Zabezpieczenie społeczne - całokształt środków i działań publicznych za pomocą których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych wspólnie uznanych za ważne potrzeb. Każdy członek społeczeństwa ma możliwość i jest zobowiązany zapewnić własną pracą zaspokojenie potrzeb swoich i rodziny, a prawu zabezpieczenia społecznego wyjątki od tej reguły

Metody zabezpieczenia społecznego:

*ubezpieczenie społeczne - system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne zrównane z nimi zdarzenia, spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowane na zasadach bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń w całości lub co najmniej w poważnej mierze na zbiór osób uprawnionych

Cechy ubezpieczenia społecznego

-występuje składka ubezpieczeniowa

-wspólny fundusz oznaczonego ryzyka, pokrycia szkody, szkody, jest przymusowe, wzajemne, cel społeczny

*zaopatrzenie społeczne - metoda zabezpieczenia społecznego poprzez przyznanie przez państwo prawa do świadczeń (tzn. nieekwiwalentnego przysporzenia dóbr), wg. kryteriów potrzeb lub zasług. Określa się kto ile i jakie dobra otrzyma. Podmioty administrujące sprawdzają czy dana osoba jest uprawniona. Świadczenia pieniężne wypłacane są przez organ państwowy z budżetu państwa np. inwalidom wojennym, inwalidom od urodzenia, żołnierzom, urzędnikom. Finansowanie świadczeń z funduszy gromadzonych z podatków

*metoda opiekuńcza - zaspokajanie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb życiowych osób, które własnymi środkami (pracą) nie są w stanie tego zrobić. Ustawa o pomocy społecznej

Zasada solidaryzmu społecznego - odstąpienie od bezpośredniej zależności między składką, a świadczeniem na rzecz przenoszenia części środków na grupy słabsze ekonomicznie. Przymus czyni ubezpieczenie tańszym i zwiększa jego dostępność, ma to charakter administracyjno prawny, ubezpieczycielami są organy i zakłady publiczne - ubezpieczenia społeczn

Zasada ekwiwalentności (równoważności składek i świadczeń) - suma wypłaconych przez ubezpieczających składek netto powinna być równa sumie zobowiązań zakładu z tytułu odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych - ubezpieczenia gospodarcze

System ubezpieczeń społecznych

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

*ubezpieczenia emerytalne

*ubezpieczenia rentowe

*ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa - chorobowe

*ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - wypadkowe

Zasady i tytuły podlegania ubezpieczeniom społecznym

Podmiot ubezpieczenia	Tytuł ubezpieczenia	Rodzaj ubezpieczenia
				em	rent	chor	wyp
pracownik	stosunek pracy	O	O	O	O
Osoba wykonująca pracę nakładczą	Umowa o pracę nakładczą	O	O	D	N
Członek rsp skr	Członkowstwo rsp lub skr	O	O	O	O
Zleceniobiorca wykonujący pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy	Umowa agencyjna lub umowa zlecenie	O	O	D	N
Zleceniobiorca wykonujący pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy	Umowa agencyjna lub umowa zlecenie	O	O	D	O
Osoba współpracująca ze zleceniobiorcą wykonująca pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy	Wykonywanie współpracy	O	O	D	N
Osoba współpracująca ze zleceniobiorcą wykonujący pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy	Wykonywanie współpracy	O	O	D	O
Osoba pobierająca świadczenia socjalne lub zasiłek socjalny	Pobieranie świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego	O	O	N	N
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność	Działalność pozarolnicza	O	O	D	O
Osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność	Wykonywanie współpracy	O	O	D	O
Poseł lub senator	Pobieranie uposażenia posła lub sentatora	O	O	N	O
Stypendysta sportowy	Pobieranie stypendium sportowego	O	O	N	O
Skazany lub tymczasowo aresztowany (wykonujący pracę odpłatnie)	Wykonywanie pracy na podstawie skierowania w czasie odbywania kary itd.	O	O	D	O
Bezrobotny	Pobieranie zasiłku dla bezrobotnych	O	O	N	N
Bezrobotny absolwent pobierający stypendium	Pobieranie stypendium	O	O	N	O
Duchowny	Posiadanie statusu duchownego	O	O	D	O
Żołnierz niezawodowy w służbie czynnej	Odbywanie niezawodowej służby czynnej	O	O	N	N
Funkcjonariusz służby celnej	Od dnia nawiązania stosunku służbowego do dnia zwolnienia	O	O	N	O
Osoba pobierająca zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy	Pobieranie zasiłku stałego lub gwarantowanego …	Inne	Inne	N	N
Małżonek pracownika skierowanego do pracy w przedstawicielstwie dyplomatycznym	Bycie małżonkiem pracownika skierowanego do …	D	D	N	N
Osoba sprawująca opiekę nad członkiem rodziny (zasiłek pielęgnacyjny)	Sprawowanie opieki nad członk...	D	D	N	N
Obywatel polski zatrudniony za granicą u podmiotów zagranicznych	Zatrudnienie za granicą u podmiotów zagranicznych	D	D	N	N
Student lub uczestnik dziennych studiów doktoranckich	Odbywanie studiów	D	D	N	N
Osoby kontynuujące ubezpieczenie emerytalne i rentowe	Kontynuowanie ubezpieczenia	D	D	N	N
Alumni seminariów duchownych, nowicjusze, postulanci, junioryści	Bycie alumnem … itd.	D	D	N	N
Żołnierz zawodowy	Stosunek służbowy żołnierza zawodowego	N	N	N	N
Funkcjonariusz policji	Stosunek służbowy funkcjonariusza policji	N	N	N	N
Funkcjonariusz ABW, BOR, agencji wywiadu	Stosunek służbowy funkcjonariusza urzędu ochrony państwa	N	N	N	N
Funkcjonariusz straży granicznej	Stosunek służbowy funkcjonariusza …	N	N	N	N
Funkcjonariusz państwowej straży pożarnej	Stosunek służbowy funkcjonariusza …	N	N	N	N
Funkcjonariusz służby więziennej	Stosunek służbowy funkcjonariusza …	N	N	N	N
Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym lub pobierająca zasiłek macierzyński	Przebywanie na urlopie wychowawczym i pobieranie zasiłku macierzyńskiego	O	O	N	N

Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne

*Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone

są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych.

* Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla

poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń

zawodowych i skutków tych zagrożeń.

Stopy procentowe składek na ubezpieczenie społeczne

Ubezpieczenie emerytalne	Ubezpieczenie rentowe	Ubezpieczenie chorobowe	Ubezpieczenie wypadkowe
19,52%	6%	2,45%

Zasady finansowania składek na ubezpieczenia społeczne

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowią następujące ogólne zasady

finansowania składek na ubezpieczenia społeczne:

*składki na ubezpieczenie emerytalne finansują z własnych środków, w równych częściach,

ubezpieczony i płatnik składek,

*składki na ubezpieczenia rentowe finansują z własnych środków ubezpieczony w wysokości 1,5% podstawy wymiaru oraz płatnik składek w wysokości 4,5% podstawy wymiaru (w okresie od 1 stycznia 2008 r.).

*składki na ubezpieczenie chorobowe finansują z własnych środków ubezpieczeni,

*składki na ubezpieczenie wypadkowe finansują z własnych środków płatnicy składek.

