Ćw. 8 Problematyka Ja - na styku psychologii osobowości i psychologii społecznej.

Podstawowe znaczenie samooceny.

„Ja” JAKO CENTRALNY SCHEMAT POSTAW.

Anthony Greenwald, R. Pratkins

Definicja „Ja” - złożony, specyficzny dla jednostki, centralny schemat postaw.

Poglądy Williama Jamesa

Ja empiryczne - to ja traktowane jako obiekt percepcji i wiedzy, to co dzisiaj jest określane mianem „pojęcie Ja”.

James dzieli Ja empiryczne na :

1. Ja materialne - które obejmuje nie tylko ciało, ale także ubiór, rodzinę, dom i przedmioty będące własnością jednostki

2. Ja społeczne - wrażenie jakie Ja wywiera na znaczących dla siebie jednostkach ( tyle Ja społecznych ile ważnych grup społecznych).

3. 
   Ja duchowe - wewnętrzny, subiektywny byt każdej jednostki, psychiczne właściwości, dyspozycje tj. wrażliwość moralna, sumienie.

Podział Ja empirycznego

Składowe	JA materialne	Ja społeczne	Ja duchowe
Komponent Poznawczy	Ciało, ubranie, dom, rodzina, osobista własność	Uznanie w oczach ludzi, których się kocha, popularność wśród rówieśników, sława, szacunek	Subiektywny byt, psychiczne właściwości, dyspozycje, wola, strumień myśli.
Samoocena (Komponent afektywny)	Próżność, skromność, duma z bogactwa, strach przed ubóstwem	Duma społeczna lub rodowa, pycha, snobizm, wstyd, upokorzenie	Poczucie moralnej lub umysłowej wyższości, niewinności, poczucie niższości lub winy
Poszukiwanie JA (Komponent motywacyjny)	Cielesne namiętności, instynkty, miłość do domu, umiłowanie gromadzenia dóbr, zwracanie uwagi na swój wygląd, umiłowanie przepychu.	Pragnienie sprawowania przyjemności, bycia dostrzeganym, podziwianym, ambicja towarzyskość, współzawodnictwo, dążenie do miłości, szacunku, zazdrości	Aspiracje intelektualne, Moralne, Religijne Sumienność

James uważa, że jedność i tożsamość osobista są właściwościami Ja empirycznego. Wskazuje on trzy grupy odmiennych teorii teorii „czystego ego” w których tożsamość i jedność nie są funkcjami Ja empirycznego:

1. teorie duszy ( Kartezjusz) - rozumianej jako substancja nie materialna

2. teorie asocjacyjne - tożsamość i jedność niewytłumaczalne właściwości skojarzonych zbiorów myśli.

3. teorie transcendentalnego ego (Kant) - tożsamość i jedność wrodzonymi właściwościami umysłu.

Poglądy Gordona Allporta

Allport chciał przywrócenia „pojęciu ego” wysokiego statusu w psychologii. Allporta zamiennie używa terminów „ego” i „ja”.

Allport wyróżnił:

1)Ego poznające - oznacza doświadczający podmiot, odpowiada filozoficznemu pojęciu

„ czystego ego” i funkcjom, które James przypisywał duchowym komponentom Ja empirycznego.

2) Ego jako obiekt władzy - to Ja cielesne, które u Jamesa było ja materialnym.

3)Ego jako pierwotny egocentryzm koresponduje z poszukiwaniem Ja w zakresie Ja materialnego u Jamesa

4)Ego jako popęd do dominacji - odnosi się do tej części osobowości, która domaga się statusu i uznania i koresponduje z poszukiwaniem Ja w zakresie Ja społecznego u Jamesa.

5)Ego jako bierna organizacja procesów umysłowych - to nawiązanie Allporta wobec freudowskiego pojęcia ego, jako neutralnego arbitra pomiędzy siłami Id, superego i środowiska.

6)Ego jako walczące o osiągnięcie celu - koresponduje z poszukiwaniem Ja w zakresie Ja duchowego u Jamesa oraz z dynamicznym podejściem ego w myśleniu psychoanalitycznym.

