Związki historii psychologii ze starożytną filozofią grecką

Wiek	Okres filozoficzny	Filozofowie	Znaczenie dla psychologii
VII/VI	jończycy	Tales z Miletu Heraklit Anaksymenes	Człowiek jest częścią wszechświata. Powstaje z takiego samego tworzywa jak cały świat. Wszechświat jest ożywiony duszą (animizm).
VI/V	eleaci	Parmenides Empedokles	Racjonalizm - zmysły nas mylą, myśl daje prawdę. Teoria wypływów - spostrzeżenie jest skutkiem działania przedmiotu na odpowiedni zmysł, tzw. działania podobnego na podobne.
V/IV	atomiści	Demokryt	Poznanie następuje przez wytrysk atomów z poznanych przedmiotów - idące ku zmysłom strumyki atomów niosą obraz rzeczy, z której pochodzą do duszy. Człowiek i jego dusza jest śmiertelna - połączenie atomów stanowiące jednostkę zostaje w chwili śmierci rozbite i rozproszone, dusza podziela rozpad ciała. Podstawą życia jest akt oddychania - powstrzymuje on wypadanie atomów z duszy i ciała. Teoria subiektywnego postrzegania - postrzeżenia są subiektywne.
V/IV	myśl medyczna	Hipokrates	Koncepcja zdrowia i choroby - natura wymaga równowagi, jej zaburzenie to choroba. Istnieje ścisły związek organizmu człowieka, w tym choroby, z jego otoczeniem - człowiek jest tym, co wdycha. Koncepcja różnic indywidualnych - różnice w zachowaniu się uwarunkowane są różnymi proporcjami wydzielin narządów wewnętrznych.
	sofiści	Sokrates	Twórca teorii samowiedzy - poznaj samego siebie. Twórca psychologii etyki - człowiek z natury jest dobry i dąży do szczęścia, każdy powinien dbać o duszę czystą i zdrową. Nikt świadomie nie czyni źle, szczęście jest tym samym, co cnota.
		Platon	Twórca teorii spirytualizmu - duch zostaje ostro i jasno przeciwstawiony materii. Przedstawiciel mechanicznej teorii połączenia duszy z ciałem - nie istnieje prawdziwy związek duszy z ciałem, dusza jedynie poznaje idee i porusza ciało. Przedstawiciel teorii nieśmiertelności duszy - ciało jest więzieniem duszy, istnieje wędrówka dusz, preegzystencja. Przedstawiciel dualizmu - człowiek składa się z materialnego ciała i niematerialnej duszy. Twórca teorii poznania jako wiedzy będącej odczuciem duszy rozumnej - jeżeli człowiek coś wie, czuje to. Teoria prowadzenia się - życie jest ustawicznym staraniem się o zaspokojenie potrzeb poprzez stawianie sobie celów. Określenie istoty pożądania - ruch duszy od stanu braku do stanu pełni. Związek z emocjami.
		Arystoteles	Teza o jedności psychofizycznej - dusza i ciało są nierozerwalne. Określenie trzech poziomów aktywności życiowej - koncepcja trzech dusz (rośnięcie i odżywianie, postrzeganie i zmiana miejsca, działania rozumne i duchowe). Człowiek jest istotą rozumną, jednak rozwój wyższych rodzajów aktywności nie likwiduje niższych. Prawa kojarzenia - podobieństwa, różnicy i styczności. Mechanizm aktywności człowieka - teoria usiłowania - dążenie, akt dobrowolny sięgania po określony przedmiot wzbudzony przez zmysły i kontrolowany przez rozum. Zachowania sprawcze i celowe. Teoria afektów - zmiany duszy, którym towarzyszą odczucia przykrości i przyjemności. Podstawą poznania są wrażenia zmysłowe - 5 rodzajów. Za wychowanie młodzieży odpowiedzialna jest rodzina.

Psychologia spekulatywna - jej twierdzenia wyprowadzane były drogą zawiłych i trudnych rozumowań, zostały oparte nie na faktach ściśle stwierdzonych, lecz na wierzeniach i spekulacjach.

Konsekwencje: dualizm: człowiek składa się z materialnego, śmiertelnego ciała i niematerialnej, nieśmiertelnej duszy.

Znaczenie filozofii starożytnej dla psychologii:

1. Rozróżnienie ( niezależnie czy rozłączenie czy nie) niematerialnej duszy i materialnego ciała spowodowało, że problem ten dla psychologii istnieje w różnych postaciach jako stały - każda ogólniejsza koncepcja psychologiczna musi się do tego problemu ustosunkować.

2. Podjęcie przez starożytnych filozofów w ramach swoich rozważań głównie problemów dotyczących poznania spowodowało, że przez dłuższy czas psychologia była nauką o procesach poznawczych, o istocie i mechanizmach poznawania.

---