*Osoby, które są płatnikami składek na własne ubezpieczenia, finansują z własnych środków całość

należnych składek na ubezpieczenia społeczne.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Grupa ubezpieczonych	Podstawa wymiaru
Osoby wykonujące umowy zlecenia agencyjne dla których w umowach określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej	Przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych
Osoby wykonujące umowy zlecenia agencyjne dla których w umowach określono odpłatność za jej wykonanie w inny sposób niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej	Zadeklarowana kwota nie niższa od najniższego wynagrodzenia
Osoby współpracujące	Zadeklarowana kwota nie niższa od najniższego wynagrodzenia
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, twórcy, artyści, wolny zawód, i współpracujące z nimi	Zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale
Posłowie senatorowie pobierający uposażenie	Kwota uposażenia łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o którym mowa w przep. o pod. doch. od os. fiz.
Osoby pobierające stypendia sportowe	kwota stypendium...
Skazany lub tymczasowo aresztowany (wykonujący pracę odpłatnie)	Przychód z tytułu wykonywania pracy w czasie odbywania kary lub aresztowania
Osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych	Kwota zasiłku...
Duchowni	Kwota najniższego wynagrodzenia...
Absolwenci pobierający stypendium	Kwota stypendium...
Żołnierze niezawodowi w służbie czynnej	Kwota najniższego wynagrodzenia łącznie kosztami o których ...
Osoby pobierające zasiłek macierzyński	Kwota zasiłku macierzyńskiego
Osoby na urlopach wypoczynkowych	Kwota najniższego wynagrodzenia...
Osoby pobierające zasiłek stały lub okresowy z pomocy społecznej	Zadeklarowana kwota nie niższa od najniższego wynagrodzenia
Osoby opiekujące się członkiem rodziny	Zadeklarowana kwota nie niższa od najniższego wynagrodzenia
studenci	Zadeklarowana kwota nie niższa od najniższego wynagrodzenia

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

ZUS - instytucja publiczno prawna, powołana w 1934, zlikwidowana w 1955 (funkcje przejmują związki zawodowe i rady narodowe), ratyfikowany w 1960, wyposażony w osobowość prawną w 1999. Centrala i jednostki terytorialne.

Jest Państwową jednostką organizacyjną, koszty działalności pokrywane ze składek, przysługują mu środki prawne właściwe organom administracji państwowej. W ramach centrali funkcjonuje Biuro rent zagranicznych zajmujące się realizacją umów międzynarodowych w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego

Do zakresu działania Zakładu należy między innymi:

1) realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:

a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,

c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,

e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,

f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

2) realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych,

3) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego,

4) opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych,

5) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy,

6) kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi,

7) wydawanie Biuletynu Informacyjnego,

8) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

Do zakresu działania Zakładu należy także prowadzenie prewencji rentowej, obejmującej:

1) rehabilitację leczniczą ubezpieczonych zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy albo osób pobierających rentę okresową,

2) badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy,

3) inne działania prewencyjne.

2. W ramach prewencji rentowej Zakład:

1) kieruje ubezpieczonych i osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1, do ośrodków rehabilitacyjnych,

2) może tworzyć i prowadzić własne ośrodki rehabilitacyjne,

3) udziela zamówień na usługi rehabilitacyjne w innych ośrodkach,

4) prowadzi we własnym zakresie badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy,

5) może zamawiać przeprowadzanie przez inne podmioty badań naukowych dotyczących przyczyn niezdolności do pracy oraz metod i rozwiązań zapobiegających niezdolności do pracy,

6) może finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej.

2. Dla kolejnych 5 lat obrotowych Zakład sporządza dla każdego z funduszy uproszczony rachunek ubezpieczeń.

Zakład sporządza dla każdego funduszu prognozę sytuacji finansowej na najbliższy rok obrotowy. Rachunek jest zestawieniem przewidywanych zobowiązań i wpływów na dany rok

Zakład uzyskuje przychody z:

1) odpisów z funduszy, o których mowa w art. 55; wysokość odpisu ustala się corocznie w ustawie budżetowej na podstawie planu finansowego FUS, zatwierdzonego, przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu,

2) należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na:

a) ubezpieczenie zdrowotne od Kas Chorych,

b) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

d) Fundusz Pracy

— których wysokość określają odrębne przepisy,

3) należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na otwarte fundusze emerytalne w wysokości nie wyższej niż 0,8 % przypisu składek na to ubezpieczenie, z tym że wysokość należności ustala się corocznie w ustawie budżetowej,

4) wpływów z tytułu wykonywania innych zadań zlecanych Zakładowi,

5) dotacji z budżetu państwa,

6) należności z tytułu poniesionych kosztów bieżącej działalności Zakładu związanych z:

a) działalnością Funduszu Alimentacyjnego,

b) obsługą świadczeń wypłacanych z FUS, podlegających finansowaniu ze środków budżetu państwa,

6a) dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 47 ust. 10c, w części nie przekazanej na rachunek ubezpieczonego w otwartym funduszu emerytalnym,

6b) oprocentowania środków Zakładu na rachunkach bankowych,

7) innych dochodów.

2. Należności z tytułu poniesionych kosztów, o których mowa w ust. 1 pkt 6, podlegają refundacji z Funduszu Alimentacyjnego i budżetu państwa w części proporcjonalnej do liczby świadczeń finansowanych z tych źródeł.

3. Koszty działalności Zakładu w zakresie weryfikacji błędów związanych z przekazywaniem składki do otwartych funduszy emerytalnych pokrywają podmioty odpowiedzialne za prawidłowość przekazanych informacji, w wysokości określonej ryczałtowo w tabeli opłat. Tabelę opłat określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, na wniosek Rady Nadzorczej Zakładu.

4. Koszty związane z teletransmisją, obsługą bankową, zakupami licencji oraz amortyzacją ustalane są w każdym roku odrębnie na podstawie aktualnych potrzeb i cen.

Zakład gospodaruje swoim mieniem oraz prowadzi samodzielną gospodarkę finansową w ramach posiadanych środków.

2. Z przychodów, o których mowa w art. 76, pokrywa się w szczególności:

1) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,

2) wydatki na zakup towarów i usług,

3) koszty bieżącej działalności Rady Nadzorczej Zakładu,

4) pozostałe koszty bieżącej działalności Zakładu,

5) wydatki na inwestycje,

6) wydatki na działalność szkoleniową i popularyzatorską w zakresie ubezpieczeń społecznych,

7) koszty obsługi świadczeń finansowanych z FUS, a realizowanych przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,

8) koszty wypłaty świadczeń, w tym realizowanych na mocy umów międzynarodowych.

3. Zakład dysponuje środkami finansowymi w walutach obcych pochodzących z wpłat instytucji zagranicznych przekazywanych na pokrycie wypłat świadczeń zagranicznych osobom uprawnionym zamieszkałym w Polsce.

Źródło finansowania

Składka ustalana zgodnie z zasadą - solidaryzmu. W ubezpieczeniach społecznych odstąpiono od zasady uzależnienia składki od rozmiarów indywidualnego ryzyka, zamiast niej zastosowano składkę, której rozmiar określa się tak aby w rachunku globalnym zapewnić równowagę pomiędzy składką a wypłaconymi świadczeniami.