7)Ego jako system zachowań - oznacza, zgodnie z psychologią postaci, centralny obszar osobowości ( Koffka)

8)Ego jako subiektywna organizacja wpływów kulturowych - odnosi się do Ja jako efektu doświadczeń socjalistycznych, jako systemu społecznych wartości.

Zaangażowanie ego lub jego brak powoduje znaczące różnice w zachowaniu ludzi. Inaczej człowiek zachowuje się gdy znajduje się w sytuacji rutynowej, bezosobowej, neutralnej inaczej gdy angażuje się w zadanie, w tym drugim przypadku ego funkcjonuje na wszystkich ośmiu wymienionych poziomach.

1. JA POZNAJĄCE (The self as knower)

Empiryczne potraktowanie Ja poznającego, w odniesieniu do dwóch obszarów : do JA jako systemu pamięciowego oraz do zniekształceń pojawiających się w sądach dotyczących JA.

Ja jako system pamięciowy

James Mill ; „ Zjawiska JA i Pamięci to po prostu dwa aspekty tego samego”

Kurt Koffka; poświecił część swojej pracy na przedstawienie funkcjonowania ego jako systemu pamięciowego.

Greenwald - na podstawie badań opisał trzy zjawiska dotyczące związku Ja/ pamięć.

1)Efekt generowania przez JA.

Informacje aktywnie tworzone przez uczącego się są łatwiej przypominane niż informacje przyswojone biernie.

2)Efekt odnoszenia do JA.

Informacje kodowanie w odniesieniu do Ja są łatwiej przypominane niż informacje kodowane inaczej.

3)Efekt zaangażowania JA

Informacje kojarzone z długotrwałymi, nieukończonymi zadaniami są łatwiej wydobywane niż z info. kojarzone z zadaniami zakończonymi.

4)Efekt ubocznego generowania

Greenwald przeprowadził badania, polegające na ułożeniu 20 zdań, które miało zawierać jeden z 20 podanych rzeczowników plus nazwisko pewnej osoby. Później przeprowadził test pamięci i wykazał, że badani łączący rzeczowniki z nazwiskami znanych sobie osób odpamiętywali więcej rzeczowników, niż osoby łączące rzeczowniki z nazwiskami osób nieznajomych. Stąd nazwa efektu.

Ostatnie badania nad efektem odniesienia do JA.

Obecne badania potwierdzają Efekt odnoszenia do Ja. ( badania Rogera; Bower i Gilligan; Friedman; Bellezza)

Efekt odnoszenia do JA, a efekt odnoszenia do innych.

Porównywano wpływ, jaki na późniejsze przypominanie ma wydawanie sądów na swój temat i wydawanie sądów na temat innych. Wyniki badań są niespójne.

W badaniu gdzie zmienną niezależną był stopień bliskości dla osoby badanej osób opisywanych przez nią w eksperymencie wyszło, że przypadkowe przypominanie wzrasta wraz ze wzrostem bliskości INNEGO opisywanego w zadaniu eksperymentalnym.

Modyfikacje eliminujące efekt odnoszenia do JA.

Keenan i Baillet - badacze sugerują, że efekt odnoszenia do Ja może pojawiać się jedynie w przypadku sądów wartościujących.

Lord - przypominanie nazw przedmiotów było gorsze dla zadań w których wyobrażano sobie siebie w interakcji z tymi przedmiotami, niż dla zadań w których wyobrażano sobie innych w interakcji z tymi przedmiotami.

Lord - zasugerował, że wyobrażanie na temat JA nie jest częścią JA jako struktury pamięciowej.

Maki i McCaul - stwierdzili występowanie efektu odnoszenia do JA ( tylko dla przymiotników, nie występuje natomiast dla rzeczowników).

Na podstawie powyższych badań nad prawdziwością efektu odnoszenia do JA można wyprowadzić trzy hipotezy empiryczne:

1. Efekt odnoszenia do Ja pojawia się jedynie w przypadku przymiotników (cech)

2. Efekt ten pojawia się jedynie wtedy, gdy zadanie wymaga wydania sądu ewaluatywnego.

3. Efekt ten nie występuje w zadaniach wykorzystujących wyobraźnie.

Teoretyczne Implikacje efektów odnoszenia do JA.

Ciekawych Wyjaśnień dot. efektu odnoszenia do Ja uzyskano w kontekście procesów kodowania lub używania istniejących struktur poznawczych.

