Podatek dochodowy od osób fizycznych, osobisty podatek dochodowy, Personal Income Tax, PIT, powszechny, bezpośredni podatek o charakterze globalnym od dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne ze stosunku pracy, emerytur, rent, zasiłków dla bezrobotnych, z działalności gospodarczej na własny rachunek, wykonywania wolnego zawodu, twórczości i działalności naukowej, oświatowej, literackiej, artystycznej i publicystycznej (w oparciu o umowę - zlecenie lub umowę o dzieło), z kapitałów i praw majątkowych oraz ich sprzedaży.
Wprowadzony w Polsce w 1992, zastąpił podatek od wynagrodzeń, podatek od płac, podatek z działów specjalnych produkcji rolnej (podatek rolny) oraz podatek wyrównawczy. Podstawą opodatkowania jest dochód, stanowiący różnicę między przychodem pieniężnym i ewentualnie w naturze a kosztami jego uzyskania ustalonymi w wielkości rzeczywistej - w odniesieniu do podatników prowadzących działalność gospodarczą, lub w formie zryczałtowanej - w przypadku pozostałych podatników.
Podatnikami są wszystkie osoby fizyczne osiągające dochody, płatnikami są sami podatnicy (w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek) lub ich pracodawcy. Źródłem opłacenia podatków dochodowych od osób fizycznych jest opodatkowany dochód.
W Polsce podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem progresywnym, o trójstopniowej skali podatkowej, wyznaczonej przez waloryzowane co roku z powodu inflacji progi podatkowe, ze stawkami podatkowymi 20, 31 i 44% (od 1998r. 19, 30 i 40%).
Podatek jest naliczany i odprowadzany do urzędu skarbowego zaliczkowo w momencie uzyskiwania dochodu, a rozliczany przez podatnika (lub na jego wniosek przez pracodawcę, jeśli osiąga dochody tylko z jednego źródła)
po upływie roku podatkowego.
Poniżej chciałbym przedstawić skalę podatku dochodowego , kosztu uzyskania przychodu , ulgi oraz limity rozliczeń podatku dochodowego
na rok 2002.
SKALA PODATKU DOCHODOWEGO NA 2002 r.
Podstawa obliczenia podatku w złotych |
Podatek wynosi |
|
ponad |
do |
|
|
37 024 |
19% podstawy obliczenia minus kwota 518 zł 16 gr |
37 024 |
74 048 |
6 516 zł 40 gr + 30% nadwyżki ponad 37 024 zł |
74 048 |
|
17 623 zł 60 gr + 40% nadwyżki ponad 74 048 zł |
Podstawa prawna: art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) zwanej dalej "ustawą".
Roczny dochód nie powodujący obowiązku zapłaty podatku 2727 zł.
Ponadto, zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 3 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2002 r. od przychodów określonych w art. 13 pkt 2 i 5-8 (np. należności z tytułu umów zlecenia lub umów o dzieło otrzymywanych od płatnika nie będącego pracodawcą podatnika), jeżeli kwota należności nie przekracza 143 zł, podatek pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20%.
KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODU OBOWIĄZUJĄCE W 2002 r.
(art. 10 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. Nr 134, poz. 1509)
|
2002r. |
|
Koszty jeden zakład |
Miesięcznie |
96 zł 26 gr |
|
Rocznie |
1155 zł 12 gr |
Koszty kilka zakładów |
Nie może przekroczyć rocznie |
1732 zł 72 gr |
Dojeżdżający jeden zakład |
Miesięcznie |
120 zł 33 gr |
|
Rocznie |
1443 zł 90 gr |
Dojeżdżający kilka zakładów |
Nie może przekroczyć rocznie |
2165 zł 90 gr |
Kwota zmniejszająca podatek |
Miesięczna |
43 zł 18 gr |
|
Roczna |
518 zł 16 gr |
Jeżeli roczne koszty uzyskania przychodów określone powyżej, są niższe od wydatków na dojazd do zakładu pracy lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej, w rocznym rozliczeniu podatku koszty te mogą być przyjęte w wysokości wydatków faktycznie poniesionych, udokumentowanych wyłącznie imiennymi biletami okresowymi.