Składka to świadczenie pieniężne :

*przymusowe - egzekwowana na drodze egzekucji administracyjnej

*celowe

*ekwiwalentne - za składkę świadczenie

Składka kalkulowana zgodnie z zasadą ekwiwalentności:

1 w ubezpieczeniu majątkowym suma wpłaconych składek netto w określonym przedziale czasu (dla całego zbioru) pokrywa = sumie wypłaconych świadczeń ubez, włącznie z odprowadzonymi rezerwami techniczno ubezpieczeniowymi

2. Dla każdego ubezpieczonego udział płaconej składki w całości zbioru składki powinien odpowiadać udziałowi jego indywidualnego ryzyka w ogólnym rynku zbioru ubezp.

3. Ubezpieczenie na życie - dla poszczególnego ubezpieczenia w całym okresie ubezpieczenia wartość teraźniejszych składek wpłaconych powinna odpowiadać wartości teraźniejszej płatnych przez ubezpieczyciela świadczeń

Struktura Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

FUS
F emerytalny	F rentowy	F chorobowy	F wypadkowy
F rezerwy demograficznej	Fundusz rezerwowy		F rezerwowy

Fundusz Rezerwy Demograficznej

Dla ubezpieczeń emerytalnych ze środków pozostających w dniu 31 grudnia każdego roku na rachunku funduszu emerytalnego, pomniejszonych o kwotę niezbędną na zapewnienie wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego roku — tworzy się Fundusz Rezerwy Demograficznej

Środki FRD mogą być wykorzystane wyłącznie na uzupełnienie wynikającego z przyczyn demograficznych niedoboru funduszu emerytalnego.

FRD posiada osobowość prawną. Statut FRD nadaje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w drodze rozporządzenia. Organem FRD jest Zakład.

Środkami FRD dysponuje Zakład.

Zakład reprezentuje FRD w sposób określony dla reprezentacji Zakładu w jego statucie. Siedzibą FRD jest siedziba Zakładu. Nazwa FRD jest prawnie chroniona.

FRD nie może zaciągać pożyczek lub kredytów. Budżet państwa gwarantuje wypłatę świadczeń emerytalnych z FUS

Po 1 stycznia 2002 r. zarządzanie środkami FRD może być powierzone przez Zakład uprawnionemu podmiotowi zewnętrznemu na zasadach określonych w ustawie i umowie o zarządzaniu.

Wybór zarządzającego środkami FRD odbywa się w trybie przetargu dwustopniowego lub negocjacji z zachowaniem konkurencji. Przepisy o zamówieniach publicznych stosuje się odpowiednio.

FRD zasilany jest także:

1) części składki na ubezpieczenie emerytalne, wynosząca 1% podstawy wymiaru składki

2) ze środków z prywatyzacji mienia Skarbu Państwa, na podstawie odrębnych przepisów,

3) z przychodów lokacyjnych ( w bony i obligacje, papiery wartościowe gwarantowane przez Skarb Państwa, akcje dopuszczone do obrotu publicznego.

4) z odsetek uzyskanych z lokat na rachunkach prowadzonych przez Zakład, a nie stanowiących przychodów FUS i Zakładu,

Nie można lokować więcej niż 15 % środków. Środki tego funduszu mogą być przeznaczone na finansowanie emerytur od 2009r.

Przychody FUS pochodzą:

1) ze składek na ubezpieczenia społeczne, nie podlegających przekazaniu na rzecz otwartych funduszy emerytalnych,

2) z wpłat z budżetu państwa oraz z innych instytucji, przekazanych na świadczenia, których wypłatę zlecono Zakładowi, z wyjątkiem świadczeń finansowanych z odrębnych rozdziałów budżetowych oraz wpłat z instytucji zagranicznych,

3) z oprocentowania rachunków bankowych FUS,

4) z odsetek od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS,

5) ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, wraz z odsetkami,

6) z dodatkowej opłaty, jeżeli płatnik nie opłaca składek Zakład może wymierzyć mu opłatę dodatkową. 1, i z opłaty prolongacyjnej,

7) z dotacji z budżetu państwa - dotacje uzupełniające:

granice tych dotacji określone są w ustawie budżetowej, mogą być przeznaczone wyłącznie na uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez Państwo, jeżeli przychody przekazane na rachunek funduszy podstawowych oraz środki zgromadzone w funduszach rezerwowych nie zapewniają pełnej i terminowej wypłaty świadczeń.

Wydatki FUS-u przeznaczone są przede wszystkim na:

*wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego,

*wydatki na prewencję rentową,

*spłaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, zaciąganych w celu wypłaty świadczeń z FUS,

*odsetki za nieterminowe wypłaty świadczeń,

*należności dla płatników składek, wynagrodzenia te związane są z wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego

*wydatki związane z realizacją zadań

*odpisy stanowiące przychody Zakładu

Fundusz Pracy

Fundusz Pracy jest państwowym funduszem celowym, a jego dysponentem jest Prezes Krajowego Urzędu Pracy. Fundusz Pracy ma na celu finansowanie biernych i aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu.
Wydatki na bierne formy przeciwdziałania bezrobociu obejmują wydatki na zasiłki dla bezrobotnych wraz ze składkami ZUS od tych zasiłków, wydatki na zasiłki i świadczenia przedemerytalne oraz świadczenia dla rolników.
Wydatki na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu obejmują wydatki na szkolenia, prace interwencyjne, roboty publiczne, aktywizację zawodową absolwentów, programy specjalne, umorzenia pożyczek, refundację wynagrodzeń pracowników młodocianych.
Głównymi źródłami dochodów Funduszu Pracy są obowiązkowe składki od pracodawców oraz dotacja budżetowa na uzupełnienie środków Funduszu Pracy - przeznaczonych na wypłatę obowiązkowych świadczeń - po wykorzystaniu środków ze składek. Niewielkie znaczenie mają dochody z innych źródeł, na które składają się głównie odsetki od depozytów i udzielonych pożyczek.
Obowiązek odprowadzania składek na Fundusz Pracy wynika z ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, natomiast wysokość składki określa ustawa budżetowa.
Obowiązek płacenia na ten fundusz ciąży na:

Pracodawcy który zatrudnia pracowników, osoby zatrudnione na umowę zlecenie, agencyjną, adwokaci, stypendyści sportowi.

Fundusz alimentacyjny - przeznaczony na wypłatę świadczeń pieniężnych dla dzieci i innych osób w przypadku niemożności świadczeń alimentacyjnych w celu wzmożenia opieki nad dziećmi i innymi osobami znajdującymi się w trudnej sytuacji materialnej z powodu niemożności wyegzekwowania świadczeń alimentacyjnych oraz zwiększenia odpowiedzialności osób zobowiązanych do alimentacji.
Dysponentem funduszu alimentacyjnego jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Na dochody funduszu alimentacyjnego składają się:
1) należności ściągnięte od osób zobowiązanych do alimentacji,
2) dotacje z budżetu państwa,
3) wpłaty dobrowolne i inne wpływy.
1. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie zamieszkałej w Polsce, dla której alimenty zostały ustalone tytułem egzekucyjnym pochodzącym od sądu, jeżeli egzekucja tych alimentów okazała się bezskuteczna całkowicie lub częściowo.
2. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie uprawnionego, zwany dalej "dochodem", nie przekracza kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych za ten sam rok kalendarzowy.

3. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości alimentów bieżąco ustalanych przez sąd, jednakże nie wyższej niż 30% przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego

4. Górną granicę świadczeń wypłacanych z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres 12 miesięcy, poczynając od czerwca każdego roku do końca maja następnego roku kalendarzowego.
5. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznaje się na okres 12 miesięcy - od czerwca danego roku do końca maja następnego roku.
6. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, chociażby dochód na osobę w rodzinie uprawnionego przekroczył kwotę, o której mowa w ust. 2, jeżeli kwota przekroczenia przypadająca na wszystkich członków rodziny nie równoważy kwoty świadczenia, pod warunkiem że świadczenie przysługiwało w poprzednim okresie.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują osobie, która:
1) otrzymuje pełne utrzymanie z funduszów państwowych lub społecznych, a w szczególności:
a) odbywa czynną służbę wojskową lub spełnia zastępczo obowiązek tej służby,
b) przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę oraz zaspokajającej niezbędne potrzeby, jeżeli za jej pobyt rodzina nie ponosi odpłatności,
2) jest uprawniona, zgodnie z przepisami o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, do zasiłków pieniężnych przewidzianych dla dzieci żołnierzy oraz osób spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej, zobowiązanych do świadczeń alimentacyjnych,
3) po osiągnięciu pełnoletności nie kształci się w szkole i nie jest uznana za osobę o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub nie posiada orzeczenia traktowanego na równi z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, chyba że ukończyła 50 lat.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wniosek osoby uprawnionej, ośrodka pomocy społecznej lub organizacji społecznej właściwej według przepisów o postępowaniu cywilnym do występowania w sprawach o roszczenia alimentacyjne. Wniosek składa się za pośrednictwem organu prowadzącego egzekucję alimentów; organ ten przekazuje wniosek łącznie z informacją o bezskuteczności egzekucji alimentów.
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Fundusz posiada osobowość prawną i jest państwowym funduszem celowym. Dysponentem Funduszu jest minister właściwy do spraw pracy. Zadania określone w ustawie realizuje minister właściwy do spraw pracy przy pomocy Krajowego Biura Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Biur Terenowych Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Krajowym Biurem Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych kieruje dyrektor powoływany i odwoływany przez dysponenta Funduszu, a Biurami Terenowymi Funduszu kierują kierownicy powoływani i odwoływani przez dyrektora Krajowego Biura Funduszu. Dyrektor wykonuje za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników Funduszu.

Dochodami Funduszu są:

1) składki płacone przez pracodawców,

2) zwroty sum wypłaconych tytułem świadczeń pracowniczych oraz ich równowartość w nieruchomościach i związanych z nimi prawach przejętych przez Fundusz za niespłacone w terminie wierzytelności Funduszu z tytułu wypłaconych świadczeń oraz ustanowionych zabezpieczeń ,

3) odsetki od lokat nadwyżek finansowych Funduszu,

4) zapisy i darowizny,

5) dobrowolne wpłaty pracodawców,

5a) dochody z tytułu zbycia przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. akcji i

udziałów objętych przez Fundusz przed dniem 1 stycznia 2002 r.,

6) inne przychody określone w odrębnych przepisach.

Dysponent Funduszu może, za zgodą ministra zaciągnąć kredyty i pożyczki na zaspokajanie roszczeń pracowniczych

Naczelna Rada Zatrudnienia, powołana na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, opiniuje plany finansowe Funduszu oraz roczne sprawozdania z jego działalności.

Składki pobiera Zakład Ubezpieczeń Społecznych od pracodawców, którzy mają obowiązek odprowadzać składki na ten fundusz wraz z innymi składkami na ubezpieczenia społeczne.

Zakres oraz tryb realizacji roszczeń zaspokajanych przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

W razie niewypłacalności pracodawcy niezaspokojone roszczenia pracownicze podlegają zaspokojeniu ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają należności gównie z tytułu:

1) jednorazowego odszkodowania pieniężnego przysługującego na podstawie

przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych pracownikowi albo członkom rodziny zmarłego pracownika,

2) wynagrodzenia za pracę , przysługującego pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy:

a) wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,

b) wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, oraz wynagrodzenia za czas innej

usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

c) świadczenia wyrównawczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

d) zasiłku chorobowego finansowanego ze środków na wynagrodzenia,

e) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,

f) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy należny za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy,

g) odszkodowania,

h) odprawy pieniężnej przysługującej w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy

Metody finansowania ubezpieczeń emerytalnych

*Metoda repartycyjna - finansowanie świadczeń z bieżącego oskładkowania, polega na tym że aktywna zawodowo ludność finansuje świadczenia aktualnych świadczeniobiorców, bilansowanie dochodów i wydatków w ramach rocznych okresów

*Metoda kapitałowa - polega na tworzeniu rezerwy, której środki mogą być lokowane co zapewnia utrzymanie wartości tych oszczędności w długim okresie czasu, a nawet ta rezerwa może przynosić nadwyżkę. W systemie tym obowiązuje zasada odpowiednio długiego trwania okresu ubezpieczeniowego, uprawniający do świadczeń określany jest na co najmniej 20 lat. W tym systemie wysokość składki i świadczenia pozostają w związku z wysokością zarobków tzn. grupy lepiej zarabiające płacą wyższe składki i mają wyższe świadczenia.

Wady metody kapitałowej (zalety metody repartycyjnej)

*system nie odporny na długotrwałą inflację i dekoniunkturę rynków finansowych

Zalety metody kapitałowej (wady metody repartycyjnej)

*odporna na niekorzystne zmiany demograficzne

*odporna na wzrost bezrobocia i spadek produkcji

Systemy te nie są alternatywne tworzą razem system mieszany : emerytura podstawowa (metoda repartycyjna); emerytura dodatkowa (metoda kapitałowa) Francja, Dania, Szwecja

System świadczeń ubezpieczeniowych

Rodzaj ubezpieczenia	świadczenie
emerytalne	Emerytura
rentowe	Z tytułu niezdolności do pracy
		Renta rodzinna
		Renta szkoleniowa
		Zasiłek pogrzebowy
		Dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej
		Dodatek pielęgnacyjny
		Koszty przewag rent
	chorobowe	Zasiłek chorobowy
		Świadczenie rehabilitacyjne
		Zasiłek wyrównawczy
		Zasiłek opiekuńczy
		Zasiłek macierzyński
	wypadkowe	Zasiłek chorobowy
		Świadczenie rehabilitacyjne
		Zasiłek wyrównawczy
		Renta z tytułu niezdolności do pracy
		Renta szkoleniowa
		Renta socjalna
		Renta rodzinna
		1-razowe odszkodowanie dla ubezpieczonego
		1-razowe odszkodowanie dla członka rodziny
		Dodatki do rent dla sieroty zupełnej i pielęgnacyjny

EMERYTURY I RENTY

Przy ustaleniu prawa do emerytury i renty uwzględnia się:

Okresy składkowe i okresy nieskładkowe

. Okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nie przekraczającym 1/3 okresów składkowych. Okresy działalności kombatanckiej oraz działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, pracy przymusowej uwzględnia się w wymiarze podwójnym.

Wyróżniamy następujące okresy dla osób urodzonych:

*przed 1.01.1949 - nie jest dostępny dla nich II filar

*po 31.12.1948

*po 31.12.1948 ale przed 1.01.1969

Emerytura dla osób urodzonych przed 01.01.1949 - system zdefiniowanego świadczenia

Podstawa wymiaru emerytury i renty

Podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę.

Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Ustalenie podstawy wymiaru

*oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

*oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

*oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

*mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową

Suma arytmetyczna przez 10 (ilość lat składkowych) nie może być większa lub równa 250%

WWPW - określa jaką krotnością przeciętnej krajowej są faktyczne zarobki pracownika

Kwota Bazowa - wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, w kwartale kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji.

WWPW * KB(kwota bazowa) = PW (podstawa wymiaru)

Emerytura dla osób urodzonych przed 1.01.1949 przysługuje gdy:

Kobiety - 60 lat , co najmniej 20 lat składkowych i nieskładkowych

Mężczyźni - 65 lat , co najmniej 25 lat składkowych i nieskładkowych

Emerytura w niepełnym wymiarze

K - 60, 15

M - 65, 20

Ta emerytura jest uzależniona od wysokości składki i okresu ubezpieczenia i nie gwarantuje minimalnej emerytury.

Emerytura wcześniejsza

- dla pracowników którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego, ale:

K - 55 lat, 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych albo 55 lat, 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych i została uznana za niezdolną do pracy

M - 60 lat, 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.

Emerytura bez względu na wiek

Wymagane są okresy składkowe i nieskładkowe

Emerytura dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze.

K- 55 lat , 20 lat składkowych i nieskładkowych w tym 15 lat w szczególnych warunkach i charakterze

M - 60 lat, 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego w szczególnych warunkach i charakterze

Pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach to pracownicy zatrudnieni przy pracach:

*o znacznej szkodliwości dla zdrowia

*o znacznym stopniu uciążliwości

*lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenie.

Pracownicy zatrudnieni w szczególnym charakterze to:

*pracownicy organów kontroli państwowej

*administracji celnej

*artyści

*nauczyciele

*żołnierze zawodowi, policja, straż graniczna, przeciw pożarowa.

Podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, stanowi:

*podstawa wymiaru renty - w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty albo

*podstawa wymiaru ustalona na nowo

Obliczenie emerytury

Stare zasady:

1. 24% * KB (kwota bazowa) - część socjalna

2. 1,3% * PW (podstawa wymiaru) * liczba lat składkowych

3. 0,7% * PW * liczba lat nieskładkowych

Emerytura = 1+2+3+dodatki

Nowe zasady:

Emerytura na nowych zasadach osób urodzonych przed 1.01.1949 mogą one ją uzyskać :

*Będą kontynuowały emeryturę lub rentę do wymaganego wieku

*wystąpią z wnioskiem o przyznanie emerytury po 31.12.2008

Emerytury dla osób urodzonych po 31.12.1948 - system zdefiniowanej składki

Przysługuje: K - 60 M - 65

Dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948 zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze zostają ustanowione emerytury pomostowe.

Emerytura pomostowa - świadczenie, które jest wypłacane w okresie pomiędzy zakończeniem pracy a osiągnięciem wieku emerytalnego.

Podstawę obliczenia emerytury, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.

Waloryzacja składek polega na pomnożeniu zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji.

Wskaźnik waloryzacji składek jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego kwartału powiększonemu o 75% różnicy między wskaźnikiem przyrostu sumy podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do kwartału poprzedniego a wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych w tym samym okresie ogółem.

Emerytura hipotetyczna wyliczana na 1.01.1999 ustala się ją dla ubezpieczonego urodzonego po 31.12.48 za których opłacono składki na ubezpieczenie społeczne.

WYLICZANIE EMERYTURY DLA OSÓB URODZONYCH PO 1.01.1948.

Kapitał początkowy - zobowiązanie, które zaciągnął wobec młodszych osób stary system emerytalny. Jest to kwota, jaka zostanie zapisana na indywidualnym koncie emerytalnym każdej osoby, urodzonej po 31 grudnia 1948 roku, która opłacała składki w starym systemie.

Kapitał początkowy będzie równy kwocie emerytury, która wynika z wcześniej opłaconych składek - oczywiście wyliczonej według zasad starego systemu.

Kapitał początkowy powiększy stan konta emerytalnego i będzie miał wpływ na wysokość przyszłego świadczenia.

W celu ustalenia kapitału należy:

*udokumentować okresy składkowe i nieskładkowe

*ustalić część socjalną emerytury

24%* KB (kwota bazowa)

*do obliczenia KP przyjmuje się KB = 100% przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 1998r

*część socjalną należy pomnożyć przez współczynnik p

Współczynnik p

wiek ubezpieczonego - oznacza wiek w dniu 31.12.1998

wiek emerytalny - K- 60, M 65

staż - oznacza udowodniony okres składkowy i nieskładkowe

wymagany staż - K-20, M-25

współczynnik p< 100%

*Przy obliczaniu KP część KB wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składki i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31.12.1998.

*następnie obliczamy 1,3% * PW * liczba lat składkowych

*0,7% * PW * liczba lat nieskładkowych

KP = hipotecznej emeryturze wyliczonej na dzień 01.01.1999 * przeciętne dalsze trwanie życia (na dzień 01.01.1999) osoby w wieku 62 lata wyrażone w m-cu * 209 miesiące

Kp=(24%*KB*p+1,3%*pw*l.l.s+0,7%*pw*l.l.ns)*209

Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

E = waloryzowana suma składek zgromadzonych na koncie / średnie oczekiwane dalsze trwanie życia w chwili przejścia na emeryturę (w m-cach)

Emerytura dla osób urodzonych po 31.12.1948 a przed 01.01.1969

Przysługuje ubezpieczonym, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

*nie przystąpili do OFE

*spełniają warunki do uzyskania emerytury do 31.12.2008

*nastąpiło rozwianie stosunku pracy

*złożyły wniosek o emeryturę do 2009 mogą mieć policzoną emeryturę mieszaną

2009 - 80% starej i 20% nowej

2013 - 20% starej i 80% nowej

Osoby takie nabywają prawo do emerytury na warunkach wcześniejszej emerytury.

Emerytura dla osób zatrudnionych w szczególnych i charakterze wynosi:

Em=24%*KB+1,3%*PW*l.l.s+0,7%*PW

Emerytury mieszane

K-60 lat

M - 65 lat

Dostępność do określonej grupy filaru - mogą ale nie muszą. Osoby urodzone po 31.12.68. muszą przystąpić do II filaru

System zdefiniowanej składki - wysokość emerytury jest prostą pochodną wielkości zebranego kapitału (składki)

System zdefiniowanego świadczenia - wysokość emerytury ustalona ustawowo, w Polsce jej wymiar zależy od liczby lat składkowych i nie składkowych i osiągniętych zarobków.

Renta - prawo do renty przysługuje 18 m-cy po upływie tytułu ubezpieczenia

Od 1997r ( ustawa z dnia 14.06.1996 ) pojęcie inwalidztwa zostało zastąpione pojęciem niezdolności do pracy.

I grupa inwalidztwa - całkowicie niezdolna do pracy

II grupa inwalidzka - całkowicie niezdolna do pracy

III grupa inwalidzka częściowo niezdolna do pracy

Niezdolność do pracy -niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Trwałą niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy.

Okresową niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy.