Procesy kodowania.

Interpretacje tą zaproponował Bower, a wygląda ona następująco: zadania odnoszące się do JA wywołują bardziej złożone kodowanie asocjacyjne, niż zadania odnoszące się np. do INNYCH lub polegające na wydawaniu sądów semantycznych.

Drobne problemy: Czasami sądy dotyczące Ja wydajemy szybciej niż w stosunku sądów dot. innych, a inna ważna hipoteza głosi: wraz z wzrostem poznawczej złożoności sądu rośnie czas jaki jest potrzebny na wydanie tego sądu. Tak więc, żeby utrzymać interpretacje odwołującą się do procesów kodowania, należy odrzucić powyższą hipotezę.

Istniejąca struktura poznawcza - prototyp.

W tym ujęciu JA traktowane jest jako prototyp.

Dotychczasowe badania dot. Prototypów poznawczych pokazały:

1)coś jest oceniane wolniej lub szybciej, w zależności od stopnia podobieństwa do prototypu danej kategorii.

2) Fałszywe rozpoznania pojawiają się w przypadku obiektów uprzednio nie prezentowanych, a bardzo podobnych do prototypu.

Interpretacje te podtrzymują wyniki mówiące o szybkim wydawaniu sądów odnośnie Ja i popełnianiu Fałszywych rozpoznań w dla nie prezentowanych uprzednio przymiotników odnoszących się do JA.

Istniejąca struktura poznawcza - wewnętrzne wskazówki.

Druga z hipotez posługująca się pojęciem struktury poznawczej, traktuje JA jako zorganizowany system, będący w stanie dostarczać wskazówek przy zapamiętywaniu i odtwarzaniu. Istnieje „struktura wskazująca” ( kolejny konstrukt hipotetyczny) , która dostarcza wewnętrznych, ukrytych wskazówek dla materiału odnoszącego się jakoś do JA.

Żadna z powyższych hipotez nie została obalona, co wskazuje że powinniśmy mówić raczej o efektach odnoszenia do Ja i niż jednym efekcie.

ZNIEKSZTAŁCENIA W SĄDACH DOTYCZACYCH JA.

Totalitarne ego.

Układ trzech rodzajów zniekształceń nazwany został „totalitarnym ego”, poniżej owe zniekształcenia:

1. egocentryzm - tendencja do skupiania się na Ja w procesach pamięciowych i przy wydawaniu sądów

2. przecenianie sprawności własnego działania - tendencja do spostrzegania siebie jako efektywnego w osiąganiu wyników pożądanych i unikaniu wyników niepożądanych

3. konserwatyzm poznawczy - tendencja do oporu przed zmianami poznawczymi.

Egocentryzm

Widać w zjawiskach:

- dotyczących relacji JA/Pamięć ( uprzywilejowana pozycja pamiętania informacji odnoszących się do JA )

- spostrzegania Ja w sekwencjach przyczynowych

- jako tego, który ma wpływ albo obiektu pozostającego pod wpływem

Przecenianie sprawności własnego działania

Obecność tego typu zniekształcenia u osób z normalną osobowością pokazują cztery grupy badań:

1. tendencja do łatwiejszego przypominania sobie sukcesów niż porażek

2. przypisywanie sobie odpowiedzialności za sukcesy, ale nie za porażki w zadaniach indywidualnych lub grupowych.

3. Nie przyjmowanie odpowiedzialności za krzywdzenie innych.

4. Tendencja do identyfikowania się ze zwycięzcami i odcinania się od przegrywających.

Konserwatyzm poznawczy

W zakresie percepcji przejawia się w stałości percepcyjnej.

Dwa inne procesy oporu przed zmianą

1)proces zniekształcania dla potwierdzania - ujawnia się w :

1. wybiórcze poszukiwanie informacji potwierdzających wcześniejsze hipotezy.

2. Wybiórczym przypominaniu sobie informacji potwierdzających wcześniej uznane poglądy.

3. Wybiórczym wymyślaniu argumentów potwierdzających opinie, które są przedmiotem ataku.

4. Selektywnym wartościowaniu badaczy własnych wyników, ze względu na ich zgodność z przedstawionymi wcześniej hipotezami.