ULGI ORAZ LIMITY ODLICZEŃW PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH OBOWIĄZUJĄCE W 2002 r.
|
Rodzaj ulgi |
Wysokość ulgi |
Podstawa |
Uwagi |
I. Odliczenia od dochodu |
||||
1 |
Wydatki na zakup przez osoby niepełnosprawne leków, których stosowanie stwierdził lekarz specjalista |
Nadwyżka wydatków ponad 152 zł miesięcznie (20% najniższego wynagrodzenia za grudzień 2001 r.) |
Art. 26 ust. 7a pkt 12 ustawy |
Ulga w ramach odliczeń z tytułu wydatków na cele rehabilitacyjne przysługuje osobom niepełnosprawnym bądź mającym na utrzymaniu osoby niepełnosprawne, których dochód (tj. osób będących na utrzymaniu) nie przekracza 9.120 zł w 2002 r. |
2 |
opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa |
Do 2.280 zł (trzykrotność najniższego wynagrodzenia za grudzień 2001 r.) - limit roczny |
Art. 26 ust. 7a pkt 7 ustawy |
j.w. |
3 |
Utrzymanie przez osoby niewidome, o których mowa w pkt 2 , psa przewodnika |
do 2.280 zł - limit roczny |
Art. 26 ust. 7a pkt 8 ustawy |
j.w. |
4 |
Używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność osoby niepełnosprawn. zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne do lat 16, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rechabilitacyjne
|
do 2.280 zł - limit roczny |
Art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy |
j.w. |
5 |
W ramach tzw. praw nabytych - wydatki na kontynuację budowy budynku mieszkalnego wielorodzinnego z przeznaczeniem co najmniej 5 lokali mieszkalnych na wynajem |
Do 189.000 zł x liczba budowanych mieszkań - limit w okresie obowiązywania ustawy |
Art. 7 ust. 27 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o p.d.o.f. (Dz.U. Nr 104, poz. 1104 oraz obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 27.12.2001 r. (M.P. Nr 47, 784) |
Dotyczy kontynuacji wydatków na budowę mieszkalnego budynku wielorodzinnego z przeznaczeniem lokali mieszkalnych na wynajem, poniesionych przed 1 stycznia 2001 r. Dokumentowanie: fakturami wystawionymi wyłącznie przez podatnika podatku od towarów i usług nie korzystającego ze zwolnienia od tego podatku albo dowodem odprawy celnej. |
II. Odliczenia od podatku |
||||
1 |
W ramach tzw. praw nabytych - wydatki inwestycyjne na własne cele mieszkaniowe (tzw. "duża ulga budowlana") |
19% poniesionych wydatków nie więcej niż 35.910 zł (19% x 189.000 zł) - limit w okresie obowiązywania ustawy |
art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. Nr 134, poz. 1509 |
Dotyczy kontynuacji odliczeń wydatków poniesionych na te cele związanych z daną inwestycją rozpoczętą przed dniem1 stycznia 2002 r. |
2 |
W ramach tzw. praw nabytych - wydatki na systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej |
30% poniesionych wydatków nie więcej niż 11.340 zł |
art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. Nr 134, poz. 1509 |
Dotyczy kontynuacji odliczeń wydatków poniesionych na ten cel. Wydatki odliczane w ramach limitu odliczeń z tytułu wydatków inwestycyjnych na własne cele mieszkaniowe t.j. w ramach limitu określonego w pkt 1 (czyli 35.910 zł) w okresie obowiązywania ustawy. Limit 11.340 zł odpowiada wydatkom w kwocie 37.800 zł. |
3 |
Wydatki na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego oraz wpłaty na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej |
Limit trzyletni na lata 2000-2002: 19% poniesionych wydatków, nie więcej niż 4.620 zł -budynek mieszkalny (3% x 154.000 zł) |
art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. Nr 134, poz. 1509
|
Dokumentowanie: fakturami wystawionymi wyłącznie przez podatnika podatku od towarów i usług nie korzystającego ze zwolnienia od tego podatku albo dowodem odprawy celnej a w przypadku wpłat na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej dowodem wpłaty |
4 |
Wydatki na remont i modernizację instalacji gazowej, urządzeń eksplozymetrycznych lub urządzeń gazowych |
770 zł (154.000 zł x 0,5%) |
j.w. |
Podwyższa limit ulgi remontowej. Odpowiada wydatkom w wysokości 4.052,63 zł. Dokumentowanie: fakturami wystawionymi wyłącznie przez podatnika podatku od towarów i usług nie korzystającego ze zwolnienia od tego podatku albo dowodem odprawy celnej.