Od września 1997r o niezdolności do pracy jednoosobowo i jednoinstancyjnie orzeka lekarz ZUS-u

Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia:

  1)  daty powstania niezdolności do pracy,

  2)  trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy,

  3)  związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,

  4)  niezdolności do samodzielnej egzystencji,

  5)  celowości przekwalifikowania zawodowego dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

  1)  jest niezdolny do pracy,

  2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

  3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący łącznie co najmniej:

  1)  1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,

  2)  2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,

  3)  3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,

  4)  4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,

  5)  5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Renta wypadkowa przysługuje ubezpieczonemu jeżeli spełnione są następujące warunki:

*jest niezdolna do pracy

*stwierdzona jest zależność przyczynowo skutkowa między wypadkiem przy pracy a niezdolnością do pracy

Osoba która spełnia warunki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy ma prawo do:

Renty stałej - jeżeli niezdolność do pracy jest stała

Renty okresowej - jeżeli niezdolność jest okresowa (renta ta przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego)

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

  1)  24% kwoty bazowej, oraz

  2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

  3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych,

  4)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.

Np.: 40 lat składkowych i 15 lat nieskładkowych

3 - 0,7%*10

55 lat i 13 lat

4 - 0,7%*5

R=1+2+3+4

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.

Renta szkoleniowa

Osoba która spełnia warunki z renty niezdolnej do pracy, w stosunku do której orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie lub niezdolność do służby przysługuje jej renta szkoleniowa przez 6 miesięcy.

Okres ten ulega przedłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego nie dłużej niż 30 miesięcy. Przedłużenie to następuje na podstawie wniosku starosty.

Okres 6 miesięcy może ulec skróceniu jeżeli przed upływem tego okresu starosta zawiadomił organ rentowy o:

braku możliwości przekwalifikowania

o tym, że osoba zainteresowana nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty może być niższa niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy

Renta ta nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z tytułu służby czynnej wojskowej w wojsku Polskim, w straży granicznej, w policji, bez względu na wysokość tego przychodu.

Zasiłek chorobowy - Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie okresu wyczekiwania. Okres ten jest zróżnicowany w zależności od charakteru ubezpieczenia. Osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo ma prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Osoba podlegająca temu ubezpieczeniu dobrowolnie, prawo do zasiłku nabywa po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Do okresu ubezpieczenia zalicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni albo jest spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek chorobowy przysługuje także po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

* nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego albo

* nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Zasiłek chorobowy przysługuje przez 182 dni, a w przypadku gruźlicy przez 270 dni.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:

* pracownikom - od 34. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym,

* osobom wykonującym pracę nakładczą - od 34. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym,

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego - z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu:

pracownikom - od pierwszego dnia niezdolności do pracy, nawet jeżeli pracownik nie wykorzystał jeszcze okresu 33 dni, za który zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie art. 92 Kodeksu pracy,

Wysokość zasiłku chorobowego wynosi 80% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.

Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu przysługuje w wysokości 70% podstawy wymiaru.

Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo choroba zawodowa lub też przypada na okres ciąży, a także jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru (także za okres pobytu w szpitalu).

Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia *chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:

urodziła dziecko,

*przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,

*przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem.

Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z naruszeniem przepisów prawa, jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. W przypadku, gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a pracownicy nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje jej do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Zasiłek macierzyński przysługuje także pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu.

Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Okres ten od 19 grudnia 2006 r. wynosi:

18 tygodni (126 dni) - przy pierwszym porodzie,

20 tygodni (140 dni) - przy każdym następnym porodzie,

28 tygodni (196 dni) - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu,

18 tygodni (126 dni) - w razie przyjęcia dziecka na wychowanie, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia; okres urlopu nie może być krótszy niż 8 tygodni (56 dni).

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy. Zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.

Zasiłek opiekuńczy - zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

*zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8. w przypadku:

-nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,

-porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

-pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,

*chorym dzieckiem w wieku do lat 14,

*innym chorym członkiem rodziny (za innego członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat).

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracowników stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy. Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.

Zasiłek wyrównawczy - Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem  ze zmniejszoną sprawnością do pracy, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy. Zasiłek wyrównawczy przysługuje wówczas przez okres rehabilitacji, nie dłużej jednak niż przez 24. miesiące.
Zasiłek nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeżeli konieczność poddania się rehabilitacji zawodowej spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, pracownikowi przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego, w pozostałych przypadkach przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację a wynagrodzeniem miesięcznym osiąganym podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem.

Świadczenie rehabilitacyjne - Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy.

Świadczenie nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego albo urlopu na poratowanie zdrowia.

Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym

Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego - z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową - przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu

Świadczenie wypłacane jest w wysokości 90% wynagrodzenia lub przychodu, które stanowiło podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 90. dni pobierania świadczenia, a jeśli niezdolność do pracy przypada na okres ciąży (świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego) oraz gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego) - w wysokości 100% tego wynagrodzenia; w pozostałych przypadkach 75%.

Zasiłek pogrzebowy - Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1.	ubezpieczonego,
2.	osoby pobierającej emeryturę lub rentę,
3.	osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,
4.	osoby pobierającej zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
5.	członka rodziny osoby wymienionej w pkt. 1-2.

Członkami rodziny, o których mowa w pkt. 5, są:

*dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

*przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci, w tym *również w ramach rodziny zastępczej,

*wnuki i rodzeństwo,

*małżonek (wdowa i wdowiec),

*rodzice, w tym ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje także pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu. Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu w wysokości 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego kwartału na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie nie zgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

Wypadek przy pracy

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu jeżeli wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia nie przysługują również ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Regulacja ta nie dotyczy członków rodziny ubezpieczonego, którzy w takich przypadkach zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie wypadkowej.

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

*podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,

*podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia,

*w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Urazem, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 13 ustawy, jest uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego.
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktowany jest wypadek, któremu pracownik uległ:

*w czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,

*podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,

*przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w art. 237 §1 pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Wykaz chorób zawodowych i szczegółowe zasady postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmioty właściwe w tych sprawach zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy  lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego  uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.

Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.

Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku  z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Od 1 kwietnia 2007 r. jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Renta rodzinna przysługuje po ubezpieczonym lub renciście uprawnionym do świadczenia na podstawie ustawy, który zmarł wskutek następstw wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Krąg osób uprawnionych do renty jest taki sam jak krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej na podstawie ustawy emerytalnej. Do renty rodzinnej uprawnieni są: małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (w tym również w ramach rodziny zastępczej) oraz rodzice.
Osoby te nabywają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełnią warunki do tej renty określone w ustawie emerytalnej.Prawo do renty rodzinnej nabywają również członkowie rodziny pozostali po renciście:

*pobierającym rentę z tytułu wypadku w drodze do lub z pracy, którego śmierć nastąpiła po 31 grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku,

*pobierającym rentę z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach lub z tytułu choroby zawodowej pozostającej w związku ze szczególnymi okolicznościami, którego śmierć nastąpiła po 31 grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku lub choroby zawodowej.

Renta rodzinna przysługuje w wysokości:

*85% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba,

*90% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby,

*95% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy lub więcej osób.

Podstawę obliczenia wysokości renty rodzinnej stanowi renta rodzinna dla osoby  całkowicie niezdolnej do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Zbieg świadczeń - przy zbiegu prawa do świadczeń osoba uprawniona do emerytury i renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej może pobierać:

*emeryturę powiększoną o połowę renty lub

*rentę powiększoną o połowę emerytury, jeśli nie osiąga przychodu.