2)Proces przeobrażenia w pamięci

a) w systematycznym błędnym odtwarzaniu pierwotnych opinii tak, by zatuszować zmiany jakim one uległy.

b) przekonaniu, że nowo poznane fakty, już od dawna tkwią w pamięci.

c) przecenianiu prawidłowości niedokładnych wspomnień.

Przeobrażanie w pamięci, ma ciekawą właściwość - pozwala na autentyczne zmiany treści zakodowanych w pamięci.

Funkcje zniekształceń dokonywanych przez totalitarne ego:

- utrzymywania organizującji, porządkująca wiedze (kodowanie podobnych informacji, napotkanych w różnych momentach w te same kategorie) lecz tej funkcji Greenwaldowi nie udało się wprost pogodzić.

- skuteczne postępowanie w sytuacjach, gdy wytrwałość może być najważniejszym warunkiem sukcesu.

IMPLIKACJE DLA KONCEPCJI JA POZNAJĄCEGO

Rozważania odnośnie Ja w oparciu o Metaforę Komputerową. Używając metafory komputera identyfikujemy subiektywne aspekty JA z JA jako procesem, a stąd - programem komputera. Zaś JA jako obiekt poznania identyfikujemy z treścią procesów poznawczych a stąd - z danymi.

	Ja jako podmiot	Ja jako przedmiot
Kategorie nauki o procesach poznawczych	Wiedza proceduralna	Wiedza deklaratywna
Metafora komputerowa	Program	Wejście, wyjście, zmagazynowane dane
Poznawcze funkcje JA	Egocentryczna pamięć i sądy	Pojęcie JA, obraz JA
Terminy nieformalne	Procesy umysłowe, nieświadome umiejętności	Treść umysłu, świadome doświadczenia
Kategorie filozoficzne	Ja poznające (I)	Ja empiryczne (me)

Inne metafory : metafora lustra, Ja jako molekuła DNA ( rozważania filozoficzne)

Metafora komputerowa służy wprowadzeniu Ja poznającego w obszar psychologii empirycznej.

II POZNAWCZE ASPEKTY JA

Zawartość pojęcia JA

McGuire

badanie metodą : spontanicznego pojęcia JA ( zadawali pytanie „Opowiedz nam coś o sobie” i kategoryzowali odpowiedzi).

Wnioski : dzieci wymieniają aktywność, znaczących INNYCH i postawy, a w mniejszym stopniu włączają cechy demograficzne, fizyczne, samooceny.

Otrzymane samopisy potwierdziły „zasadę odróżnialności” - szczególnie często wymieniane były cechy odróżniające JA od INNYCH czy to w ogólnej populacji, czy specyficznego środowiska.

Markus

Techniki reaktywne: szybkość formułowania sądów i dostępność na różnych wymiarach ( np. niezależność, rola płciowa) , stwierdziła że efektywność przetwarzania zmienia się wraz z znaczeniem wymiaru dla podmiotu.

Kupier

Na treść pojęć JA osób depresyjnych w stosunku do osób normalnych, składają się dane potwierdzające negatywny obraz JA.

Te badania wykazały, że poznawcza zawartość JA jest różna u różnych ludzi.

MODELE POZNAWCZE ORGANIZACJI JA

Ja jako struktura centralna

Ja lokowane jest w centrum psychiki , centralna jego pozycja w stosunku do całego umysłu (np. Cooley, Allport)

Najnowsze modele.

Ja jako schemat - Ja jako system schematów. W tej koncepcji JA jest strukturą pamięci, która składa się ze zbioru schematów

Schemat - jest generalizacją dotyczącą JA i zawiera specyficzne dla JA informacje o doświadczeniach z przeszłości i ocenach JA.

Koncepcja ta, pozwala na pogodzenie JA jako JA poznającego i JA jako obiektu poznania.

Ja jako hierarchiczna struktura kategorii - Kategoria poznawcza z wewnętrzną organizacją hierarchiczną. (np. Rogers)

Ja jako prototyp - badania które pokazały, że sądy skrajnie trafne i skrajnie nie trafne wykazują charakterystykę odwróconego U , podobną do tej otrzymanej w badaniach na temat sądów o podobieństwie do najlepszego egzemplarza. Duży wskaźnik Fałszywych alarmów na przymiotniki o wysokim stopniu opisujących JA. Rezultaty te są popraciem konkluzji, że JA funkcjonuje jako prototyp poznawczy.

