresów rozliczeniowych
- aktywa netto każdego z funduszy nie przekraczają 10% aktywów całego rynku OFE
• Liczba ubezpieczonych uzyskujących członkostwo w wylosowanych Funduszach powinna być równa
III filar - podstawowe założenia
• Celem jest uzupełnienie wysokości emerytur podstawowych z pierwszego i drugiego filara
• Kapitałowy charakter gromadzenia środków na przyszłe emerytury
• Dobrowolny udział w różnych formach gromadzenia środków
• Możliwe formy gromadzenia środków:
- zbiorowe - Pracownicze Programy Emerytalne
- indywidualne - Indywidualne Konta Emerytalne
Pracownicze Programy Emerytalne
• Zorganizowana, grupowa forma systematycznego gromadzenia dodatkowych środków na przyszłe emerytury
• Tworzona dobrowolnie przez pracodawcę
• Ma formę umowy lub umów określających zobowiązania pracodawcy i pracowników
w związku z prowadzonym programem
- PPE nie jest instytucją finansową
• PPE może być tworzony jako program przez:
- jednego pracodawcę - zakładowy
- kilku pracodawców - międzyzakładowy
Forma PPE
• Umowa z funduszem inwestycyjnym
- wnoszenie przez pracodawców składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
lub różnych funduszy zarządzanych przez wybrane towarzystwo funduszy inwestycyjnych
• Umowa grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
- wnoszenie przez pracodawców składek pracowników do wybranego zakładu ubezpieczeń na życie
• Pracowniczy fundusz emerytalny (PFE)
- tworzony jest przez pracodawcę lub pracodawców
- tworzone jest również zarządzające PFE towarzystwo emerytalne
- towarzystwo emerytalne zajmuje się gromadzeniem i lokowaniem składek na zasadzie non-profit
- utworzenie PFE i towarzystwa emerytalnego wymaga zgody KNF
Składki na PPE
• Dwa rodzaje składek w ramach PPE:
- podstawowa - finansowana przez pracodawcę
- dodatkowa - finansowana przez uczestnika z jego wynagrodzenia
• Składka podstawowa - kwota składki nie może być wyższa niż 7% wynagrodzenia pracownika
• Składka dodatkowa - suma składek wnoszonych przez uczestnika do jednego PPE nie może w ciągu roku
przekroczyć trzykrotności sumy maksymalnej wpłaty na IKE
Wypłata z PPE
• Wypłata świadczenia następuje po osiągnięciu wieku emerytalnego 60lat, prawo do renty,
lub nabyciu wcześniejszych uprawnień emerytalnych przez uczestnika programu
*po ukończeniu 70 lat
*zgon uczestnika
*wypłata z urzędu (likwidacja PPE lub PTE)
*utrata prawa do uczestnictwa w przyszłości w PPPE
• Świadczenie emerytalne z PPE zwolnione jest z podatku dochodowego
Wypłata transferu
*zmiana pracodawcy
*zmiana PPE
*wypowiedzenie udziału w PPE
*zmiany podmiotu zarządzającego
*likwidacja PPE
Nadzór nad PPE: KNF(usunięci nieprawidłowości przez pracodawcę, kary dla pracodawców, nadzór nad podmiotami zarządzającymi PPE
Prawa uczestnika: *obowiązek uczestnictwa przez w programie to 3 m-ce zatrudnienia; *wskazanie osób uprawnionych, uposażonych; *określenie możliwości rezygnacji z uczestnictwa, zmiana miejsca pracy - wypłata transferowa
Obowiązki pracodawcy: *informowanie uczestników; *tworzenie programu; *naliczanie i odprowadzanie składek
Powstanie i rejestracja PPE
*oferta pracodawcy - projekty (zakładowy, umowa z podmiotem zarządzającym)
*struktura umowy zakładowej (zarządzanie składkami, informacja, sposób wypłaty, warunki wypowiedzenia, zmiany form programu, składki max i min, warunki zmiany i wypowiedzenia umowy
*umowa z podmiotami zarządzającymi składkami (warunki gromadzenia i zarządzania, opłat, wypowiedzenia, zwrotu wypłaty i wypłaty transferowej