Osoba osiągająca przychód - bez względu na jego wysokość - może pobierać tylko jedno, wskazane przez siebie świadczenie, tj. rentę z tytułu niezdolności do pracy albo emeryturę. To wybrane świadczenie będzie podlegało rygorom zawieszalności na ogólnych zasadach.

Niemożność pobierania świadczeń w zbiegu obowiązuje tak długo, jak osoba uprawniona osiąga przychody. W przypadku zaprzestania osiągania przychodów i poinformowania o tym fakcie organu rentowego, wypłata świadczeń w zbiegu zostanie wznowiona.

Zasada odpowiedzialności pracodawcy przy ubezpieczeniach wypadkowych - ryzyka absolutnego, wzmożonego - obejmuje ochroną wszystkie skutki w zakresie zdolności do pracy niezależnie od winy (czy jej braku) pracodawcy tj. także w następstwie działania siły wyższej, działania osób trzecich za które pracodawca nie odpowiada oraz w określonym zakresie w przypadku winy poszkodowanego (OC pracodawcy tego nie obejmuje, a KC obejmuje)

*braku odpowiedzialności

*dotyczy tych poszkodowanych, którzy mogliby otrzymać świadczenia gdyby odpowiedzialność za wypadki była oparta wg. winy i ryzyka.

Geneza ubezpieczenia dla rolników

Etap I - ustawa o przejmowaniu nieruch rolnych w zagospod lub własność państwa, o rentach i innych św. Dla rolników przekazujących nieruchomości rolne wł. Państwowej, o przekazywaniu gosp. Rolnych na wł. Państwu za rente lub spłaty pienięzne

Etap II - tworzenie systemu ubezpieczenia *głównym warunkiem jest wiek i opłacanie składek * przekazanie gospodarstwa rolnego następcy lub państwu

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników

Zakres podmiotowy : dobrowolne i obowiązkowe

Finansuje KRUS, świadczenia

*fundusz składkowy świadczenia ubezpieczeniowego rolników

*fundusz emerytalno rentowy

*fundusz prewencji i rehabilitacji

*fundusz administracyjny

Fundusz Emerytalno - Rentowy

Fundusz ten tworzy się:

-ze składek na ubezpieczenie emerytalno - rentowe, płaconych przez ubezpieczonych rolników,

-z dotacji z budżetu państwa - dotacja z budżetu państwa stanowi ok. 94% przychodów tego Funduszu i obejmuje:

dotację uzupełniającą wynikającą ustawowo z zapisanej gwarancji państwa na wypłatę świadczeń finansowanych z Funduszu Emerytalno - Rentowego. Dotacja uzupełniającą stanowi 80% łącznych przychodów Funduszu Emerytalno - Rentowego.

dotację celową na wypłatę świadczeń, które zgodnie z obowiązującymi przepisami są finansowane z budżetu państwa. W ramach dotacji celowej finansowane są :dodatki dla byłych żołnierzy - górników, świadczenia dla osób deportowanych do pracy przymusowej przez III Rzeszę i ZSRR oraz świadczenia dla kombatantów,

dotację celową na pokrycie składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników,

z refundacji ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na pokrycie świadczeń emerytalno - rentowych przysługujących dla około 300 tys. rolników z pracowniczego systemu ubezpieczeń społecznych tzw. świadczenia zbiegowe.

Fundusz Emerytalno - Rentowy przeznaczany jest na finansowanie:

• emerytur rolniczych oraz rolniczych rent inwalidzkich i rodzinnych,

• dodatków do wyżej wymienionych emerytur i rent (np. dodatek pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej),

• świadczeń wypłacanych kombatantom (renty kombatanckie, dodatki kombatanckie, ryczałty energetyczne),

• zasiłków pogrzebowych,

• składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników
Fundusz ten funkcjonuje wyłącznie na zasadach samofinansowania. Tworzony jest ze składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie płaconych przez ubezpieczonych rolników, oraz z innych źródeł określonych w statucie Funduszu.
Wysokość składki jest ustalana co kwartał, na poziomie zapewniającym płynne finansowanie rozchodów Funduszu. Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników podejmuje decyzje dotyczące wysokości składki, bądź poszerzenia zakresu świadczeń lub zwiększenia ich wysokości, po zapoznaniu się ze szczegółową analizy sytuacji finansowej Funduszu. Środki Funduszu Składkowego przeznaczane są na:

• finansowanie świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego,

• finansowanie bezpośrednich kosztów funkcjonowania Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników,

• finansowanie kosztów zarządzania tym Funduszem i wykonywania jego zobowiązań jako osoby prawnej,

• finansowanie rozwoju ubezpieczeń dobrowolnych prowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeniowe,

• odpis na Fundusz Administracyjny w wysokości do 4,5% planowanych wydatków Funduszu Składkowego,

• odpis na Fundusz Prewencji i Rehabilitacji w wysokości do 1% planowanych wydatków Funduszu Składkowego.

Fundusz Prewencji i Rehabilitacji
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji jest tworzony głównie z dotacji budżetowej a ponadto z odpisu od Funduszu Składkowego w wysokości 1% planowanych wydatków tego Funduszu.
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji jest przeznaczony do finansowania działalności związanej z zapobieganiem wypadkom przy pracy rolniczej i chorobom zawodowym rolników oraz na pomoc ubezpieczonym i osobom uprawnionym do świadczeń z ubezpieczenia w korzystaniu z różnych form rehabilitacji zdrowotnej i zawodowej.

Fundusz Administracyjny
Fundusz ten tworzy się głównie z:

• odpisów od Funduszu Emerytalno - Rentowego w wysokości do 3,5% planowanych wydatków Funduszu Emerytalno - Rentowego,

• odpisów od Funduszu Składkowego w wysokości do 4,5% planowanych wydatków Funduszu Składkowego.

Fundusz Administracyjny przeznaczony jest na finansowanie kosztów obsługi ubezpieczenia (z wyjątkiem kosztów pokrywanych ze środków Funduszu Składkowego lub Funduszu Prewencji i Rehabilitacji).

Fundusz Rezerwowy
Fundusz ten tworzony jest z nadwyżek Funduszu Administracyjnego oraz Funduszu Prewencji i Rehabilitacji pomniejszonych o 1/12 wydatków tych funduszów przewidzianych na następny rok.
Fundusz Rezerwowy przeznaczony jest na pokrywanie ewentualnych niedoborów Funduszu Administracyjnego oraz Funduszu Prewencji i Rehabilitacji.