Ja jako sieć asocjacyjna - sieć asocjacyjnej pamięci, która może być zidentyfikowana z pojęciem JA. Informacje są zmagazynowane w formie zdań które orzekają coś o podmiocie. Cecha aschematowa w tym modelu jest prezentowana przez brak prostego połączenia miedzy Ja i pojęciem cechy.

Ja jako wielowymiarowa przestrzeń - Najpierw konstruowana jest wielowymiarowa sieć cech. Następnie badani są lokowani w tej przestrzeni cech ,w pobliżu tych cech, które określili jako opisujące JA.

Aktualny status pojęcia JA.

Wszystkie wyżej przedstawione modele funkcjonują , gdyż wiedza ta jest jeszcze zbyt mało rozwinięta i wymaga dalszych badań empirycznych by ustalić jeden model.

Zjawisko Wachlarza - w teorii asocjacyjnej zakłada się że odległość pojęcia od węzła jest pozytywnie skorelowana z czasem jego wydobycia, jednak pojęcia odnoszące się do JA są wydobywane b. szybko ( co jest odwrotne do oczekiwanego efektu wachlarza), jednak i mimo takiej argumentacji owych modeli nie udało się odrzucić.

Być może największym wkładem najnowszych podejść poznawczych jest tendencja do zastępowania terminu „pojęcie JA” , terminem „ schematu JA”. Pojęcie JA - jest uznawane za bierną strukturę danych, podczas gdy Schemat JA za aktywną strukturę przetwarzającą informacje.

III EFEKTYWNE ASPEKTY JA

Obserwacje, że JA jest źródłem silnych uczuć. Owo odczucie wobec JA ma oczywiście duże znaczenie w regulowaniu interakcji społecznych. Aronson i Tesser uzyskali wyniki świadczące o tym, że oceny społeczne INNYCH są formułowane tak, by utrzymać lub zwiększyć samoakceptacje

POSTAWA WOBEC JA

Eksperyment wyobrażeniowy

Celem eksperymentu jest pokazanie, że rozsądnie jest dbać o swoje JA i myśleć o nim pozytywniej, niż inni.

Elementy postawy w „stosunku do JA”

Autorzy próbują ustalić Czy stosunek do Ja ma charakter postawy?

Analogie między latencją sądów dotyczących postaw a sądów dotyczących JA

Ocena czy dana cecha opisuje JA czy nie, wydawana jest najszybciej w przypadku cech skrajnych pod tym względem, podobny wzór wyników otrzymano w odniesieniu do formułowania sądów dotyczących postaw.

Analogie między pamięcią dotyczącą postaw a dotyczącą JA.

Lepiej przypominane były sądy z którymi badani zgadzali się bądź nie w stopniu skrajnym, wystąpienie takiego „dwubiegunowego” efektu jest zgodne z danymi, zgodnie z którymi „fałszywe alarmy” pojawiają się najczęściej dla cech opisujących JA w stopniu ekstremalnym.

Występuje także efekt „jednobiegunowy” , gdzie „fałszywe alarmy” były częstsze dla cech w dużym stopniu charakterystycznych dla JA niż dla cech wysoce niecharakterystycznych dla JA.

Analogie pomiędzy obronnością poznawczą dotyczącą postaw i pojęcia JA.

Innymi słowy, reakcje poznawcze na komunikat bronią istniejącej postawy.

Dlaczego stosunek do siebie (czy jakakolwiek inna postawa ) jest afektywny - heurystyki afektywne.

Afekt w odniesieniu do JA. Autorzy odwołują się do kontrowersyjnych argumentów Zajonca, który stwierdził, że „preferencje nie potrzebują żadnego wnioskowania”.

Adaptacyjne znaczenie afektu

Afekt może służyć jako skuteczny heurystyczny przewodnik zachowania. Afektywne reakcje kierują zachowaniem w ten sposób, że przyporządkowują obiekt do klasy pozytywnej, wobec której są stosowane heurystyki faworyzowania, albo do klasy negatywnej, wobec których są stosowane heurystyki odrzucenia.