|
5 |
Wydatki na dojazdy dzieci do szkół podstawowych, gimnazjów, ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych, położonych poza miejscowością stałego lub czasowego zamieszkania dziecka |
19% faktycznie poniesionych wydatków |
Art. 27a ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy |
Dokumentowanie: imienne bilety okresowe na dojazdy środkami transportu autobusowego, kolejowego lub promowego. |
6 |
Wydatki na zakup przyrządów i pomocy naukowych, programów komputerowych oraz wydawnictw fachowych bezpośrednio związanych z wykonywanym zawodem i wykonywaną pracą |
19% faktycznie poniesionych wydatków nie więcej niż 433,20 zł (19% kwoty stanowiącej trzykrotność najniższego wynagrodzenia za grudzień 2001 r. czyli 19% z 2.280 zł) - limit roczny |
Art. 27a ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy |
Odpowiada wydatkom w kwocie 2.280 zł.
|
7 |
Wydatki na odpłatne dokształcanie i doskonalenie zawodowe podatnika |
19% faktycznie poniesionych wydatków nie więcej niż 433,20 zł (19% kwoty stanowiącej trzykrotność najniższego wynagrodzenia za grudzień 2001 r. czyli 19% z 2.280 zł) - limit roczny |
Art. 27a ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy |
Odpowiada wydatkom w kwocie 2.280 zł. Dokumentowanie: dowód poniesienia wydatku. |
8 |
Wydatki na odpłatne kształcenie w szkołach wyższych w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym lub przepisów o wyższych szkołach zawodowych |
19% faktycznie poniesionych wydatków nie więcej niż 760 zł (nie więcej, niż najniższe wynagrodzenia za grudzień 2001 r.) - limit roczny |
Art. 27a ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy |
Odpowiada wydatkom w kwocie 4.000 zł. Dokumentowanie: dowód poniesienia wydatku. |
Podmiotem podatku dochodowego od osób fizycznych jest każda osoba fizyczna, która na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej osiąga dochody jest podmiotem, czyli podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatek dochodowy jest podatkiem powszechnym, o charakterze osobistym. Problematyka podmiotu podatku dochodowego od osób fizycznych, swoim zakresem obejmuje zagadnienia związane z zasadą łącznego opodatkowania małżonków, zasadą opodatkowania osób samotnie wychowujących dzieci, a także sposób opodatkowania dochodów małoletnich dzieci.
Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych są różnego rodzaju dochody uzyskiwane przez podatnika z poszczególnych źródeł przychodów z wyjątkiem takich, które pochodzą ze źródeł nie objętych tym podatkiem lub są zwolnione od podatku dochodowego. Dochody osiągane przez podatników pogrupowane zostały w poszczególne kategorie, określone mianem "źródeł przychodów". W opracowaniu tym opisane są zasady opodatkowania poszczególnych źródeł przychodów.
Każda osoba fizyczna, na której ciąży obowiązek rozliczenia się z należnego podatku dochodowego powinna wiedzieć, jakie odliczenia od dochodu mogą ewentualnie pomniejszyć jej podstawę opodatkowania. Ustawodawca dopuszcza możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania między innymi o sześć zasadniczych grup wydatków.
Odliczenia od podatku są sposobem na zmniejszenie należnego zobowiązania podatkowego. Na przełomie ostatnich kilku lat, dużo ulg podatkowych uległo likwidacji. Z tych, które pozostały i cieszą się dużą popularnością wśród podatników są m.in.: ulga remontowa, ulga na odpłatne dokształcanie i doskonalenie zawodowe podatnika oraz ulga na zakup przyrządów i pomocy naukowych. Opracowanie to wyjaśnia zasady skorzystania z tych ulg.
Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przez osoby fizyczne jest jednym ze źródeł opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przedsiębiorcy, którzy rozpoczną prowadzenie takiej działalności muszą liczyć się z obowiązkiem płacenia podatku od osiągniętego dochodu. Podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym jest należycie ustalony dochód.
Jednym ze źródeł przychodów podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest odpłatne zbycie nieruchomości.
Podatnik, który zbywa nieruchomość w niektórych, ustawowo określonych sytuacjach, musi liczyć się z ewentualnym obowiązkiem zapłacenia podatku. Podatek w tym wypadku, ustalany jest w formie ryczałtu w wysokości 10%. Jednocześnie ustawa przewiduje też sytuacje, w których podatnik może być zwolniony z obowiązku zapłaty tego podatku.
Od 2002 r. opodatkowane zostało szereg dochodów osiąganych przez osoby fizyczne o charakterze kapitałowym. Miedzy innymi podatkiem objęto dochody z odsetek i innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika. Przewidziano jednak szereg zwolnień z tego podatku.
Stosunek pracy jest jednym z podstawowych źródeł przychodów objętych regulacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody ze stosunku pracy ulegają pomniejszeniu o koszty uzyskania przychodów. Dochód ze stosunku pracy podlega zaś opodatkowaniu zgodnie z obowiązującą skalą podatkową. Jednocześnie należy zaznaczyć, że nie wszystkie świadczenia doliczane do przychodów pracownika są opodatkowane podatkiem dochodowym.
Obowiązujący system podatkowy charakteryzuje się zasadą powszechności opodatkowania. Zatem znaczna część naszych dochodów podlega opodatkowaniu. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje szereg zwolnień przedmiotowych, ale są to w większości przypadków zwolnienia o charakterze socjalnym.
Ciężar prawidłowego naliczenia, poboru i terminowego przekazania podatku dochodowego od osób fizycznych ciąży w dużej mierze na płatnikach podatku. Płatnicy muszą w tym celu, prowadzić dokładną dokumentację podatkową, która pomoże wypełnić powyższe obowiązki. Na płatnikach ciąży obowiązek wypełniania szeregu informacji i deklaracji podatkowych, w tym nowej informacji PIT-8C. W deklaracji tej wykazuje się między innymi informację o przekazanych nagrodach i nieodpłatnych świadczeniach, od których płatnik nie miał obowiązku pobrania podatku dochodowego od osób fizycznych.
Zgodnie z nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy ulegną waloryzacji i będą wynosić odpowiednio w 2002 roku 0,26%, a w 2003 roku 0,27% dolnego przedziału skali podatkowej.
Od 5 września 2002 r. weszły w życie nowe uregulowania w podatkach dochodowych (zarówno od osób prawnych jak i od osób fizycznych) dotyczące zasad amortyzacji niektórych środków trwałych. Ustawodawca dopuszcza zaliczenie w ciężar kosztów podatkowych 30% wartości początkowej nowych fabrycznie środków trwałych zaliczonych do grup 3-6 Klasyfikacji Środków Trwałych.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych została zmieniona ustawą z dnia 27 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141 poz. 1182). Większość zmian podatkowych wchodzi w życie od 1 stycznia 2003 r.
Są to dla przykładu:
zmiana w definiowaniu pojęcia ograniczonego i nieograniczonego obowiązku podatkowego,
zmiana zasad opodatkowania dochodów z tytułu najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,
zmiany w sposobie opodatkowania dochodów ze zbycia nieruchomości wykorzystywanych przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej,
zmiana w zakresie opodatkowania dochodów z kontraktów menedżerskich i wiele innych.
Na zakończenie , podsumowując całość mojej pracy chciałbym stwierdzić , że zagadnienia związane z opodatkowaniem dochodów osiąganych przez osoby fizyczne cieszą się przez cały czas dużą popularnością. Jednocześnie też, w podatku tym na przełomie ostatnich kilku lat miało miejsce wiele nowelizacji, co w konsekwencji doprowadziło do radykalnych zmian głównie w przedmiocie opodatkowania podatkiem. Mam nadzieją, że informacje zawarte w mojej pracy choć trochę przybliżyły zawiłą i dość obszerną problematykę podatku dochodowego od osób fizycznych.