ZADANIA KRUS-U

 obsługa ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców Kasy (emerytów i rencistów) w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie;

 przyznawania i wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych oraz wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich oraz świadczeń pozaubezpieczeniowych, wypłacanych w zbiegu ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego rolników;

 realizacja własnego, dwuinstancyjnego systemu orzecznictwa lekarskiego w postępowaniu dowodowym dla ustalenia prawa ubezpieczonych do świadczeń rentowych i oszkodowawczych, których przyznanie wymaga medycznej oceny stanu zdrowia lub oceny następstw wypadku w związku z pracą rolniczą. Orzeczenia wydają w pierwszej instancji lekarze rzeczoznawcy, w drugiej instancji komisje lekarskie Kasy;

 działalność prewencyjna na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i chorobom zawodowym, a w szczególności:
- upowszechnianie wiedzy o tych zagrożeniach i znajomości zasad bhp wśród dorosłych i dzieci,
- analiza przyczyn i okoliczności powstawania wypadków przy pracy rolniczej i chorób zawodowych,
- prowadzenie szkoleń w zakresie znajomości zagrożeń i zasad bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym,
- podejmowanie starań o właściwą produkcję i dystrybucję bezpiecznych technicznych środków produkcji dla rolników, ubrań roboczych i ochronnych,

 prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych do świadczeń w KRUS, zagrożonych niezdolnością do pracy lub wykazujących długotrwałą niezdolność do wykonywania pracy zawodowej w gospodarstwie rolnym. Rehabilitację tę prowadzą Centra i Ośrodki KRUS oraz sanatoria współpracujące z Kasą. W okresie wakacyjnym Kasa prowadzi także turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników;

 wspieranie ubezpieczeń wzajemnych;

 obsługa ubezpieczonych rolników i ich domowników oraz emerytów i rencistów w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Spełnianie wobec Kas Chorych roli płatnika składek za ww. grupy ubezpieczonych.

ŚWIADCZENIA

Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego

• emerytura rolnicza

• renta rolnicza,

• renta rodzinna rolnicza,

• renta szkolna

• dodatki do wyżej wymienionych emerytur i rent: pielęgnacyjny dla świadczeniobiorcy, dla sierot zupełnych

• zasiłek pogrzebowy.

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego

 jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,

 zasiłek chorobowy,

 zasiłek macierzyński,

 jednorazowy zasiłek z tytułu urodzenia lub przyjęcia dziecka na wychowanie.

OBOWIĄZKOWE I DOBROWOLNE UBEZPIECZENIA ROLNIKÓW

Ubezpieczenie obowiązkowe (z mocy ustawy) chorobowemu itd.
ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie podlega obowiązkowo rolnik, prowadzący na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny lub zależny) położonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych lub działu specjalnego produkcji rolnej, a także jego małżonek i domownik stale pracujący w tym gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego małżonek i domownik nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty.

Ubezpieczenie obowiązkowe emer.-rent.

Rolnik, małżonek i domowni oraz rolnicy pobierający rente strukturalną

Ubezpieczenie dobrowolne (na wniosek) chorobowe itd.

Osoba, która aktualnie jest rolnikiem na gospodarstwie rolnym poniżej 1 ha przeliczeniowego, jego małżonkiem lub domownikiem, oraz osoba, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach, ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na wniosek może podlegać tylko pod warunkiem, że podlega jednocześnie ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie. Osoba taka nie może natomiast podlegać wyłącznie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Ubezpieczenie dobrowolne emer.-rent.

Osoba, która podlegała ubezp jako rolnik i zaprzestala prowadzenia działalności nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezp (musi 50 kwartalow podlegac ubezp emer-rent)—może wtedy być objeta ubezp dobrow emer-rent
Ubezpieczony ma prawo:

1) do wyboru świadczeniodawcy, w tym lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (lekarza rodzinnego),

2) do wyboru kasy na zasadach określonych

3) do pokrycia przez kasę powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, której ubezpieczony jest członkiem, wydatków poniesionych w związku z uzyskaniem świadczeń w razie nagłego zachorowania, wypadku, urazu lub potrzeby natychmiastowego leczenia szpitalnego, udzielanych przez świadczeniodawców nie związanych umową z kasą,

4) do żądania przeprowadzenia przez lekarza kasy powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego kontroli jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych.

ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO

Ubezpieczonym przysługują następujące świadczenia:

1) zdrowotne, służące zachowaniu, przywracaniu, poprawie i promocji zdrowia, a także ratowaniu życia, a w szczególności badania, porady i zabiegi lekarskie, badania diagnostyczne, leczenie i rehabilitacja lecznicza, opieka pielęgnacyjna oraz szczepienia ochronne i planowe działania zapobiegawcze

2) orzekanie o stanie zdrowia,

3) opieka nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu, opieka prenatalna nad płodem i opieka nad noworodkiem,

4) z zakresu stomatologii

5) zaopatrzenie w leki i materiały medyczne, z zastrzeżeniem

6) zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz lecznicze środki techniczne, z zastrzeżeniem

7) lecznictwa uzdrowiskowego

8) opiekuńczo-lecznicze,

9) przewozy środkiem transportu sanitarnego, z zastrzeżeniem art. 50.

Ubezpieczonym nie przysługują:

1) zabiegi chirurgii plastycznej i zabiegi kosmetyczne w przypadkach nie będących następstwem wady wrodzonej, urazu, choroby lub następstw jej leczenia,

2) zabiegi przyrodolecznicze w szpitalach i sanatoriach uzdrowiskowych nie związane z chorobą podstawową lub zespołem chorób, stanowiących bezpośrednią przyczynę skierowania na leczenie uzdrowiskowe,

3) orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie ubezpieczonego, z wyjątkiem orzeczeń i zaświadczeń wydawanych w związku z koniecznością prowadzenia dalszego leczenia i rehabilitacji lub niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki i uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku oraz z wyjątkiem orzeczeń i zaświadczeń wydawanych dla celów wymiaru sprawiedliwości i pomocy społecznej,

4) szczepienia ochronne, inne niż wprowadzone na mocy odrębnych przepisów jako powszechnie obowiązujące,

5) orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Ubezpieczenie zdrowotne

*składka zobowiązania jest zależna od dochodu z pracy ubezpieczonego

*występuje koszyk świadczeń refundowanych, konstruowany poprzez wykluczenie

*świadczeniodawcy zorientowani rynkowo (lecznictwo otwarte) lub placówki publiczne non profit (lecznictwo zamknięte)

*reforma dla świadczeniodawców - indywidualne kontrakty

*refundacja świadczeniodawców - indywidualne kontrakty ograniczone centralnie, płatność za usługę

*wolny wybór świadczeniodawców, możliwość współpłacenia (uprawniony jest ubezpieczony z rodziną)

Modele finansowania ochrony zdrowia

*zaopatrzeniowy:

-zasilane z podatków i innych źródeł publicznych

-środki pobierane przez centralne organy rządowe

-koszyk świadczeń ograniczony publicznymi możliwościami

-świadczeniodawcy głównie publiczni

-ograniczony wybór świadczeniodawcy

*rynkowy

-zasada odpowiedzialności indywidualnej

-obszar zdrowia publicznego wg przyjętych zasad publicznych(osoby znajdujące się w szczególnej potrzebie)

-obszar zdrowia indywidualnego wg zasad w prywatnych ubezpieczeniach

*płatności świadczenia

-bezpośrednio od pacjenta z refundacji

-od podmiotu kontraktującego świadczenie

-bezpośrednio od właściciela instytucji organizującej ochronę zdrowia w postaci wynagrodzenia swoich zatrudnionych

Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce państwowa powszechna służba zdrowia do roku 1971

-źródło finansowania - budżet państwa i zasada centralnego planowania

-uprawnieni do świadczeń - każdy zatrudniony i jego rodzina * w późniejszym okresie również …

-koszyk świadczeń refundowanych ograniczony zakresem publicznych inwestycji

-świadczeniodawca - państwowa organizacja służby zdrowia, brak sektora prywatnego

-budżet ograniczony do szeregu wskaźników infrastruktury

-brak współpłatności - (szara strefa) i regionalizacja dostępu do świadczeń

Od 1971 ewolucja systemu

---