Heurystyki afektywne rozciągają się prawdopodobnie na myślenie, tak że poszukiwanie informacji, ich interpretacja, przypominanie i wyobrażanie dokonują się wg różnych wzorów zależnie od pozytywnej lub negatywnej reakcji afektywnej wobec danego obiektu.

Implikacje dla pomiaru samoakceptacji.

Wśród wielu istniejących technik pomiaru samoakceptacji tylko jedna - Rosenberga- traktuje samoakceptacja jako postawę.

Wykorzystanie technik „ skalowanie postaw” w badaniu samoakceptacji nie jest sprawą prostą. Występują dwa problemy:

1)Badani prezentują bardziej pozytywny obraz niż sami doświadczają. Specyficzne znaczenie w przypadku pomiaru samoakceptacji ma to, że chęć przedstawienia innym pożądanego obrazu, może być jednym z aspektów samoakceptacji.

2)Problem zdefiniowania unikalnego pojęcia JA, stanowiącego obiekt postawy każdego z respondentów. Problem ustalenia unikalności JA każdego z badanych w reaktywnych ramach testów psychometrycznych jest kolosalny.

IV WOLITYWNE APEKTY JA - JA JAKO ORIENTACJA ZADANIOWA.

James i Allport traktują JA jak źródło motywów, które dominują nad potrzebami cielesnymi i materialnymi.

Założenia ogólnie przyjęte w teoriach motywacji ( które przyjmują autorzy tekstu):

1)Najważniejsze dążenia dorosłego człowieka nie mogą być opisywane przez sprowadzenie ich do potrzeb cielesnych.

2)Istnieją indywidualne różnice w zakresie ważności potrzeb.

Zaangażowanie JA

Allport używał terminu „zaangażowanie Ja” w opisaniu roli Ja w zachowaniu ukierunkowanym na osiąganie ważnych celów.

Później zastąpił ten termin terminem „celowe dążenie”, by ukazać że człowiek nie jest tylko reaktywna maszyną zależną od bodźców, a potrafi być nastawiony proaktywnie na przyszłość. Do dzisiaj jednak przetrwał termin „zaangażowanie JA”.

Pewnym problemem stosowania tego terminu w badaniach, jak zauważa Greenwald, jest używanie terminu „zaangażowanie JA” w trzech różnych znaczeniach:

1)koncentracja uwagi na wrażeniu jakie wywołujemy u innych

2)koncentracja na własnej, prywatnej ocenie JA

3)jako znaczenie własnej osoby powiązane z wartościami centralnymi.

Ale te różne znaczenia mogą odpowiadać różnicą indywidualnym w rodzajach motywacji.

ANALIZA ZADAŃ ZWIAZANYCH Z JA - ASPEKTY JA.

Aspekty Ja	Ja rozlane	Ja publiczne	Ja prywatne	Ja kolektywne
Cele zadań Ja	Satysfakcje hedonistyczne	Uznanie społeczne, samookreślenie	Osiągnięcia indywidualne	Osiągnięcia grupowe
Podstawa samooceny	Osiągniecie pozytywnych emocji	Aprobata ze strony innych („obserwator zew.)	Standardy wew.(obserwator wew.)	Zinternalizowane cele grupy odniesienia
Ind.Rożn. w orientacji zadaniowej		Samoświadomość publiczna, potrzeba aprobaty, wysoki selfmonitoring	Samoświadomość prywatna, potrzeba osiągnięć, niski selfmonitoring
Sytuacyjne źródła orientacji zadaniowej	Anonimowość w grupie, pozostawanie pod wpływem narkotyków	Niska pozycja w grupie, kamera, publiczne wystąpienia, publiczne niepowodzenie	Odosobnienie, lustro, prywatne niepowodzenia	Obecność grupy odniesienia, zwarta grupa, nadrzędne cele.
Strategie zadaniowe	Łamanie norm	Konformizm, posłuszeństwo, zmiana opinii, „pławienie się w odbitym blasku”	Niezależność, opór, utrzymywanie dawnych opinii.

JA rozlane brane było pod uwagę w badaniach na temat deindywiduacji. Deindywiducja rozumiana jest paradoksalnie, jak mówi Greenwald: „raz Deindywiducja jest kojarzona z utratą tożsamości, innym razem z przyjęciem tożsamości przez wejście w wyodrębnioną grupę”.