*rejestracja w KNF (wniosek, umowy i zaświadczenia, wpis programu do rejestru, jeśli odmowa to odwołanie do sądu administracyjnego)
Indywidualne Konto Emerytalne IKE
• Indywidualna, kapitałowa forma gromadzenia środków emerytalnych, dla osób, które ukończyły 16 lat
• Dopuszczalne jest gromadzenie środków tylko na jednym IKE
*prawo uczestnictwa IKE do zwolnienia podatkowego od dochodów kapitałowych
*umowa na prowadzenie IKE z :-fundusz inwestycyjny; -podmiot prowadzący działalność maklerską; -zakład ubezpieczeń o ubezpieczeniu na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym; -bankiem o prowadzeniu rachunku bankowego
Wpływy na IKE:
*roczny limit - w roku kalendarzowym roczny do 1,5 krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej
*w ramach umowy ubezpieczenia na życie limit dotyczy tylko kapitałowej części składki
*po przekroczeniu rocznego limitu nadpłata idzie na inny rachunek
*wszystkie IKE i operacje na nich są odrębnie oznakowane
Umowa o prowadzenie IKE
*sposób identyfikacji IKE
*sposób oznaczenia dyspozycji dotyczących środków na IKE
*sposób postępowania IKE gdy jest nadpłata
*zakres, forma i częstotliwość udzielania informacji
*koszty i opłaty w związku z IKE
*okres wykonywania umowy
*termin dokonania wpłaty, wypłaty transferowej, zwrotu
*sposób postępowania z papierami wartościowymi w IKE
Umowa zawierana przez ZUS : *zasady wyodrębniania składki na IKE; cel i wielkość pozostałej składki wykorzystanej do jego realizacji
Formy gromadzenia środków na IKE i zasady prowadzenia IKE
• Fundusze inwestycyjne - statut 21%
• Indywidualne ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z zakład ubezpieczeń 73,4%
• Lokata bankowa - umowa rachunku bankowego 4,6%
• Podmioty maklerskie - rachunek papierów wartościowych - regulamin prowadzenia papierów wartościowych 1%
Niewypłacalność IKE
*rozpoczęcie likwidacji instytucji prowadzącej IKE (wygaśnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności zobowiązuje instytucję finansową do powiadomienia o sytuacji w terminie 30 dni oszczędzającego
*informacja powinna określać -*termin dostarczenia dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy *skutki jego niedostarczenia w terminie 45 dni
*obowiązek oszczędzającego (45 dni) zawarcia umowy o prowadzenie IKE z inną instytucją w celu wpłaty transferowej
*zwrot środków
*wypłata transferowa przez IKE
*postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe
Wypłata zgromadzonych środków *na wniosek oszczędzającego - wiek emerytalny;(dokonywanie wpłat na IKE przez 5 dowolnych lat kalendarzowych; dokonaniu ponad połowy wartości wpłat)
*zgon oszczędzającego
*oszczędzający nie może 2 razy założyć IKE (gdy zrobi wypłatę)
Wypłata transferowa *dyspozycja oszczędzającego *z instytucji prowadzącej IKE *z IKE do PPE *z PPE do IKE *z IKE zwartego do IKE osoby indywidualnej lub do PPE osoby uprawnionej *przedmiot całość środków
Zwrot: *wypowiedzenie umowy przez którąś ze stron; *pozostawienie środków w IKE w przypadku wygaśnięcia umowy *zwrot środków z IKE pomniejszone o podatek
Składki na IKE
• Składki mogą być wnoszone z dowolną częstotliwością zależną jedynie od umowy
z instytucji prowadzącą IKE
• Suma składek wpłaconych w ciągu roku na IKE nie może przekroczyć 150% średniego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej
Ulga podatkowa dotycząca IKE
• Inwestycje w ramach IKE zwolnione są z podatku od zysków kapitałowych