Paradoks ten można rozwiązać przez rozróżnienie miedzy JA rozlanym a JA kolektywnym. Sytuacje w których ważna jest dla jednostki obecność grupy mogą angażować JA kolektywne. Greenwald zaproponował, żeby termin deindywiduacji stosowany był do sytuacji związanych z gwałceniem norm, a wiec tych, które odwołują się do JA rozlanego.

OSOBOWOŚĆ I SYTUACJA JAKO DETERMINANTY ZADAŃ ZWIĄZANYCH Z JA.

Od czego zależy czy osoba przyjmie czy odrzuci autorytatywne polecenie eksperymentatora?

Jedną z determinant jest:

- Względna siła tendencji osobowościowych do angażowania się w zadania związane z JA prywatnym lub publicznym

Druga determinanta jest:

- Stopień w jakim sytuacja narzuca zadania związane z JA publicznym lub prywatnym.

Możemy także oczekiwać interakcji między właściwościami sytuacji i właściwościami jednostki.

Indywidualne różnice w orientacji na publiczne i prywatne JA.

Publiczna i prywatna samoświadomość

Fenigstein, Buss, stworzyli skalę dostarczającą oddzielnych miar świadomości publicznych i prywatnych aspektów JA.

JA publiczne - składa się z obserwowalnych, generowanych przez JA bodźców, tj. budowa ciała, ubiór, schludność.

JA prywatne - składa się z bodźców generowanych przez JA, które nie są dostępne w otoczeniu, tj. wewnętrzne doznania cielesne, uczucia, myśli i samooceny.

Skala ta może również mierzyć ewaluatywną orientacje na zadania JA, związane z Ja prywatnym i publicznym.

Self - monitoring. Skala Self- monitoring Snydera.

Związana jest z motywacyjnymi orientacjami na publiczne i prywatne aspekty JA. Synder scharakteryzował osobę o wys. wskaźnikach self-minitoringu, jako kogoś kto jest skupiony na sygnałach interpersonalnych, a co za tym idzie wskazuje zewnętrzną orientację Ja publicznego.

Niskie wyniki na skali self-monitoringu - odpowiada właściwością JA prywatnego.

Potrzeba osiągnięć. McClelland

Osoby o wysokiej „potrzebie osiągnięć”, podobnie jak osoby o wysokiej prywatnej samoświadomości, powinni być odporni na presję grupy.

Potrzeba aprobaty. Skala Aprobaty Społecznej

Wysokie wyniki na tej skali korelują z podatnością na wpływ społeczny.

Sytuacyjne wpływy na publiczne i prywatne JA.

Obecność audytorium, kamery czy lustra pobudza samoświadomość.

Audytorium i kamera - angażują JA publiczne

Lustro - angażuje JA prywatne

WZGLĘDNA SIŁA PUBLICZNYCH I PRWATNYCH SUBSYTEMÓW JA

Teorie autoprezentacji podkreślają wagę publicznych aspektów JA. Wiele z tego co się robi publicznie ma według nich na celu uzyskanie społecznego uznania, co jest zadaniem Ja publicznego. Jednak analiza zadań JA , nie przyjmuje w pełni tego stanowiska mówiąc, że ludzie działając w układach interpersonalnych pozostają równocześnie pod stałym wpływem wewnętrznego audytorium.

Badacze zjawiska „wywierania wrażenia” - stwierdzili, że korzystne samopisy dostarczane przez badanych odzwierciedlają tylko JA publiczne i fałszywie przedstawiają JA prywatne.

Inne dane wskazują, że badani w eksperymentach odzwierciedlają także JA prywatne:

1)autoprezentacje w warunkach prywatnych i anonimowych wykazują podobną tendencje jak te prowadzone w warunkach publicznego charakteryzowania siebie.

2)nacisk na szczerość sugeruje posiadanie niezależnego kanału dla zdobywania prawdziwych informacji, nie zmniejsza podtrzymującego JA charaktery autoprezentacji.

3) pozytywne sądy o JA są formułowane szybciej niż sądy negatywne sugeruje to, że badani nie angażują się w rozmyślanie i preparowanie ich.

Łukasz Radosz

4

---